Thông điệp linh hồn của người Ka Tu từ bí ẩn hình xăm

08:55 05/06/2015

Những nốt xăm trên trán, mí mắt của người dân tộc Ka Tu thuộc huyện miền núi Nam Đông (Thừa Thiên- Huế) đã hình thành từ lâu đời. Nó là biểu tượng cho sức mạnh, uy lực của dân tộc và trở thành nét giá trị văn hóa mang đậm bản sắc cộng đồng dân tộc. Mới đây, chúng tôi đã có chuyến thực tế, để hiểu hơn về tính độc đáo xung quanh tục xăm hình đầy bí ẩn của đồng bào Ka Tu.

Hình xăm kỳ bí trên khuôn mặt những người già ở huyện Nam Đông

Bí ẩn những hình xăm

Trong chuyến công tác tại huyện miền núi Nam Đông, chúng tôi đã tình cờ được nghe câu chuyện về những nốt hình xăm “kỳ lạ” của người dân tộc Ka Tu. Để hiểu rõ về vấn đề này, PV đã tìm về nhà ông Trần Xuân Huy (85 tuổi - một trong những già làng Bơ Rin, trú tại thôn La Vân, xã Thượng Nhật, huyện Nam Đông (Thừa Thiên- Huế). Ông Huy chia sẻ: “Hình xăm ngay giữa trán, ở mí mắt là một biểu tượng cộng đồng dân Ka Tu, nó thể hiện một người có sức mạnh và có uy lực của dân tộc này.

Năm vừa tròn 10 tuổi, già đã may mắn đại diện cho cộng đồng dân tộc Ka Tu sinh sống tại huyện miền núi Nam Đông, được công nhận là già làng có uy lực. Họ ở tận huyện Tây Giang (Quảng Nam) ra đây ban tặng hình xăm này cho già (còn gọi là 1 bóng ma- PV) theo thuật ngữ của dân tộc Ka Tu nhìn vào mọi người phải khiếp sợ”.

Già Rin nhớ lại, năm đó, già may mắn được người dân Ka Tu “tôn sùng” như một linh hồn trên dãy Trường Sơn ở huyện miền núi này. Bởi vì, ngay từ nhỏ già đã theo bố mẹ đi bẫy thú rừng, diệt được những con thú dữ thường hay về quậy phá nương rẫy... Từ đó, già được nhiều người trong cộng đồng tộc người Ka Tu ở huyện kính nể và xem già như linh hồn của núi rừng để cho lớp trẻ noi theo.

Theo tìm hiểu của PV, ngày nay, người dân tộc Ka Tu không còn xăm mình nhiều như trước nữa. Nhưng mọi người vẫn dễ dàng bắt gặp những hình xăm với nhiều hình dạng, rất rõ nét. Những hình xăm đó chủ yếu lưu lại trên cơ thể những người lớn tuổi. Tuy nhiên, với những bức họa hình xăm ngay giữa trán, không chỉ đơn thuần là một kiểu trang trí làm đẹp, mà còn là một thông điệp mang ý nghĩa phản ánh tín ngưỡng của tộc người sinh sống trên dãy Trường Sơn hùng vĩ.

Trao đổi với PV báo ĐS&PL, ông Trần Đức Sáng, cán bộ viện Văn hóa nghệ thuật Việt Nam, phân viện tại Huế cho biết: “Từ những thập niên 30 của thế kỷ trước, một số người Pháp như Le Pichon, Bezacier..., đã nghiên cứu về tộc người Ka Tu trên nhiều lĩnh vực nhưng các tác giả này vẫn chưa thực sự hiểu rõ về ý nghĩa, biểu tượng của những hình xăm trên cơ thể người dân bộ tộc này.

Ông Le Pichon viết rằng: “Những người ở khu A - Tao Uat đã tỉa lông mày thành những đường mảnh và kẻ thật kỹ lưỡng như quý bà thanh lịch người Pháp. Đồng thời, họ thường xăm những hình vẽ kỳ lạ ngay trên trán với tên gọi păn đin ýa ýa (người đàn bà nhảy múa -PV); ở hai mép xăm mặt trời; hai lông mày kéo dài ra bằng một loạt những chấm lớn màu đen ra đến phần trên lỗ tai là hình xăm sao có hình chữ thập”.

Theo đó, vào năm 1951, khi nghiên cứu về người Ka Tu, ông Bezacier cũng khá mơ hồ về những hình xăm của dân tộc này. Cũng như đối với “những người đàn bà nhảy múa”, ông Bezacier cũng không biết hết ý nghĩa của những hình xăm này. Phải chăng, chính nó cũng có một sự liên quan nào đó với linh hồn.

Biểu tượng tín ngưỡng

Già làng Bơ Rin trao đổi với PV

Ông Trần Đức Sáng cho biết thêm, cho đến tận ngày nay, những hình xăm trên cơ thể người Ka Tu vẫn còn mang nhiều bí ẩn và chúng ta vẫn còn rất mơ hồ để lý giải ý nghĩa của nó. Từ những băn khoăn đó, chúng tôi đã đi tìm hiểu bằng một chuyến xâm nhập thực tế để hiểu hơn về tục xăm mình của người dân tộc Ka Tu, phần nào làm sáng tỏ những điều bí ẩn về những hình xăm trên cơ thể họ.

Lúc đó, trò chuyện với đoàn khảo sát, già làng A Vếch, trú tại thôn Cha Ke, xã Thượng Long, huyện Nam Đông, một trong những người mang nhiều hình xăm trên cơ thể từ lúc còn trai tráng cho biết: “Trước đây, người Ka Tu xăm nhiều hình dạng khác nhau, như chấm tròn, hình ba chấm, hình mặt trời..., nhưng hình xăm Padil yaya (người đàn bà múa) thì rất hiếm, chỉ có già và một người nữa trong thôn được xăm hình này”.

Theo đó, trong quá khứ, người Ka Tu đều có thể xăm, không phân biệt nam hay nữ. Họ xăm ở nhiều vị trí trên cơ thể, nhưng dễ nhận thấy nhất vẫn là những hình xăm trên khuôn mặt. Tuy nhiên, chúng tôi không thể hiểu được thông điệp, ý nghĩa biểu tượng những hình xăm đó. Những băn khoăn, thắc mắc chỉ dần được giải đáp sau những câu chuyện kể, cuộc trao đổi với các già làng, trưởng bản nơi đây.

Qua quan sát, những hình xăm còn hiện diện trên cơ thể người Ka Tu chủ yếu mang các hình dáng như: Dấu chấm tròn to, hình người đàn bà nhảy múa (păn đin ýa ýa), mã não (đhơzeng), hình lá cây đùng đình (Atut), hình mặt trời (Planh), các chấm tròn trên lông mày kéo dài tới gần tai, hình lá cây a tút, hình chữ thập, hình ngọn rau dớn (cây dương xỉ)... Tuy nhiên, phổ biến nhất vẫn là hình dấu chấm, hình mã não được xăm trên trán và cằm.

Một trong những loại hình xăm hết sức kỳ bí của người dân Ka Tu là loại hình xăm mang hình thức thẩm mỹ, làm duyên với người khác giới, phổ biến hơn cả với những người đến độ tuổi trưởng thành, đang trong giai đoạn tìm hiểu bạn đời. Đồng thời, nó không chỉ mang ý nghĩa thẩm mỹ, hình xăm trên cơ thể người dân tộc Ka Tu còn có tác dụng như là một lá bùa hộ mệnh và họ quan niệm mỗi con người đều có linh hồn (rơvai). Lúc ngủ say, linh hồn bay đi đâu đó, sợ hồn lạc đường nên các hình xăm giúp cho hồn nhận ra chủ nhân, nếu không sẽ ốm đau và bệnh tật.

Già làng Quỳnh Hơm trú tại xã Thượng Long, huyện Nam Đông kể lại: “Có được hình xăm này, già phải đốt cháy một loại cây rừng (axáp) để hứng lấy khói, dùng ba cái gai cắm vào một ống trúc nhỏ để làm cán. Sau đó, xăm lên những vị trí đã định. Sau khi xăm, già bôi thuốc và khói cây rừng lên các vết xăm, một ngày sau những vết xăm này lộ ra, màu đen sẽ nổi lên.

Tục xăm mình của người đồng bào Ka Tu hiện nay đã mai một. Giờ đây, chúng ta chỉ còn có thể thấy những hình xăm truyền thống trên cơ thể những người lớn tuổi như già. Tuy nhiên, hiện nay nhiều thanh niên Ka Tu vẫn tiếp nối truyền thống bằng cách xăm hình trên cơ thể, đặc biệt là ở hai bàn tay những hình xăm hiện đại để làm đẹp. Thực chất những hình xăm này hoàn toàn khác với hình xăm trên cơ thể những người già, nó cũng không chuyển tải được những ý nghĩa biểu tượng gắn liền với truyền thống tộc người Ka Tu trên đại ngàn Trường Sơn”.

Theo Đời sống và Pháp luật

Đánh giá của bạn về bài viết:

0 đã tặng

Bày tỏ cảm xúc Mã QRCode

Bình luận (0)

Tin nổi bật

Chuẩn bị cho việc sản xuất dự án phim điện ảnh “Hoàng Hậu Cuối Cùng

Khai mạc phòng tranh Uớc lệ

Chiều 05/11/2009, Hội Mỹ thuật Thừa Thiên Huế phối hợp với Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật tỉnh tổ chức khai mạc phòng tranh của tác giả Hoàng Xuân Định, tại 26 Lê Lợi.
PHÁT HÀNH TẠP CHÍ SÔNG HƯƠNG THÁNG 11 NĂM 2009

Kỷ niệm 10 năm Đại hồng thuỷ Thừa Thiên Huế 1999- 2009, Tạp chí Sông Hương số 249 tháng 11/2009 thực hiện Chuyên đề LỤT. Chuyên đề nhằm tưởng nhớ niệm các nạn nhân đã bị trôi trong cơn nước dữ, nhắc lại những điều khủng khiếp không thể nào quên mà thiên nhiên đã bạo hành; nhắc lại để thêm tri ân nghĩa đồng bào, tri ân những tấm lòng nhân ái, hào hiệp còn mãi quanh ta... của các tác giả đã từng chứng kiến trận lũ lịch sử 1999. Ngoài ra còn có các bài viết mới của các tác giả nhà văn, nhà thơ và các nhà nghiên cứu...
Đại hội Chi hội Nhà báo Tạp chí Sông Hương

Chiều ngày 28/10, tại Toà soạn Tạp chí Sông Hương, Chi hội Nhà báo Tạp chí Sông Hương đã tổ chức đại hội nhiệm kỳ 2009- 2011.
Ra mắt Văn phòng đại diện Trung tâm bảo vệ Quyền tác giả âm nhạc Việt Nam tại Huế

Chiều 13/10, Văn phòng đại diện Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam tại Huế đã tổ chức lễ ra mắt tại Nhà Văn hoá thành phố.
Triển lãm mỹ thuật “Cảm xúc từ những Cố Đô

Hướng đến kỷ niệm 1000 năm Thăng Long- Hà Nội, chiều ngày 10/10, tại số 4 Hoàng Hoàng Hoa Thám, Hội Liên Hiệp Văn học Nghệ Thuật Thừa Thiên Huế phối hợp với Phòng Văn hoá và Thông tin thành phố Huế đã khai mạc phòng triển lãm tranh Cảm xúc từ những Cố Đô.
Họp báo về “ Hội nghị tổng kết Phong trào xây dựng làng văn hoá giai đoạn 1997-2009 “

Chiều ngày 6/9, tại Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch, Ban chỉ đạo Phong trào “ Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá” tỉnh Thừa Thiên Huế đã tổ chức họp báo về Hội nghị tổng kết Phong trào xây dựng làng văn hoá giai đoạn 1997-2009 và tuyên dương làng văn hoá tiêu biểu Thừa Thiên Huế năm 2009, Hội nghị sẽ diễn ra vào ngày 8/10 tại Trung tâm Văn hoá Thông tin tỉnh.
Hội thảo "Văn học Nhật Bản"

Chiều ngày 21/9, Hội Liên hiệp VHNT, Hội Nhà Văn tỉnh Thừa Thiên Huế đã phối hợp với Trung tâm giao lưu Văn hoá Nhật Bản tại Việt Nam tổ chức “Hội thảo Văn học Nhật Bản” tại trụ sở Hội LH VHNT, 26 Lê Lợi, Huế.
Phòng triển lãm đầu tiên của họa sỹ Lê Duy Đoàn

Chiều ngày 19/9, tại số 4 Hoàng Hoa Thám, Hội Liên hiệp VHNT Thừa Thiên Huế, Phòng Văn hoá và Thông tin TP Huế và hoạ sỹ Lê Duy Đoàn cùng phối hợp tổ chức phòng triển lãm tranh sơn dầu mang tên “Lạ”.
Khai giảng lớp Bồi dưỡng lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật khu vực miền Trung - Tây Nguyên

Sáng ngày 7/9, tại thành phố Huế, Hội đồng lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương đã tổ chức khai giảng Lớp tập huấn, bồi dưỡng lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật cho đội ngũ làm công tác lý luận, phê bình và chỉ đạo, quản lý văn hóa nghệ thuật ở khu vực miền Trung - Tây Nguyên.
Ra mắt Trung tâm Phát triển Cộng đồng và Công tác Xã hội CODES

Sáng 6/9, tại trụ sở 130/7 Đặng Thái Thân, TP Huế, Trung tâm Phát triển Cộng đồng và Công tác Xã hội ( tên viết tắt là CODES) đã công bố thành lập và tổ chức lễ công bố sứ mệnh CODES, đồng thời ký kết hợp tác giữa CODES với các đối tác: Trung tâm vì sự phát triển miền núi (CSDM) Hà Nội, Trung tâm Nghiên cứu Quản lý và Phát triển vùng duyên hải (CMD) thuộc trường ĐH Khoa học Huế, Công ty Cổ phần truyền thông Nghệ thuật hiện đại VN (VMA) ở Hà Nội,Tạp chí Sông Hương, trường Tiểu học Kim Long (Huế).
Triển lãm Mỹ thuật, Nhiếp ảnh chào mừng 64 năm Quốc khánh nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam

Chào mừng kỷ niệm 64 năm Quốc khánh nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam 2/9 (1945- 2009) và 40 năm thực hiện di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, chiều ngày 1/9, Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật Thừa Thiên Huế đã phối hợp với Hội Mỹ thuật, Hội nhiếp ảnh Thừa Thiên Huế, Phòng Văn hoá Thể thao thành phố Huế tổ chức triển lãm Mỹ thuật Mùa thu 2009 tại số 4 Hoàng Hoa Thám và phòng trưng bày các tác phẩm Nhiếp ảnh đạt giải trong 30 năm qua tại 26 Lê Lợi, Huế.
Dự án Phục nguyên Điện Cần chánh được tiến hành trong năm 2010- 2015

Ngày 13/8/2009, tại Nhà hát Duyệt Thị Đường, Đại Nội, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế và Viện Di sản Thế giới UNESCO – Đại học Waseda đã tổ chức Hội thảo Quốc tế về Nghiên cứu Bảo tồn Di tích Huế và Dự án Phục nguyên Điện Cần chánh.
Kỷ niệm 30 năm thành lập CLB sáng tác văn học Sao Khuê và Trao giải sáng tác văn thơ thiếu nhi 2009

Tối ngày 8/8, tại Nhà Thiếu nhi Huế, Hội Liên hiệp Văn học Nghệ Thuật, Sở Giáo dục và Đào tạo- Thừa Thiên Huế, Phòng Văn hoá Thông tin, Phòng Giáo dục và Đào tạo - thành phố Huế cùng đơn vị sở tại đã phối hợp tổ chức kỷ niệm 30 năm thành lập Câu lạc bộ sáng tác văn học Sao Khuê (1979- 2009) và Trao giải sáng tác văn thơ thiếu nhi 2009.
Gặp mặt thân mật cộng tác viên Tạp chí Sông Hương tại đất Hà thành

Ngày 25/7, tại 197 đường Âu Cơ, Ban biên tập Tạp chí Sông Hương đã tổ chức buổi gặp mặt thân mật cộng tác viên tại Hà Nội.
Bước đầu bảo hộ quyền tác giả âm nhạc tại Huế

Sáng ngày 16/7, Trung tâm bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt đã phối hợp với Hội Âm nhạc Thừa Thiên Huế tổ chức buổi gặp mặt các nhạc sỹ nhằm trao đổi về công tác bảo hộ bản quyền các tác phẩm âm nhạc.
Bế mạc Trại sáng tác VHNT Quảng Điền

Tối ngày 5/6, tại xã Quảng Ngạn, UBND huyện Quảng Điền, Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật Thừa Thiên Huế đã tổ chức đêm công diễn tác phẩm và bế mạc Trại sáng tác Văn học Nghệ thuật Quảng Điền.
Đêm nhạc từ thiện gây quỹ giúp đỡ bệnh nhân nghèo

Tối ngày 11/6, tại sân vận động Tự Do Huế, Hội Bảo trợ bệnh nhân nghèo Thừa Thiên Huế đã phối hợp với Công ty TNHH Bia Huế, Hội doanh nghiệp Tỉnh, Công ty Quảng cáo và Tổ chức sự kiện Hải Vân tổ chức đêm nhạc từ thiện Thêm ánh sáng cho đời, nhằm gây quỹ giúp đỡ 300 bệnh nhân nghèo mổ mắt do bệnh đục thuỷ tinh thể.
Lăng Cô đón nhận danh hiệu: Vịnh đẹp nhất thế giới

Chiều 6/6, tại thị trấn Lăng Cô, huyện Phú Lộc, UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế đã tổ chức lễ công bố danh hiệu “Lăng Cô- Vịnh đẹp thế giới”. Lăng Cô là vịnh thứ ba của Việt Nam được Câu lạc bộ các vịnh biển đẹp thế giới (Worldbays Club) ghi tên vào danh sách, trở thành một trong 30 vịnh đẹp nhất thế giới.
PHÁT HÀNH TẠP CHÍ SÔNG HƯƠNG THÁNG 6 NĂM 2009

Chào mừng 84 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 – 21/6/2009), số 244 tháng 6/2009 của Tạp chí Sông Hương vừa phát hành với nhiều bài viết mới của các nhà văn, nhà thơ và các nhà nghiên cứu...
Tổ chức liên hoan cho trẻ em thiệt thòi nhân ngày Quốc tế thiếu nhi

Nhân ngày Quốc tế Thiếu nhi, trưa ngày 31/5, tại 37 Lê Ngô Cát, thành phố Huế, Câu lạc bộ ca Huế Phú Xuân thuộc Trung tâm Văn Hóa thành phố Hồ Chí Minh, Tạp chí Sông Hương và Hội giúp đỡ người khuyết tật Việt Nam Rose đã tổ chức Liên hoan cho các em của Trung tâm Bảo trợ trẻ em Thủy Xuân và Gia đình trẻ em đường phố 108 Chi Lăng.