Phải luôn luôn bám lấy đời sống!

08:28 03/06/2010

NGUYỄN THANH TÚ (Phác thảo chân dung nhà văn Nguyễn Bảo)

Đại tá, nhà văn Nguyễn Bảo - Ảnh: anninhthudo.vn

_Quan niệm của nhà văn về nghề văn: “Trừ những người có năng khiếu đặc biệt, nghề văn đòi hỏi sự kiên trì, khổ hạnh. Sáng tác để được đăng đã khó, được khen càng khó biết bao! Để không bị đứt ngang giữa đường, tôi tự nhủ: Phải luôn luôn bám lấy đời sống. Đời sống sẽ cho người viết những trang sách chân thực, những trang sách hay, sẽ là nguồn cảm hứng, nuôi dưỡng niềm say mê của người viết. Để có một lời khen: Sáng tác ấy là chân thực, người viết ra nó nhất định đã trải qua những trạng huống, những hoàn cảnh, những miền đất… được miêu tả trong tác phẩm. Chỉ vậy thôi cũng đủ sung sướng, đủ để an ủi cả một đời cầm bút của mình”.

Tôi ngẫm rằng mỗi nhà văn có phong cách đều có một quan niệm riêng về sáng tạo, dù không cố ý tuyên ngôn thì trong tác phẩm vẫn thể hiện quan niệm ấy một cách khá rõ ràng. Thi pháp học hiện đại có khái niệm quan niệm nghệ thuật, cũng là để nói về cái nhìn, suy nghĩ của nhà văn về sáng tạo nghệ thuật, về con người và cuộc đời. Với sức đọc của mình tôi thấy nhà văn xứ ta không mấy ai viết hay về những điều mình không quen thuộc. Văn minh nước mình là văn minh làng xã, thế cho nên cứ để ý mà xem, trong tác phẩm của hầu hết văn nhân đất Việt đều thấy bóng dáng ngôi làng nhỏ bé, hiền lành, êm ả… Ấy là vì cũng hầu hết nhà văn đều sinh ra từ những ngôi làng ấy! Có điều kiện theo dõi văn học Việt Nam viết về chiến tranh tôi cũng thấy một quy luật này: những nhà văn đã từng cầm súng chiến đấu, hoặc ít ra là trực tiếp sống ở cái thời cả nước lên đường ấy thì trang văn viết về đề tài này mới có sức thuyết phục. Dĩ nhiên phải có tài năng, tài năng là quyết định, nhưng không thể thiếu vốn sống, còn tạo ra vốn sống như thế nào lại là một chuyện khác.

Tôi muốn giới thiệu một nhà văn - người lính đúng nghĩa, một nhà văn có quan niệm sáng tạo thống nhất với tác phẩm, chỉ viết khi phù hợp với quan niệm của mình, người đó là Nguyễn Bảo.

Nguyễn Bảo là bút danh, nhà văn có tên thật là Nguyễn Ngọc Bảo sinh năm 1950 tại xã Vĩnh Thịnh, huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa. Cũng có thời trong lý lịch quân nhân, anh ghi sinh năm 1948. Hỏi vì sao? Anh cười: “Đó là kỷ niệm của một thời sôi nổi, bồng bột. Toàn bộ hồ sơ lý lịch, trước khi đi B, tôi khai sinh 1950, khi vào Nam tôi khai tăng lên 2 tuổi. Lý do ư? Dài dòng và cũng ngộ nghĩnh lắm. Năm 2007 Cục Dự trữ Quốc gia thông báo đang giữ hồ sơ và kỷ vật của những người đi B. Tôi đến nhận lại với sự xúc động và biết ơn sâu sắc quân đội mình thật chu đáo,vẹn nghĩa trọn tình. Tôi gửi hồ sơ gốc tới Tổng cục Chính trị, chừng một tháng sau Cục Cán bộ có quyết định “trả lại” năm sinh tháng đẻ của tôi như ban đầu”. Anh là hội viên Hội Nhà văn Việt Nam từ 1978. Tốt nghiệp khoa Ngữ Văn - Đại học Tổng hợp, chàng sinh viên ấy lên đường vào Nam đánh giặc, lại xin vào chiến trường ác liệt nhất là Khu 5. Thế là vừa cầm súng với tư cách người lính, vừa cầm bút với tư cách phóng viên chiến trường ở trong hoàn cảnh nguy hiểm nhất vì rất dễ hy sinh. Sự thật là, người phóng viên chiến trường không thể nhanh nhẹn, hiểu biết, khôn ngoan bằng người lính chiến với nhiệm vụ duy nhất là đánh giặc, trong khi đó phóng viên vẫn phải bám theo những mũi xung kích đi đầu, để mà tìm hiểu, để mà lấy tư liệu cho bài viết… Nguyễn Bảo đã có những năm sống, chiến đấu và viết ở trong hoàn cảnh ấy. Bao nhiêu sự vất vả, hiểm nguy nơi chiến trường anh đều nếm trải. Ngay sau khi chiến tranh kết thúc, anh đã khoác balô theo bộ đội đi trồng bông ở Thuận Hải, đi đắp đập, trồng lúa nước ở Tây Nguyên. Chiến tranh nổ ra ở biên giới Tây Nam, anh có mặt từ những ngày đầu, khi mới cưới vợ chưa đầy một tháng… Đi và viết. Mỗi vùng đất đều ghi dấu ấn đậm nét trong anh để rồi cho anh những bài ký, những truyện ngắn và tiểu thuyết. Cùng với sự trưởng thành của ngòi bút, anh trưởng thành trong vai trò lãnh đạo chỉ huy một cơ quan văn học. Anh là mẫu người quyết liệt trong công việc và trong sáng tác. Nhưng anh là nhà văn, người ta tìm hiểu anh cũng phải tìm hiểu từ tác phẩm của anh!

Cho đến khi anh 60 tuổi, cầm cái thông báo quyết định nghỉ hưu, anh chỉ trăn trở một nỗi băn khoăn là cơ quan mình - Tạp chí Văn nghệ Quân đội, nơi anh làm Tổng Biên tập, sẽ phát triển như thế nào. Còn ngoái lại một đời văn, theo tôi là anh đã trọn vẹn với dăm tập truyện ngắn: Biển đêm (1982), Những cuộc tình đã qua (1983), Quà tặng (1999), Những người sẽ vào thành phố (1996), Ảo ảnh (2004), Phía sau người lính (2008); 5 tiểu thuyết: Người ở thượng nguồn (1983), Giám định của đất (1987), Những cuộc tình đã đi qua (1989), Khoảng sáng không mất (1992), Thượng Đức (2005); 2 tập bút ký: Giữ yên giấc ngủ cho Người (1997), Nơi Tổng thống Hoa Kỳ đi qua (2004). Tổng số trang viết cũng dễ tới 3 vạn trang. Đấy là chưa kể hàng trăm bài báo thông tin chiến sự được viết ngay trên chiến hào thời đánh giặc. Thế thì cũng đã nhiều. Nhưng cái chính là có bạn đọc, có tác phẩm có rất nhiều người đọc, dư luận đánh giá cao. Vậy là hạnh phúc, vậy là có đóng góp.

Nguyễn Bảo là nhà văn chuyên về văn xuôi, nét riêng của anh thể hiện rõ ở hai thể loại truyện ngắn và tiểu thuyết.

Cảm hứng chủ đạo của mỗi truyện ngắn Nguyễn Bảo thường là cảm hứng về đạo lý, giọng văn điềm đạm, trầm tĩnh, không lên gân, không tỉa tót, hoa mỹ, cứ như là có sao nói vậy. Nó không làm ta day dứt, thắc thỏm vì số phận trái ngang của nhân vật hay sự ám ảnh của những chi tiết..., nhưng dư âm của truyện thì cứ thấm dần vào người đọc về kinh nghiệm ứng xử với cuộc đời của người lính trong và sau chiến tranh. Tôi nhớ rất rõ một truyện ngắn hay từ tập Ảo ảnh có tên Chuyện của một vị tướng. Câu chuyện không phải là sự ca ngợi phẩm chất tuyệt vời dũng cảm, thông minh của người lính Châu Khải Định, người sau này trở thành một vị tướng mà là ở khía cạnh khác: mối quan hệ quân dân. Châu Khải Định là người mưu cao kế giỏi lừa địch như lừa đứa trẻ con, thế mà khi về hưu, vị tướng lẫy lừng một thủa ấy phải thốt lên: “Kỳ diệu thế! Giấu được thằng địch, té ra chẳng giấu được dân”. Bài học vì dân, gần dân, luôn là bài học mới mẻ; câu chuyện nói thêm một khía cạnh nhỏ mà sâu: người cán bộ phải biết luôn học tập trí tuệ từ dân. Truyện ngắn Nguyễn Bảo là chuyện về nhân cách làm người. Mỗi truyện có thể coi như bài học về cách sống, vô luận trong hoàn cảnh nào, con người ta cứ sống trung thực, trung thực đến đáy thì sẽ nhận được nhiều quà tặng của cuộc sống. Một người lính như Toản, vì trung thực mà anh lại không gặp may trong chiến tranh nhưng ở thời bình, vẫn bản lĩnh ấy, phẩm chất ấy anh lại nhận được quà tặng vô giá từ bài học: hãy là chính mình trước mọi cám dỗ, cho dù đó là những cám dỗ ngọt ngào nhất (Quà tặng)…

Truyện ngắn Nguyễn Bảo là cái dấu gạch nối giữa hai khoảng thời gian, chiến tranh hôm qua và hòa bình hôm nay, nó mang dấu ấn một thời đánh giặc và một thời hòa bình còn mới mẻ nên đầy sự ngổn ngang bề bộn. Tôi phân loại một cách ước lệ rằng ở xứ ta hôm nay có hai loại truyện ngắn, một loại thiên về truyền thống, cổ điển, một loại thiên về hiện đại cách tân. Loại thứ nhất coi tình huống là thi pháp chủ đạo, loại sau hướng sự quan tâm vào chi tiết, lời văn, giọng điệu. Tôi xếp truyện Nguyễn Bảo vào loại thứ nhất. Mỗi truyện của anh là một tình huống mà bạn đọc có thể dễ dàng gọi tên ra tình huống ấy. Anh giỏi tạo tình huống. Nhưng ấn tượng về cách kể trong truyện ngắn của anh, theo tôi là nghệ thuật tạo điểm nhìn, một điểm nhìn luôn soi chiếu đồng thời cả quá khứ và hiện tại để tạo ra một kiểu kết cấu song hành tuyến tính rõ ra là truyện ngắn Nguyễn Bảo. Quá khứ thường là cảnh chiến trận hôm qua, hiện tại thường là cảnh hòa bình hôm nay, câu chuyện có khi bắt đầu từ thời hiện tại, lấy điểm tựa là hiện tại để rồi ngược về quá khứ chứng minh, lý giải, cắt nghĩa một sự kiện, một tính cách nào đó. Có thể hình dung mỗi truyện như một dòng chảy uốn lượn giữa đôi bờ thời gian hôm qua và hôm nay, luôn soi chiếu, bổ sung cho nhau giúp người đọc hình dung rõ hơn về nhân vật. Khoảng cách giữa hai thời quá khứ và hiện tại thường không xa, có khi chỉ là một quãng ngắn trong cuộc đời nhân vật nên các sự kiện, chi tiết trong quá khứ được kể vẫn như tươi nguyên. Thời quá khứ lại luôn được khúc xạ qua trường nhìn nhân vật, thường là “tôi” kể lại chuyện mình hoặc mình biết nên câu chuyện kể vừa trung thực vừa giàu cảm xúc.

Truyện ngắn Nguyễn Bảo được viết, chắt ra của một người đã trải đời nên nó mực thước, khuôn mẫu, giản dị, đúng mực. Các độc giả đã có tuổi với độ lịch duyệt nhất định mới tìm đến loại truyện này, còn các bạn trẻ thì họ lại ưa một sự bung phá, quẫy đạp của những cái “tôi” đầy khát khao đổi mới. Nhưng khi đọc tiểu thuyết Nguyễn Bảo thì người trẻ hay người không còn trẻ đều thấy hợp “khẩu vị”, vì ở thể loại này nhà văn thực sự đã “hóa thân” để viết. Những nét riêng nổi bật của phong cách Nguyễn Bảo rõ hơn ở tiểu thuyết.

Một điều rất nên lưu ý là tiểu thuyết của anh cứ ngày càng chín dần về ý tưởng nhưng cứ trẻ ra về cách viết, chữ trẻ ở đây tôi muốn nói về sự đổi mới trong cách xây dựng nhân vật, trong lời văn, giọng điệu… Bắt đầu từ cuốn đầu tiên Người ở thượng nguồn (1983) bạn đọc đã thấy dấu hiệu của một bút lực tiểu thuyết chuyên về đề tài chiến tranh và người lính, đến Giám định của đất, Những cuộc tình đã đi qua… vững vàng hơn nhưng vẫn còn nặng về sự kiện tư liệu, nhưng đến Thượng Đức thì thực sự là một bứt phá. Cuốn tiểu thuyết ra đời đã tạo được dư luận, hai lần giải thưởng, giải của Hội Nhà văn (2006) và Bộ Quốc phòng (2004 -2009) càng khẳng định giá trị của nó. Tác phẩm đã đưa Nguyễn Bảo trở thành một trong những nhà tiểu thuyết có thành tựu chuyên viết về đề tài chiến tranh cách mạng và người lính. Thượng Đức đã tiểu thuyết hóa thành công chiến dịch Thượng Đức thời đánh Mỹ, mà để viết được nó Nguyễn Bảo phải sống, viết và đánh giặc nhiều năm ở vùng đất ấy. Nét đặc sắc của tiểu thuyết ấy là gì?

Tiểu thuyết đã tái hiện một cách sinh động khí thế hừng hực của một thời đánh giặc. Chúng tôi cho rằng rồi đất nước ta sẽ giàu mạnh, văn minh, nhưng càng giàu mạnh văn minh càng không quên được quá khứ. Trong giáo dục con người, nếu không chú trọng giáo dục đạo đức thì rất dễ đào tạo ra những con người thông minh nhưng lại độc ác. Thế cho nên những đoạn văn miêu tả hình ảnh quần chúng cách mạng xả thân để có ngày độc lập tự do trong Thượng Đức phải nên đưa vào sách giáo khoa: “Những bà mẹ lao lên trước mũi xe ủi của thằng địch, tay cầm cuốc, tay xách can xăng: - Mày cứ nghiến vào đây. Tao chết mày chết. Những chị ôm con nhỏ trong lòng lăn ra ngay trước xe bọc thép của địch. Những đoàn học sinh, sinh viên trẻ măng phơi phới tuổi xuân rầm rập xuống đường biểu tình đấu tranh. Súng địch xả vào họ…”.

Chúng tôi đánh giá cao sự đổi mới cấu trúc nhân vật, có thể gọi là xu hướng phá vỡ cấu trúc nhân vật. Có một quan niệm về hình tượng người lính trong tiểu thuyết này, đó là quan niệm con người chính là con người. Trước 1975 các nhà văn có xu hướng đẩy nhân vật vào miền “không khí vô trùng” nên nhân vật đẹp quá, lý tưởng quá, gần với người trời mà xa với người trần. Rất không nên phê phán đây là căn bệnh minh họa, ở thời ấy thì phải có những nhân vật ấy. Cái thời con người sống với nhau trong vắt thì có những nhân vật như Nguyệt trong Mảnh trăng cuối rừng của Nguyễn Minh Châu là đúng thời. Nhân vật trong Thượng Đức đã được giải phóng ra khỏi công thức “người trời” hôm qua để trở về với đúng nghĩa con người bình thường, người đời. Các nhân vật dù ở cương vị chỉ huy nhưng cũng đầy khuyết tật của con người, cũng nóng vội, chủ quan, duy ý chí, cũng nói tục chửi bậy, cũng trai nọ gái kia “tình cảm dạt dào lắm”, cũng run sợ hoang mang khi thất bại hay đứng trước cái chết... như Hoàng Đan - Tư lệnh quân đoàn, Hoàng Thủy - Bí thư huyện ủy... Khi nhà văn trả hình tượng người lính về đúng bản chất con người của hình tượng thì điều đó đồng nghĩa với viêc miêu tả đúng bản chất khốc liệt của chiến tranh. Đã là con người thì ai cũng muốn sống, ai cũng muốn hưởng thụ, ai cũng có tính nọ tật kia... mà chiến tranh thì là một thứ thuốc thử để con người hiện ra đúng với bản chất. Qua đó bạn đọc hôm nay hiểu hơn thực chất của những mất mát hy sinh của người lính hôm qua, để sống cho xứng đáng với quá khứ.

Nhưng đổi mới thể loại rõ nhất ở loại nhân vật kẻ thù. Đây cũng là quan niệm con người chính là con người, bên ta có kẻ xấu người tốt thì bên địch cũng thế, cũng có người hay kẻ dở, và trong một con người cái tốt cái xấu cũng lẫn lộn. Các nhân vật trung tá Nguyễn Quốc Hùng, thiếu tá Lầu, thiếu tá Tín… tuy là kẻ thù nhưng vẫn có bản chất rất người, thông minh, lịch sự, học vấn cao, có tình thương… Đây không phải là cái nhìn sai trái mà là cái nhìn đúng về con người. Thì ra những con người lầm đường lạc lối kia không hoàn toàn đánh mất tính người. Ở ngày hôm nay rất cần những cái nhìn nhân văn ấm áp ấy để con người quên đi quá khứ lầm lạc, để con người tin hơn vào tình người, tình đời. Tác phẩm là một minh chứng thành công của thể tiểu thuyết sử thi - tâm lý, không chỉ miêu tả tâm lý mà vươn tới sự phân tích tâm lý khá thuần thục, biện chứng, tự nhiên, như đoạn phân tích tâm lý nhân vật trung tá ngụy Nguyễn Quốc Hùng khi sắp tự sát, ở thời điểm ấy tình người của nhân vật thật sự làm rung động độc giả. Nhà tiểu thuyết đã không quan niệm kẻ thù chỉ ở phương diện thú tính mà còn nhìn họ ở cả phần nhân tính. Thêm cái nhìn nhân tính đã giúp ngòi bút khám phá nhân vật kẻ thù góc cạnh hơn, sâu sắc hơn.

Có thể dùng mấy chữ tính người, tình người để khái quát vẻ riêng của tiểu thuyết Thượng Đức cũng như cả những sáng tác văn xuôi của anh, và cả con người ngoài đời của anh. Một nhà văn, một con người luôn xử thế với phương châm lấy tình người, coi tính người làm trọng, thì đấy là một nhà văn đáng kính, một con người đáng phục. Nhà văn ấy, con người ấy là Nguyễn Bảo!

N.T.T
(255/5-10)

Đánh giá của bạn về bài viết:

0 đã tặng

Bày tỏ cảm xúc Mã QRCode

Bình luận (0)

Tin nổi bật

Đọc thơ Nguyễn Sĩ Cứ

NGUYỄN TRỌNG TẠOCó người làm thơ dễ dàng như suối nguồn tuôn chảy không bao giờ vơi cạn. Có người làm thơ khó khăn như đàn bà vượt cạn trong cơn đau sinh nở. Có người không đầy cảm xúc cũng làm được ra thơ. Có người cảm xúc dâng tràn mà trước thơ ngồi cắn bút. Thơ hay, thơ dở, thơ dở dở ương ương tràn ngập chợ thơ như trên trời dưới đất chỉ có thơ. Thơ nhiều đến ngạt thở chứ thơ chẳng còn tự nhiên như hơi thở mà ta vẫn hoài vọng một thời.
Ngô Đức Tiến và tập thơ “Nước mắt gừng”

THẠCH QUỲSuốt đời cần mẫn với công việc, luôn mang tấm lòng canh cánh với thơ, vì thế, ngoài tập “Giọng Nghệ” in riêng và bao lần in chung, nay Ngô Đức Tiến lại cho ra tập thơ này.
Giới thiệu các tác giả thuộc chi hội nhà văn Việt Nam tại Thừa Thiên Huế

Trong đội ngũ những người hoạt động văn nghệ tại Thừa Thiên Huế, bên cạnh các Hội chuyên ngành trực thuộc Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật (như Hội Nhà văn, Hội Mỹ thuật, Hội Âm nhạc…) có một tổ chức gọi là “Chi hội Nhà văn Việt Nam tại Thừa Thiên Huế”(CHNV).
Nhà văn Hà Khánh Linh

Hà Khánh Linh xuất thân trong một gia đình khoa bảng nổi tiếng ở Huế. Tên khai sinh của chị là Nguyễn Khoa Như Ý. Năm 20 tuổi, đang học dở dự bị đại học Khoa Học Sài Gòn thì chị quyết định bỏ học để gia nhập quân Giải phóng. Từ đó cho đến khi nghỉ hưu chị đã từng đi dạy, làm phóng viên Đài phát thanh Giải phóng, Đài phát thanh Bình Trị Thiên, làm biên tập, Thư ký Tòa soạn rồi Phó tổng biên tập Tạp chí Sông Hương. Chị quen biết và giao tiếp khá rộng từ các vị quan chức đến các vị đại đức, linh mục, trí thức... cùng những năm tháng gian khổ ở chiến trường Trị Thiên, những chuyến đi thực tế ở Căm pu chia... đã giúp chị có một vốn sống hết sức phong phú.
Nhà thơ Lâm Thị Mỹ Dạ

Nhà thơ Lâm Thị Mỹ Dạ sinh ra và lớn lên bên bờ sông Kiến Giang thơ mộng. Nhưng tuổi thơ của chị chứa đầy buồn đau và nước mắt: Mẹ không có cửa nhà/ Em đứa trẻ vắng cha/ Như mầm cây trên đá/ Biết khi nào nở hoa? Nỗi tuyệt vọng cứ ám ảnh suốt cả tuổi thơ của chị. Trong một bài thơ đầu tay chị viết: Tuổi thơ tôi như ráng chiều đỏ lựng/ Hắt máu xuống dòng sông đen.
Nhà văn Trần Thùy Mai

Trần Thùy Mai bắt đầu được các bạn trẻ yêu thích văn chương ở Huế biết đến khi chị đang học ở trường Đồng Khánh những năm trước giải phóng (1975). Tốt nghiệp vào loại xuất sắc, chị được giữ lại làm cán bộ giảng dạy ở trường đại học Sư phạm Huế. Dạy ở trường đại học Sư phạm Huế được một vài năm, chị chuyển sang làm công tác biên tập ở nhà xuất bản Thuận Hóa. Đây là một quyết định khá táo bạo và sáng suốt. Làm việc ở nhà xuất bản, chị có điều kiện viết lách hơn.
Chân dung con ngựa đua hết thời

LÊ HUỲNH LÂM (Đọc Viết bên Hộ Thành hào - thơ Nguyên Quân -, Nxb Thuận Hoá, 2009)Giữa những đổ nát hoang tàn quá khứ và hiện tại, khi mà thang giá trị bị đảo lộn, những mảnh vỡ đang vung vãi mọi nơi, tác giả lại tìm đến Hộ Thành hào để nhìn ngắm cõi lòng đang hỗn hênh mọi thứ và như chợt nhận ra niềm hy vọng mỏng mảnh, anh đã Viết bên Hộ Thành hào.
Đọc “Vông vang” của Lê Tấn Quỳnh - Hành trình của ảo giác hoa

HOÀNG DIỆP LẠCBất chợt giữa một ngày mưa gió, nhìn những hạt nước toé lên từ mặt đất như những đoá hoa mưa. Một loài hoa của ảo giác. Có thể trong tâm trạng như vậy, Lê Tấn Quỳnh chợt hỏi:Hoa vông vangCó hay không
Đắm say với “Ảo giác”

ĐINH NAM KHƯƠNG(Thơ Tuyết Nga - NXB Hội Nhà văn 2002)
Đôi điều về thư pháp của Hải Trung

NGUYỄN VĂN HOA1. Cuối thế kỷ 20, tôi làm cuốn sách “Tuyển tập thơ văn xuôi Việt Nam và thế giới” cùng tiến sỹ Nguyễn Ngọc Thiện (Viện Văn học Việt Nam), trong tập sách này gồm phần học thuật và phần tuyển thơ Việt Nam và Thế giới. Phần thơ Việt có nhiều tác giả sinh sống ở Huế, ngẫu nhiên-tình cờ có hai nhà thơ có thơ trong tập này, đó là Hải Bằng và Hải Trung.
Biến tấu của trăm năm

NGA LINH NGA1. Xuất bản mười hai tập thơ, mười hai tập văn xuôi, một tập nhạc; viết mười hai kịch bản phim chân dung, hai mươi lời bình cho các phim khác, biên soạn hai mươi tập nhạc... điều thật khó tin ở một người nổi tiếng rong chơi, thích cao đàm khái luận, thường không mấy khi vắng mặt nơi những cuộc rượu của đám văn nghệ Hà Thành như Nguyễn Thụy Kha.
Hiệu ứng ngạc nhiên từ một tập thơ

L.T.S: Trong vài năm lại đây, ở Huế, chưa có tập sách nào ra đời lại gây được “hiệu ứng ngạc nhiên” cho bạn đọc như một hiện tượng ngoài tập Thơ Trà My của Nguyễn Xuân Hoa ấn hành vào dịp kỷ niệm 30 năm ngày giải phóng Huế và Đà Nẵng vừa qua. Ngoài các bài viết giới thiệu, phê bình in trên nhiều tờ báo trung ương và địa phương, Sông Hương vẫn tiếp tục nhận được thêm các ý kiến cảm thụ về tập thơ này.Xin trân trọng giới thiệu cùng quý bạn đọc
Còn đây một đoá Trà My

NGUYỄN XUÂN HOÀNG (Đọc tập thơ Trà My của Nguyễn Xuân Hoa)
Trà My đã cập bến thơ

YÊN CHÂU (Đọc Thơ Trà My của Nguyễn Xuân Hoa)Giống như những cây xanh bói muộn bất ngờ cho một mùa hoa trái, thơ Nguyễn Xuân Hoa xuất hiện đột ngột như vậy. Anh không cho in rải rác đâu đó, cũng không đọc thơ ở những cuộc gặp gỡ bạn bè. Im lặng, đùng một cái cho ra hẳn một tập thơ. Thơ Trà My của nguyễn Xuân Hoa đã đến với bạn bè như vậy.
Nhà thơ Trần Ninh Hồ - người lãng tử cuồng si và đắm khát

BÙI ĐỨC VINH (Nhân đọc tập thơ “Cho người tôi thương nhớ”-NXB Hội Nhà văn 2004)Có một chàng thi sĩ phong tình đi lang thang vô định trên nẻo đường mưa bay gió tạt, chợt lơ đãng nhận ra mình là kẻ bị tình yêu truy nã trong bài thơ “Nhận diện” anh đã tự thú với trái tim thổn thức của mình.
Phan Trung Thành - Dọc đường thơ sang kí ức sông

INRASARA (Đọc Mang, tập thơ của Phan Trung Thành, Nxb, Trẻ TP.Hồ Chí Minh, 2004.)Dòng Seine và cầu Mirabeau, cuộc tình với người tình. Sông đi và cầu ở lại, cuộc tình tan nhưng người tình thì ở lại. Mãi mãi ở lại, cùng nỗi buồn ở lại. Con sông nào đã xa nguồn Thì con sông đó sẽ buồn với tôi (Thơ Hoài Khanh)
Đọc "Bốn mùa yêu"

THANH THIỆNBốn mùa yêu là tập thơ tình mang ý nghĩa "vật chứng" cho một biệt lập tâm hồn có tên là Lưu Ly. Người thơ này dường như luôn đắm mình trong giai điệu tình yêu muôn thuở giữa ba ngôi Trao - Nhận - Trả và đã chọn cách trả sòng phẳng nhất cho sự nhận của mình là trả vào thơ.
Phải chăng sau Tuyển tập Hoàng Phủ Ngọc Tường thì tác giả coi như giang hồ gác kiếm?

NGUYỄN VĂN HOA(Nhân đọc Tuyển tập Hoàng Phủ Ngọc Tường)Tôi đã đọc nhiều tác phẩm của Hoàng Phủ Ngọc Tường và tôi cũng đã gặp ông trực tiếp đôi ba lần ở Huế và Hà Nội. Nhưng ấn tượng nhất là buổi hội ngộ của gia đình tôi với ông ở nhà nhà thơ Ngô Minh ở dốc Bến Ngự Huế.
Phức điệu kép trong thơ Nguyễn Hữu Hồng Minh

HOÀNG VŨ THUẬT (Thơ Chất trụ của Nguyễn Hữu Hồng Minh- Nxb Thuận Hoá 2002)Nguyễn Hữu Hồng Minh không làm cái phép phù thuỷ đưa độc giả tới một không gian rắc rối. Quan niệm về thơ của anh được trình bày rất nghiêm túc qua bài “Chất trụ”, lấy tên cho tập thơ. Tôi rất đồng tình quan niệm này, không mới, nhưng không dễ làm người ta chấp nhận.
Trên đất nước có bao nhiêu làng mía?

HOÀNG NGỌC HIẾN(Đọc Dòng sông Mía của Đào Thắng)