Những bảo vật quốc gia độc bản ở Huế - BÀI 1: KIỆT TÁC NGHỆ THUẬT BẰNG ĐỒNG

09:36 25/10/2016

Qua 4 lần xét duyệt, hiện Huế có 8 cổ vật, nhóm cổ vật được công nhận là bảo vật quốc gia gồm: đại hồng chung chùa Thiên Mụ; bộ súng thần công; bộ cửu đỉnh; bộ sưu tập vạc bằng đồng, bệ thờ Vân Trạch Hòa, bia Khiêm Cung ký, ngai vua triều Nguyễn và áo tế giao.

Cận cảnh bảo vật quốc gia - đại hồng chung chùa Thiên Mụ.

Mỗi bảo vật quốc gia ở Huế là một tuyệt tác nghệ thuật mang nhiều giá trị văn hóa, lịch sử độc đáo, quý hiếm được kết tinh từ trí tuệ và bàn tay tài hoa, điêu luyện...

Tuyệt tác đại hồng chung

Nằm cách trung tâm thành phố Huế khoảng 3 km, Thiên Mụ tọa lạc trên một ngọn đồi bên dòng sông Hương thơ mộng. Nếu du khách từng đến ngôi chùa này, chắc chắn sẽ không bỏ qua việc tham quan, tìm hiểu về chuông chùa (đại hồng chung) đặt phía tay trái từ ngoài cổng vào. Chuông cao 2,50m, đường kính miệng 1,40m, nặng gần 2.000 kg; được công nhận là bảo vật quốc gia năm 2013. Chuông do chúa Nguyễn Phúc Chu cho đúc để cúng dường đức Phật.

Bà Nguyễn Thị Vân Anh- Giám đốc Bảo tàng cổ vật cung đình Huế cho rằng: “Đại hồng chung chùa Thiên Mụ là hiện vật gốc độc bản, có hình thức độc đáo và là tác phẩm mỹ thuật đặc sắc của ngành điêu khắc, đặc biệt có giá trị văn hóa-lịch sử gắn liền với một giai đoạn lịch sử và tư tưởng dưới thời các chúa Nguyễn. Các motif trang trí trên chuông thể hiện tính tổng hợp và dung hòa cả 3 luồng tư tưởng lớn của Á Đông là: Phật giáo, Khổng giáo và Lão giáo, thể hiện triết lý Việt - một triết lý bao dung, không phân biệt, không chấp ngã”. Theo nhà nghiên cứu văn hóa Nguyễn Xuân Hoa (nguyên giám đốc Sở VH & DL TT-Huế), chuông Thiên Mụ rất độc đáo, có niên đại sớm ở Huế, cách trang trí rất đặc biệt. Chuông chùa này là nơi duy nhất của chùa Thiên Mụ được chúa Nguyễn Phúc Chu cho khắc bốn chữ “Thiên Mụ thiền tự”. Trên chuông có những bài kệ (kinh phật), có khắc bài minh của chúa Nguyễn Phúc Chu “chú nguyện mưa thuận gió hòa, quốc thái dân an”. Trên chuông thể hiện giá trị trên cả bốn mặt: niên đại, kỹ thuật, thẩm mỹ, tư tưởng. Khi được hỏi vì sao nhắc đến chùa Thiên Mụ, dân gian vẫn lưu truyền câu thơ “Tiếng chuông Thiên Mụ, canh gà Thọ Cương”, ông Hoa giải thích rằng: nguyên văn câu thơ là “Tiếng chuông Trấn Vũ, canh gà Thọ Khương”. Nhưng khi đến Huế thì có sự biến tướng, khi vào Huế thì người đương thời thấy chùa Thiên Mụ đẹp nên đã đưa hai câu thơ trên để nói về ngôi cổ tự này. Trước chùa Thiên Mụ nhìn qua có đồi Long Thọ, ngọn đồi có tên là Long Thọ Cương, tức là tiếng gà từ bên đồi vọng lại”.

Nghệ nhân nhân dân Nguyễn Văn Sính ở Phường Đúc (TP Huế)- hơn 50 năm gắn bó với nghề đúc đồng cho rằng, chuông chùa Thiên Mụ là một tác phẩm mỹ thuật đặc sắc của ngành điêu khắc, hội họa và kỹ nghệ đúc đồng thời chúa Nguyễn. Chuông được đúc bằng đồng và thiết nên tạo ra một âm chuông sâu lắng, ảnh hưởng Thiền Phật giáo. Hoa văn được trang trí trên chuông là các cảnh vật rất hài hòa, khiêm tốn và chỉ cần nhìn vào thì người thợ đúc đồng lâu năm có thể biết được chuông được đúc tại miền nào. Cũng theo một số nghệ nhân đúc đồng ở Huế, thời điểm chúa Nguyễn Phúc Chu cho đúc chuông trong ngày rằm Phật Đản, đã có hàng trăm quan viên Phật tử đến quy y, thọ giới đã phát tâm thả vào chuông đồng sôi rất nhiều vật quý giá... bằng một niềm tin bất hoại. Chính vì vậy chiếc chuông đã mang trong mình cả những giá trị tâm linh và một hàm lượng hợp kim đặc biệt tạo nên âm thanh ngân nga siêu thoát.

Sức mạnh dân tộc qua súng thần công

Tại 2 cửa Thế Nhơn và Quảng Đức, đường vào kinh thành Huế là nơi trưng bày Bộ cửu vị thần công- nhóm bảo vật quốc gia để du khách có dịp chiêm ngưỡng. Bộ cửu vị thần công gồm 9 khẩu súng thần công. Nếu ở cửa Thế Nhơn có 4 khẩu được đặt tên theo 4 mùa: Xuân - Hạ - Thu–Đông thì tại cửa Quảng Đức gồm 5 khẩu, được đặt tên theo ngũ hành: Kim - Mộc - Thủy - Hỏa - Thổ. Bà Huỳnh Thị Anh Vân- Giám đốc Bảo tàng cổ vật Huế cho biết, cửu vị thần công được đúc vào đầu triều Gia Long (1802 - 1820) bằng nguyên liệu tập trung từ các khí mảnh bằng đồng của triều Tây Sơn, được triều Nguyễn xem như một chiến lợi phẩm của triều đại mình. Cả 9 khẩu đều đúc tại Huế. Mỗi khẩu dài 5,10m, nặng hơn 17.000 cân được đặt trên một giá súng và giá súng đều được chạm trổ cực kỳ công phu, tinh xảo.

Súng thần công tại cửa Quảng Đức, tượng trưng cho uy quyền và sức mạnh của vương triều Nguyễn.

Cũng theo bà Vân, vào năm 1816, vua Gia Long sắc phong cho cả 9 khẩu đại bác này danh hiệu: “Thần Oai Vô địch Thượng tướng quân”. Danh hiệu này và nội dung bài sắc phong đều được khắc trên cả 9 khẩu cửu vị thần công là tên gọi chung 9 khẩu đại pháo được đúc dưới triều đại vua Gia Long, từ năm 1803 đến năm 1804. Tên của mỗi khẩu thần công được khắc ở đuôi súng. Ngoài ra, trên phần đai cuối thân mỗi khẩu súng còn có khắc tước hiệu của từng khẩu súng. Giữa thân của mỗi khẩu thần công có khắc một bài minh bằng chữ Hán theo lối triện, gồm 79 chữ, nội dung bài minh này hoàn toàn giống nhau, chỉ khác nhau ở các chữ đánh số thứ tự mỗi khẩu thần công. Gần quai của mỗi khẩu súng đều có khắc tên những người trong Hội đồng đốc công được giao trách nhiệm đúc thần công. Ngoài ra ở phần trục quay bên phải của súng (theo hướng của người bắn) đều có bảng tròn nhỏ bằng đồng khắc ghi cách sử dụng thuốc súng và đạn. Các khẩu súng đều có cùng hình dáng và kiểu thức trang trí. Miệng súng hơi loe, thân thuôn dài, phình dần về phía đuôi. Giữa thân súng có hai quai đúc nổi, cách điệu hình đầu thú. Trên thân súng có 6 gờ nổi, trong đó có 2 gờ ở 2 đầu quai được đúc rộng bản như 2 vòng đai bao quanh thân súng. Hai bên mỗi đường gờ đều trang trí các dải hoa văn dây lá được chạm nổi với những đường nét mềm mại, sinh động và rất tinh xảo.

Được biết, dưới thời Nguyễn, những khẩu thần công này chưa bao giờ dùng trong chiến tranh mà được nhân cách hóa thành các vị tướng thần, tượng trưng cho uy quyền và sức mạnh của vương triều. Hàng năm, triều đình thường tiến hành các cuộc lễ cúng cho “thần súng” và nghiêm cấm thường dân không được vào nơi đặt súng để tỏ sự tôn nghiêm. Nghệ nhân đúc đồng Nguyễn Văn Đệ khẳng định: Xét về mặt kỹ thuật chế tác, đây là bộ 9 khẩu thần công đồ sộ nhất và đẹp nhất dưới thời Nguyễn, một tuyệt tác của nghệ thuật đúc súng, nghệ thuật trang trí, chạm khắc trên đồng. Mặc dù không phải là những vũ khí thực dụng trong quân sự, nhưng các khẩu thần công này vẫn luôn được coi trọng bởi yếu tố tinh thần. Cửu vị thần công thời Nguyễn là những hiện vật gốc độc bản, có hình thức độc đáo và đặc biệt có giá trị văn hóa-lịch sử gắn liền với giai đoạn đầu mới lập nên triều Nguyễn.

Theo CADN Online

Đánh giá của bạn về bài viết:

0 đã tặng

Bày tỏ cảm xúc Mã QRCode

Bình luận (0)

Xem thêm

Khai mạc Triển lãm "Biên giới và Biển đảo Việt Nam"

Ngày 25/11, tại Trung tâm VHTT tỉnh, Sở VHTT&DL Thừa Thiên Huế đã tổ chức khai mạc Triển lãm "Biên giới và Biển đảo Việt Nam.
Festival Nghề truyền thống Huế lần thứ V sẽ diễn ra từ 27/4 đến 1/5/2013

Với chủ đề “Tinh hoa nghề Việt”, Festival Nghề truyền thống Huế 2013 chú trọng giới thiệu các đặc trưng của những sản phẩm nghề truyền thống tinh xảo vốn là nhu cầu hấp dẫn của du khách, kết hợp tour du lịch làng nghề độc đáo.
Khai mạc Giải bóng đá Futsal Hà Tĩnh cúp Huda năm 2012

Chiều 21/11 tại Nhà thi đấu Thể thao tổng hợp Hà Tĩnh đã diễn ra Lễ khai mạc Giải bóng đá Futsal phong trào toàn tỉnh Hà Tĩnh cúp Huda năm 2012.
Công trình “Sưu tập sắc phong triều Nguyễn trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế” đạt giải thưởng sáng tạo khoa học công nghệ tỉnh T.T.Huế năm 2012.

Ủy ban Nhân dân tỉnh Thừa Thiên Huế vừa có Quyết định số 2190 /QĐ-UBND ngày 21 tháng 11 năm 2012 về việc Phê duyệt 23 công trình đạt giải Giải thưởng Sáng tạo khoa học, công nghệ tỉnh Thừa Thiên Huế lần thứ VI - năm 2012.
Tham gia bầu chọn dự án vì cộng đồng tại 6 tỉnh thành miền Trung

Đây là những dự án nằm trong chiến dịch ““Huda vì miền Trung yêu thương” của Công ty bia Huế.
Đoàn “ Đồng hành da cam hữu nghị Việt - Hàn” đến Huế

Chiều 17/11, đoàn diễu hành xe đạp “đồng hành da cam, hữu nghị Việt - Hàn” trong hành trình xuyên Việt của mình, đã đến TT- Huế trong sự chào đón nồng hậu của người dân Cố đô.
Chính thức phê duyệt tiếp nhận dự án “Bảo tồn, phục hồi trang trí nội thất và đào tạo kỹ thuật tại công trình Tả Vu - Đại Nội Huế”

Đây là dự án do Bộ Ngoại giao Đức tài trợ thông qua thông qua Hiệp hội Bảo tồn Di sản Văn hóa phi lợi nhuận E.V.Fulda Đức (GEKE/GCREP) với tổng kinh phí hơn 4 tỉ đồng và vừa được UBND tỉnh phê duyệt tiếp nhận ngày 14/11/2012.
Khởi công dự án “Bảo tồn, trùng tu nhà thờ Diên Phước Trưởng Công chúa”

Sáng 13/11, tại 24 đường Kim Long, phường Kim Long, thành phố Huế, dự án “Bảo tồn, trùng tu nhà thờ Diên Phước Trưởng Công chúa” đã chính thức được khởi công.
Grassland - Thảo Nguyên Xanh - trường mầm non hàng đầu tại Huế

Kế thừa những đặc tính ưu việt của hệ thống giáo dục Singapore, cùng với việc tiếp thu những thành tựu nổi bật về khoa học chăm sóc và nuôi dạy trẻ của chương trình mới Việt Nam và Quốc Tế, Grassland - Thảo Nguyên Xanh đã chính thức từ hoạt động từ tháng 8/2011.
Việt Nam – Nhật Bản và mối quan tâm về kiến trúc gỗ truyền thống

Ngày 12/11, tại Đại nội Huế, Hội thảo kiến trúc gỗ truyền thống Việt Nam – Nhật Bản đã được tổ chức do Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế và Viện Di sản Đại học Waseda (Nhật Bản) phối hợp với Hiệp hội Kiến trúc Nhật Bản thực hiện.
Phát động cuộc thi viết thư quốc tế UPU lần thứ 42- năm 2012 tại Thừa Thiên Huế

Sáng ngày 12/11/2012, tại trường THCS Chu Văn An (Huế), cuộc thi viết thư quốc tế UPU lần thứ 42 năm 2012 đã chính thức được phát động với sự phối hợp giữa 6 đơn vị: Sở TT&TT, Sở GD&ĐT, Sở TN&MT, Cty TNHH XD & Cấp nước TT Huế, Bưu điện Tỉnh và Tỉnh Đoàn TNCS HCM
Hương Thủy với đêm thơ Nguyên Tiêu

SHO - Hòa vào không khí của các chương trình hưởng ứng ngày thơ Việt Nam tại Thừa Thiên Huế, tối ngày 4/2, tại Trung tâm Văn hóa - Thông tin - Thể thao thị xã Hương Thủy, Câu lạc bộ thơ Hương Thủy đã tổ chức Đêm thơ Nguyên Tiêu.
Tạp chí Sông Hương tổ chức gặp mặt Cộng tác viên

Sáng ngày 21/1, Tạp chí Sông Hương đã tổ chức gặp mặt cộng tác viên và trao tặng thưởng Sông Hương năm 2010, diễn ra tại tòa soạn Tạp chí, số 9 Phạm Hồng Thái, Huế.
Ban Chấp hành Liên hiệp các Hội VHNT Thừa Thiên Huế họp phiên đầu tiên và công bố tặng thưởng hàng năm

Ngày 21/12, Ban Chấp hành Liên hiệp các Hội VHNT Thừa Thiên Huế khóa XI nhiệm kỳ 2010-2015 đã tổ chức họp phiên đầu tiên sau đại hội.
Khai mạc Trại sáng tác VHNT Quảng Điền

Sáng ngày 26/06, tại thị trấn Sịa, UBND huyện Quảng Điền, Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật Thừa Thiên Huế đã phối hợp tổ chức Trại sáng tác Văn học Nghệ thuật Quảng Điền.
Công bố thể lệ Giải thưởng VHNT Cố Đô lần IV

Sáng ngày 14/5, tại trụ sở Hội Liên hiệp VHNT Thừa Thiên Huế, Ban Tổ chức Giải thưởng VHNT Cố Đô lần thứ IV đã tổ chức họp báo công bố Thể lệ của Giải thưởng.
"Những nhà thơ Huế thế hệ tôi"

Câu chuyện của ông bắt đầu đã không chỉ đề cập đến các nhà thơ Huế cùng thế hệ, mà còn những tên tuổi thơ Huế trước đó như các nhà thơ tiền chiến còn sót lại: Ưng Bình Thúc Dạ Thị và nhóm thơ “Hương Bình Thi Xã”, Bửu Kế, Phan Văn Dật; các nhà thơ “đàn anh” như Đỗ Tấn, Hải Nguyên, Minh Đức Hoài Trinh, Phong Sơn, Quách Thoại, Tạ Ký, Tốn Thất Quán, Trụ Vũ, Vũ Hân, Vũ Ngọc Trác.
Festival Huế 2008 có gì mới?

Kế hoạch hoành tráng, dài hơi của Festival Huế 2008 đem lại cảm giác vừa háo hức, nhưng cũng vừa âu lo
Khai mạc Festival Huế 2008

Lễ hội Festival Huế 2008 sẽ được khai mạc vào tối 3-6. Ông Nguyễn Duy Hiền, giám đốc Trung tâm Festival, phó trưởng ban tổ chức Festival Huế 2008 cho biết:
Festival Huế tung tăng theo bánh tàu đi

Trên một số đòan tàu lăn bánh, trên các nhà ga lớn của cả nước, Festival Huế 2008 đang được quảng bá với nhiều hình thức: tờ rơi, đĩa hình, đăng quảng cáo trên cẩm nang đi tàu...