Ngày trở lại thành đô

09:17 26/03/2015

KỶ NIỆM 40 NĂM GIẢI PHÓNG THỪA THIÊN HUẾ

NGÔ KHA

LTS: Dưới đây là một ghi chép của cố nhà báo, nhà nghiên cứu lịch sử Ngô Kha về những ngày đầu đoàn quân giải phóng về thành Huế dịp 26/3/1975. Rất ngắn gọn, song đoạn ghi chép đã gợi lại cho chúng ta không khí sôi nổi, nô nức những ngày đầu.

Ảnh: internet

Chúng tôi đã sống, công tác, chiến đấu những năm tháng gian khổ, ác liệt với nhân dân, với đồng đội không chỉ bên bờ sông Hương, bên sông Bồ mà còn bên nhiều con sông khác như: sông Nông, sông Truồi, sông Đại Giang, sông Ô Lâu, sông Như Ý..., và cả bên ven biển, ven phá Tam Giang, Cầu Hai và đã có mặt trong đội hình “giành lại từng mảnh đất Thành đô” Xuân Sáu Tám, cho đến lúc đã có một ngày về với mảnh đất Thành đô hoàn toàn giải phóng, Huế - mùa xuân 1975.

Chiến trường Thừa Thiên Huế mở màn đợt I ngày 8/3/1975, quân dân ta tiến công, nổi dậy tiến công khắp nơi trong tỉnh, hiệp đồng chiến đấu với toàn chiến trường miền Nam. Địch bị thua đau ở Buôn Mê Thuột, lo sợ “lá chắn” phía Bắc của miền Nam bị phá vỡ nên tập trung phản kích dữ dội. Lực lượng ta có tổn thất, song quân dân tin tưởng vào thắng lợi của trận cuối, kết thúc chiến tranh.

Buôn Mê Thuột, rồi Quảng Trị giải phóng, cùng cổ vũ thúc đẩy chiến trường Thừa Thiên Huế tiến công, nổi dậy mãnh liệt, giành thắng lợi vẻ vang, giải phóng hoàn toàn Thừa Thiên Huế ngày 26/3/1975, lá cờ Tổ quốc tung bay phất phới trên đỉnh Phu Văn Lâu.

Kỷ niệm những ngày đầu giải phóng Huế ghi dấu ấn không phai mờ trong lòng những người trở về giữa đô thành sạch bóng quân thù.

Ngày 24 tháng ba, cơ quan Tỉnh ủy, Thành ủy đã ra khỏi cửa rừng để vào thành phố. Chúng tôi rất đỗi vui mừng và khâm phục lòng dân, khi đến bến đò Đình Môn, đã nhìn thấy từng đoàn thuyền của dân cắm cờ xanh - đỏ, sao vàng từ Cư Chánh, Bằng Lãng lên Đình Môn chở cán bộ chiến sĩ qua sông. Lúc này, dân ở các làng thuộc xã Thủy Bằng di tản, chỉ còn một số rất ít ở lại. Các cơ quan về đóng ở lăng Tự Đức rồi Dương Xuân Hạ, đến cuối tháng 3 vào làm việc ở nội thành.

Lúc này phần lớn dân thành phố di tản chưa về. Nhiều người dân Quảng Trị và các tỉnh trở về đang ở lại ngổn ngang hai bên bờ sông Hương, đoạn từ cầu Trường Tiền đến cầu Bạch Hổ. Những dấu tích chế độ đang lưu lại trên đường phố và nhà dân. Chúng tôi đi khắp các ngả đường thành phố, về cửa Thuận, vào Phú Lộc để nắm tình hình chuẩn bị phản ánh lên báo Thừa Thiên Huế giải phóng. Khi đến đầu cầu Trường Tiền gặp nhà thơ Trần Phá Nhạc, tay mang băng đỏ, vai khoác súng như một chiến sĩ gác cầu. Nhạc vô cùng mừng rỡ: “Làm báo chừ sướng rồi các anh ơi, không thiếu tin tức nữa mô”. Có ngày chúng tôi đang đi trên đường phố lại nghe tiếng còi và ô tô dừng lại, té ra Trần Công Tấn và Trần Quốc Tiến lấy được xe Jeep ở Diên Sanh chạy vô Huế công tác; Trần Công Tấn lái xe cho tôi và Thanh Vệ đi khắp thành phố, biết thêm nhiều điều, nhiều chuyện, nhiều tình cảm của Huế mới giải phóng.

Ủy ban quân quản lo việc tiếp quản và ổn định thành phố. Lãnh đạo tỉnh thành phố, các huyện lo xây dựng chính quyền, tập hợp lực lượng nhân dân xây dựng cuộc sống mới. Nhiều cuộc hội họp các tầng lớp nhân dân diễn ra liên tục ở các khu phố, và đông đảo nhất là các cuộc mitinh ra mắt chính quyền từ xã, phường đến huyện, thành phố... Mặc dầu bận trăm công nghìn việc phải lo toan khi mới giải phóng, nhưng lãnh đạo tỉnh đã kịp thời tập họp trí thức văn nghệ sĩ, như tổ chức cuộc họp tại 5 Lê Lợi để bàn về hoạt động văn hóa văn nghệ trong tình hình mới, quyết định tổ chức tờ báo “Thừa Thiên Huế giải phóng”. Tờ báo lúc này chỉ có mấy anh em, chia nhau về các huyện, nhất là không khí các cuộc ra mắt chính quyền cách mạng và khí thế nhân dân xây dựng lại quê hương. Chúng tôi đã liên hệ, hợp đồng với nhà in tư nhân Sao Mai của anh Huỳnh Đồng để in báo vì tỉnh chưa tổ chức được nhà in. Đầu tháng 4, báo “Thừa Thiên Huế giải phóng” ra mắt bạn đọc và chuẩn bị số báo đặc biệt về cuộc mittinh chào mừng Thừa Thiên Huế hoàn toàn giải phóng.

Đang in báo tỉnh thì các anh Cục chính trị Quân khu nhờ giúp đỡ in báo “Quân Giải Phóng Trị Thiên Huế”. Các anh mang ma két, bản thảo và một thùng lương khô đến nhà in Sao Mai để “hợp đồng” in báo, lại phải giúp các huyện in tài liệu làm ăn tập thể của huyện Hương Thủy.

Nhà thơ Tố Hữu có lời mời khi quê hương giải phóng:

“Ai đi qua đó miền Trung
Xin mời ghé lại vui cùng Huế tôi”

Từng đoàn, từng đoàn khách đến Huế hàng ngày từ các ngành Trung ương, các địa phương miền Bắc đến chào mừng, cùng vui với Huế và phụ giúp Huế sớm ổn định mọi mặt. Chỉ riêng các nhà văn, nhà báo cũng đã đến Huế ngót trăm người, từ các báo Trung ương và các báo địa phương. Tôi nhớ quanh bàn trà số 3 - Trưng Trắc, các anh Phan Quang, Vũ Tú Nam, Trung Đông, chị Thanh Hương đã giúp nhiều ý kiến về hoạt động của báo “Thừa Thiên Huế giải phóng”.

Ngày 21/5/1975, 3 vạn dân thành phố và ngoại thành đã dự mit tinh chào mừng quê hương giải phóng trước Ngọ Môn, nơi trước đó 30 năm, nhân dân Huế dự lễ thoái vị vua Bảo Đại tháng 8/1945. Khi Chủ tịch Nguyễn Hữu Thọ bước lên lễ đài, trong tiếng hoan hô vang trời, thì tôi đi loanh quanh gặp bác sĩ Bùi Viên Dinh (chồng nhà thơ Anh Thơ, trước đây tôi cùng công tác với anh ở Bệnh viện Hồng Thập Tự Liên Xô - Hà Nội). Chúng tôi mừng rỡ chào nhau, anh Dinh hỏi giọng Nam Bộ:

- Chú mới dzô hả?

- Em vô đây hơn 10 năm, ở rừng về.

Anh nắm chặt tay tôi và nói:

- Rất quý, rất quý.

N.K
(SDB16/03-15)






 

Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)
  • HỒ DZẾNH
             Hồi ký

    Mai sau dù có bao giờ
    Đốt lò hương ấy, so tơ phím này

                                 NGUYỄN DU

  • LÝ HOÀI THU

    Tôi nhớ… một chiều cuối hạ năm 1972, trên con đường làng lát gạch tại nơi sơ tán Ứng Hòa - Hà Tây cũ, lần đầu tiên tôi nhìn thấy thầy. Lúc đó lớp Văn K16 của chúng tôi đang bước vào những tuần cuối của học kỳ II năm thứ nhất.

  • PHẠM THỊ CÚC

    (Tặng bạn bè Cầu Ngói Thanh Toàn nhân Ngày Thương binh Liệt sĩ)

  • Người ta vẫn nói Tô Hoài là “nhà văn của thiếu nhi”. Hình như chưa ai gọi ông là “nhà văn của tuổi già”. Cho dù giai đoạn cuối trong sự nghiệp của ông – cũng là giai đoạn khiến Tô Hoài trở thành “sự kiện” của đời sống văn học đương đại chứ không chỉ là sự nối dài những gì đã định hình tên tuổi ông từ quá khứ - sáng tác của ông thường xoay quanh một hình tượng người kể chuyện từng trải qua nhiều thời kỳ lịch sử, nhiều thăng trầm của đời sống, giờ đây ngồi nhớ lại, ngẫm lại, viết lại quá khứ, không phải nhằm dạy dỗ, khuyên nhủ gì ai, mà chỉ vì muốn lưu giữ và thú nhận.

  • CAO THỊ QUẾ HƯƠNG

    Tôi được gặp và quen nhạc sĩ Trịnh Công Sơn vào những ngày đầu mùa hè năm 1966 khi anh cùng anh Trần Viết Ngạc đến trụ sở Tổng hội Sinh viên, số 4 Duy Tân, Sài Gòn trình diễn các bài hát trong tập “Ca khúc da vàng”.

  • THÁI KIM LAN

    Lớp đệ nhất C2 của chúng tôi ở trường Quốc Học thập niên 60, niên khóa 59/60 gồm những nữ sinh (không kể đám nam sinh học trường Quốc Học và những trường khác đến) từ trường Đồng Khánh lên, những đứa đã qua phần tú tài 1.

  • Nhung nhăng, tần suất ấy dường như khá dày, là ngôn từ của nhà văn Tô Hoài để vận vào những trường hợp, lắm khi chả phải đi đứng thế này thế nọ mà đương bập vào việc chi đó?

  • Tôi được quen biết GS. Nguyễn Khắc Phi khá muộn. Đó là vào khoảng đầu những năm 80 của thế kỉ trước, khi anh được chuyển công tác từ trường ĐHSP Vinh ra khoa Văn ĐHSPHN.

  • Năm 1960, tôi học lớp cuối cấp 3. Một hôm, ở khu tập  thể trường cấp 2 tranh nứa của tôi ở tỉnh, vợ một thầy giáo dạy Văn, cùng nhà, mang về cho chồng một cuốn sách mới. Chị là người bán sách.

  • DƯƠNG PHƯỚC THU

    LTS: Trên số báo 5965 ra ngày 07/02/2014, báo Thừa Thiên Huế có bài “Vài điều trong các bài viết về Cố Đại tướng Nguyễn Chí Thanh”, của tác giả Phạm Xuân Phụng, trong đó có nhắc nhiều đến các bài viết về Đại tướng đã đăng trên Sông Hương số đặc biệt tháng 12/2013 (số ĐB thứ 11), và cho rằng có nhiều sai sót trong các bài viết đó.

  • NGUYỄN THỊ PHƯỚC LIÊN

    (Thương nhớ Cẩm Nhung của Hương, Lại, Nguyệt, Liên)

  • BÙI KIM CHI

    Trời cuối thu. Rất đẹp. Lá phượng vàng bay đầy đường. Tôi đang trong tâm trạng náo nức của một thoáng hương xưa với con đường Bộ Học (nay là Hàn Thuyên) của một thời mà thời gian này thuở ấy tôi đã cắp sách đến trường. Thời con gái của tôi thênh thang trở về với “cặp sách, nón lá, tóc xõa ngang vai, đạp xe đạp…”. Mắt rưng rưng… để rồi…

  • LÊ MINH
    Nguyên Tư lệnh chiến dịch Bí thư Thành ủy Huế (*)

    … Chỉ còn hai ngày nữa là chiến dịch mở; tôi xin bàn giao lại cho Quân khu chức vụ "chính ủy Ban chuẩn bị chiến trường" để quay về lo việc của Thành ủy mà lúc đó tôi vẫn là Bí thư.

  • NGUYỄN KHOA BỘI LAN

    Cách đây mấy chục năm ở thôn Gia Lạc (hiện nay là thôn Tây Thượng) xã Phú Thượng có hai nhà thơ khá quen thuộc của bà con yêu thơ xứ Huế. Đó là bác Thúc Giạ (Ưng Bình) chủ soái của Hương Bình thi xã và cha tôi, Thảo Am (Nguyễn Khoa Vi) phó soái.

  • (SHO). Nhân dân Việt Nam khắc sâu và nhớ mãi cuộc chiến đấu can trường bảo vệ biên giới tổ quốc thân yêu tháng 2/1979. Điều đó đã thêm vào trang sử hào hùng về tinh thần bảo vệ chủ quyền toàn vẹn lãnh thổ thiêng liêng của dân tộc.

  • NGUYỄN CƯƠNG

    Có nhiều yếu tố để Cố đô Huế là một trung tâm văn hóa du lịch, trong đó có những con đường rợp bóng cây xanh làm cho Huế thơ mộng hơn, như đường Lê Lợi chạy dọc bên bờ sông Hương, đường 23/8 đi qua trước Đại Nội, rồi những con đường với những hàng cây phượng vỹ, xà cừ, bằng lăng, me xanh... điểm tô cho Huế.

  • HOÀNG HƯƠNG TRANG

    Cách nay hơn một thế kỷ, người Huế, kể cả lớp lao động, nông dân, buôn bán cho đến các cậu mợ, các thầy các cô, các ông già bà lão, kể cả giới quý tộc, đều ghiền một lại thuốc lá gọi là thuốc Cẩm Lệ.

  • PHẠM HỮU THU

    Với tư cách là Bí thư Tỉnh ủy lâm thời và Chủ tịch Uỷ ban Mặt trận Việt Nam độc lập đồng minh (Việt Minh) của tỉnh Thừa Thiên - Huế, đầu năm 1942, sau khi vượt ngục trở về, đồng chí Nguyễn Chí Thanh đã có quãng thời gian gắn bó với vùng đầm Cầu Hai, nơi có cồn Rau Câu, được Tỉnh ủy lâm thời chọn làm địa điểm huấn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên.
    Để đảm bảo bí mật và an toàn, Tỉnh ủy đã chọn một số cơ sở là cư dân thủy diện đảm trách việc bảo vệ và đưa đón cán bộ.
    Số cơ sở này chủ yếu là dân vạn đò của làng chài Nghi Xuân.

  • TRẦN NGUYÊN

    Thăm Khu lưu niệm Đại tướng Nguyễn Chí Thanh, như được trở về mái nhà thân thương nơi làng quê yêu dấu. Những ngôi nhà bình dị nối nhau với liếp cửa mở rộng đón ánh nắng rọi vào góc sâu nhất.

  • PHẠM HỮU THU
           Nhân kỷ niệm ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam 22 - 12

    “Có những sự thật quá lớn lao của một thời, đến nỗi hậu thế nhìn qua lớp sương mù của thời gian, không thể nào tin nổi” (Nhà văn Phùng Quán).