Hài hòa lợi ích
Dành 20 năm nghiên cứu, hướng dẫn trùng tu một số di sản văn hóa tại Việt Nam như khu phố cổ Hội An, nhà cổ ở Bắc Ninh hay làng cổ Đường Lâm (Hà Nội)…, GS.KTS EJIMA AKIYOSHI (Nhật Bản) cho rằng, việc bảo tồn cần dựa trên nguyện vọng của người dân - chủ thể di sản, và hài hòa lợi ích giữa các bên liên quan.
GS.KTS Ejima Akiyoshi bên mô hình cổng làng Mông Phụ - Ảnh: Hồng Nhung
Vừa bảo tồn vừa làm du lịch
- Nhiều năm qua, việc bảo tồn di sản ở Việt Nam được quan tâm bởi cả thành tựu và bất cập. Tham gia trùng tu làng cổ Đường Lâm trong gần 10 năm, ông có thể cho biết di sản này gặp phải vấn đề gì?
- Năm 2007, khi bắt đầu điều tra, khảo sát Đường Lâm, nhiều ngôi nhà ở đây đã xuống cấp. Người dân muốn xây nhà mới hoặc sửa chữa theo phong cách hiện đại và làng cổ rơi vào tình trạng nguy kịch. Tuy nhiên, chính quyền quyết tâm giữ ngôi làng có giá trị tiêu biểu của đồng bằng Bắc Bộ. May mắn là trong tương quan của các làng cổ miền Bắc, Đường Lâm vẫn giữ được giá trị tổng thể.
Chúng tôi tiến hành tu bổ và từng bước giúp người dân hiểu được ngôi nhà họ đang sinh sống có giá trị như thế nào. Nhiều nhà cổ khi được tu bổ đúng cách đã thể hiện được giá trị khác biệt, lượng du khách đến thăm đông hơn. Người dân bắt đầu nâng cao ý thức về ngôi nhà do cha ông để lại khi có thể kiếm sống bằng việc giữ gìn và bảo tồn di sản đó. Tuy vậy, vẫn có một số người không thỏa mãn khi phải sống trong khung cảnh làng cổ, đặc biệt với người chưa được hưởng lợi từ du lịch.
- Qua kinh nghiệm tại Nhật Bản và tham gia trùng tu một số di sản của Việt Nam, theo ông, nguyện vọng của người dân cần được xem xét như thế nào trong quá trình bảo tồn và phát huy giá trị di sản?
- Trên thực tế, để bảo tồn một cách tốt nhất, nguyện vọng bảo tồn phải xuất phát từ người dân chứ không phải là sự áp đặt hay quyết định từ trên xuống. Chỉ khi người dân nhận thức được giá trị của nơi mình sống, cũng như hài hòa được lợi ích các bên trong bảo tồn thì quyết tâm của chính quyền, kỹ thuật của chuyên gia mới có thể phát huy.
Phố cổ Hội An được biết đến là mô hình khá thành công trong việc vừa tu bổ vừa thu hút khách du lịch. Ở đây cũng có giai đoạn người dân sợ hãi khi du khách gây ồn ào, phiền phức, ảnh hưởng đến sinh hoạt của họ. Nhưng sau đó, tìm được nguồn sống bằng cách tiếp đón và cung cấp dịch vụ cho khách du lịch, người dân đã hứng khởi hơn với việc bảo tồn nơi mình ở. Với Đường Lâm, tôi hy vọng cũng sẽ trở thành mô hình như vậy.
Di sản sống phải có người sống
- Có thể thấy, việc người dân sống trong di sản thay đổi nhận thức, quyết tâm gìn giữ, sẽ quyết định tuổi thọ của di sản đó, thưa ông?
|
“Đường Lâm là một ví dụ thành công trong hợp tác bảo tồn di sản giữa Nhật Bản và Việt Nam. Sẽ còn có những dự án tiếp theo tại các địa phương khác, giới thiệu phương pháp bảo tồn của Nhật Bản nhưng lựa chọn kỹ thuật phù hợp với điều kiện Việt Nam, đồng thời tham gia đào tạo cán bộ về bảo tồn cho các bạn”. Gs.Kts Ejima Akiyoshi |
- Di sản sống như làng cổ Đường Lâm hay phố cổ Hội An, phải có người sống thì mới được duy trì. Bởi những nơi không có người sống thì kinh phí duy trì, bảo tồn sẽ rất lớn. Tuy nhiên, có nhược điểm là người dân sinh sống tại đó có nguyện vọng hiện đại hóa hoặc thay đổi để theo kịp điều kiện sống. Vì vậy, cần có chính sách phù hợp điều hòa tốt giữa nguyện vọng hiện đại hóa của người dân và công tác bảo tồn.
Bảo tồn di sản sống là vấn đề nhiều nước quan tâm. Ở Nhật Bản có trường hợp người dân không thể sinh sống trong ngôi nhà cổ và sẵn sàng rời đi nơi khác, tặng lại ngôi nhà cho chính quyền. Việc chính quyền tiếp quản những ngôi nhà này sẽ tốn rất nhiều kinh phí so với hỗ trợ người dân sống tại đó. Tuy nhiên, về nguyên tắc không thể ép buộc người dân là chủ sở hữu phải tiếp tục sống trong ngôi nhà đã quá xuống cấp. Đây là một bài toán khó mà Việt Nam cũng phải đối mặt. Khi người dân sống trong di sản thường xuyên phản đối việc bảo tồn thì sẽ tạo ra sự không đồng thuận, giá trị chung của di tích cũng bị ảnh hưởng nhiều.
- Kinh nghiệm của Nhật Bản trong giải quyết “bài toán khó” ông vừa nêu ở trên như thế nào?
- Nhật Bản cũng từng gặp nhiều thất bại trong bảo tồn di sản sống. Hiện nay, Nhật Bản có chính sách hỗ trợ cho một số di tích đã được chỉ định. Ngoài ra, chính quyền địa phương có thể có nhiều biện pháp để thu hút du lịch và tạo thêm nguồn thu cho người dân. Có thể thấy, đối với di tích tại các địa phương cần có sự kết hợp rất nhiều nguồn như hỗ trợ từ chính quyền hay sản xuất và bán các sản phầm… Tôi nghĩ rằng chính quyền địa phương có thể tìm được sự đồng thuận của người dân và chỉ cho họ cách kiếm sống từ di sản. Từ đó, hai bên cùng hợp tác, nâng cao đời sống kinh tế nhưng vẫn giữ được giá trị văn hóa, như vậy di sản đó được xem là bảo tồn thành công.
- Xin cảm ơn ông!
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
Khác với những kỳ liên hoan trước thường tập trung vinh danh các nghệ nhân lão thành, Liên hoan ca trù toàn quốc 2014 sẽ tập trung giới thiệu đội ngũ nghệ sỹ kế cận của loại hình nghệ thuật này.
-
Đó là nhận định của TS. Nguyễn Bình Định, Viện trưởng Viện Âm nhạc, về Ca trù – di sản văn hóa phi vật thể cần được bảo vệ khẩn cấp – trước khi Liên hoa Ca trù toàn quốc diễn ra tại Hà Nội vào 26.8 tới.
-
Quảng Ngãi có 6 huyện miền núi, tập trung chủ yếu là người đồng bào các dân tộc Cor, H’rê và Cadong cùng chung sống.
-
Cây bồ 3 thân độc đáo có tuổi thọ gần 200 năm trong một đền thờ tại tỉnh Phú Yên vừa vinh dự được công nhận là Cây di sản Việt Nam.
-
Thông tin hai tập đoàn tư nhân trình đề án được “nhượng quyền” quản lý, khai thác Vịnh Hạ Long làm nóng dư luận suốt hai tuần qua. Bởi Vịnh Hạ Long không phải một danh thắng du lịch bình thường, mà đó còn là một di sản thiên nhiên thế giới được UNESCO công nhận và có thể xem là một di sản nổi tiếng nhất của Việt Nam đối với thế giới.
-
Ủy ban Nhân dân tỉnh Hải Dương đã quyết định dành 18,7 tỷ đồng để tu bổ, tôn tạo Khu di tích Văn Miếu Mao Điền, huyện Cẩm Giàng (Hải Dương).
-
Trả lời phỏng vấn của Tia Sáng, TS Nguyễn Hồng Kiên (Viện Khảo cổ học Việt Nam) cho rằng, từ trước đến nay, di tích/di sản luôn luôn bị xây dựng/phát triển lấn át, mà trường hợp Hoàng thành Thăng Long bị xâm phạm bởi công trường Nhà Quốc hội là bằng chứng mới nhất.
-
Hoàng thành Thăng Long (Hà Nội) được biết đến là một di sản văn hóa có giá trị đặc biệt quan trọng, mang ý nghĩa tiêu biểu cho dòng chảy lịch sử văn hóa liên tục của trung tâm quyền lực, chính trị, văn hóa cao nhất Việt Nam.
-
Khu nghỉ dưỡng Villa Tolomei Hotel & Resort từng là một tu viện cổ hoang tàn đổ nát, nhưng nay lại là điểm đón khách nghỉ dưỡng sang trọng bậc nhất ở ngoại ô Florence, Italy. Công trình là bằng chứng rõ ràng cho thấy sự hợp tác tốt giữa nhà nước và tư nhân trong việc quản lý di sản văn hóa có thể giúp mang lại trái ngọt.
-
Gần một năm sau khi ngựa sắt đi kèm bộ áo giáp, roi sắt được cung tiến và tự ý đưa vào đền Phù Đổng, đến nay số hiện vật này vẫn ngự tại đền Phù Đổng (Gia Lâm).
-
Sau khi UNESCO công nhận di sản thế giới, trang Bluewin của Thụy Sĩ giới thiệu Tràng An là một trong 10 điểm đến mới. Ông Bùi Văn Mạnh, Phó Giám đốc BQL Quần thể danh thắng Tràng An chia sẻ thêm về hành trình thành di sản thế giới, và hứa hẹn điểm đến hấp dẫn trong thời gian tới.
-
Nhằm gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa tranh dân gian Đông Hồ, Ủy ban Nhân dân tỉnh Bắc Ninh đã phê duyệt Đề án “Bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa tranh dân gian Đông Hồ, huyện Thuận Thành, giai đoạn 2014-2020 và định hướng đến 2030” với tổng kinh phí gần 60 tỷ đồng từ nguồn vốn ngân sách và các nguồn vốn khác.
-
Chiếc long sàng của vua Thành Thái, một “báu vật” cùng với chiếc xe kéo mà nhà vua dành tặng mẹ sau khi phía Việt Nam đấu giá không thành công tại Pháp - hiện có cơ hội trở về Huế rất lớn.
-
Ngày 16-6, Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế đã gửi văn bản khẩn đến UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế và Bộ VH-TT&DL đề nghị sớm có ý kiến với Chính phủ và Bộ Ngoại giao tìm giải pháp đưa hiện vật của vua Thành Thái vừa mua được về nước.
-
Năm 1945, sau khi nhà Nguyễn cáo chung, một số giá trị văn hóa phi vật thể của Huế không còn giữ được môi trường diễn xướng nguyên thủy, nhưng những gì nó vốn có vẫn là minh chứng độc đáo về sự sáng tạo văn hóa của dân tộc Việt Nam.
-
NGUYỄN VĂN DẬT
Du khách các nước về tham dự Festival Huế, chắc chắn không thể không tham quan các sản phẩm đúc đồng ở Cố đô Huế và các sản phẩm hiện đang trưng bày tại các gian hàng ở phố chợ, nhất là tại Trung tâm làng nghề ở Phường Đúc - đường Bùi Thị Xuân và các cơ sở đúc đồng quanh Phường Đúc. -
TAKESHI NAKAGAWA
LTS: Takeshi Nakagawa là GS. TS. Giám đốc Viện Di sản Waseda (Nhật Bản). Bài viết dưới đây, được ông trình bày tại dịp Kỷ niệm 20 năm Quần thể di tích Cố đô Huế được UNESCO tôn vinh là Di sản Văn hóa Thế giới. Sông Hương trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc. -
(SHO). Hôm 18.2, Dự án bảo tồn làng cổ Đường Lâm đã chính thức nhận Giải thưởng của UNESCO Khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Đây là câu chuyện mà các di tích làng cổ của Huế và các nơi khác phải học hỏi. Cả nước hiện có 9.000 làng được nhà nước công nhận là di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia.
-
(SHO) - Sáng 21/9 tại thành phố Huế đã diễn ra hội nghị “Bảo tồn và phát triển bền vững di sản thế giới ở Việt Nam, nhìn lại chặng đường 20 năm qua và hướng đến tương lai của di sản Huế”.
-
(SHO)- Theo Quyết định ngày 9/9 của Bộ VHTTDL, có thêm 5 di sản được ghi tên vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
.png)
.png)
