Hài hòa lợi ích
Dành 20 năm nghiên cứu, hướng dẫn trùng tu một số di sản văn hóa tại Việt Nam như khu phố cổ Hội An, nhà cổ ở Bắc Ninh hay làng cổ Đường Lâm (Hà Nội)…, GS.KTS EJIMA AKIYOSHI (Nhật Bản) cho rằng, việc bảo tồn cần dựa trên nguyện vọng của người dân - chủ thể di sản, và hài hòa lợi ích giữa các bên liên quan.
GS.KTS Ejima Akiyoshi bên mô hình cổng làng Mông Phụ - Ảnh: Hồng Nhung
Vừa bảo tồn vừa làm du lịch
- Nhiều năm qua, việc bảo tồn di sản ở Việt Nam được quan tâm bởi cả thành tựu và bất cập. Tham gia trùng tu làng cổ Đường Lâm trong gần 10 năm, ông có thể cho biết di sản này gặp phải vấn đề gì?
- Năm 2007, khi bắt đầu điều tra, khảo sát Đường Lâm, nhiều ngôi nhà ở đây đã xuống cấp. Người dân muốn xây nhà mới hoặc sửa chữa theo phong cách hiện đại và làng cổ rơi vào tình trạng nguy kịch. Tuy nhiên, chính quyền quyết tâm giữ ngôi làng có giá trị tiêu biểu của đồng bằng Bắc Bộ. May mắn là trong tương quan của các làng cổ miền Bắc, Đường Lâm vẫn giữ được giá trị tổng thể.
Chúng tôi tiến hành tu bổ và từng bước giúp người dân hiểu được ngôi nhà họ đang sinh sống có giá trị như thế nào. Nhiều nhà cổ khi được tu bổ đúng cách đã thể hiện được giá trị khác biệt, lượng du khách đến thăm đông hơn. Người dân bắt đầu nâng cao ý thức về ngôi nhà do cha ông để lại khi có thể kiếm sống bằng việc giữ gìn và bảo tồn di sản đó. Tuy vậy, vẫn có một số người không thỏa mãn khi phải sống trong khung cảnh làng cổ, đặc biệt với người chưa được hưởng lợi từ du lịch.
- Qua kinh nghiệm tại Nhật Bản và tham gia trùng tu một số di sản của Việt Nam, theo ông, nguyện vọng của người dân cần được xem xét như thế nào trong quá trình bảo tồn và phát huy giá trị di sản?
- Trên thực tế, để bảo tồn một cách tốt nhất, nguyện vọng bảo tồn phải xuất phát từ người dân chứ không phải là sự áp đặt hay quyết định từ trên xuống. Chỉ khi người dân nhận thức được giá trị của nơi mình sống, cũng như hài hòa được lợi ích các bên trong bảo tồn thì quyết tâm của chính quyền, kỹ thuật của chuyên gia mới có thể phát huy.
Phố cổ Hội An được biết đến là mô hình khá thành công trong việc vừa tu bổ vừa thu hút khách du lịch. Ở đây cũng có giai đoạn người dân sợ hãi khi du khách gây ồn ào, phiền phức, ảnh hưởng đến sinh hoạt của họ. Nhưng sau đó, tìm được nguồn sống bằng cách tiếp đón và cung cấp dịch vụ cho khách du lịch, người dân đã hứng khởi hơn với việc bảo tồn nơi mình ở. Với Đường Lâm, tôi hy vọng cũng sẽ trở thành mô hình như vậy.
Di sản sống phải có người sống
- Có thể thấy, việc người dân sống trong di sản thay đổi nhận thức, quyết tâm gìn giữ, sẽ quyết định tuổi thọ của di sản đó, thưa ông?
|
“Đường Lâm là một ví dụ thành công trong hợp tác bảo tồn di sản giữa Nhật Bản và Việt Nam. Sẽ còn có những dự án tiếp theo tại các địa phương khác, giới thiệu phương pháp bảo tồn của Nhật Bản nhưng lựa chọn kỹ thuật phù hợp với điều kiện Việt Nam, đồng thời tham gia đào tạo cán bộ về bảo tồn cho các bạn”. Gs.Kts Ejima Akiyoshi |
- Di sản sống như làng cổ Đường Lâm hay phố cổ Hội An, phải có người sống thì mới được duy trì. Bởi những nơi không có người sống thì kinh phí duy trì, bảo tồn sẽ rất lớn. Tuy nhiên, có nhược điểm là người dân sinh sống tại đó có nguyện vọng hiện đại hóa hoặc thay đổi để theo kịp điều kiện sống. Vì vậy, cần có chính sách phù hợp điều hòa tốt giữa nguyện vọng hiện đại hóa của người dân và công tác bảo tồn.
Bảo tồn di sản sống là vấn đề nhiều nước quan tâm. Ở Nhật Bản có trường hợp người dân không thể sinh sống trong ngôi nhà cổ và sẵn sàng rời đi nơi khác, tặng lại ngôi nhà cho chính quyền. Việc chính quyền tiếp quản những ngôi nhà này sẽ tốn rất nhiều kinh phí so với hỗ trợ người dân sống tại đó. Tuy nhiên, về nguyên tắc không thể ép buộc người dân là chủ sở hữu phải tiếp tục sống trong ngôi nhà đã quá xuống cấp. Đây là một bài toán khó mà Việt Nam cũng phải đối mặt. Khi người dân sống trong di sản thường xuyên phản đối việc bảo tồn thì sẽ tạo ra sự không đồng thuận, giá trị chung của di tích cũng bị ảnh hưởng nhiều.
- Kinh nghiệm của Nhật Bản trong giải quyết “bài toán khó” ông vừa nêu ở trên như thế nào?
- Nhật Bản cũng từng gặp nhiều thất bại trong bảo tồn di sản sống. Hiện nay, Nhật Bản có chính sách hỗ trợ cho một số di tích đã được chỉ định. Ngoài ra, chính quyền địa phương có thể có nhiều biện pháp để thu hút du lịch và tạo thêm nguồn thu cho người dân. Có thể thấy, đối với di tích tại các địa phương cần có sự kết hợp rất nhiều nguồn như hỗ trợ từ chính quyền hay sản xuất và bán các sản phầm… Tôi nghĩ rằng chính quyền địa phương có thể tìm được sự đồng thuận của người dân và chỉ cho họ cách kiếm sống từ di sản. Từ đó, hai bên cùng hợp tác, nâng cao đời sống kinh tế nhưng vẫn giữ được giá trị văn hóa, như vậy di sản đó được xem là bảo tồn thành công.
- Xin cảm ơn ông!
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
Tối 24/4, Sở Văn hóa thể thao và Du lịch tỉnh Gia Lai đã tổ chức lễ công bố Quyết định đưa Sử thi Bahnar vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Buổi lễ diễn ra tại Bảo tàng tỉnh (TP Pleiku, Gia Lai).
-
Ngày 28.1, UBND TP.Hội An (Quảng Nam) cho biết đã giao Trung tâm quản lý bảo tồn di sản văn hóa TP triển khai tu bổ, tôn tạo một số giếng cổ tại các phường: Minh An, Cẩm Phô trong năm 2015.
-
Từ lâu có một cuốn Lục Vân Tiên mà các nhà nghiên cứu ở miền Nam đánh giá là bản Nôm cổ nhất nhưng bị thất lạc. Gần đây, trong một lần viếng chùa cổ Long An, tình cờ cụ Nguyễn Quảng Tuân đã phát hiện, mang về hiệu chỉnh và công bố. Cũng với tình yêu vốn quý cổ truyền dân tộc, ông đã lặn lội khắp nơi trong và ngoài nước để sưu tầm, nghiên cứu, công bố nhiều tư liệu giá trị, đặc biệt là hàng loạt bản cổ khác nhau về Truyện Kiều.
-
Sáng 5/1 tại Ninh Bình, UBND tỉnh Ninh Bình chính thức công bố kế hoạch Lễ đón Bằng của UNESCO ghi danh Quần thể danh thắng Tràng An là Di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới diễn ra ngày 22-24/1 tới.
-
HỒ VĨNH
Sau một thời gian khảo sát thực tế, sáng 3/12/2014 Trung tâm Bảo tồn di tích Cố đô Huế phối hợp với Sở Giao thông Vận tải Thừa Thiên Huế dựng lại bia đá “Đông Gia Kiều” ở phía đầu cầu Đông Ba theo hướng như bia đá đã dựng trước đây. -
Thông tin từ Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (ngày 17/12) cho hay cơ quan này đã có quyết định xếp hạng di tích cấp quốc gia đối với 12 di tích.
-
Phố cổ Hội An và Khu đền tháp Mỹ Sơn ở Quảng Nam được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới đến nay đã tròn 15 năm.
-
Những tư liệu ảnh của Viện Viễn đông bác cổ Pháp (EFEO) lần đầu công bố tại VN cho thấy nhiều cứ liệu lịch sử theo thời gian đã bị tiêu tan.
-
Ngày 1/12, thành phố Tel Aviv của Israel đã chính thức được Tổ chức Văn hóa, Khoa học và Giáo dục Liên hợp quốc (UNESCO) công nhận là thành viên mới nhất trong mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO dành cho hạng mục Nghệ thuật Truyền thông.
-
LTS: Ông Pie Pisa (Pierre Pichard) là kiến trúc sư, chuyên gia nghiên cứu trùng tu di tích cổ của Unesco. Ông dã đến Huế 2 lần (lần thứ nhất vào năm 1978, ở lại 3 tuần làm bản tường trình dài về hiện trạng di tích Huế cho Unesco; lần thứ hai vào năm 1985). Bài dưới dây do kiến trúc sư Nguyễn Trọng Huấn lược ghi ý kiến của ông phát biểu trong dịp đến Huế năm 1978. Đầu đề do chúng tôi đặt.
S.H -
Kỳ họp thứ 9 của Ủy ban Liên chính phủ Công ước UNESCO về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể (gọi tắt là Công ước 2003) đã khai mạc ngày 24/11 tại trụ sở Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO) tại Paris, Pháp.
-
Viện Hàn lâm khoa học xã hội VN vừa có Văn bản số 2116/KHXH gửi Thủ tướng Chính phủ về việc báo cáo niên đại, tên gọi, giá trị và đề xuất phương án bảo tồn di tích tâm linh đặc biệt thời Lý ở lô E.
-
VÕ VINH QUANG
Trong nỗ lực phục dựng các di tích đặc biệt trong quần thể di tích Cố đô Huế, vừa qua, Trung tâm Bảo tồn di tích Cố đô đã đầu tư 24,8 tỷ đồng trùng tu di tích lầu Tàng Thư. Đây là một tín hiệu Cực kỳ đáng quý, có tác dụng không nhỏ đối với việc xiển dương vị thế của vùng đất Cố đô cũng như góp phần giáo dục truyền thống văn hóa quý báu của dân tộc. -
Cho tới giờ, sau 4 lần UNESCO đề nghị phía VN giải trình về quản lý, bảo tồn, vịnh Hạ Long vẫn nằm trong danh sách bị khuyến cáo. Huế đã thoát án sau nhiều năm cố gắng. Làm sao để không rơi vào, hoặc thoát khỏi danh sách đen?
-
Tồn tại 143 năm (1802-1945), triều Nguyễn đã để lại nhiều di sản văn hóa vật thể và phi vật thể vô giá; trong đó, hệ thống di tích Cố đô Huế, Nhã nhạc cung đình Huế… đã được công nhận là di sản thế giới. Gần đây nhất, Châu bản triều Nguyễn cũng được ghi danh vào chương trình ký ức thế giới khu vực châu Á - Thái Bình Dương của UNESCO.
-
Ngày 13.9, quần thể khu di tích nhà Trần ở Đông Triều, Quảng Ninh sẽ nhận quyết định công nhận di tích quốc gia đặc biệt. Quần thể này bao gồm 14 cụm di tích: đền An Sinh, lăng Tư Phúc, đền Thái, Thái Lăng, Mục Lăng, Ngải Sơn Lăng, Phụ Sơn Lăng, Nguyên Lăng, Đồng Hỷ Lăng, chùa Ngọc Thanh, chùa Ngọa Vân, chùa Tuyết, chùa Quỳnh Lâm và chùa Hồ Thiên.
-
Hội đồng Di sản quốc gia vừa công nhận 4 di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia tại Quảng Nam gồm: nghề dệt thổ cẩm và vũ điệu tâng tung da dá của đồng bào Cơ Tu; nghệ thuật trang trí trên cây nêu (ngoài sân); bộ gu (trong nhà) của đồng bào Co và lễ hội rước cộ Bà Chợ Được ở xã Bình Triều, H.Thăng Bình.
-
Các địa phương cần thống nhất đầu mối đơn vị quản lý nhà nước về di tích về các phòng di sản văn hóa thuộc các sở văn hóa, thể thao và du lịch. Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh/thành phố trực thuộc trung ương chủ trì việc quản lý và phát huy giá trị di tích, phối hợp với cơ quan quản lý nhà nước về tôn giáo ở địa phương.
-
Làng đá mỹ nghệ Non Nước nằm trong quần thể danh thắng Ngũ Hành Sơn, Đà Nẵng vừa được Bộ Văn hóa - thể thao và du lịch chính thức công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia.
-
Theo nhạc sỹ-nhà nghiên cứu âm nhạc Đặng Hoành Loan, sau 5 năm được Tổ chức Khoa học, Giáo dục và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) ghi danh vào “Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể cần được bảo vệ khẩn cấp của nhân loại,” từ việc thiếu vắng đội ngũ kế thừa, ca trù đã hình thành được một đội ngũ nghệ sỹ kế cận khá đông đảo. Đây là một trong cơ sở quan trọng để loại hình nghệ thuật này trở thành “Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.”
.png)
.png)
