NGUYỄN CHIẾN
Không bao giờ Graham Green kể về các tác phẩm của mình trước khi ông đặt dấu chấm hết và đưa chúng tới nhà Xuất bản.
Nhà văn Graham Green - Ảnh: internet
Thế nhưng những người có dịp được gặp ông đều háo hức thầm mong được biết về những ý đồ và dự định của nhà văn. Phóng viên thường trú của "Báo Văn học" Liên Xô ở Pháp A.Sabốp cũng không tìm được câu hỏi ấy khi gặp Graham Green:
- Ngài vừa chia tay với "Cốt truyện Panma" sau khi cho in cuốn sách "Tôi làm quen với vị tướng". Có lẽ tiếp theo sau đó là cuốn tiểu thuyết về Nicaragoa hỏi ngài đã tới ba lần rồi chăng? Bởi hình như đó là một trật tự hợp lôgíc của cuộc đời và sáng tác của ngài.
- Không, - Green mỉm cười, - trong tôi chưa chín muồi "cốt truyện Nicaragoa". Vào mùa hè sắp tới, tôi dự định dành thì giờ cho cuốn tiểu thuyết đã bắt đầu viết 10 năm trước. Nói chung, tôi không tin là trong cuộc đời văn nghiệp của tôi lại tồn tại một trật tự như thế. Tôi đã tới Hêmia, nhưng rồi chẳng viết gì về xứ sở đó cả. Tôi đã ở Chilê dưới thời cố Tổng thống Agienđê, nhưng sau đó tôi chỉ giới hạn trong những bài phóng sự. Đối với cuốn tiểu thuyết "Những diễn viên hài kịch" tôi cần đến bốn chuyến đi Hai-ti, và tôi cũng đặt chân tới Panama ngần ấy lần trước khi một cốt truyện văn học trỗi dậy trong trí tôi. Nhưng rồi tôi cũng không sử dụng cốt truyện ấy.
- Song ngài đã kể về tướng Ômar Tôrilôt trong cuốn sách của mình...
- Có, tôi có kể, thậm chí cuốn sách không hoàn toàn bình thường đó đối với tôi - Có chút gì giống như hồi ký và ký sự đi đường - lại buộc tôi phải lao động suốt hai năm trời, vậy làm sao lúc ấy có thể nói gì đến tiểu thuyết! Vậy là tôi đã viện đến một mẹo: tôi đã được thư thái không bị ám ảnh với cốt truyện văn học bằng cách kể chuyện theo hình thức một truyện vừa mang tính chất tư liệu, tiểu sử. Thế nhưng bây giờ khi cốt truyện ấy "đã được kể" nó chẳng còn thuộc về tôi nữa. Vì lý do đó tôi chưa quyết định viết gì về Nicaragoa. Tôi yêu mến đất nước này, cuộc đấu tranh của nhân dân Nicaragoa gần gũi trái tim tôi. Nhưng liệu một cuốn tiểu thuyết có được viết không thì tôi chưa biết trước, nó có thể nảy sinh ra trong tôi mà cũng có thể chẳng nảy sinh được. Song, tôi coi nghĩa vụ của mình là phải nêu ra được một bằng chứng chính luận về những gì tôi đã nhìn thấy, đã nhận biết, đã tiếp nhận hay gạt bỏ bằng tất cả tấm lòng. Chính tôi đã làm như vậy với Mêhicô, với Nicaragoa: Không nhất thiết là tiểu thuyết, nhưng nhất thiết phải có một lập trường rõ ràng, có phóng sự - ủng hộ hay chống đối.
- Ngài hẳn còn nhớ lời phát biểu trên tờ "Sunday Telegraph" vào đầu năm nay mà ý nghĩa của nó quy tụ ở điều cho rằng dường như cùng với nhà thờ Thiên chúa giáo, bằng cuộc đấu tranh của mình vì hòa bình, ngài đã can dự một cách khách quan "dưới bàn tay của chủ nghĩa cộng sản"?
- Có, tôi có nhớ. Tôi đã gửi câu trả lời của tôi cho tờ Sunday Telegraph, và tờ này đã đăng tải nó. Điều đó không có nghĩa những cuộc tấn công tương tự nhằm vào tôi sẽ không lặp lại nữa. Tôi đã phản ứng tương tự như vậy đối với lời tuyên bố do những người cầm đầu các nước phương Tây thông qua ở Tôkiô. Tôi đã gửi thư tới tờ "Times" để bày tỏ sự phản đối của tôi đối với ý tưởng về cái gọi là "chủ nghĩa khủng bố biện chứng" - Không được quy phong trào giải phóng dân tộc của các dân tộc là chủ nghĩa khủng bố, và nhân cớ đó mà ném bom LiBi, đưa quân tiểu phạt tới Nicaragoa. Ở Nicaragoa, người ta đã kể cho tôi nghe về tội ác của bọn Côntrax hành động khủng bố, bọn này xuất phát từ lãnh thổ nước Ônđurat. Tôi đã giấu những bằng chứng đó trong bức thư gởi từ "Times". Người ta trả lời tôi rằng họ không công bố bức thư này. Lẽ tất nhiên, tôi sẽ tìm được cơ quan xuất bản khác sẽ đăng bức thư của tôi. Tôi sẽ đặt câu hỏi: lập trường của tờ "Times" phù hợp ra sao với nguyên tắc tự do ngôn luận? Không thể im lặng về chủ nghĩa khủng bố, về cái gọi là "những cuộc chiến tranh quy mô nhỏ", về sự coi thường số phận của các dân tộc. Chính vì lẽ đó mà vừa qua tôi đã trở thành thành viên của Hội đoàn kết Anh với nhân dân Nicaragoa.
- Như vậy, "Không nhất thiết là tiểu thuyết, nhưng nhất thiết phải có một lập trường rõ ràng". Theo mọi chuyện đã xảy ra, chính điều đó chắc không làm cho những kẻ bài bác ngài hài lòng...
- Chắc ngài biết là bốn mươi năm trước đây, khi ông bạn tôi là nhà văn Colder Schun nghĩ ra khái niệm "Green land", tôi đã không chấp nhận khái niệm đó, và bây giờ tôi sẽ còn không chấp nhận. Bởi dưới khái niệm "Green land" (vùng đất của Green) ngụ ý một điều tựa hồ một hòn đảo văn học tưởng tượng. Song điều của tôi viết hiện đang tồn tại trên thực tế. Tôi không bịa ra chiến tranh Việt Nam trong "Người Mỹ trầm lặng" - cuộc chiến tranh ấy là một sự thực: Trong tiểu thuyết "Yếu tố con người", tôi viết về tính chất thực tế của hiểm họa hạt nhân đe đọa các nước châu Phi từ phía Cộng Hòa Nam Phi, và tôi chưa kịp kết thúc cuốn sách, thì điều mà tôi phán đoán đã thành hiện thực - Người ta công bố các văn kiện về cuộc trao đổi bí mật về thông tin giữa các trung tâm hạt nhân ở Cộng Hòa Nam Phi và Cộng Hòa Liên bang Đức. Đúng, thế giới, nơi chúng ta đang sống, tràn đầy hiểm họa. Nền văn minh kỹ thuật đã không làm giảm bớt mà đã làm gia tăng mối nguy cơ biến tai họa cục bộ ngẫu nhiên hay "chiến tranh quy mô nhỏ" thành mối đe dọa toàn thể loài người. Vì vậy tôi lấy làm tiếc phải nói rằng sự cố ở Trecnôbưn mà Liên Xô hiện đang xử trí rất nghiêm túc, lại bị giới cầm quyền Mỹ coi như một nguyên cớ nhằm làm căng thẳng hơn các quan hệ trên thế giới. Song, lẽ nào những tai biến tương tự lại không xảy ra trước đây ở Anh và ở Mỹ hay sao? Ở nước Anh, mãi nhiều năm sau chúng tôi mới biết về việc một máy bay Mỹ đâm nhào xuống một kho hạt nhân.
Tôi hy vọng rằng, đối với thế giới, thảm họa của con tàu "Challeuger", tai họa xảy ra tại Trimai ở Mỹ, cũng như sự cố ở Trecnôbưn sẽ trở thành tín hiệu báo trước mối hiểm họa thức tỉnh loài người rút ra các bài học nghiêm túc nhất từ những gì đã xảy ra.
N.C
Dịch theo "Báo Văn học" Số 29-1986
(SH26/8-87)
TRẦN THÙY MAI.Năm giờ sáng, máy bay chở chúng tôi đáp xuống sân bay Incheon. Giọng nói ngọt ngào của nữ tiếp viên vang lên với lời cảm ơn và câu chào tạm biệt, sau khi báo một thông tin làm chúng tôi ớn lạnh: Nhiệt độ bên ngoài là 4 độ C...
ĐẶNG NHẬT MINHLà một thương cảng của Nhật Bản, nhưng Fukuoka lại được nhiều người biết đến như một thành phố của nhiều hoạt động văn hoá mang tầm quốc tế. Tôi có duyên nợ với thành phố này từ năm 1991 khi được mời tham dự Liên hoan phim quốc tế Fukuoka lần thứ nhất với bộ phim Bao giờ cho đến tháng 10.
PHẠM XUÂN PHỤNGChữ tea trong tiếng Anh là do dùng mẫu tự La -tinh để ký âm chữ trà (âm Hán Việt) mà người Trung Hoa nói rất rõ là chè. Lâu nay cứ tưởng chè là tiếng thuần Việt hoặc là biến âm của trà, hóa ra chè lại là từ gốc của trà. Mẹ mà nhầm là con, vui thật.
BÙI NGỌC TẤNLần đầu tiên đặt chân tới Châu Âu, có biết bao nhiêu ấn tượng. Ấn tượng về những nét mặt người, về những dáng người đi, về bầu trời không vẩn bụi trong veo, về những xa lộ, về những chiếc xe phóng với tốc độ 140 kilômét không một tiếng còi, nối nhau trên các con đường tám đến mười làn xe chạy không còn biên giới cách ngăn...
NGUYỄN VĂN DŨNGCó người nói Praha đẹp hơn Paris . Tôi không tin. Nhưng bây giờ thì tôi thấy nhận xét ấy không phải không có căn cứ. Praha là thành phố cổ kính nguyên vẹn nhất châu Âu, là “thành phố của trăm tháp vàng”, là “bài thơ bằng đá”, là khúc hát đắm say, là cốc rượu nồng nàn, là bức tranh tuyệt mĩ, là mảnh thời gian còn sót lại... Năm 1992, Praha được công nhận là di sản văn hoá thế giới.
PHẠM THỊ CÚCCó người nghĩ rằng, ở các nước giàu, thì ít người thất nghiệp. Không đâu, ở Pháp, người thất nghiệp cũng khá nhiều, mà đâu phải vì không có bằng cấp mà thất nghiệp, đa số họ đều có bằng kĩ sư, cử nhân, cả thạc sĩ hẳn hoi.
NGUYỄN VĂN DŨNGAmazon là tên khu rừng lớn nhất thế giới. Amazon cũng là tên con sông, theo khảo sát mới đây, là con sông dài nhất thế giới. Amazonas, quê hương của hai Amazon kia, là bang rộng nhất trong 26 tiểu bang của Brasil - rộng hơn cả diện tích của nước Anh, Đức, Pháp, Ý cộng lại. Còn Manaus, là kinh đô của Amazonas miên man núi rộng sông dài.
NGUYỄN VĂN DŨNG Tôi thật sự xúc động khi đứng trước ngôi mộ của Lý Tiểu Long. Trước đây tôi hình dung nơi an nghỉ cuối cùng của anh phải là một ngôi đền cực kỳ tráng lệ cho xứng với tên tuổi lẫy lừng của anh. Sau khi anh mất, một tờ báo ở Sài Gòn hồi đó viết đại loại trong thế kỷ XX, anh là một trong ba nhân vật nổi tiếng nhất châu Á.
NGUYỄN VĂN DŨNGVới Phật giáo, Linh Thứu là ngọn núi thiêng. Sau khi thành đạo, một thời gian dài Linh Thứu là trú xứ của đức Phật và các đệ tử của Ngài. Tại đây Ngài đã giảng kinh Pháp Hoa và nhiều bộ kinh quan trọng khác. Linh Thứu còn là nơi khởi phát dòng Thiền Ấn Độ để rồi từ đây hạt giống Thiền được gieo trồng khắp nơi trên trái đất.
PHẠM PHÚ PHONGTrong lịch sử đất nứơc Trung Hoa có sáu nơi được chọn làm thủ đô, theo thứ tự Lạc Dương, Tây An, Nam Kinh, Khai Phong, Hàng Châu và Bắc Kinh là thủ đô thứ sáu, tồn tại cho đến ngày nay. Bắc Kinh đầu tiên là kinh đô của nước Yên, nên còn gọi là Yên Kinh, sau đó đến thời Minh Thành Tổ cho xây dựng trở thành Bắc Kinh ngày nay. Với diện tích 18.826 km2, Bắc Kinh rộng gấp 18 lần so với thủ đô Hà Nội, được mệnh danh là thành phố bốn nhiều: nhiều người, nhiều xe, nhiều cầu vượt, nhiều di tích...
Từ một trại lính đầy vết đạn ở vùng California (Hoa Kỳ) đã xuất hiện một tu viện Phật giáo - Tu viện Lộc Uyển - do nhà sư gốc Huế - Thiền sư Thích Nhất Hạnh - gầy dựng. Tại đây, ảnh hưởng của Thiền học Việt Nam đã tạo được một sự chuyển hóa đầy thử thách: biến trung tâm luyện tập bắn súng trở thành thiền đường đầy ánh sáng và tình thương, có ảnh hưởng rất lớn đối với nhiếu người ở Hoa Kỳ.Sông Hương xin giới thiệu bài viết của Teresa Wattanabe đã đăng trên tờ Los Angeles Times, tờ nhật báo lớn hạng ba của Hoa Kỳ, với bản dịch của Làng Mai và ảnh của Nguyễn Đắc Xuân để giới thiệu với bạn đọc như một dòng chảy của văn hóa Phật giáo xứ Huế.
TRẦN THÙY MAICác quan chức ngành khí tượng Nhật Bản đã cúi gập mình xin lỗi toàn dân: Hoa anh đào sẽ nở ngày 23 thay vì 16 - 3 như dự báo. Đến sân bay Narita vào đúng sáng 24, tôi tự nghĩ mình đến rất kịp thời, nên khi cậu cảnh sát làm thủ tục nhập cảnh hỏi về mục đích đến Nhật, tôi đã không ngần ngại trả lời chắc nịch: “Ngắm hoa anh đào”. Cậu cảnh sát khoanh cái rụp vào lời khai của tôi và “OK” ngay với một nụ cười trên môi.
NGUYỄN VĂN DŨNGNằm giữa trung tâm bán đảo Iberia, thủ đô Tây Ban Nha trải rộng trên các ngọn đồi dưới chân rặng Sierra de Guadarrama, ở độ cao 640m so với mặt nước biển - là thành phố cao nhất châu Âu. Diện tích 607 km2. Dân số gần 4 triệu người.
KEVIN BOWEN
(Giám đốc WJC)
LTS: Trong 25 năm qua tên tuổi nhiều nhà văn, nhà thơ của Trung tâm William Joiner (Đại học Massachusetts - Hoa Kỳ) như Kevin Bowen, Fred Marchant, Nguyễn Bá Chung, Lady Borton, Martha Colline, Bruce Weigl, Lary Heinemann... đã xuất hiện trên Sông Hương cũng như trên nhiều báo chí văn nghệ, văn hoá trong nước với những tác phẩm tâm huyết, mến yêu đất nước Việt Nam cũng như những hoạt động trên các lãnh vực giao lưu văn hoá, giúp đỡ y tế, giáo dục cho Việt Nam sau chiến tranh, như những biểu hiện của sự ân hận, tủi hổ với những gì mà đất nước họ đã gây ra trên mảnh đất này.
NGUYỄN BÁ CHUNG
Tháng 10 năm 2007 đánh dấu 25 năm thành lập trung tâm Joiner. Nhưng với tôi, nó đánh dấu một đoạn đường 20 năm nổi chìm với trung tâm, trong đó có 15 năm làm thiện nguyện và 10 năm cuối cùng làm việc chính thức. Hai mươi năm là một thời gian dài đủ để nhìn lại, ghi lại một số kỷ niệm và rút ra một số kinh nghiệm để nhìn tới đoạn đường phía trước.
NGUYỄN ĐẮC XUÂNHoạt động yêu nước ở miền Nam từ những năm sáu mươi của thế kỷ trước, tôi không lạ gì nước Mỹ. Thuở ấy, Phan Ch. anh bạn vong niên của tôi làm phiên dịch ở cơ quan MACV ở Huế từng bảo tôi “Người Mỹ giống như một cậu bé con nhà giàu nhưng thiếu lễ độ”.
VÕ QUÊNhận lời mời của Hội đồng quốc gia vì nghệ thuật truyền thống Hoa Kỳ (National Council for the Traditional Arts), đoàn nghệ sĩ thuộc Hội Văn học nghệ thuật Thừa Thiên Huế đã tham dự Festival dân ca dân nhạc tại thành phố Lowell, bang Massachusetts, Hoa Kỳ từ ngày 25-7-1995.
NGUYỄN XUÂN THÂMChúng tôi đến Aten vào cuối tháng chín, mà buổi trưa vẫn còn oi bức như bao trưa miền biển ở Việt . Thanh Tùng và tôi loay hoay mãi vẫn không bắt được taxi để chuyển tiếp đến sân bay nội địa.
NGUYỄN VĂN DŨNGSau Cali tôi định đi Dallas, nhưng rồi chuyển hướng, tôi lên Seattle theo vẫy gọi của bạn bè. Ai ngờ cái thành phố nầy dịu dàng, xanh và đẹp đến vậy. Hèn chi người ta gọi nó là “Thành phố ngọc bích” ( Emerald City ), hay “Mãi mãi xanh tươi” ( Evergreen State ).
PHẠM THƯỜNG KHANHĐầu năm nay khi biết tôi chuẩn bị đi công tác Trung Hoa, em gái tôi, một người thơ gọi điện từ Huế ra bảo: “Anh cố gắng mà cảm nhận vẻ đẹp rực rỡ của văn minh Trung Hoa. Hình như với bệ phóng vững chắc của nền văn minh hàng ngàn năm ấy, người Trung Hoa đang có những cuộc bứt phá ngoạn mục và trong tương lai dân tộc này còn tiến xa hơn nữa”. Là một quân nhân, tôi đâu có được trí tưởng tượng phong phú và trái tim dễ rung động như em tôi, nhưng 10 ngày trên đất nước Trung Hoa đã để lại trong tôi những ấn tượng thật sâu đậm.