Chú chuột tinh khôn Mushika của thần hạnh phúc và may mắn Ganesa
NGUYỄN TÚ ANH - TRẦN KỲ PHƯƠNG
Trong nghệ thuật Ấn Độ cũng như nghệ thuật Chàm, hình tượng con chuột luôn mang ý nghĩa tốt đẹp, đó là con chuột nhà hay chuột nhắt (mouse), chứ không phải chuột cống.
|
Thần Ganesa du hành cùng chú chuột Mushika là một hình tượng rất phổ biến trong tranh tượng Ấn Độ. Loại tranh này được bày bán để tín đồ của Ganesa mua về trang trí trên bàn thờ tư gia. Thần hiện diện khắp nơi để cứu giúp mọi người vượt qua mọi thử thách. |
Chuột nhắt trong truyền thuyết Ấn Độ gắn liền với thần Ganesa, được đề cập đến trong nhiều kinh điển của Ấn Độ giáo như kinh Matsya Purana và sau đó là kinh Brahmananda Purana, một trong mười tám cổ thư của Ấn Độ, các bộ kinh này đề cập đến các lớp biểu tượng phức tạp được mô tả trong những thần thoại và truyền thuyết khác nhau. Trong những văn bản cổ này, tên chú chuột nhắt của thần Ganesa được biết đến là Mushika.
Trong các bộ kinh cổ kể trên, có ba truyền thuyết khác nhau kể về sự ra đời của chú chuột Mushika. Câu chuyện thứ nhất kể rằng Mushika là món quà thần Shiva tặng riêng cho Ganesa khi nghe con trai của mình phàn nàn về việc không có bạn đồng hành. Tuy nhiên, một truyền thuyết khác lại giải thích về con vật cưỡi (vahana) của thần Ganesa rằng, đã từng có một con quỷ tên là Mushikasura, hắn ta tàn phá thế giới và làm cho nơi nơi khiếp sợ. Vì thế, Ganesa được chư thần (Deva) phái đi tiêu diệt con quỷ này. Sau một trận chiến khốc liệt, con quỷ đã bị Ganesa đánh bại. Nhưng trước khi Ganesa sắp sửa chính thức giết hắn, Mushikasura đã nhận thấy sức mạnh thần thánh của Ganesa và thiện tâm của vị thần này, cho nên nó đã cúi nhận những sai phạm của mình, cầu nguyện và van xin Ganesa tha thứ. Thần Ganesa chấp thuận tha thứ cho con quỷ với điều kiện là Mushikasura phải phục vụ cho thần mãi mãi. Mushikasura ngay lập tức đồng ý phục tùng thần Ganesa bằng mọi giá, dưới mọi hình thức và trong mọi hoàn cảnh. Lúc đó, Ganesađã ban phước lành và biến Mushikasura thành một chú chuột nhắt tinh khôn. Từ đó, chú chuột đã trở thành người bạn đồng hành trung thành và là vật cưỡi của thần Ganesa, được biết đến với cái tên Mushika.
Một ghi chép khác lại kể rằng đã từng có một nhạc công tên Krauncha, người bị nguyền rủa đã trở thành một con chuột bởi vì Krauncha rất kiêu ngạo nên đã vô tình hoặc có thể là cố ý giẫm lên dấu chân của nhà hiền triết Vaamadeva. Krauncha bị biến thành một con chuột khổng lồ. Người nhạc công vô cùng đau đớn cho sự bất hạnh của mình và bắt đầu phá hủy mọi thứ trên đường đi của nó. Thần Ganesa đã nhìn thấy điều đó nên bắt giữ con chuột bằng một chiếc thòng lọng. Giống như câu chuyện trước, con chuột đã cầu xin sự tha thứ và lòng thương xót của Ganesa, vì thế thần đã giảm kích thước của chuột xuống và khiến nó trở thành bạn đồng hành của Ganesa, được đổi tên thành Mushika.
 |
| Tượng chú chuột Mushika bằng đồng thờ trong một ngôi đền Ấn Độ giáo. Tín đồ cúng dâng hoa, sữa, mật và bánh kẹo cho chuột để cầu mong may mắn và hạnh phúc. |
Tuy vậy, bất kể là trong truyền thuyết nào, Mushika luôn là người bạn thân thiết và trung thành, luôn ở bên cạnh để hỗ trợ cho thần Ganesa. Chuột Mushika đồng hành cùng ba trong tổng số tám hóa thân để hành thiện của thần Ganesa, chú chuột là biểu trưng cho bản chất cao quý của mỗi cá nhân. Trong kinh Ganesa Purana, thần Ganesa sử dụng chuột Mushika như là phương tiện của mình trong lần hóa thân cuối cùng. Do vậy, chú chuột Mushika đã xuất hiện như một đề tài chính trong các tác phẩm điêu khắc cùng với thần Ganesa ở miền trung và miền tây Ấn Độ từ thế kỷ thứ 7, và luôn luôn được đặt gần bên chân của thần Ganesa.
Chú chuột Mushika cũng là trung tâm của nhiều câu chuyện khác liên quan đến thần Ganesa và do đó được coi là biểu tượng của sự may mắn và lòng trung thành trong Ấn Độ giáo. Thậm chí còn có một câu kinh cầu nguyện nổi tiếng đề cập đến chú chuột Mushika trong kinh Ganesa Puruna như sau:
“Ngài là đấng sở hữu chú chuột Mushika, đó là phương tiện di chuyển của ngài, tay ngài cầm chén mật Modak, Đấng thần linh với đôi tai lớn như những chiếc quạt, và ngài đeo sợi dây thiêng, Ngài là con trai của đấng tối cao Maheswara (thần Shiva), ngài có vóc dáng thấp tròn, Ôi! Đấng hộ trì vượt qua mọi chướng ngại, con xin quỳ dưới bàn chân linh thánh của ngài.”
Theo truyền thống Ấn Độ giáo, các tín đồ dâng những món đồ ngọt nhỏ cho chú chuột Mushika sau khi họ cầu nguyện và cúng dường cho thần Ganesa, dù là bàn thờ được lập ở nhà hay trong những ngôi đền linh thiêng. Kinh Ganesa Puruna giải thích rằng nếu hình tượng chuột Mushika được đặt ngồi gần chân Ganesa và chỉ nhìn chằm chằm vào dĩa bánh Laddu (bánh ngọt hình tròn có nhân đậu) nhưng không ăn, điều đó biểu thị cho sự hướng vọng đến bản chất hoàn hảo của con người, người đó đã chinh phục được bản ngã của mình. Bởi vì chú chuột Mushika có thể từ bỏ thói quen gặm nhấm của nó; nghĩa là những tính xấu trong một cá nhân có thể được sửa đổi; và không gì có thể gặm nhấm được những điều tốt đẹp và cao quý của một con người. Điều đó cũng biểu thị rằng một bản ngã được thanh lọc hoặc được kiểm soát có thể sống trong thế gian mà không bị ảnh hưởng bởi những cám dỗ trần tục. Chú chuột Mushika là phương tiện của thần Ganesa, biểu thị rằng con người phải biết tự kiểm soát bản ngã tối tăm để trí tuệ được tỏa sáng.
 |
| Tượng Ganesa đứng của điêu khắc Champa, phát hiện tại thánh địa Mỹ Sơn, thế kỷ thứ 8, bằng sa thạch. Bàn tay trái phía dưới cầm chén mật Modak, đầu rắn nhô cao trên đĩa mật và mình rắn quấn quanh chiếc bụng to tròn của thần Ganesa. Tượng trưng bày tại Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng. Ảnh Bảo tàng Metropolitan. |
Một tuyệt tác điêu khắc chất liệu sa thạch phát hiện tại thánh địa Mỹ Sơn thể hiện thần Ganesa mặc sampot với hình tượng đầu cọp là biểu trưng cho sức mạnh của Ganesa, một trong bốn tay thần cầm chén mật Modak. Điểm nổi bật là hình một con rắn quấn quanh phần bụng to tròn của thần Ganesa, bởi rắn được xem như là bạn của người nông dân theo truyền thuyết Ấn Độ và một số quốc gia Đông Nam Á có ngành nông nghiệp trồng lúa. Theo đó, người nông dân luôn rất lo lắng vì chuột phá hoại mùa màng vào mùa lúa chín, chuột đào hang trên khắp các đồng lúa và dự trữ thức ăn trong các hang đó bởi tập quán sinh sôi nảy nở rất nhanh của chúng. Tuy vậy, rắn là khắc tinh của chuột, chuột là thực phẩm trong tự nhiên của loài bò sát này, vì thế người nông dân tin rằng rắn bảo vệ mùa màng cho họ.
Một câu hỏi được đặt ra, vì sao chuột được tôn thờ? Theo các lý giải trong truyền thuyết Ấn Độ, với khả năng không ngừng sinh sôi nảy nở nên chuột phải tích lũy thực phẩm. Tập quán tích lũy để có sự đủ đầy được xem là tính tích cực lớn nhất của loài gặm nhấm này, dù việc tích lũy đó là do phá hoại mùa màng của nông dân.
Thần Ganesa xuất hiện đã giải quyết các vấn đề xung đột giữa người, rắn và chuột, mang đến sự thịnh vượng và sung túc nhờ vào sức mạnh và quyền năng của mình. Thần Ganesa di chuyển thường xuyên trên lưng chuột Mushika, do đó Mushika luôn phải túc trực bên cạnh thần, vì thế chuột không còn làm phiền lòng người nông dân nữa.
N.T.A - T.K.P
(TCSH372/02-2020)
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
THU TRANG (Pháp)Vài tháng nay ở Pháp đã rộn ràng xảy ra nhiều chuyện đáng để chúng ta suy nghĩ. Có lẽ trước hết là việc chiếc tàu Erika chở dầu đã bị vỡ hầm chứa ngoài khơi, biển Bretagne vùng Tây nước Pháp. Một đại nạn! Dầu đã bị sóng đưa vào bờ làm đen bẩn hầu hết các bờ biển, bãi tắm nổi tiếng.
-
NGUYỄN VĂN DŨNGSakuya là vị nữ thần cực kỳ xinh đẹp của xứ mặt trời mọc. Nàng là người đầu tiên tự tay gieo hạt giống cây anh đào trên núi Phú Sĩ. Mùa xuân hoa anh đào nở, đẹp cái đẹp lộng lẫy mê hồn của nàng. Bởi thế, người Nhật gọi hoa anh đào là Sakura - đọc trại từ Sakuya. Ngày nay, hoa anh đào đã có nhiều loại và mọc nhiều nơi, nhưng không nơi đâu đẹp bằng hoa anh đào ở núi Phú Sĩ.
-
VŨ LÊ THÁI HOÀNGTrong ánh nắng vàng rực tuyệt đẹp, giữa một New York hối hả, tấp nập, tua tủa nhà chọc trời, kiêu hãnh hiện ra bóng hình một phụ nữ khổng lồ tay cầm ngọn đuốc cháy sáng soi đường vào Tân Thế Giới.
-
ĐẶNG THỊ HẠNHMùa rét năm ấy ở Paris đã không có tuyết. "Một điều rất đặc biệt", ông Xuân Thủy nói với tôi như vậy khi tôi đi dạo với ông trong khu vườn bao quanh một cơ quan của Đảng Cộng sản Pháp dành riêng cho phái đoàn thương lượng của ta ở Paris .
-
HÀ PHẠM PHÚTôi chọn cái tựa trên cho bài viết một phần vì tôi bị ám ảnh bởi bộ tiểu thuyết Thiên long bát bộ của Kim Dung và bài của Quách Phong, một nhà nghiên cứu trẻ công tác tại đài phát thanh truyền hình châu Đại Lý - viết về chuyến thăm Đại Lý của nhà văn rất nổi tiếng này.
-
VÕ QUANG YẾNNúi cao cũng có đường trèo,Đường đi hiểm nghèo cũng có lối di. Ca dao
-
VÕ QUANG YẾNNguyễn Hải Đang, 20 tuổi xuân xanh, xúng xính trong bộ y phục mới tinh trường Bách Khoa Ecole Polytechnique, thường được gọi tắt là X.
-
NGUYỄN VĂN DŨNGKathmandu là kinh đô của vương quốc Nepal, nằm dưới chân Hy mã Lạp sơn. Là thành phố của tôn giáo và nghệ thuật, của nghi thức và lễ hội, của cổ kính và hiện đại, của thánh thiện và tâm linh, của suy tư và khát vọng, của du lịch và mộng mơ, của nắng gió và tuyết. Ngày nay, Kathmandu còn là thành phố của thanh bình và chiến tranh.
-
PHẠM THỊ ANH NGABài này nhằm giới thiệu một vài nét về diện mạo thi ca Pháp và một số hoạt động liên quan đến thơ trong xã hội Pháp những năm gần đây.
-
ĐINH CƯỜNGViện Bảo tàng Mỹ thuật Luxembourg, Paris vừa chấm dứt cuộc triển lãm qui mô, hàng trăm bức tranh của một họa sĩ lẫy lừng, bi thảm nhất thế kỷ hai mươi: Amedeo Modigliani.
-
ĐẶNG TIẾNNước Pháp có những thành phố nhỏ, lừng danh nhờ một sinh hoạt văn hoá. Ví dụ như Cannes, Deauville với những Đại Hội Điện Ảnh. Hay Angoulême nổi tiếng từ 30 năm nay với truyền thống Festival Quốc Tế Truyện Tranh BD, do chữ Bande Dessinée viết tắt, có nghĩa là băng hoạt họa (strip cartoon). Thành phố lịch sử với năm vạn dân, cách Paris hơn 400 km về phía Tây Nam, từ ngày 23 đến 26 tháng 1-2003, trở thành trung tâm thế giới về nghệ thuật Truyện Tranh BD, lần thứ 30.
-
NGUYỄN ĐĂNG ĐIỆP Ghi chépMột chiều cuối đông năm ngoái tại góc Quán Cũ 25 Phan Đình Phùng, khi biết chúng tôi chuẩn bị chuyến khảo sát văn hóa tại Nhật Bản, giáo sư Đại học ngoại ngữ Tokyo Kawaguchi đề nghị chúng tôi nên bố trí kế hoạch đến Nhật vào mùa xuân để còn kịp ngắm hoa anh đào. Y lời, đúng ngày mở đầu tháng Tư năm nay, PGS.TS Phan Trọng Thưởng, Viện trưởng Viện Văn học và tôi lên đường công du sang Nhật khi biết chắc hoa anh đào đã nở.
-
TRẦN THỊ TRƯỜNG Ghi chép Truyền thống trong hội nhập...Rời xe bus số 64 chúng tôi rảo bộ trên con đường lát đá tảng của phố Della Concilia Zionli giữa hai hàng cột đá trông như những ngọn nến khổng lồ để đến với nơi mà bất kỳ người dân công giáo nào cũng hằng mơ ước.
-
NGUYỄN VĂN DŨNG KýSau gần nửa tháng rong chơi suốt hai đầu thượng hạ Ai Cập, tôi trở lại Paris chuẩn bị chuyến du hành sang Hy Lạp. Bỗng được tin của Văn Cầm Hải từ quê nhà: “Thầy về gấp. Đi Tây Tạng ngày 15/9”. Tôi quyết định ngay. Lúc ấy tôi không hiểu vì sao. Bây giờ thì tôi đã hiểu vì sao.
-
NGUYỄN VĂN DŨNGTôi mới có ý định leo núi Phú Sĩ trên đường từ Tokyo về cố đô Kyoto. Chiếc tàu siêu tốc chạy ngang qua vùng núi Fuji. Bên ngoài, trông Fuji hùng vĩ và đẹp hơn trong ảnh nhiều. Trên nền xanh thẳm của Công viên Quốc gia Fuji-Hakone-Izu, hai cánh núi từ tít tắp hai đầu Bắc Nam như đôi tình nhân thiên thu gặp lại, tràn về phía nhau. Và khi gặp nhau, cả hai hoà thành một, rồi bay vút lên trời, xuyên qua mấy tầng mây, để lộ giữa thinh không cao ngút cái chỏm mĩ miều như đầu ngọn bút lông.
-
TRẦN LỘC HÙNG1. Bạn bè tôi thường nói: “Không hiểu nước Nga nuôi mày kiểu gì mà tới bây giờ mày vẫn yêu nước Nga”. Vợ con tôi cũng vậy. Nước Nga dưới con mắt của những người thân của tôi hoàn toàn khác tôi. Đơn giản vì tôi đã tới nước Nga từ những năm tôi mới 17 tuổi, hơn nữa tôi đã sống, học tập và làm việc ở nước NGA ngót nghét 10 năm.
-
NGUYỄN VĂN DŨNG Bút kýChuyện kể rằng, vào một ngày tuyết trắng Tây kinh, Võ Tắc Thiên bỗng cao hứng lệnh cho tất cả loài hoa, nội trong một đêm phải nở hết. Sáng hôm sau, tuy giữa mùa đông giá lạnh, các loài hoa đều ríu rít nở, trừ... mẫu đơn. Võ Tắc Thiên giận lắm, bèn phán đày mẫu đơn xuống Lạc Dương cho khuất mắt. Từ đó, Lạc Dương trở thành quê hương của hoa mẫu đơn.
-
LÊ BÁ THỰ Bút kýNhận lời mời của Bộ Văn hoá và Viện sách Ba Lan, tôi đi dự Đại hội Dịch giả Văn học Ba Lan toàn thế giới lần thứ nhất. Sau khi đến Vacsava, sáng 11 tháng 5 tôi đáp xe lửa xuống Krakow , thành phố cách thủ đô Vacsava trên 300 cây số. Ngồi bên cửa sổ con tàu, tôi ngắm cảnh mùa xuân hai bên đường: những rừng thông tươi tốt, những cánh đồng lúa mì xanh xanh trải dài tít tận chân trời.
-
VI THÙY LINH Tuỳ bútNgười Trung Quốc (TQ) có câu: “Trên trời có thiên đàng, dưới có Tô Châu, Hàng Châu”. Chỉ thoạt nghe, đã thấy người ta thật tự hào, về cảnh đẹp thành phố (TP) này đến thế nào, trên đất Đại lục dày đặc thắng cảnh, di tích, kỳ quan của Trung Hoa cẩm tú.
-
PHẠM NGUYÊN TƯỜNG Tản mạn từ Bruxelles Dưới mái hiên trạm gác cũ Porte de Ninove gần chỗ tôi ở có sống một cư dân đơn độc và lưu niên. Gã bù xù, tôi chỉ biết gọi gã như thế, nom chỉ trạc ngoài ba mươi nhưng có vẻ như đã cũ nát lắm rồi. Không ai biết gã từ đâu dạt vào, ở đó từ bao giờ.
.png)
.png)
