Chú chuột tinh khôn Mushika của thần hạnh phúc và may mắn Ganesa
NGUYỄN TÚ ANH - TRẦN KỲ PHƯƠNG
Trong nghệ thuật Ấn Độ cũng như nghệ thuật Chàm, hình tượng con chuột luôn mang ý nghĩa tốt đẹp, đó là con chuột nhà hay chuột nhắt (mouse), chứ không phải chuột cống.
|
Thần Ganesa du hành cùng chú chuột Mushika là một hình tượng rất phổ biến trong tranh tượng Ấn Độ. Loại tranh này được bày bán để tín đồ của Ganesa mua về trang trí trên bàn thờ tư gia. Thần hiện diện khắp nơi để cứu giúp mọi người vượt qua mọi thử thách. |
Chuột nhắt trong truyền thuyết Ấn Độ gắn liền với thần Ganesa, được đề cập đến trong nhiều kinh điển của Ấn Độ giáo như kinh Matsya Purana và sau đó là kinh Brahmananda Purana, một trong mười tám cổ thư của Ấn Độ, các bộ kinh này đề cập đến các lớp biểu tượng phức tạp được mô tả trong những thần thoại và truyền thuyết khác nhau. Trong những văn bản cổ này, tên chú chuột nhắt của thần Ganesa được biết đến là Mushika.
Trong các bộ kinh cổ kể trên, có ba truyền thuyết khác nhau kể về sự ra đời của chú chuột Mushika. Câu chuyện thứ nhất kể rằng Mushika là món quà thần Shiva tặng riêng cho Ganesa khi nghe con trai của mình phàn nàn về việc không có bạn đồng hành. Tuy nhiên, một truyền thuyết khác lại giải thích về con vật cưỡi (vahana) của thần Ganesa rằng, đã từng có một con quỷ tên là Mushikasura, hắn ta tàn phá thế giới và làm cho nơi nơi khiếp sợ. Vì thế, Ganesa được chư thần (Deva) phái đi tiêu diệt con quỷ này. Sau một trận chiến khốc liệt, con quỷ đã bị Ganesa đánh bại. Nhưng trước khi Ganesa sắp sửa chính thức giết hắn, Mushikasura đã nhận thấy sức mạnh thần thánh của Ganesa và thiện tâm của vị thần này, cho nên nó đã cúi nhận những sai phạm của mình, cầu nguyện và van xin Ganesa tha thứ. Thần Ganesa chấp thuận tha thứ cho con quỷ với điều kiện là Mushikasura phải phục vụ cho thần mãi mãi. Mushikasura ngay lập tức đồng ý phục tùng thần Ganesa bằng mọi giá, dưới mọi hình thức và trong mọi hoàn cảnh. Lúc đó, Ganesađã ban phước lành và biến Mushikasura thành một chú chuột nhắt tinh khôn. Từ đó, chú chuột đã trở thành người bạn đồng hành trung thành và là vật cưỡi của thần Ganesa, được biết đến với cái tên Mushika.
Một ghi chép khác lại kể rằng đã từng có một nhạc công tên Krauncha, người bị nguyền rủa đã trở thành một con chuột bởi vì Krauncha rất kiêu ngạo nên đã vô tình hoặc có thể là cố ý giẫm lên dấu chân của nhà hiền triết Vaamadeva. Krauncha bị biến thành một con chuột khổng lồ. Người nhạc công vô cùng đau đớn cho sự bất hạnh của mình và bắt đầu phá hủy mọi thứ trên đường đi của nó. Thần Ganesa đã nhìn thấy điều đó nên bắt giữ con chuột bằng một chiếc thòng lọng. Giống như câu chuyện trước, con chuột đã cầu xin sự tha thứ và lòng thương xót của Ganesa, vì thế thần đã giảm kích thước của chuột xuống và khiến nó trở thành bạn đồng hành của Ganesa, được đổi tên thành Mushika.
 |
| Tượng chú chuột Mushika bằng đồng thờ trong một ngôi đền Ấn Độ giáo. Tín đồ cúng dâng hoa, sữa, mật và bánh kẹo cho chuột để cầu mong may mắn và hạnh phúc. |
Tuy vậy, bất kể là trong truyền thuyết nào, Mushika luôn là người bạn thân thiết và trung thành, luôn ở bên cạnh để hỗ trợ cho thần Ganesa. Chuột Mushika đồng hành cùng ba trong tổng số tám hóa thân để hành thiện của thần Ganesa, chú chuột là biểu trưng cho bản chất cao quý của mỗi cá nhân. Trong kinh Ganesa Purana, thần Ganesa sử dụng chuột Mushika như là phương tiện của mình trong lần hóa thân cuối cùng. Do vậy, chú chuột Mushika đã xuất hiện như một đề tài chính trong các tác phẩm điêu khắc cùng với thần Ganesa ở miền trung và miền tây Ấn Độ từ thế kỷ thứ 7, và luôn luôn được đặt gần bên chân của thần Ganesa.
Chú chuột Mushika cũng là trung tâm của nhiều câu chuyện khác liên quan đến thần Ganesa và do đó được coi là biểu tượng của sự may mắn và lòng trung thành trong Ấn Độ giáo. Thậm chí còn có một câu kinh cầu nguyện nổi tiếng đề cập đến chú chuột Mushika trong kinh Ganesa Puruna như sau:
“Ngài là đấng sở hữu chú chuột Mushika, đó là phương tiện di chuyển của ngài, tay ngài cầm chén mật Modak, Đấng thần linh với đôi tai lớn như những chiếc quạt, và ngài đeo sợi dây thiêng, Ngài là con trai của đấng tối cao Maheswara (thần Shiva), ngài có vóc dáng thấp tròn, Ôi! Đấng hộ trì vượt qua mọi chướng ngại, con xin quỳ dưới bàn chân linh thánh của ngài.”
Theo truyền thống Ấn Độ giáo, các tín đồ dâng những món đồ ngọt nhỏ cho chú chuột Mushika sau khi họ cầu nguyện và cúng dường cho thần Ganesa, dù là bàn thờ được lập ở nhà hay trong những ngôi đền linh thiêng. Kinh Ganesa Puruna giải thích rằng nếu hình tượng chuột Mushika được đặt ngồi gần chân Ganesa và chỉ nhìn chằm chằm vào dĩa bánh Laddu (bánh ngọt hình tròn có nhân đậu) nhưng không ăn, điều đó biểu thị cho sự hướng vọng đến bản chất hoàn hảo của con người, người đó đã chinh phục được bản ngã của mình. Bởi vì chú chuột Mushika có thể từ bỏ thói quen gặm nhấm của nó; nghĩa là những tính xấu trong một cá nhân có thể được sửa đổi; và không gì có thể gặm nhấm được những điều tốt đẹp và cao quý của một con người. Điều đó cũng biểu thị rằng một bản ngã được thanh lọc hoặc được kiểm soát có thể sống trong thế gian mà không bị ảnh hưởng bởi những cám dỗ trần tục. Chú chuột Mushika là phương tiện của thần Ganesa, biểu thị rằng con người phải biết tự kiểm soát bản ngã tối tăm để trí tuệ được tỏa sáng.
 |
| Tượng Ganesa đứng của điêu khắc Champa, phát hiện tại thánh địa Mỹ Sơn, thế kỷ thứ 8, bằng sa thạch. Bàn tay trái phía dưới cầm chén mật Modak, đầu rắn nhô cao trên đĩa mật và mình rắn quấn quanh chiếc bụng to tròn của thần Ganesa. Tượng trưng bày tại Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng. Ảnh Bảo tàng Metropolitan. |
Một tuyệt tác điêu khắc chất liệu sa thạch phát hiện tại thánh địa Mỹ Sơn thể hiện thần Ganesa mặc sampot với hình tượng đầu cọp là biểu trưng cho sức mạnh của Ganesa, một trong bốn tay thần cầm chén mật Modak. Điểm nổi bật là hình một con rắn quấn quanh phần bụng to tròn của thần Ganesa, bởi rắn được xem như là bạn của người nông dân theo truyền thuyết Ấn Độ và một số quốc gia Đông Nam Á có ngành nông nghiệp trồng lúa. Theo đó, người nông dân luôn rất lo lắng vì chuột phá hoại mùa màng vào mùa lúa chín, chuột đào hang trên khắp các đồng lúa và dự trữ thức ăn trong các hang đó bởi tập quán sinh sôi nảy nở rất nhanh của chúng. Tuy vậy, rắn là khắc tinh của chuột, chuột là thực phẩm trong tự nhiên của loài bò sát này, vì thế người nông dân tin rằng rắn bảo vệ mùa màng cho họ.
Một câu hỏi được đặt ra, vì sao chuột được tôn thờ? Theo các lý giải trong truyền thuyết Ấn Độ, với khả năng không ngừng sinh sôi nảy nở nên chuột phải tích lũy thực phẩm. Tập quán tích lũy để có sự đủ đầy được xem là tính tích cực lớn nhất của loài gặm nhấm này, dù việc tích lũy đó là do phá hoại mùa màng của nông dân.
Thần Ganesa xuất hiện đã giải quyết các vấn đề xung đột giữa người, rắn và chuột, mang đến sự thịnh vượng và sung túc nhờ vào sức mạnh và quyền năng của mình. Thần Ganesa di chuyển thường xuyên trên lưng chuột Mushika, do đó Mushika luôn phải túc trực bên cạnh thần, vì thế chuột không còn làm phiền lòng người nông dân nữa.
N.T.A - T.K.P
(TCSH372/02-2020)
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
Trong tác phẩm trình bày những suy ngẫm về đạo Thiên Chúa, “Bức thư gửi một linh mục” (Letter to a Priest) được viết một năm trước khi tác giả qua đời vào năm 1943, Simone Weil đã đưa ra một nhận định đáng lưu ý: “Đối với bất kỳ người nào, việc đổi tôn giáo cũng là điều nguy hiểm như việc đổi ngôn ngữ đối với một nhà văn. Nó có thể thành công song cũng có thể dẫn đến những hậu quả khốc hại.”
-
ROBERT J.C. YOUNG(1)
"Chủ nghĩa hậu thực dân/hậu thuộc địa” (postcolonialism) là thuật ngữ được sử dụng để định danh cho một loại hình nghiên cứu học thuật liên ngành kết hợp giữa chính trị, lí thuyết và lịch sử; được xây dựng nhằm mục đích tạo ra một diễn đàn xuyên quốc gia cho những nghiên cứu lấy nền tảng là bối cảnh lịch sử của chủ nghĩa thực dân cũng như bối cảnh chính trị của những vấn đề đương đại của quá trình toàn cầu hóa. -
Một nghiên cứu mới cho thấy người Ai Cập cổ đại có thể đã bắt đầu ướp xác sớm hơn 1.500 năm của so với dự đoán ban đầu.
-
Kênh đào Panama đã chính thức khai trương cách đây đúng một thế kỷ, vào ngày 15/8/1914. Bất chấp việc phải đối mặt với nhiều thách thức trong thời đại mới, sự kỳ vĩ của nó vẫn khiến người ta không khỏi kinh ngạc.
-
Mới đây, Travellers and Magicians (2003), bộ phim dài đầu tiên của điện ảnh Bhutan, được chiếu ở Bangkok (Thái Lan), đã khiến người xem suy ngẫm về đất nước nhỏ bé nhưng nổi danh toàn cầu về “chỉ số hạnh phúc” này.
-
Sự trỗi dậy của tổ chức Nhà nước Hồi giáo đang gây thiệt hại nghiêm trọng cho những khu di tích văn hóa ở Iraq và Syria.
-
Bộ sách "Hành trình về Phương Đông" của tác giả giả Baird T. Spalding, khám phá bí ẩn tâm linh của vùng đất Ấn Độ, lần đầu được phát hành trọn bộ ở Việt Nam.
-
Alfred Eisenstaedt - nhiếp ảnh gia của tờ Life - nhớ lại lần chụp hình với đại văn hào ở Cuba. Ông bị nhà văn "đòi giết" trong cơn say xỉn.
-
Họ là những con người tài năng nhất trong giới văn chương nhưng cũng đồng thời là những con người có số phận bi đát không kém.
-
Tiểu thuyết gia Nhật Bản từng yêu một cô gái mồ côi làm phục vụ bàn. Họ đính ước nhưng không bao giờ trở thành vợ chồng bởi cô gái đột ngột hủy hôn không một lời giải thích.
-
WILLIAM GRIMES
Một ngôn ngữ khác” - tác phẩm mới của Francesca Marciano, kể về một thiếu nữ Ý tên Emma si tình tiếng Anh. Sự cuốn hút của thứ tiếng ấy đến từ người bản địa là một cậu bé Anh Quốc hấp dẫn tại khu nghỉ mát ở bãi biển Hy Lạp mà Emma đang sống cùng gia đình. Thế nhưng thật khó tách bạch sự ràng buộc với ham muốn. Phải chăng cậu chính là chiếc vé mở lối cho chị đến với tiếng Anh, hay ngược lại? -
NADIA DIUDINA (*)
Còn ngồi trên máy bay mà trái tim tôi đã đập rộn ràng. Khi nghĩ đến cuộc gặp gỡ với Mêsôra yêu dấu, với quê hương của Êxênhin - nhà thơ cùng quê.
-
Chàng thổ dân bận chiếc khố bằng lá cây, mình trần cháy nắng, khẽ khàng bước sâu vào bụi rậm để tiến lại gần con mồi. Trên tàng cây cao, những con chim vẫn đang véo von. Anh dừng lại, nhẹ nhàng rút mũi tên từ trong túi nhỏ đeo bên người cẩn thận đặt vào cái ống dài, đưa lên miệng nhắm vào con chim gần nhất rồi… thổi mạnh. “Phụp”, một tiếng gọn nhẹ vang lên và con chim rơi xuống.
-
HUYỀN SÂM - TUYẾT MAI
Từ một huyền thoại trong Kinh thánh, Judas đã bước ra cuộc sống như một mệnh đề đạo đức có tính phổ quát. Nhiều lĩnh vực như hội họa, điêu khắc, điện ảnh đã lấy Judas làm chất liệu tượng trưng cho bản tính phản trắc của con người. Tuy nhiên, ở lĩnh vực tiểu thuyết, Judas được luận giải rất đa chiều, thậm chí có tính phản đề, nhất là sau sự kiện phát hiện về Kinh Phúc âm theo Judas(1).
-
Mới đây, các thành phố triều đại Pyu của Myanmar đã lọt vào danh sách 1.000 địa điểm trên toàn cầu được công nhận là Di sản thế giới của UNESCO.
-
UNESCO vừa chính thức công nhận danh hiệu Di sản Thế giới cho một di tích cổ xưa nổi tiếng - đường mòn Inca chạy qua 6 quốc gia Nam Mỹ.
-
Một hang động thời tiền sử ở miền nam nước Pháp, hang Grotte Chauvet, với rất nhiều bích họa được coi là những tác phẩm nghệ thuật thuộc vào hàng sớm nhất thế giới, vừa được công nhận là di sản thế giới.
-
Đó là tít bài viết trước giải vô địch bóng đá thế giới 2014 (2014 FIFA World Cup - Brazil) lần thứ 20 tại Brazil, được đăng trên nhật báo Bild, Đức của đương kim Tổng thống Đức Joachim Gauck, người Đông Đức, từng đồng sáng kiến hoạch định chương trình tái thống nhất nước Đức, luôn dấn thân cho sự nghiệp đấu tranh vì quyền của mỗi người dân cả trong lẫn ngoài nước.
-
Vừa qua, các đài truyền hình ở Ấn Độ đã trình chiếu chương trình truyền hình về cuộc đời Đức Phật trên kênh Doordarshan và Zee TV. Hai kênh này được phát sóng rộng rãi khắp nước Ấn Độ và cả khu vực Nam Á. Mới đây nhất, phần 39 của chương trình đã được phát sóng vào ngày 25-5-2014.
-
Biêlôruxia - Nước cộng hòa Xô-viết phía Tây với dân số 10 triệu người. Đất nước của hàng trăm nghìn con sông, hồ lớn nhỏ, nông sâu. NHÊ MAN là một trong những dòng sông lớn nhất của nước Cộng hòa Biêlôruxia. Con sông đã có bao nhiêu huyền thoại và nhiều bài hát về nó. Xuất phát từ Biêlôruxia "NHÊ MAN" trải dài theo lãnh thổ của nước cộng hòa rồi chảy ra biển Ban Tích.
.png)
.png)
