“Tim tím Huế” và một thời mộng mị
NINH GIANG THU CÚC
Tôi đọc Tim Tím Huế của Bùi Kim Chi bằng tâm trạng, và tâm cảm mình là một kẻ đang được dự phần trong cuộc hành hương về vùng trời hạnh phúc, về thiên đường của tuổi măng tơ, về lứa tuổi mà ai đó đã rất tự hào và trân quý khi họ viết.
Em tuổi băng sương tình chớm nở
Mười sáu trăng tròn đượm tiết trinh…
Những nhân vật được xây dựng hoặc được tái hiện ở Tim tím Huế là những nguyên mẫu mà giờ đây đã là bà nội, bà ngoại, tóc bạc da mồi và cũng có thể nhiều người đã về thiên cổ…
Bằng bút pháp tinh tế nhẹ nhàng, nhu thuận đầy nữ tính, tác giả đã đưa từng người đọc về lại vùng trời ngập đầy nắng mật ong cuối hạ với bao sợi heo may báo hiệu thu về.
Mùa thu! - mùa của tình yêu - mùa của bao cô con gái Huế, dịu dàng trong tà áo tím trinh nguyên mộng mơ, e ấp với những rung động đầu đời.
Mỗi bạn đọc đều thấy như có mình đâu đó trong từng nhân vật mà Bùi Kim Chi đặc tả qua 12 truyện ngắn và 8 bút ký của toàn tập. Tim tím Huế không gian nghệ thuật là Huế với màu tím đặc trưng, thời gian và nhân vật là cái thuở ngày xưa Hoàng Thị với trường lớp bạn bè, với những vòng quay của hai bánh xe đạp trong từng buổi đi về trên bao nẻo đường rợp nắng của quê hương, nơi ấy có từng mái nhà ăm ắp niềm hạnh phúc, nơi ấy có mẹ hiền, cha nghiêm, có vườn cây trái với bao dị thảo kỳ hoa, là thiên đường mật ngọt của các cô nàng ngây thơ tinh nghịch, đó là tất cả bối cảnh mà các thế hệ con gái Huế, học trò Huế xê xích nhau 5 đến 10 tuổi đều đã sống một thời như vậy, như thế, như như…
Đọc Tim tím Huế để thấy mỗi người đều trẻ lại, đều được cải lão hoàn đồng để mỗi bà già Huế con cháu đông đàn thoắt cái đã nhanh nhẹn:
“…Đạp xe lên dốc Nam Giao thì trời đã về chiều. Sầu đông tím ngát bên đường theo tôi xôn xao trong gió tỏa hương trinh nguyên huyền hoặc quyện vào hồn con gái. Tôi mơ màng nhìn chiều tím đang lên - lãng du cùng mật ngọt của thời gian. Đây rồi đồi Quảng Tế! Cả một khoảng trời tím về dần trên đồi. Dưới gốc ngàn thông tôi bồi hồi nhìn mây tím thả một dải lụa ngọc ngà…”.
(Trích truyện ngắn Tim tím Huế)
Người viết bài này đã đọc đoạn trích dẫn trên mấy đến chục lần và phác thảo lại hình ảnh của chính mình 50 năm về trước, chính mình mà không ai khác đang ngồi dưới rặng thông của đồi Quảng Tế với một tâm thể xúc cảm reo vui trong phút giây huyền nhiệm giữa không gian bàng bạc khói sương hư ảo, chính cái màu tím huyền hoặc trên đồi Quảng Tế làm tôi mê đắm cho đến khi luân lạc tha phương, tôi đã viết:
“Chiều vẫn tím khung trời mộng mị
Người vẫn xa mỏi cánh thiên di”
Và cũng chính cái màu tím ở đồi Quảng Tế dạo ấy đã làm tôi suýt bị đòn nhiều bận bởi về nhà trễ giờ quy định…
Thế mà, bây giờ có lúc tôi đã quên, bởi phải đối đầu bao thực tế phũ phàng, bao bận rộn với chồng con với cơm áo nhiêu khê… Xin cảm ơn, vô cùng cảm ơn tác giả đã đưa tôi về lại tuổi ngọc ngà thuở tràn đầy mộng ước buổi ban sơ.
Tinh nghịch là thuộc tính của tuổi vừa mới lớn, của cái thời nhất quỷ nhì ma, cho nên:
- …Chào anh, Bình Minh vừa về đó anh. Lệ Dung tỉnh bơ bước xuống từng bậc cấp của trường Đại học Sư phạm, vừa đi vừa nói với anh, sau lưng anh là Diệu Liễu lấm la lấm lét nhìn anh với vẻ ái ngại. Anh lịch sự gật đầu chào Lệ Dung rồi quay xe trở ra. Đợi cho chiếc SS đen rời khỏi cổng trường, Lệ Dung mới vội vàng quay trở lại lớp.
- Ê, tụi bay! Cho Bình Minh ra. Anh ấy về rồi. Các bạn phục mình chưa? Mình nói là anh ấy tin ngay.
Bình Minh vội vàng lấy nón, yểu điệu thục nữ với chiếc nón bài thơ đội lên đầu. Thế rồi cả nhóm 6 đứa: Liên Thi, Hoàng Thương, Chân Tú, Lệ Dung, Diệu Liễu và Bình Minh cùng nhau rời trường…”.
(Trích Hương xưa bút ký)
Tôi dẫn đoạn văn trên trong bút ký Hương xưa để bạn đọc thấy được sự nghịch ngầm, sự tinh quái, phá phách rất dễ thương của các cô đối với người yêu bạn mình, chỉ tội cho mấy anh chàng hiền lành cả tin là tha hồ bị gạt mà khổ nỗi là có sự đồng phạm của người mình yêu cơ chứ.
Ta hiểu tác giả về quan điểm tình yêu qua nhân vật xưng tôi:
… “Ai cũng có một mối tình nho nhỏ giấu kín trong tim. Tôi cũng thế! Người tình của tôi rất lãng mạn và rất “lạ” trong cách tỏ tình. Tôi là con bé tinh nghịch dễ thương nhưng rất khó tính. Thế nhưng anh đã chiếm lĩnh được hồn tôi bằng những bức thư dễ thương của một mối tình thơ mộng thời sinh viên…”.
(Trích Những bức thư tỏ tình dễ thương)
Tim Tím Huế không chỉ có tình yêu thơ mộng của tuổi học trò tuổi sinh viên, không chỉ có những cuộc hôn nhân tốt đẹp môn đăng hộ đối, không chỉ có sự lãng mạn của từng tâm hồn thiếu nữ, có sự nghiêm cẩn trong nề nếp giáo dục của mỗi gia đình đã thai thành ra các cô, có sự tự ái của các đấng bậc cô thầy dành cho lớp lớp môn sinh…
Tim Tím Huế còn bao sự bao tình u ẩn khác, với nhiều nhiều hỉ nộ ái ố cho từng số phận phong vận kỳ oan, cho những ân tình dang dở, ta khóc cho nỗi bất hạnh của một Tố Cầm trong “Người đẹp Cầu Đất”, cho một Khuê và Từ với mối tình câm lặng trong “Trái tim biết khóc”.
Ta kính trọng một tình yêu thiên thu của Vân Linh và anh chàng Pilot hào hoa yểu mệnh trong “Sương phụ”.
“Mãn tang chồng, nàng vẫn trong tà áo lụa đen, thay vào dải khăn trắng trên đầu là một đóa hoa lan trắng cài lên tóc, trông nàng khiêm trang và huyền hoặc lạ kỳ…”.
(Trích truyện ngắn Sương phụ)
Nhân vật Linh trong “Sương phụ” không biết tác giả hư cấu bao nhiêu phần trăm, nhưng tôi đọc đến năm lần vì thích quá, Vân Linh yêu - lấy được người mình yêu, đó là hạnh phúc, vậy thì suốt một đời sống cho một tình yêu như thế là phúc phận, bởi theo người đọc thì trong suy nghĩ của Vân Linh - Bảo có chết bao giờ đâu mà anh chỉ thực hiện một phi vụ dài hạn ra ngoài quỹ đạo…
Có một truyện ngắn và một bút ký tôi vô cùng tâm đắc, đó là “Người đàn bà mặc áo lụa tím” và “Bội Hoàn”, hình như đó là hai cung bậc tình cảm, hai nỗi niềm đồng khí, đồng thanh giữa người sáng tạo và kẻ thưởng lãm. Tôi yêu “Người đàn bà mặc áo lụa tím” như yêu chính bản thân tôi và tâm sự tôi.
Còn với “Bội Hoàn”, có phải tác giả đã lột tả giùm tâm nguyện của một số chị em cầm bút, mà trong những cuộc họp mặt tâm tình cao đàm khoác luận, họ đã từng ao ước: Mỗi người sau khi đã hoàn thành nghĩa vụ với chồng con, lúc ấy độ 5, 10 người cùng nhau lập một chốn nghỉ dưỡng, chốn ấy có hoa có nhạc, có thơ có hội hoạ, có tao nhân mặc khách sáng chiều ngâm vịnh… Vô hình trung tác giả Tim tím Huế đã xây dựng một không gian, một mô hình đúng như niềm mơ ước của chúng tôi.
Người đọc buồn theo truyện ngắn “Bâng khuâng chiều xuân” bởi một tình yêu trắc trở của một nhân vật xưng tôi, mà nguyên nhân là từ bà mẹ của anh chàng hoạ sĩ. Với cái gọi là “Nhân tướng học” bà đã phán một câu, mà trong hai lần đến chơi nhà anh cô gái đã được nghe:
… “Mi mà lấy hắn là đời mi tiêu, uổng công cha mẹ đẻ con ra, nuôi con cực khổ con ơi!
Anh cãi lại:
- Răng mà “tiêu” hả mạ?
- Rứa mi không thấy gò má hắn cao.
- Mạ cứ cho con lấy hắn coi thử con có chết không thì biết liền.
Tiếng mạ anh hốt hoảng:
- Ui cha! Đừng nói bậy con ơi! Thôi thôi không bàn cãi nữa mạ nói không là không.
Nghe được đến đó, tai tôi ù lên, tim tôi nhảy lung tung, mồ hôi vã ra, giận run người và quay quả rút lui, cuộc tình của tôi và anh bắt đầu sóng gió từ đấy…”
(Trích Bâng khuâng chiều xuân)
Ở Huế ngày xưa, lời phán quyết của các bậc trưởng thượng trong gia đình, gia tộc là một mệnh lệnh tuyệt đối… Vì thế mà có bao cuộc tình phải tan vỡ để kẻ cuối bãi người đầu sông và để rồi có bao cuộc hôn nhân đồng sàng dị mộng:
… “Trăm năm xót một đêm khuya
Khóc cười riêng giấc trăng chia vô thường”
(TN - KM)
Với truyện ngắn “Một thoáng hương xưa” có thể đó là các nguyên mẫu thật trong đời sống với những gặp gỡ, chia xa, tái ngộ trong quan hệ bạn bè dễ thương thường có trong từng ngăn ký ức của mỗi chúng ta, những kỷ niệm quá đẹp cho một thời tuổi dại…
Là một cô giáo dạy văn nhưng cuộc phối ngẫu với văn chương của Bùi Kim Chi hơi chậm so với các lớp đàn chị ở chuyên ngành văn học, song vẫn chưa muộn vì gừng càng già càng cay, sự chậm trễ đôi khi lại rất hữu ích, bởi thời gian là một bậc thầy, cho mỗi người vốn sống, sự trải nghiệm, sự trưởng thành thể hiện qua bút pháp, qua văn phong, điều này ta thấy rõ qua Tim tím Huế.
Nhận xét như vậy không có nghĩa là tác phẩm nào trong Tim Tím Huế đều hoàn thiện về kỹ năng, về cấu tứ, về các tuyến nhân vật của mỗi truyện, đâu đó người đọc vẫn gặp những sai sót về kỹ thuật, về sự dàn trải trần thuật quá nhiều của nhân vật như “Những nốt nhạc khởi đầu”, “Họa mi hót”…
Nhưng về tổng thể đấy là sự thành công khá cao của Tim tím Huế, của tác giả, của một cây bút nhuần nhị với chất giọng mượt mà hiền thục nhu mì. Chúng ta đón đọc những tác phẩm mới của Bùi Kim Chi như “Đôi mắt hình chiếc lá” với lời chúc mừng chị sẽ thành công nhiều hơn nữa trong văn nghiệp.
N.G.T.C
(SDB9/6-13)
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
MINH QUANG Trời tròn lưng bánh tét Đất vuông lòng bánh chưng Dân nghèo thương ngày Tết Gói đất trời rưng rưng...
-
NGUYỄN THỊ THÁITôi không đi trong mưa gió để mưu sinh, để mà kể chuyện. Ngày ngày tôi ngồi bên chiếc máy may, may bao chiếc áo cho người. Tôi chưa hề may, mà cũng không biết cách may một chiếc Yêng như thế nào.
-
Nhà thơ Hải Bằng tên thật là Vĩnh Tôn, sinh ngày 3 tháng 2 năm 1930, quê ở thành phố Huế, tỉnh Thừa Thiên Huế. Ông mất ngày 7 tháng 7 năm 1998.
-
NGUYỄN VĂN HOACuốn sách: "Nhớ Phùng Quán" của Nhà xuất bản Trẻ, do Ngô Minh sưu tầm, tuyển chọn và biên soạn với nhiều tác giả phát hành vào quý IV năm 2003. Cuốn sách có 526 trang khổ 13x19cm. Bìa cứng, in 1000 cuốn. Rất nhiều ảnh đẹp của Nguyễn Đình Toán - nhà nhiếp ảnh chân dung nổi tiếng của Việt nam. Đơn vị liên doanh là Công ty Văn hoá Phương Nam.
-
ĐÀ LINHĐể có trận quyết chiến chiến lược Điện Biên Phủ, trước đó quân đội Nhân dân Việt Nam đã có những trận đánh để đời mở ra những khả năng to lớn về thế và lực cho chúng ta. Trong đó Trận chiến trên đường (thuộc địa) số 4 - biên giới Cao Bắc Lạng 1950 là một trận chiến như vậy.
-
HOÀNG VĂN HÂNLướt qua 30 bài thơ của Ngô Đức Tiến trong “Giọng Nghệ”, hãy dừng lại ở những bài đề tài tình bạn. Với đặc điểm nhất quán, bạn của anh luôn gắn liền với những hoài niệm, với những địa chỉ cụ thể, về một khoảng thời gian xác định. Người bạn ấy hiện lên khi anh “nghĩ về trường” “Thăm trường cũ”, hoặc là lúc nhớ quá phải “Gửi bạn Trường Dùng” “ Nhớ bạn Thanh Hoá”. Bạn của anh gắn với tên sông, tên núi: sông Bùng, sông Rộ, Lạt, Truông Dong, Đồng Tháp.
-
FAN ANHTrên thế gian này tồn tại biết bao nhiêu báu vật, hoặc những huyền thoại về báu vật, thì cũng gần như hiện hữu bấy nhiêu nỗi đau và bi kịch của con người vốn dành cả cuộc đời để kiếm tìm, bảo vệ, chiếm đoạt hay đơn giản hơn, đặt niềm tin vào những báu vật ấy. Nhẫn thạch (Syngué sabour - Pierre de patience) của Atiq Rahimi trước tiên là một báu vật trong đời sống văn học đương đại thế giới, với giải thưởng Goncourt năm 2008, sau đó là một câu chuyện về một huyền thoại báu vật của những người theo thánh Allad.
-
KIM QUYÊNSinh năm 1953 tại Thừa Thiên (Huế), tốt nghiệp Đại học Sư phạm Huế năm 1976, sau đó về dạy học ở Khánh Hoà (Nha Trang) hơn 10 năm. Từ năm 1988 đến nay, nhà thơ xứ Huế này lại lưu lạc ở thành phố Hồ Chí Minh, tiếp tục làm thơ và viết báo. Chị là hội viên Hội Nhà văn Việt Nam, hiện nay là biên tập viên Tạp chí Văn hoá Nghệ thuật của Sở Thông tin Văn hoá thành phố Hồ Chí Minh.
-
VÕ QUANG YẾN Tôi yêu tiếng nước tôi Từ khi mới ra đời làm người Phạm Duy
-
PHẠM NGUYÊN TƯỜNGKhao khát, đinh ninh một vẻ đẹp trường tồn giữa "cuộc sống có nhiều hư ảo", Vú Đá, phải chăng đó chính là điều mà kẻ lãng du trắng tóc Nhất Lâm muốn gửi gắm qua tập thơ mới nhất của mình? Bài thơ nhỏ, nằm nép ở bìa sau, tưởng chỉ đùa chơi nhưng thực sự mang một thông điệp sâu xa: bất kỳ một khoảnh khắc tuyệt cảm nào của đời sống cũng có thể tan biến nếu mỗi người trong chúng ta không kịp nắm bắt và gìn giữ, để rồi "mai sau mang tiếng dại khờ", không biết sống. Cũng chính từ nhận thức đó, Nhất Lâm luôn là một người đi nhiều, viết nhiều và cảm nghiệm liên tục qua từng vùng đất, từng trang viết. Câu chữ của ông, vì thế, bao giờ cũng là những chuyển động nhiệt thành nhất của đời sống và của chính bản thân ông.
-
MINH ĐỨC TRIỀU TÂM ẢNHTôi nghe rằng,Rạch ròi, đa biện, phân minh, khúc chiết... là ngôn ngữ khôn ngoan của lý trí nhị nguyên.Chan hoà, đa tình, niềm nỗi... là ngôn ngữ ướt át của trái tim mẫn cảm.Cô liêu, thuỷ mặc, bàng bạc mù sương, lấp ló trăng sao... là ngôn ngữ của non xanh tiểu ẩn.Quán trọ, chân cầu, khách trạm, phong trần lịch trải... là ngôn ngữ của lãng tử giang hồ.Điềm đạm, nhân văn, trung chính... là ngôn ngữ của đạo gia, hiền sĩ.
-
MAI VĂN HOANTập I hồi ký “Âm vang thời chưa xa” của nhà thơ Xuân Hoàng ra mắt bạn đọc vào năm 1995. Đã bao năm trôi qua “Âm vang thời chưa xa” vẫn còn âm vang trong tâm hồn tôi. Với tôi, anh Xuân Hoàng là người bạn vong niên. Tôi là một trong những người được anh trao đổi, trò chuyện, đọc cho nghe những chương anh tâm đắc khi anh đang viết tập hồi ký để đời này.
-
NGUYỄN KHẮC PHÊ giới thiệuNhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh nhà phê bình Hoài Thanh (1909-2009)Chúng ta từng biết cố đô “Huế Đẹp và Thơ” một thời là nơi hội tụ các văn nhân, trong đó có những tên tuổi kiệt xuất của làng “Thơ Mới” Việt Nam như Xuân Diệu, Huy Cận, Hàn Mặc Tử, Chế Lan Viên…; nhưng nhà phê bình Hoài Thanh lại đến với Huế trong một hoàn cảnh đặc biệt và có thể nói là rất tình cờ.
-
LÊ TRỌNG SÂM giới thiệuBà sinh ra và lớn lên ở Painpol và Saint-Malo, một đô thị cổ vùng Bretagne, miền đông bắc nước Pháp. Học trung cấp và tốt nghiệp cử nhân văn chương ở thành phố Nice, vùng xanh da trời miền nam nước Pháp. Là hội viên Hội nhà văn Pháp từ năm 1982, nay bà đã trở thành một trong số ít nhà văn Châu Âu đã tiếp thu và thâm nhập sâu sắc vào rất nhiều khía cạnh của văn hoá Việt Nam.
-
MAI VĂN HOAN giới thiệu Vĩnh Nguyên tên thật là Nguyễn Quang Vinh. Anh sinh năm 1942 (tuổi Nhâm Ngọ) ở Vĩnh Tuy, huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình. Bố anh từng tu nghiệp ở Huế, ông vừa làm thầy trụ trì ở chùa vừa bốc thuốc chữa bệnh cho người nghèo. Thuở thiếu thời anh đã ảnh hưởng cái tính ngay thẳng và trung thực của ông cụ. Anh lại cầm tinh con ngựa nên suốt đời rong ruổi và “thẳng như ruột ngựa”.
-
LGT: Vài năm lại đây, sau độ lùi thời gian hơn 30 năm, giới nghiên cứu văn học cả nước đang xem xét, nhận thức, và đánh giá lại nền “Văn học miền Nam” (1954 - 1975) dưới chế độ cũ, như một bộ phận khăng khít của văn học Việt Nam nửa sau thế kỷ XX với các mặt hạn chế và thành tựu của nó về nghệ thuật và tính nhân bản. Văn học của một giai đoạn, một thời kỳ nếu có giá trị thẩm mỹ nhân văn nhất định sẽ tồn tại lâu hơn bối cảnh xã hội và thời đại mà nó phản ánh, gắn bó, sản sinh. Trên tinh thần đó, chúng tôi trân trọng giới thiệu bài viết vừa có tính chất hồi ức, vừa có tính chất nghiên cứu, một dạng của thể loại bút ký, hoặc tản văn về văn học của tác giả Nguyễn Đức Tùng, được gửi về từ Canada. Bài viết dưới đây đậm chất chủ quan trong cảm nghiệm văn chương; nó phô bày cảm nghĩ, trải nghiệm, hồi ức của người viết, nhưng chính những điều đó làm nên sự thu hút của các trang viết và cả một quá khứ văn học như sống động dưới sự thể hiện của chính người trong cuộc. Những nhận định, liên hệ, so sánh, đánh giá trong bài viết này phản ánh lăng kính rất riêng của tác giả, dưới một góc nhìn tinh tế, cởi mở, mang tính đối thoại của anh. Đăng tải bài viết này chúng tôi mong muốn góp phần đa dạng hóa, đa chiều hóa các cách tiếp cận về văn học miền Nam. Rất mong nhận được các ý kiến phản hồi của bạn đọc. TCSH
-
MAI VĂN HOAN giới thiệuNăm 55 tuổi, Hồng Nhu từng nhiều đêm trăn trở, băn khoăn lựa chọn việc trở về quê hay ở lại thành phố Vinh - nơi anh gắn bó trọn hai mươi lăm năm với bao kỷ niệm vui buồn. Và cuối cùng anh đã quyết tâm trở về dù đã lường hết mọi khó khăn đang chờ phía trước. Nếu không có cái quyết định táo bạo đó, anh vẫn là nhà văn của những thiên truyện ngắn Thuyền đi trong mưa ngâu, Gió thổi chéo mặt hồ... từng được nhiều người mến mộ nhưng có lẽ sẽ không có một nhà văn đầm phá, một nhà thơ “ngẫu hứng” như bây giờ.
-
LÊ HỒNG SÂMTìm trong nỗi nhớ là câu chuyện của một thiếu phụ ba mươi tám tuổi, nhìn lại hai mươi năm đời mình, bắt đầu từ một ngày hè những năm tám mươi thế kỷ trước, rời sân bay Nội Bài để sang Matxcơva du học, cho đến một chiều đông đầu thế kỷ này, cũng tại sân bay ấy, sau mấy tuần về thăm quê hương, cô cùng các con trở lại Pháp, nơi gia đình nhỏ của mình định cư.
-
NGUYỄN KHẮC PHÊ (Đọc “Cạn chén tình” - Tuyển tập truyện ngắn Mường Mán, NXB Trẻ, 2003)Với gần 40 năm cầm bút, với hơn hai chục tác phẩm văn xuôi, thơ và kịch bản phim, nhà văn Mường Mán là một tên tuổi đã quen thuộc với bạn đọc, nhất là bạn đọc trẻ. Có lẽ vì ấn tượng của một loạt truyện dài mà ngay từ tên sách (Lá tương tư, Một chút mưa thơm, Bâng khuâng như bướm, Tuần trăng mê hoặc, Khóc nữa đi sớm mai v...v...) khiến nhiều người gọi ông là nhà văn của tuổi học trò, trên trang sách của ông chỉ là những “Mùa thu tóc rối, Chiều vàng hoa cúc...”.
-
NGUYỄN VĂN HOATranh luận Văn Nghệ thế kỷ 20, do Nhà xuất bản lao động ấn hành. Nó có 2 tập: tập 1 có 1045 trang và tập 2 có 1195 trang, tổng cộng 2 tập có 2240 trang khổ 14,4 x 20,5cm. bìa cứng, bìa trang trí bằng tên các tờ báo, tạp chí có tư liệu tuyển trong bộ sách này.
.png)
.png)
