"Kỳ quan hiện đại" vẫn gây kinh ngạc sau cả thế kỷ

10:53 18/08/2014

Kênh đào Panama đã chính thức khai trương cách đây đúng một thế kỷ, vào ngày 15/8/1914. Bất chấp việc phải đối mặt với nhiều thách thức trong thời đại mới, sự kỳ vĩ của nó vẫn khiến người ta không khỏi kinh ngạc.

Xây dựng kênh đào Panama là công việc vô cùng khó khăn, với bệnh dịch là trở ngại chính khi đó

Một số người gọi kênh đào Panama là "kỳ tích vĩ kỹ thuật vĩ đại nhất" của nhân loại. Số khác xem thường, chỉ gọi nó là "con mương cỡ bự". Có điều người ta không thể phủ nhận là con kênh đã tạo ra cuộc cách mạng lớn trong hoạt động giao thông vận tải dùng đường thủy. Khi tham quan công trình vào năm 1910, đại sứ Anh ở Mỹ là James Bryce đánh giá: "Tôi xem kênh đào là hoạt động cải thiện thiên nhiên lớn nhất mà chúng ta từng làm được trên hành tinh này".

Một kỳ tích về xây dựng

Pháp là nước đầu tiên thử tìm cách xây dựng kênh đào xuyên Panama trong năm 1881, sau khi đã có được thành công với kênh đào Suez ở Ai Cập. Phụ trách hoạt động xây dựng là nhà ngoại giao Ferdinand De Lesseps. Nhưng sau 8 năm sau, ông vẫn không thể thành công. Cuối cùng, công ty đứng sau kế hoạch xây kênh Panama bị vỡ nợ và gần 1.000 nhà đầu tư đã mất sạch tiền.

Có người nói De Lesseps không thành công do ông muốn làm con kênh không dùng âu tàu, giống như kênh Suez. Vấn đề là địa hình nơi kênh Suez chạy qua rất bằng phẳng, nằm ngang với mặt nước biển. Trong khi đó kênh đào Panama lại chạy qua các khu vực rừng núi.

Gustave Eiffel, nổi tiếng với tòa tháp Eiffel, đã được mời tới để thiết kế các âu tàu cho kênh đào. Ông kiếm được khối tiền, nhưng nỗ lực của ông chẳng thay đổi được tình hình. Về sau ông còn bị khởi tố vì trục lợi từ công trình. De Lesseps thì chết trong cảnh không một xu dính túi vào năm 1894.

Thực tế thì không phải khó khăn về địa hình hay chi phí khổng lồ đã khiến người Pháp thất bại. Kẻ thù lớn nhất khi đó là bệnh dịch. Toàn bộ dự án kênh đào Panama được cho là đã khiến 28.000 người thiệt mạng, chủ yếu là do muỗi đốt gây bệnh sốt rét và sốt vàng da.

Khi người Mỹ tiếp quản lại công việc vào năm 1904, nỗi sợ sốt vàng da khiến công nhân không dám đi làm. Căn bệnh gây ra các triệu chứng kinh khủng như nôn mửa, hôn mê sâu và cái chết, trong khi người ta chẳng có phương thức chữa bệnh nào khác ngoài vài ly rượu whisky hoặc dùng xăng xoa bóp da bệnh nhân.

Nhiệm vụ chống bệnh được giao cho quan chức phụ trách y tế là đại tá William Gorgas. Ông đã thuyết phục các chính trị gia ở Washington bơm cho mình 1 triệu USD để dọn sạch một khu vực đầm lầy và rừng rậm rộng 1.296 km2 - một trong những hoạt động ngăn chặn dịch bệnh lớn nhất lịch sử khi đó.

Năm 1905, hơn 4.000 người đã được điều vào các lữ đoàn diệt muỗi. Họ phun bột chống muỗi vào mọi cống thoát nước, vũng nước. Tới năm 1906, trong số 26.000 người lao động làm việc trên con kênh, 21.000 người đã phải vào viện điều trị. Nhưng sau đó nỗ lực chống muỗi thành công.

Ngày 11/11/1906 là thời điểm nạn nhân cuối cùng của sốt vàng da thiệt mạng. Công nhân không còn sợ bị ốm nữa. Ở thời kỳ xây dựng đỉnh cao, cứ mỗi 3 tháng rưỡi, người Mỹ lại đào xong một đoạn kênh dài bằng Eo biển Manche. Công việc cứ thế êm thuận cho tới khi toàn bộ công trình hoàn tất.

Bệnh nhân nhiễm bệnh sốt vàng da trong khi xây kênh đào Panama được đưa vào phòng điều trị cách ly

Sẽ bị đe dọa vị thế thống trị

Ngày hôm nay, khi một con tàu vào kênh đào Panama từ Đại Tây Dương, người ta phải dùng 3 hệ thống âu tàu nâng nó lên độ cao 26 mét, đủ để đi vào Hồ Gatun. Sau khi đi qua đoạn kênh đào Culebra Cut, tàu sẽ tiến vào một loạt âu tàu nữa và hạ độ cao 10m để ra hồ Miraflores. Tiếp đó nó sẽ đi qua 2 âu tàu cuối cùng để xuống Thái Bình Dương.

Âu tàu về cơ bản là các đoạn mương có trang bị cửa đóng mở ở hai đầu. Khi tàu đi vào, khóa sẽ đóng lại và người ta sẽ bơm vào hoặc rút nước ra khỏi đoạn mương, khiến tàu nâng hoặc hạ độ cao cần thiết, đủ để đi vào đoạn mương tiếp theo.

Trước khi kênh đào Panama được khai trương, hành trình từ New York tới California kéo dài hơn 20.000km. Sau đó, hành trình rút xuống chỉ còn hơn 8.000km. Đi tàu từ bờ biển phía Đông Panama, nằm ở Đại Tây Dương, tới Thái Bình Dương ở phía Tây vốn là hành trình vô cùng dài, thường mất 3 tuần lễ và buộc các con tàu phải đi dọc quanh Mũi Sừng ở Nam Mỹ. Nhưng kênh đào đã cắt hành trình xuống còn vỏn vẹn 15 giờ.

Một nửa thời gian trong số đó là để chờ tàu ra khỏi các âu tàu, trước khi con tàu khác có thể vào âu tàu và thực hiện hành trình. Ngày hôm nay kênh đào Panama là một trong những tuyến đường thủy nhộn nhịp nhất thế giới.

Nhưng cái giá để đi qua kênh đào không hề rẻ. Chuyến đi hồi năm 2010 của tàu du lịch cỡ lớn Norwegian Pearl đã mất khoản phí khổng lồ 360.000 USD. Chi phí trung bình để đi qua kênh đào là 52.000 USD. Mức phí thấp nhất là 36 xu (1 USD = 100 xu) do công dân Mỹ Richard Halliburton trả cho nhà quản lý để bơi qua kênh đào vào năm 1928.

Ngày hôm nay kênh đào này, chuẩn bị hoàn tất hoạt động mở rộng trị giá hơn 3 tỷ bảng, vẫn được gọi là kỳ quan hiện đại, gây kinh ngạc. Nhưng nó sẽ còn là kỳ quan trong bao lâu nữa? Tháng trước Nicaragua đã thông báo kế hoạch xây kênh đào trị giá hơn 36 tỷ USD, dài 276km, chạy từ Đại Tây Dương qua Hồ Nicaragua, tới Thái Bình Dương. Kênh đào này sẽ rộng hơn, sâu hơn kênh đào Panama và được đánh giá sẽ giúp mang tới cho thế giới một lối đi tắt thực sự đáng tiền.

Geoff French, chủ tịch Viện kỹ sư dân dụng Pháp tuyên bố hôm 14/8: "Không có gì ngạc nhiên khi công trình cơ sở hạ tầng này, với khả năng chuyên chở số tấn hàng nhiều hơn 3,5 lần dự đoán ban đầu, được tôn vinh là một trong 7 kỳ quan của thế giới hiện đại".

Theo Tường Linh - Thể thao & Văn hóa

Đánh giá của bạn về bài viết:

0 đã tặng

Bày tỏ cảm xúc Mã QRCode

Bình luận (0)

Xem thêm

Triết học như là nghệ thuật chết

Triết học đôi khi được hiểu như là “nghệ thuật sống” và quả thật, điều này đúng. Nhưng cũng có những lý do để tin rằng triết học có thể còn là “nghệ thuật chết”.
Việc hủy diệt ma túy ở Thái Lan

BORIS CHEKHONIN

Địa điểm là ở khu Tam giác Vàng, những câu chuyện không phải là nói về CIA, những tên gián điệp, những viên chức chính quyền địa phương thối nát hoặc những nhân vật quen thuộc khác. Thời thế đã thay đổi. Băng-cốc đang phát động cuộc chiến chống lại chất na-cô-tic.
Sigmund Freud hay là bản giao kèo với quỷ sứ

L.T.S: Năm 1985 lần đầu tiên ở Pháp độc giả mới biết có một kịch bản văn học của Jean Paul Sartre viết từ 1959 mang tựa đề "Sigmund Freud hay là Bản giao kèo với quỷ sứ". Gần đây báo Văn học Xô viết số 22 tháng 6-1988 đã đăng kịch bản văn học đó kèm với bài viết của giáo sư A.Belkin - tiến sĩ y học, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu tâm lý - nội tiết - thuộc Viện tâm thần học MOCKBA. Sau đây Sông Hương xin giới thiệu với độc giả kịch bản J.P.Sartre và bài viết nói trên của giáo sư tiến sĩ A.Belkin.
Nhà văn còn có thể làm mới không?

PANKAJ MISHRA - BENJAMIN MOSER

Ở chuyên mục Bookends hằng tuần, sẽ có hai nhà văn đứng ra giải đáp các vấn đề đặt ra với thế giới sách. Xưa, Ezra Pound từng khích lệ đồng nghiệp: “hãy làm mới”. Tuần này, Pankaj Mishra và Benjamin Moser tranh luận xem ngày nay liệu có bất kỳ sự mới lạ thật sự nào còn lại cho các nhà văn khám phá.
Tạp chí "The Times" đã từ chối đăng bức thư của nhà văn Graham Greene

Hơn 50 năm vừa viết văn vừa làm báo đã làm cho nhà văn Graham Greene trở thành một người nói tiếng nói của quần chúng trên thế giới.
Tiểu thuyết trước thềm thế kỷ 21

LISANDRO OTERO

Cách đây mấy tháng ở Thủ đô Buenos Aires (Argentina) một hội nghị các nhà văn quốc tế đã được tổ chức, để thảo luận về đề tài tiểu thuyết sẽ ra sao vào thế kỷ hai mươi mốt sắp sửa đến.
Chiến tranh “Như đâu đó hình bóng người phụ nữ ta yêu”: đọc M.Proust và Bảo Ninh

FANNY DAUBIGNY
Andrei Sakharov ở quê nhà

Sakharov sống trong một tòa nhà đồ sộ và không mấy vui vẻ ở Matxcơva. Tòa nhà do những tù nhân chiến tranh Đức thiết kế và xây dựng trên những công trường đã bị ném bom suốt thời chiến tranh.
Diễn từ Nobel

PATRICK MODIANO

(Phát biểu ngày 7/12/2014 tại Hàn lâm viện Thuỵ Điển ở Stockholm của Patrick Modiano, Giải Nobel Văn học 2014)
Tiết lộ sự thật về người duy nhất từ chối giải Nobel Văn học

Mọi thông tin liên quan tới người được nhận giải Nobel sẽ chỉ được Viện hàn lâm Thụy Điển tiết lộ sau 50 năm. Giờ đây, sự thật về nhà văn duy nhất từng từ chối giải thưởng văn học danh giá nhất hành tinh đã được công bố.
Bức thư thú vị gửi con gái trong ngày đầu năm của tác giả “Gatsby vĩ đại”

Nhà văn người Mỹ F. Scott Fitzgerald - tác giả của cuốn tiểu thuyết kinh điển “Gatsby vĩ đại” - đã viết thư tay cho con gái trong ngày đầu năm. Lá thư dành cho một cô bé, nhưng khiến người lớn cũng phải suy nghĩ.
Tác giả “Trăm năm cô đơn” sắp xuất hiện trên hàng loạt tờ tiền

Trong năm nay, một nhà văn vĩ đại của Mỹ Latinh - Gabriel Garcia Marquez - đã qua đời. Ở đất nước Colombia quê hương ông, người ta đang chuẩn bị cho ra mắt hàng loạt tờ tiền có in hình chân dung nhà văn để mọi thế hệ người Colombia đều sẽ biết và nhớ về ông.
Một nửa Moskva

NGUYỄN VĂN DŨNG

Thời trai trẻ tôi yêu nước Nga qua tác phẩm Chiến tranh và hòa bình của Lev Tolstoi. Lớn lên tôi càng yêu nước Nga hơn bởi lịch sử hào hùng và nền văn hóa phong phú với những con người Nga nhân hậu, dễ thương. Nay về già, tôi quyết tâm đi thăm nước Nga cho bằng được. Tất nhiên Moskva là chọn lựa đầu tiên.
Goncourt 2014: Đừng khóc hay là những triết lý về tội ác của chiến tranh?

TRẦN HUYỀN SÂM

LGT: Giải Goncourt ở Pháp 5/11 vừa qua, đã vinh danh cho bác sĩ, nữ văn sĩ Lydie Salvayre, với tác phẩm Pas Pleurer/ Đừng khóc.
Tin nhận từ Matxcơva

VĨNH THƯ

Trích ý kiến trao đổi về tình hình đổi mới công tác văn học nghệ thuật giữa đoàn cán bộ lãnh đạo văn hóa văn nghệ Việt Nam nghiên cứu học tập tại AOH (Viện hàn lâm khoa học xã hội trực thuộc TW Đảng cộng sản Liên Xô) với Ban thư ký và một số nhà văn Liên Xô.
Interstellar: Một vũ trụ thực nhất và đẹp nhất

Interstellar, bộ phim khoa học giả tưởng vừa ra mắt tháng 11 vừa qua của đạo diễn Christopher Nolan về hành trình tìm kiếm một trái đất khác - một ngôi nhà mới cho loài người, đã khiến khán giả trầm trồ, kinh ngạc và cảm động bởi nhiều yếu tố khác nhau: kỹ xảo điện ảnh đỉnh cao, cốt truyện đầy tính khoa học hấp dẫn, thông điệp đáng suy ngẫm về tình yêu và mối quan hệ của con người với Trái đất. Nhưng có lẽ ấn tượng mê hoặc nhất về bộ phim là hình ảnh hố đen (black-hole) và lỗ sâu (worm-hole) giữa vũ trụ mà đoàn làm phim đã mô phỏng - một kết quả tuyệt vời của sự cộng tác giữa khoa học và nghệ thuật.
Patrick Modiano và niềm khắc khoải với quá khứ

Khác với mọi lần, năm nay, tin nhà văn Pháp Patrick Modiano được Viện Hàn lâm Thụy Điển chọn trao giải thưởng Nobel Văn học có phần làm cho báo chí, truyền thông ngoài nước Pháp ngỡ ngàng.
‘Ám ảnh từ kiếp trước’ - tài liệu tham khảo về sự sống và cái chết

Tiến sĩ tâm thần học Brian L. Weiss kể về quá trình điều trị cho một bệnh nhân nhớ được tiền kiếp.
Nghi vấn mẹ Leonardo Da Vinci là nô lệ người Trung Quốc

Sử gia kiêm nhà văn Italy Angelo Paratico vừa công bố một nghiên cứu mới gây sửng sốt, cho rằng mẹ danh họa Phục hưng Lenardo da Vinci (1452-1519) có thể là một nô lệ người Trung Quốc.
Mona Lisa là bức chân dung người mẹ Trung Quốc của Da Vinci?

Theo nghiên cứu mới đây của nhà sử học, tiểu thuyết gia người Italy Angelo Paratico, mẹ của Leonardo da Vinci có thể là một nô lệ người Trung Quốc.