Văn chương vốn dĩ thăng trầm

15:09 01/12/2008

HIỀN LƯƠNGVậy là Nguyễn Ngọc Tư sẽ bị kiểm điểm thật. Cầm tờ biên bản của Ban Tuyên giáo tỉnh Cà Mau trên tay, trong tôi trào dâng nhiều cảm xúc: giận, thương, và sau rốt là buồn...

Còn nhớ hôm nào nói chuyện với nhau, Ngọc Tư bày tỏ niềm tin mãnh liệt vào cuộc sống xung quanh: “Truyện của em viết ra, nó có đời sống của nó, người ta lấy nó làm phim mà phim dở, thì kệ người ta chứ”. Ấy là Ngọc Tư biết rằng: Tự thân tác phẩm có một đời sống trong văn đàn, trong công chúng, trong lòng bạn đọc. Điều này, được chứng minh bằng việc tập sách Cánh đồng bất tận của Nguyễn Ngọc Tư được tái bản nhiều lần và nhanh chóng trở thành hiện tượng best seller- một trong những hiện tượng hiếm hoi của làng sách Việt Nam.
Với người viết, điều đó là một niềm động viên, một niềm tin vào tay bút, vào công chúng. Tin lắm chứ, khi có một bạn đọc tận phương trời xa xôi chưa từng biết Ngọc Tư cũng tình nguyện làm một trang web và tự mình cập nhật tất cả tác phẩm cũng như bài báo viết về Ngọc Tư- như một cách làm tư liệu giúp nhà văn nơi đất Mũi xa xôi vậy.

Cách đây chưa lâu, Ngọc Tư tâm sự: “Em còn định viết nhiều lắm, nhưng chưa tiện nói ra, người ta thấy mình làm nhiều quá là họ cản à nghen!”. Tội lắm vậy. Sao có một không gian xã hội mà nơi đó những người sung sức làm việc phải tự kiềm nén mình vì một lý do “có ai đó cản, không cho mình làm nhiều”. Vậy mà điều đó có thật. Có thật ngay tại đồng bằng sông Cửu Long hiền hoà, ngay tại thế kỷ XXI- khi văn minh loài người đã tiến đến đỉnh cao của tinh thần nhân bản.

Vậy đó, tự ý thức kiềm nén mình, tự biết tránh những hệ lụy xôn xao của văn đàn, vậy mà Ngọc Tư vẫn bị kiểm điểm. Bị kiểm điểm bởi Ngọc Tư vẫn là hội viên của Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Cà Mau. Mà Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh đặt dưới sự quản lý của Ban Tuyên giáo Tỉnh uỷ. Ban Tuyên giáo đã đề nghị Hội Văn học Nghệ thuật phải “kiểm điểm phê phán tác giả một cách nghiêm khắc, rút kinh nghiệm khi viết, cần phải có thực tiễn cuộc sống, cái đẹp, cái tốt mà xã hội đang xây dựng và phát triển. Tất nhiên, cần phải phê phán cái chưa tốt, nhưng phải đúng hiện thực và có định hướng cho con người đến cái chân- thiện- mỹ”. Đây chỉ là một trong bốn nội dung kiểm điểm Ngọc Tư. Không nói đến việc nhận định Ngọc Tư viết văn không có thực tiễn, chính cái cách cầm tay chỉ việc rằng Ngọc Tư viết văn phải “đúng hiện thực và có định hướng” thì quả là Ban Tuyên giáo đang chỉ đạo nhân viên thuộc cấp của mình, chứ không phải đối thoại với nhà văn.

Nhà văn có phương pháp riêng, họ được quyền tự do sáng tác, tức là họ được quyền làm nên tác phẩm văn chương, miễn là tác phẩm đó không đi ngược với đạo đức, lối sống của dân tộc. Tác phẩm của họ, có phải là văn chương hay không, bạn đọc và thời gian sẽ kiểm nghiệm. Họ có dùng thủ pháp hư cấu hay trào lộng hay hiện thực là ở sự chọn lựa của họ. Cái hướng chân thực của văn chương chính là khuynh hướng sáng tác của mỗi tác giả. Mỗi tác giả đều tự định hướng cho tác phẩm của mình. Khi định hướng đúng, cái anh ta viết ra mới thực sự là tác phẩm. Còn khi nhà văn vì một lý do gì đó mà định hướng sai cho ngòi bút của mình, hệ quả nhãn tiên nằm ngay ở những cái anh ta viết ra. Đó thực sự tự nhiên. Thành công hay thất bại của một tác phẩm, phụ thuộc vào thời gian và công chúng. Thời chúa Trịnh và thời nhà Nguyễn từng cấm đoán Truyện Kiều, cho rằng đây là tác phẩm dâm thư. Nhưng dân gian vẫn thuộc Truyện Kiều, thế giới vẫn công nhận Truyện Kiều là kiệt tác văn chương của dân tộc Việt. Hay như mới đây, nhà nghiên cứu Trần Đình Sơn phát biểu rằng những sách của Trương Vĩnh Kỳ có thời nếu phát hiện sẽ bị tịch thu, nhưng mấy năm gần đây lại được tôn vinh là sách vàng trong các cuộc thi do Nhà nước tổ chức.

Do vậy, nếu nói Cánh đồng bất tận của Nguyễn Ngọc Tư là đáng phê phán, thì đó cũng chỉ là ý kiến của một chiều tư tưởng. Còn nếu xem việc đinh hướng tư tưởng sẽ tạo ra nhà văn thì đây quả là một điều chưa có tiền lệ trong lịch sử văn chương.
H.L

(nguồn: TCSH số 207 - 05 - 2006)

Đánh giá của bạn về bài viết:

0 đã tặng

Bày tỏ cảm xúc Mã QRCode

Bình luận (0)

Tin nổi bật

Ngô Đức Tiến và tập thơ “Nước mắt gừng”

THẠCH QUỲSuốt đời cần mẫn với công việc, luôn mang tấm lòng canh cánh với thơ, vì thế, ngoài tập “Giọng Nghệ” in riêng và bao lần in chung, nay Ngô Đức Tiến lại cho ra tập thơ này.
Giới thiệu các tác giả thuộc chi hội nhà văn Việt Nam tại Thừa Thiên Huế

Trong đội ngũ những người hoạt động văn nghệ tại Thừa Thiên Huế, bên cạnh các Hội chuyên ngành trực thuộc Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật (như Hội Nhà văn, Hội Mỹ thuật, Hội Âm nhạc…) có một tổ chức gọi là “Chi hội Nhà văn Việt Nam tại Thừa Thiên Huế”(CHNV).
Nhà văn Hà Khánh Linh

Hà Khánh Linh xuất thân trong một gia đình khoa bảng nổi tiếng ở Huế. Tên khai sinh của chị là Nguyễn Khoa Như Ý. Năm 20 tuổi, đang học dở dự bị đại học Khoa Học Sài Gòn thì chị quyết định bỏ học để gia nhập quân Giải phóng. Từ đó cho đến khi nghỉ hưu chị đã từng đi dạy, làm phóng viên Đài phát thanh Giải phóng, Đài phát thanh Bình Trị Thiên, làm biên tập, Thư ký Tòa soạn rồi Phó tổng biên tập Tạp chí Sông Hương. Chị quen biết và giao tiếp khá rộng từ các vị quan chức đến các vị đại đức, linh mục, trí thức... cùng những năm tháng gian khổ ở chiến trường Trị Thiên, những chuyến đi thực tế ở Căm pu chia... đã giúp chị có một vốn sống hết sức phong phú.
Nhà thơ Lâm Thị Mỹ Dạ

Nhà thơ Lâm Thị Mỹ Dạ sinh ra và lớn lên bên bờ sông Kiến Giang thơ mộng. Nhưng tuổi thơ của chị chứa đầy buồn đau và nước mắt: Mẹ không có cửa nhà/ Em đứa trẻ vắng cha/ Như mầm cây trên đá/ Biết khi nào nở hoa? Nỗi tuyệt vọng cứ ám ảnh suốt cả tuổi thơ của chị. Trong một bài thơ đầu tay chị viết: Tuổi thơ tôi như ráng chiều đỏ lựng/ Hắt máu xuống dòng sông đen.
Nhà văn Trần Thùy Mai

Trần Thùy Mai bắt đầu được các bạn trẻ yêu thích văn chương ở Huế biết đến khi chị đang học ở trường Đồng Khánh những năm trước giải phóng (1975). Tốt nghiệp vào loại xuất sắc, chị được giữ lại làm cán bộ giảng dạy ở trường đại học Sư phạm Huế. Dạy ở trường đại học Sư phạm Huế được một vài năm, chị chuyển sang làm công tác biên tập ở nhà xuất bản Thuận Hóa. Đây là một quyết định khá táo bạo và sáng suốt. Làm việc ở nhà xuất bản, chị có điều kiện viết lách hơn.
Chân dung con ngựa đua hết thời

LÊ HUỲNH LÂM (Đọc Viết bên Hộ Thành hào - thơ Nguyên Quân -, Nxb Thuận Hoá, 2009)Giữa những đổ nát hoang tàn quá khứ và hiện tại, khi mà thang giá trị bị đảo lộn, những mảnh vỡ đang vung vãi mọi nơi, tác giả lại tìm đến Hộ Thành hào để nhìn ngắm cõi lòng đang hỗn hênh mọi thứ và như chợt nhận ra niềm hy vọng mỏng mảnh, anh đã Viết bên Hộ Thành hào.
Đọc “Vông vang” của Lê Tấn Quỳnh - Hành trình của ảo giác hoa

HOÀNG DIỆP LẠCBất chợt giữa một ngày mưa gió, nhìn những hạt nước toé lên từ mặt đất như những đoá hoa mưa. Một loài hoa của ảo giác. Có thể trong tâm trạng như vậy, Lê Tấn Quỳnh chợt hỏi:Hoa vông vangCó hay không
Đắm say với “Ảo giác”

ĐINH NAM KHƯƠNG(Thơ Tuyết Nga - NXB Hội Nhà văn 2002)
Đôi điều về thư pháp của Hải Trung

NGUYỄN VĂN HOA1. Cuối thế kỷ 20, tôi làm cuốn sách “Tuyển tập thơ văn xuôi Việt Nam và thế giới” cùng tiến sỹ Nguyễn Ngọc Thiện (Viện Văn học Việt Nam), trong tập sách này gồm phần học thuật và phần tuyển thơ Việt Nam và Thế giới. Phần thơ Việt có nhiều tác giả sinh sống ở Huế, ngẫu nhiên-tình cờ có hai nhà thơ có thơ trong tập này, đó là Hải Bằng và Hải Trung.
Biến tấu của trăm năm

NGA LINH NGA1. Xuất bản mười hai tập thơ, mười hai tập văn xuôi, một tập nhạc; viết mười hai kịch bản phim chân dung, hai mươi lời bình cho các phim khác, biên soạn hai mươi tập nhạc... điều thật khó tin ở một người nổi tiếng rong chơi, thích cao đàm khái luận, thường không mấy khi vắng mặt nơi những cuộc rượu của đám văn nghệ Hà Thành như Nguyễn Thụy Kha.
Hiệu ứng ngạc nhiên từ một tập thơ

L.T.S: Trong vài năm lại đây, ở Huế, chưa có tập sách nào ra đời lại gây được “hiệu ứng ngạc nhiên” cho bạn đọc như một hiện tượng ngoài tập Thơ Trà My của Nguyễn Xuân Hoa ấn hành vào dịp kỷ niệm 30 năm ngày giải phóng Huế và Đà Nẵng vừa qua. Ngoài các bài viết giới thiệu, phê bình in trên nhiều tờ báo trung ương và địa phương, Sông Hương vẫn tiếp tục nhận được thêm các ý kiến cảm thụ về tập thơ này.Xin trân trọng giới thiệu cùng quý bạn đọc
Còn đây một đoá Trà My

NGUYỄN XUÂN HOÀNG (Đọc tập thơ Trà My của Nguyễn Xuân Hoa)
Trà My đã cập bến thơ

YÊN CHÂU (Đọc Thơ Trà My của Nguyễn Xuân Hoa)Giống như những cây xanh bói muộn bất ngờ cho một mùa hoa trái, thơ Nguyễn Xuân Hoa xuất hiện đột ngột như vậy. Anh không cho in rải rác đâu đó, cũng không đọc thơ ở những cuộc gặp gỡ bạn bè. Im lặng, đùng một cái cho ra hẳn một tập thơ. Thơ Trà My của nguyễn Xuân Hoa đã đến với bạn bè như vậy.
Nhà thơ Trần Ninh Hồ - người lãng tử cuồng si và đắm khát

BÙI ĐỨC VINH (Nhân đọc tập thơ “Cho người tôi thương nhớ”-NXB Hội Nhà văn 2004)Có một chàng thi sĩ phong tình đi lang thang vô định trên nẻo đường mưa bay gió tạt, chợt lơ đãng nhận ra mình là kẻ bị tình yêu truy nã trong bài thơ “Nhận diện” anh đã tự thú với trái tim thổn thức của mình.
Phan Trung Thành - Dọc đường thơ sang kí ức sông

INRASARA (Đọc Mang, tập thơ của Phan Trung Thành, Nxb, Trẻ TP.Hồ Chí Minh, 2004.)Dòng Seine và cầu Mirabeau, cuộc tình với người tình. Sông đi và cầu ở lại, cuộc tình tan nhưng người tình thì ở lại. Mãi mãi ở lại, cùng nỗi buồn ở lại. Con sông nào đã xa nguồn Thì con sông đó sẽ buồn với tôi (Thơ Hoài Khanh)
Đọc "Bốn mùa yêu"

THANH THIỆNBốn mùa yêu là tập thơ tình mang ý nghĩa "vật chứng" cho một biệt lập tâm hồn có tên là Lưu Ly. Người thơ này dường như luôn đắm mình trong giai điệu tình yêu muôn thuở giữa ba ngôi Trao - Nhận - Trả và đã chọn cách trả sòng phẳng nhất cho sự nhận của mình là trả vào thơ.
Phải chăng sau Tuyển tập Hoàng Phủ Ngọc Tường thì tác giả coi như giang hồ gác kiếm?

NGUYỄN VĂN HOA(Nhân đọc Tuyển tập Hoàng Phủ Ngọc Tường)Tôi đã đọc nhiều tác phẩm của Hoàng Phủ Ngọc Tường và tôi cũng đã gặp ông trực tiếp đôi ba lần ở Huế và Hà Nội. Nhưng ấn tượng nhất là buổi hội ngộ của gia đình tôi với ông ở nhà nhà thơ Ngô Minh ở dốc Bến Ngự Huế.
Phức điệu kép trong thơ Nguyễn Hữu Hồng Minh

HOÀNG VŨ THUẬT (Thơ Chất trụ của Nguyễn Hữu Hồng Minh- Nxb Thuận Hoá 2002)Nguyễn Hữu Hồng Minh không làm cái phép phù thuỷ đưa độc giả tới một không gian rắc rối. Quan niệm về thơ của anh được trình bày rất nghiêm túc qua bài “Chất trụ”, lấy tên cho tập thơ. Tôi rất đồng tình quan niệm này, không mới, nhưng không dễ làm người ta chấp nhận.
Trên đất nước có bao nhiêu làng mía?

HOÀNG NGỌC HIẾN(Đọc Dòng sông Mía của Đào Thắng)
Bùi Ngọc Tấn kể chuyện bạn bè

TRẦN THIÊN ĐẠOCứ suy theo nhan đề, thì chúng ta có thể xếp các trang Viết về bè bạn - Tập chân dung văn nghệ sĩ (NXB Hải Phòng, 2003) của Bùi Ngọc Tấn cùng một loại với mấy tập sách đã ra mắt bạn đọc vài ba năm nay.