Những tư liệu quý chìm trong hỗn độn hiện vật xung quanh. Những bảng biểu số liệu nặng tính báo cáo... Chúng khiến triển lãm Hà Nội 60 năm xây dựng và phát triển (từ ngày 4 - 12.10 tại Bảo tàng Hà Nội nhân kỷ niệm 60 năm giải phóng thủ đô) giống như một báo cáo thành tích khô cứng.
Xây dựng công viên Thống Nhất - Ảnh: Trinh Nguyễn chụp lại
Ông Đỗ Vũ, 62 tuổi, một người từng công tác tại ngành giáo dục Q.Ba Đình đã có một cuộc tranh luận nhỏ với vợ về bức ảnh Bác Hồ tới thăm nhân viên cửa hàng ăn uống Thủy Tạ. Bức ảnh chụp năm 1960. “Tôi nghĩ một phụ huynh học sinh của tôi có mặt trong tấm ảnh này. Bà ấy năm nay 75 tuổi. Như thế thì hồi năm 1960, bà ấy cũng đã là nhân viên trẻ của cửa hàng. Nhìn nét mặt thì tôi đoán chính là người ngồi sau lưng Bác. Tôi nghĩ tôi dự cảm đúng”, ông chia sẻ.
Nếu như cuộc tranh luận của ông Vũ chỉ diễn ra trong phạm vi gia đình, thì tại gian trưng bày của ngành công an Hà Nội, một nhóm chừng 5 người đã trao qua đổi lại rất sôi nổi. “Cầm trịch” cuộc nói chuyện là ông Nguyễn Thế Vinh (Phòng Công tác chính trị, Công an Hà Nội).
Những bức ảnh ở gian trưng bày này không lớn, thậm chí còn nhòe mờ do thời gian. Nhưng ông Vinh hướng dẫn bằng kể chuyện rất rõ, từ chuyện chữa cháy kho xăng Đức Giang suốt mấy ngày, đến chuyện cứu hộ ở Đại sứ quán Pháp khi bị Mỹ ném bom, chuyện Hà Đông xưa gọi là quận 6... Rồi mọi người ồ lên vui vẻ khi có người chia sẻ: “Cháy kho xăng đúng ngày 25.6.1966. Tôi nhớ vì con gái đầu nhà tôi sinh đúng ngày đó. Hôm đó mẹ nó nằm trạm xá nhé, rồi cô Thịnh nó bé tí đi đưa cơm còn ngã xuống ruộng cơ mà”.
Tiếc nuối và lãng phí
Một triển lãm sống trong mắt người xem là nhờ những câu chuyện như thế. Nhưng phần lớn trưng bày trong triển lãm Hà Nội 60 năm xây dựng và phát triển đều không có câu chuyện lôi cuốn như vậy. Ngoài tư liệu ảnh đen trắng như trên, nhiều góc triển lãm cũng thật đơn điệu.
![]() |
Chiếc lốp máy bay chỏng chơ tại triển lãm |
Chẳng hạn, một góc về công nghiệp, người xem thấy có 3 chiếc lốp máy bay mà đơn vị ở Hà Nội đã làm được. Nhưng không ai rõ từ bao giờ ta có thể sản xuất lốp máy bay, nó khó đến đâu, và người Hà Nội đã vượt qua khó khăn gì để làm ra nó. Sát với cụm hiện vật lốp máy bay là rất nhiều nồi niêu của một đơn vị kinh doanh. Sự vượt trội của những chiếc nồi này ra sao mà được xuất hiện trong triển lãm thành tựu 60 năm thì chẳng ai rõ vì không thấy có chú thích gì. Những mẫu đồ thủ công cũng không khá hơn. Đã không đẹp nổi trội, chúng còn bị bày biện cẩu thả, không tủ kệ, không ánh sáng bổ trợ. Thậm chí, có thể nói một cửa hàng đồ lưu niệm ở chợ cũng còn biết bày đồ đẹp hơn.
Đi suốt triển lãm, nhiều nuối tiếc nối tiếp nhau
Vì sao gian trưng bày của thanh niên lại không kể câu chuyện thanh niên thủ đô xưa đã cùng nhau xây lên công viên Thống Nhất? Chính những sinh viên, bác sĩ, giảng viên trẻ... đã làm nên cả công viên này lẫn các hồ Ba Mẫu, Bảy Mẫu. Thay vào đó, người xem thấy cờ thưởng, giấy khen. Bức ảnh công trường công viên cũng xuất hiện nhưng ở một vị trí khác. Và ngoài thông tin sơ lược về tên công trường, không thấy nói đến bao nhiêu người đã làm việc trong bao lâu để có được không gian văn hóa công cộng nổi tiếng ấy.
Tại sao ngành đối ngoại Hà Nội không kể câu chuyện về người tù năm nào ở Hỏa Lò - Hilton Hà Nội, giờ đã là một người luôn ủng hộ Hà Nội, ủng hộ VN trong nhiều chiến dịch đối ngoại? Những bức ảnh ký kết văn bản hợp tác, dù rất quý, cũng cần những câu chuyện về sự đổi thay sau đó. Chẳng hạn, việc nước máy Phần Lan về đã giúp khuôn mặt người dân rạng rỡ vì thoát cảnh thiếu nước sạch ra sao? Một bức hình như thế không khó kiếm, mà lại đáng giá hơn nhiều vô số bảng biểu số liệu trong triển lãm.
Vì sao ngành văn hóa không có câu chuyện về những vở diễn của Lưu Quang Vũ đã khích lệ đổi mới tư duy ra sao?
Vì sao ngành y tế lại không chia sẻ câu chuyện của người bệnh thay vì một loạt ảnh bệnh nhân nằm nhắm nghiền mắt trên bàn mổ. Tại sao người dân không được thấy những ngày bác sĩ Tôn Thất Tùng loay hoay tìm cách mổ gan khô, và những bệnh nhân đã sống nhờ phương pháp ưu việt đó. Câu chuyện như thế hẳn lay động hơn nhiều những bức ảnh các bác sĩ lên nhận danh hiệu cùng với bộ trưởng y tế.
Mà những bức ảnh trao thưởng, bắt tay, tôn vinh, cắt băng, tặng hoa, hội thảo... như thế lại rất nhiều trong triển lãm. Có những pa nô, chỉ toàn ảnh lưu niệm đông người trong hội nghị tổng kết tuyên dương.
“Tôi nghĩ khánh tiết thì cũng cần nhưng hình thành một triển lãm quy mô 60 năm xây dựng và trưởng thành thì quá trình để làm sao thấy từ năm 1954 qua từng giai đoạn kinh tế - xã hội, quốc kế dân sinh cho người Hà Nội thì hay hơn. Còn lại những tấm ảnh mang tính lễ hội khánh tiết chào mừng thì cũng cần nhưng dung lượng nên khác”, ông Đỗ Vũ nói.
Với tư duy kiểu báo cáo thành tích như vậy, triển lãm Hà Nội 60 năm, dù có những tư liệu hay, vẫn kém hấp dẫn. Nó khiến công chúng dễ dàng bỏ triển lãm giữa chừng. Một khi họ bỏ triển lãm, có nghĩa là tiền bỏ ra cho triển lãm đã không hiệu quả. Mà trong một cuộc nhìn lại quá khứ để trưởng thành, thật sự nhà tổ chức không nên để xảy ra lãng phí.
Chú trọng phát triển văn hóa đọc tại vùng nông thôn, miền núi là một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong Đề án phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng đến năm 2020, định hướng đến năm 2030. Tuy nhiên, văn hoá đọc ở trẻ em nói riêng sẽ không thể phát triển rộng lớn nếu hệ thống phát hành sách chỉ tập trung ở thành phố và trẻ em nông thôn, miền núi vẫn còn “đói sách”.
Hoạt động đấu giá nghệ thuật ở Việt Nam mới đang ở buổi bình minh. Buổi đấu giá nghệ thuật chính thức đầu tiên được tổ chức cách đây chưa đầy hai năm bởi Công ty Cổ phần Bán đấu giá Lạc Việt tại Hà Nội hồi tháng 5/2016.
Nhiều biểu hiện cho thấy nhận thức của xã hội đối với sở hữu trí tuệ còn hạn chế. Người dân chưa hình thành ý thức tôn trọng quyền sở hữu trí tuệ; chủ sở hữu chưa chủ động thực hiện việc bảo vệ quyền và tài sản của mình mà vẫn mang nặng tâm lý trông chờ, ỷ lại.
Tăng mức giảm giá sách lên tới 80% và không hạn chế số lượng ngày được giảm giá trong năm là những kiến nghị mà Hội Xuất bản VN vừa gửi lên Bộ Công thương.
Trong bối cảnh hiện nay ở nước ta, lễ hội nói chung và lễ hội dân gian nói riêng là những sản phẩm tinh thần đặc biệt, đáp ứng nhu cầu văn hóa của mọi tầng lớp nhân dân. Tuy nhiên, theo PGS.TS Trương Quốc Bình - Ủy viên Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia, bên cạnh những hiệu quả, những năm qua việc tổ chức và hoạt động lễ hội bộc lộ không ít những tồn tại, bất cập.
Cho rằng lễ Vu lan dần trở nên vững bền, sâu sắc hơn trong văn hóa Việt, tuy nhiên nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Nguyễn Hùng Vĩ trao đổi với Tiền Phong rằng cần xem lại nếu các nghi lễ đó quá trọng hình thức, tổ chức tràn lan theo phong trào.
Sau 9 ngày diễn ra sôi nổi, Cuộc thi tài năng trẻ diễn viên sân khấu Tuồng, Chèo chuyên nghiệp toàn quốc 2017 vừa chính thức bế mạc bằng lễ trao giải, tại Thanh Hóa. Theo đó, BTC đã trao 23 HCV, 20 HCB và 2 giải diễn viên trẻ triển vọng là Dương Thị Mai Linh (Nhà hát Chèo Nam Định), Nguyễn Đoàn Thiên Sinh (Nhà hát Chèo Ninh Bình).
Bản quyền, quyền tác giả, thẩm định thật giả đối với tác phẩm nghệ thuật… lại là vấn đề nóng trong dư luận những ngày qua.
“Đã qua rồi cái thời ca sĩ phải lệ thuộc quá nhiều vào ngoại hình và kể cả danh xưng. Nhiều giọng ca nổi tiếng, trụ được lại đến giờ ở ta, thử hỏi mấy ai mạnh về sắc vóc. Cuối cùng thì thời gian vẫn luôn đưa ra câu trả lời công tâm nhất cho những chân giá trị” - NSƯT Tấn Minh - Giám đốc Nhà hát Ca múa nhạc Thăng Long chia sẻ, trước đêm nhạc “Danh ca Việt Nam” tôn vinh 4 giọng ca nam thuộc 4 dòng nhạc (diễn ra tối 16.7, tại Cung Văn hóa Hữu nghị Việt Xô, Hà Nội).
Theo một số chuyên gia văn hóa, cần xem xét lễ hội chọi trâu dưới nhiều góc độ: văn hóa, du lịch, kinh tế... để có cách ứng xử hợp lý.
Hơn 90% người đến tham dự buổi nói chuyện “Chế ngự khủng hoảng tuổi thành niên” là thanh niên. Theo Ths Tâm lý học Nguyễn Lan Anh: đó là tín hiệu đáng mừng!
Việt Nam có nguồn lực văn hóa dồi dào, với các di sản vật thể và phi vật thể đa dạng. Nếu có chính sách hợp lý, chúng ta có thể đưa văn hóa trở thành động lực cho sự phát triển hài hòa và bền vững.
"Chúng ta được hứa hẹn về một xã hội hoàn hảo, nhưng rồi chỉ nhận lại những trò chơi khăm, tin tức giả và một sự sụp đổ rõ ràng của sự lịch thiệp." Đó là một trong những nhận định thú vị được nêu ra tại bài viết của cây bút Josh Quittner, Giám đốc biên tập của trang tin Flipboard.
Suốt hơn 2 tháng qua, chuyện cấp phép biểu diễn ca khúc là đề tài nóng của công luận. Đặc biệt hơn sau sự việc Cục Nghệ thuật biểu diễn (NTBD) mới đây cập nhật danh sách hơn 300 bài hát thuộc diện được phổ biến rộng rãi, trong đó có nhiều ca khúc cách mạng đã thành giai điệu nằm lòng của nhiều thế hệ khán giả, thì câu chuyện quản lý cấp phép đã làm “nóng” cả hành lang nghị trường.
Việc làm của Cục Nghệ thuật biểu diễn tạo ra bức xúc không đáng, làm tổn thương dư luận - đại biểu Quốc hội Phan Viết Lượng nhận định.
HẠ NGUYÊN
Câu chuyện dưới đây không hề là của trí tưởng tượng của bất kỳ cây bút hậu hiện đại nào bởi vì nó có thực.
Cộng đồng mạng đang dấy lên làn sóng tranh luận về văn hóa thưởng thức nghệ thuật - giải trí của khán giả, khi gần đây liên tục nhiều nghệ sĩ bị ném đồ vật lên sân khấu trong lúc đang biểu diễn.
Thời gian qua, vụ việc nữ sinh Phương Anh, học sinh trường THPT Phan Bội Châu (TP. Vinh, Nghệ An) tố cáo giám thị chép bài đưa cho thí sinh trong kỳ thi học sinh giỏi tỉnh đã thu hút sự quan tâm của dư luận.
Cơ quan nọ mời một tiến sĩ đến nói chuyện với cán bộ, công chức, viên chức nhằm góp phần nâng cao nghiêp vụ. Đó là người nổi tiếng trong một lĩnh vực, được rất nhiều nơi mời lên lớp, diễn thuyết.
Băn khoăn quanh việc 5 ca khúc sáng tác trước 1975 bị cấm lưu hành còn chưa có hồi kết, thì vừa mới đây dư luận lại thêm một lần ngạc nhiên đến… không tin nổi vì ca khúc “Nối vòng tay lớn” của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn lâu nay chưa được cấp phép phổ biến. Sự ngạc nhiên ấy hoàn toàn có cơ sở bởi ca khúc này hiện đang được sử dụng trong chương trình SGK môn Âm nhạc lớp 9 - bậc THCS. Và khi dư luận ồn ào thì ca khúc lại được cấp phép biểu diễn.