Thương nhớ Vu Lan

Tháng 7 quê tôi nhộn những người, những xe ô tô láng coóng chạy vù vù vào làng để lên chùa lễ phật, tịnh an. Mẹ tôi vẫn quang gánh xuống chợ, bán dăm ba bó rau, mớ chanh, vài nải chuối cau ngọt lựng, xế trưa mới tong tả ngược nắng về nhà. Mồ hôi đổ lã bã xuống hai gò má gầy và vầng trán đầy những vết nhăn. Tôi lùa đàn bò về trong sân uống nước giếng rồi cột chúng vào dưới mấy gốc tre, chúng nằm nhơi nhơi cỏ, ngủ gật. Tôi chạy vào với mẹ, tìm trong thúng mủng của mẹ những quà bánh bán lẻ ở chợ quê, ăn ngúng nguẩy rồi cười toe cái miệng có mấy chiếc răng sún. Trông ngộ lắm. Khi ấy, tôi không có quà Vu Lan tặng mẹ!

Quê tôi không có ngày lễ Vu Lan mà người dân quen gọi là ngày rằm tháng bảy. “Cả năm được rằm tháng bảy, cả thảy được rằm tháng giêng” - Câu tục ngữ ấy đã theo tôi lớn lên với tuổi thơ tóc vàng hoe vì nắng và gió Lào trên miền quê nghèo xứ Nghệ. Với những củ sắn củ khoai mà trước những năm 1986, cha tôi nhường cho chị em tôi phần cơm ít ỏi trong một nồi cơm trộn sắn. Với những vại dưa mẹ tôi muối mặn để đến mùa đông lấy ra kho với chút nước mắm, chút mỡ heo và... làm thức ăn chính cho một ngày. Tôi nhớ mãi mùi tép khô kho khế của mẹ sau mỗi buổi chợ chiều vãn khách, mẹ tôi mua tép khô của những người miền biển. Nhà tôi có hai cây khế sai quả, mỗi lần đi chợ, mẹ thường hái mang theo một giỏ, vậy là bữa ấy cả nhà có tép trộn khế, ăn cơm không ngán. Tôi và cha tôi cũng thường đi soi cá trên con sông nhỏ trước nhà. Chiếc đèn soi cá được cha tôi thiết kế từ mấy chiếc lốp xe cũ xin bà con trong xóm. Tôi nhớ như in cái mùi khen khét của chất cao su, cha tôi cầm giơ lên thật cao, rồi, một con cá, ông lấy nơm và thế là tôi lại lon ton chạy tới, bắt cá cho vào túi. Có hôm, cha nơm luôn một con rắn nước, tôi hú hồn, bám mãi cánh tay của cha cho đến lúc về đến nhà.

...Và cũng từ sau luỹ tre làng mộc mạc ấy đã hình thành nên tôi với một chút duyên nhỏ nhoi trong nghề cầm bút. Tôi vẫn thường có những giấc mơ về tuổi thơ với những ngày tháng bình yên bên mẹ, những ngày tháng mà tôi đã được đúc kết thành hình hài, tuổi thơ và những giấc trưa hối hả. Những cánh diều được thả lên bay cao trên những ngọn tre và đứt dây rơi vào bãi cát rộng, tôi và mấy đứa bạn trong làng chạy vòng quanh bãi sậy rộng và tốt ngun ngút, dành nhau lấy diều. Mẹ tôi từ trong ngõ hoa dâm bụt đỏ đi ra với một rổ khoai lang luộc thơm lừng, cả lũ kéo đến, dành nhau ăn chí choé... Những trang đời tuổi thơ của tôi cứ trải về trong thực tại như thế mỗi khi nhớ mẹ. Tôi lớn lên, vào đại học rồi ra trường và đi làm ở một thành phố lớn, bỏ lại mẹ tôi với những buổi chiều hun khói bếp một mình. Cha tôi là một thợ mộc giỏi nhất trong làng, ông là thợ bậc 7, rất rành nghề và đam mê trong từng nét chạm trổ. Ông thường xuyên làm những chiếc tủ bích phê bằng gỗ gọ, gỗ dổi cho bà con trong xóm. Mẹ tôi thường phụ giúp ông mỗi khi hàng nhiều, cả nhà bắt tay vào đánh giấy nhám và vécni, màu sơn lên đẹp mê hồn. Cha tôi thường dùng tay miết miết những chỗ chạm khắc hoa văn, gật đầu bằng lòng lắm. 

 
Tôi không phải là một nhà điêu khắc để hiểu hết những tình cảm mà cha tôi đã đổ dồn vào từng nếp gỗ, nhưng tôi biết cả cuộc đời của ông, nghề mộc đã là cái nghiệp. Mà đã là cái nghiệp thì nó ăn sâu vào máu thịt! Ông không bao giờ nhận làm những mặt hàng mà mình không rành, vì ông nói với tôi rằng, đã không làm thì thôi, làm thì cho ra tác phẩm để đời. Chính từ câu nói ấy của cha tôi mà khi tôi cầm bút viết một điều gì đó, tôi thường trăn trở. Cũng như hôm nay, khi ở phố người ta đi mua quà tặng mẹ rất nhiều với bạt ngàn quà tặng, tôi chợt nhói lòng khi nghĩ đến mẹ tôi. Trong cuộc đời mình, bà chưa bao giờ mặc một bộ quần áo đẹp, mua một chiếc nón mới hay những thứ gì đó mới cần trong cuộc sống. Bà chắt chiu từng cắc, từng đồng để lo cho chồng, cho con. Cả mấy chị em chúng tôi đều được ăn học đàng hoàng, được diện những bộ quần áo mới sánh vai với bạn bè. Người xứ Nghệ thuỷ chung. Mẹ tôi là mẫu người phụ nữ lý tưởng ấy trong tôi. Nhiều khi tôi trộm nghĩ về số phận của những người phụ nữ, đằng sau lũy tre làng, lòng người đôi lúc cũng đổi thay. Nhưng mẹ tôi trong suốt cuộc đời làm dâu nhà nội, chưa bao giờ chịu lời ong tiếng ve vì chuyện trai gái trong làng. Mặc cho khi bà nội tôi còn sống, bà cũng có đôi lần trách khéo cha tôi “kiếm một thằng con trai để sau này nó thờ cúng...”


Lễ Vu Lan - Lễ báo hiếu cha mẹ, hãy tặng cho những ai đang còn mẹ một bông hồng đỏ và hãy cài lên áo của những ai mất mẹ một bông hồng trắng. Gió thảng khóc bên trời. Khi những khoảng không gian sống trong cuộc đời mỗi người không chật hẹp, hiển nhiên hạnh phúc hay khổ đau của mỗi người khác nhau, nhưng bao giờ cũng có những sai lệch. Vòng xoay của thời gian luôn luôn hiện hữu trong mỗi cuộc đời. Trong trái tim tôi, những kỷ niệm về mẹ cứ sống dậy cồn cào mỗi khi ai đó thoáng nhắc đến Vu Lan. Cuộc sống hiện đại đưa người ta đi đến nhiều nơi nhưng nơi sâu nhất trong mỗi cuộc đời vẫn là lòng mẹ. Bao dung và thứ tha là một trong những đức tính tuyệt vời nhất của mẹ. Đó là cội nguồn mà khi lớn lên, trưởng thành rồi về với đất, người ta vẫn không quên được công lao sinh thành của mẹ. Và hơn thế, có ai đó trong cuộc đời này đang hạnh phúc khi có mẹ thì hãy biết nâng niu. Để cho mẹ không phải là chiếc lá vàng mà mãi là một chiếc lá xanh - Sống mãi trên CÂY CUỘC ĐỜI với bao nhiêu đổi thay nhân thế.
Vu Lan, 2006
N.T.A.Đ

(nguồn: TCSH số 210 - 08 - 2006)