Tết ông Công - ông Táo: Ca ngợi tình người, mong ước ấm no
Ngày 23 tháng Chạp là ngày tiễn ông Công - ông Táo, cũng là thời điểm nhắc nhở mỗi người về một năm mới sắp đến.
Tranh dân gian diễn tả về gia đình Táo quân.
Tuy nhiên, trong thực tế nhiều người chỉ biết lễ “tiễn” mà quên đi lễ “đón”. Thêm vào đó là sai lầm trong cách hiểu thông điệp cũng như cách thức cúng tế cổ truyền gây lãng phí và phản cảm.
Khát vọng người xưa
Dưới góc độ nghiên cứu lịch sử văn hóa, GS Lê Văn Lan cho biết, nguồn gốc việc cúng tiễn ông Công - ông Táo về trời vào ngày 23 tháng Chạp là ngày lễ quan trọng bậc nhất trong năm. Đây cũng là ngày đánh dấu thời điểm bắt đầu vào Tết.
“Ngày trước, các cụ gọi ngày này là “tiễn Táo quân về trời”. Khoảng chục năm nay, người dân gọi là Tết ông Công - ông Táo. Tập tục cúng Táo quân khởi nguồn từ bếp lửa, tượng trưng cho sự ấm no, sung túc, cung cấp sự sống cho con người bằng việc sưởi ấm, đun chín thức ăn. Đó cũng là hình tượng trong cõi tâm linh về ông vua Bếp.
Sau này, dựa trên các sự tích liên quan đến bếp lửa, dân gian mới sáng tạo ra câu chuyện “hai ông, một bà” nhưng vẫn có ý nghĩa mong muốn một cuộc sống no đủ, bếp gia đình lúc nào cũng đỏ lửa”, GS Lê Văn Lan cho hay.
Nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Trần Lâm Biền khẳng định, phong tục thờ cúng Táo quân của dân tộc Việt từ xưa không phải là hủ tục mê tín mà bắt nguồn từ tín ngưỡng văn hóa dân gian. Tín ngưỡng này có nguồn gốc từ ba vị thần Thổ Công - Thổ Địa - Thổ Kỳ của đạo Lão bên Trung Quốc.
Khi du nhập vào Việt Nam, theo thời gian đã được ông cha ta “Việt hóa” thành sự tích “hai ông một bà” – tức thần Đất - thần Nhà – thần Bếp. Vào ngày 23 tháng Chạp hằng năm, các gia đình đều dọn dẹp nhà cửa sạch sẽ, ban thờ trang nghiêm, sắp mâm cỗ, mua vàng mã, cá chép, hương hoa... để tiễn ông Công – ông Táo về chầu trời.
Cũng theo vị chuyên gia này, sự tích ông Công - ông Táo với mối quan hệ “hai ông một bà” phát xuất từ văn hóa cổ, khi loài người đang ở chế độ quần hôn chuyển sang chế độ hôn nhân một vợ một chồng.
Việt Nam là đất nước văn minh lúa nước nên đất không chỉ là nơi trồng cấy, mà còn là vị thần tối thượng. Điều đó phần nào lý giải thêm câu chuyện về thần Đất. Trong bếp của các gia đình người Việt xưa thường có 3 ông đầu rau, tức là 3 hòn đất nặn dùng để kê nồi đun bếp.
Vào thời điểm 23 tháng Chạp, người dân sẽ dọn dẹp nhà cửa, bếp núc và phải đắp 3 ông đầu rau mới thay 3 ông đầu rau cũ. Sau đó, người dân tổ chức cúng để 3 ông đầu rau bay lên trời, bẩm báo với Ngọc Hoàng những điều được – mất, may – rủi của gia chủ trong một năm qua.
Hiểu đúng để làm đúng
Theo văn hóa và cách ứng xử của biến động xã hội từng thời kỳ lịch sử, mà người dân sáng tạo thêm những câu chuyện khác liên quan đến nguồn gốc của ngày lễ ông Công - ông Táo. Tuy nhiên, dù ở hình thức nào thì ngày lễ này cũng chung một thông điệp là ngợi ca tình nghĩa con người và mong ước cuộc sống ấm no.
Theo giải thích của GS Lê Văn Lan: Ông Công - ông Táo lên trời báo cáo thỉnh thị Ngọc Hoàng trong 7 ngày (từ ngày 23 đến ngày 30 tháng Chạp). Những năm lịch âm không có ngày 30 thì phải làm lễ đón ông Công - ông Táo về vào ngày 29 tháng Chạp.
Tuy nhiên, nhiều gia đình chỉ tổ chức lễ “tiễn” chứ không biết đến ngày “đón” ông Công – ông Táo về nhà. Thậm chí nếu có, thì lễ “đón” lại rất sơ sài, thiếu trang trong và thành tâm.
Như mọi lễ cúng khác trong năm, lễ cúng ông Công - ông Táo thường cũng đủ vàng mã, hương hoa, lễ chay hoặc mặn. Lễ vật cúng thường có 3 mũ Táo quân (2 mũ đàn ông và một mũ đàn bà), 3 bộ quần áo (2 bộ đàn ông, 1 bộ đàn bà) và 3 đôi hia hài. Ngoài ra, gia chủ có thể chuẩn bị thêm một số tiền giấy, vàng thoi và cá chép giấy nếu không cúng cá chép sống.
Nhiều người quan niệm, ông Công là thần thổ công - cai quản đất đai trong nhà nên được cúng trên bàn thờ chính. Ông Táo là vị đầu rau trông coi việc bếp núc nên sẽ được cúng ở dưới bếp.
Tuy nhiên, theo giải thích của một số nhà nghiên cứu văn hóa dân gian, việc cúng lễ như vậy là không đúng với phong tục, quy tắc truyền thống lâu đời của dân tộc Việt Nam. Tất cả các vị thần đều cần được thờ phụng trên ban thờ chính của gia đình. Chức năng của bếp là nơi đun nấu, không phải nơi để cúng lễ. Mâm cỗ cúng ngày 23 tháng Chạp cần được thực hiện ở nơi sạch sẽ, trang nghiêm nhất trong ngôi nhà.
Ngày nay, theo quan niệm mới cũng là ảnh hưởng của thói “phú quý sinh lễ nghĩa” mà nhiều người hiểu sai dẫn tới sự phô trương, rình rang thái quá. Không chỉ sắm cho ông Công - ông Táo nhà lầu xe hơi, máy bay, mà còn xì gà với thuốc thơm. Thậm chí, cá chép vàng được thay thế bằng những loài cá hiếm và đắt tiền như cá đỏ, cá koi hoặc cá rồng…
Theo Hòa Nam - GD&TĐ
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
(SH) - Không khác nào một sự nghịch lý trớ trêu khi người tiêu dùng và dư luận cả nước lên tiếng yêu cầu đã lâu song vẫn chưa “được” cơ quan quản lý nhà nước và những doanh nghiệp kinh doanh công khai Quỹ Bình ổn giá xăng dầu.
-
QUANG PHONG
Đóng và mở - hai vấn đề tưởng chừng như rất mâu thuẫn nhưng lại là quan điểm rất cần thiết phải được lưu tâm trong quy hoạch, phát triển đô thị Huế. Đóng - là để bảo tồn những giá trị của di sản trước sự xâm thực của làn sóng phát triển và mở - đó là vai trò lan tỏa, kết nối với các đô thị để bảo đảm sự phát triển hài hòa, bền vững và có sức sống của đô thị sau này.
-
(SH) - Báo chí trong nước tuần này tiếp tục cảnh báo về sự khó khăn của ngành nông nghiệp, vốn được coi là “trụ cột của nền kinh tế” nước nhà. Khảo sát của Tiền Phong cho hay : Nông, thủy sản Trung Quốc ngập tràn chợ Việt.
-
(SH) - Dự án bauxite tỉ đô ở Tây Nguyên đã cho ra lò những mẻ sản phẩm đầu tiên song rất đáng băn khoăn và suy nghĩ khi đó lại chẳng phải là những “trái ngọt đầu mùa”.
-
(SH) - Từ chuyện ở Tây Nguyên có địa phương xây dựng đến hơn 500 nhà văn hóa cộng đồng với kinh phí hàng chục tỉ đồng nhưng thưa thớt cư dân vào sinh hoạt, phải đóng cửa im ỉm đến chuyện các làng thanh niên lập nghiệp rộng mênh mông nhưng hoang vắng đã cho thấy nhiều nơi đang ném tiền qua cửa sổ.
-
(SH) - Gần đây tại Thừa Thiên - Huế, dư luận bàn tán xôn xao về việc cô giáo Hoàng Thị Mai, Hiệu trưởng Trường THPT Cao Thắng, thành phố Huế cho giáo viên làm đề thi của học sinh để kiểm tra chất lượng giáo viên ở trường.
-
Sau 56 ngày đêm chiến đấu, quân đội ta đã buộc hơn 10.000 quân Pháp phải đầu hàng, kết thúc thắng lợi chiến dịch Điện Biên Phủ (ngày 7/5/1954).
-
Thời gian gần đây, những bản nhạc rap tự sáng tác, tự chia sẻ của giới trẻ đang giành được nhiều sự quan tâm của công chúng bởi ngôn từ giản dị và ý nghĩa xã hội sâu sắc.
-
Nhà sử học Dương Trung Quốc đã nói như vậy khi hay tin Hiệp hội Vận tải đề xuất nên phá Đàn Xã Tắc để... xóa đi hình ảnh chế độ phong kiến mục nát.
-
1. Những ngày qua, cư dân mạng truyền nhau clip hàng trăm học sinh một trường THPT tại TP.HCM đồng loạt xé đề cương ôn tập môn Lịch sử, rồi lên tầng 2 thả xuống trắng cả sân trường.
-
Nhà nước kêu gọi cắt giảm chi tiêu thường xuyên 10% nhưng hầu hết các địa phương đều mạnh tay chi vượt dự toán. Tiền dành cho y tế, giáo dục dù ít ỏi nhưng lại xài không hết... Đó là những nghịch lý trong xài tiền ngân sách được chính các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội nêu ra trong phiên họp mới đây.
-
1.000 tỉ đồng. Đó là số tiền mà Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (Vinacomin) có thể phải đền bù cho chủ 12 dự án du lịch khi dừng xây dựng cảng Kê Gà ở tỉnh Bình Thuận.
-
1. Mấy ngày nay, thông tin người đàn ông không tay không chân Nick Vujicic, đến Việt Nam trong tháng 5 làm nhiều người ngóng đợi.
-
Mỗi năm hàng nghìn trí thức trẻ du học theo các con đường khác nhau và không ai trả lời được câu hỏi: Bao nhiêu người trong số họ sẵn lòng trở về với những khó khăn về lương bổng, cơ hội và điều kiện làm việc?
-
Trong những giá trị minh triết và sách lược tinh túy của tiền nhân, trọng dụng nhân tài mãi là bài học cho muôn đời sau.
-
Dù được tôn vinh là “báu vật nhân văn sống” nhưng bà Hà Thị Cầu và nhiều nghệ nhân khác phải sống chật vật với nỗi lo "cơm áo".
-
SHO - Xóa đăng ký thường trú với người đi tù hoặc người xuất cảnh từ hai năm trở lên. Cấm người chống tiêu cực phát tán thông tin trong kỳ thi. Chỉ được bày bán thịt bảo quản ở nhiệt độ thường trong vòng 8 giờ. Đó là những văn bản mang tên… "lú lẫn"!
-
Dự án bauxite Tây Nguyên của TKV ngay từ đầu đã được phản biện bởi nhiều cán bộ lão thành, nhà nghiên cứu khoa học và hàng ngàn người dân kiến nghị nêu những bất cập rất rạch ròi, sâu sắc về các mặt: An ninh, kinh tế, môi trường, văn hóa-xã hội.
-
“Cảnh báo của các nhà khoa học về dự án Bôxít ở Tây Nguyên đang dần đúng. Dự án vẫn được thải bằng công nghệ rẻ tiền, nhiều rủi ro... Nếu làm đến cùng thì bôxít sẽ trở thành gánh nặng kinh tế!”.
-
AN ĐÔNG
Khi những hạt mưa cuối cùng của mùa đông đã ngớt trên mặt sông sóng sánh và những vạt nắng đã bắt đầu tràn đến trên đám lá cỏ tơ non, người ta biết từ đâu đó, mùa xuân đã nhẹ nhàng gõ cửa.
.png)
.png)
