Tản văn - lấp lánh sắc màu

15:25 27/08/2008

KIM QUYÊNĐọc tản văn của nhà văn Mai Văn Tạo (*) và nhà văn Trần Hữu Lục (*) tôi như đứng trên những tảng mây lấp lánh sắc màu, theo gió đưa về mọi miền, mọi nẻo quê hương.

Hai nhà văn sinh ra ở hai miền: một Mai Văn Tạo của Thất Sơn huyền bí - An Giang - một Trần Hữu Lục của đền đài lăng tẩm Huế. Tôi thật sự ngưỡng mộ sự uyên bác trí tuệ, sự cần cù lao động nghề nghiệp để như con tằm nhả cho đời những sợi tơ mong manh, óng ả làm cho cuộc sống bên trong của con người đẹp lên biết bao.
Một Trần Hữu Lục với kiến thức uyên bác về nhạc, họa, phim ảnh, kịch nói, về chân dung những nhà văn, nhà thơ Việt Nam, những nhà làm phim Mỹ trên chiến trường Việt Nam xưa, về quê hương anh, xứ Huế mộng mơ.
Trong phần tản văn gồm 31 bài đã có đến 13 bài viết về Huế. Một số bài ấn tượng như ''Mẹ Ca dao'', ''Sông Hương chảy bên ngoài Tổ quốc'', ''Trịnh Công Sơn - giữ lại một tấc lòng''... Những mảng văn đó, anh viết về bà mẹ ở Cồn bắp trên sông Hương với những câu ca dao trữ tình buồn man mác như cuộc đời truân chuyên của bà một mình chắt chiu, tần tảo nuôi con. Ba bài viết cho nhạc sĩ Trịnh Công Sơn đầy trân trọng nghĩa tình, bài ''Sông Hương chảy bên ngoài Tổ quốc'' cho thấy có một cộng đồng người Huế xa xứ lúc nào cũng đau đáu một niềm thương nhớ quê nhà và đang góp sức mình (dù ở phương trời xa) xây dựng Tổ quốc.
Từ nhạc sĩ Văn Cao, nữ ca sĩ nhạc nhẹ Patricia Kaas (Pháp), đến Đất phương Nam, Cầu Mỹ Thuận; từ chuyện ''Lập làng trên Cao nguyên'' đến chuyện ''Săn tìm ảnh đẹp''... 31 tản văn với giọng kể tài hoa, sâu sắc, thâm trầm đôi lúc đầy cảm động mang đến cho người đọc những thông tin mới lạ bổ ích.
Phần bình văn có 47 bài giới thiệu những tập thơ, trường ca, truyện ngắn, truyện dài, bút ký, phóng sự của nhiều tác giả trong nước. Không hiểu sức đọc của nhà văn như thế nào mà chỉ riêng tập ''Ngàn câu thơ tài hoa Việt '' của nhà thơ Nguyễn Vũ Tiềm sưu tầm dày cộp như quyển tự điển Oxford 150. 000 từ, mới nhìn đã thấy ngán, còn thời gian đâu để đọc và bình nữa. Có lần, Ngô Thị Ý Nhi tác giả tập truyện ''Con ngựa đen đốm trắng'', nói với tôi: ''Anh Lục tự đọc tập truyện của em rồi tự viết bài giới thiệu chớ em có quen biết gì ảnh đâu? ''Phải chăng đấy là tấm lòng giữa bạn văn với nhau và sự mong muốn chân thành: Làm người ''đưa đò'' lặng lẽ, đưa những người bạn văn sang bến hạnh phúc.
Sáng tác tương đối đều, nhà văn Trần Hữu Lục là một loại hoa lạ, góp hương sắc rất riêng của mình cho vườn văn đương đại.
Rồi một Mai Văn Tạo với giọng văn rặt chất bộ, đằm thắm và thiết tha với quê hương đất nước. Từ cọng rơm vàng, cây lúa trời, cây gòn, đến hương sắc ô môi, luỹ tre làng thậm chí cây ké đầu ngựa là loại cỏ xấu xí không ai để ý đến cũng được ông nhắc nhở với tất cả sự trìu mến trân trọng. Một ông già với chiếc dép màu cam (Ông già và chiếc dép màu cam) câu chuyện dường như bâng quơ nhưng phía sau đó ẩn chứa một tấm lòng nhân hậu giữa người với người. Trong ''Chiếc nóp mùa thu'' ông thương nhớ từ cọng bàng nơi thung lũng Đồng Tháp, cọng bàng được đương thành những chiếc đệm ngủ, thành chiếc nóp mùa thu làm nên lịch sử, thương những bàn tay vất vả, khéo léo của những người dân quê, khi xa quê càng thêm nhớ tiếng giã bàng.
Giọng văn Mai Văn Tạo hóm hỉnh chân chất nhưng sắc sảo, lịch lãm. Hơn ba mươi tác phẩm đã được in ấn với nhiều thể loại, ông kể nhiều về miền đất quê ông với những mùa lũ lụt ở những xã đầu nguồn, về những năm tháng đánh giặc hào hùng của hai thời kỳ (Pháp, Mỹ) về những huyền thoại của Thất Sơn, những lễ hội vía bà Chúa Sứ núi Sam...
Từng câu, từng chữ của ông cho thấy một sự chắt lọc tinh tế và gần gũi, có thể gọi ông là cuốn từ điển sống về Nam Bộ chăng? Trong số tác phẩm tương đối đồ sộ đó thì tập tản văn mang đến một không khí mới: vui và tươi, ngồn ngộn chất dân dã Nam Bộ.
Hai tác giả với hai lối viết khác nhau, dù vẫn còn một số bài mang tính báo chí, phần bình văn của nhà văn Trần Hữu Lục đôi lúc còn hơi nhẹ phần bình và luận, nhưng những tản văn của hai tác giả vẫn đọng lại trong lòng người đọc nhiều điều vui thú, bổ ích.
Cám ơn những người viết ra tản văn. Hy vọng trong tương lai gần, người đọc được tiếp nhận những áng văn mới hay và lạ hơn nữa.
K.Q

------------------
Tản văn Mai Văn Tạo (NXB Hội Nhà văn - 1999).
Đưa đò - Tản văn và Bình văn của Trần Hữu Lục (NXB Văn nghệ - 2002).

Đánh giá của bạn về bài viết:

0 đã tặng

Bày tỏ cảm xúc Mã QRCode

Bình luận (0)

Tin nổi bật

Tản mạn bàn tròn về thơ

NGỌC THẢO NGUYÊN

Buổi sinh hoạt được đặt tên là Tọa đàm bàn tròn về thơ. Đây là buổi sinh hoạt mang tính chất thử nghiệm của Phân hội văn học (lại một cách nói rào đón nữa chăng?)
Phụ nữ và chủ nghĩa dân tộc: vấn đề phụ nữ trong dự án quốc gia - dân tộc của Phan Bội Châu

ĐOÀN ÁNH DƯƠNG
(Kỳ 1)
Trương Đăng Dung… như một thi sĩ

ĐỖ LAI THÚY

Duy nhất chỉ thơ mới đứng cùng bình diện với triết học và suy tư triết học
Heidegger
Con người, sống trên đời, như một thi sĩ
Heidegger
Xuân Quỳnh, đã yên ngày thác lũ

NGUYỄN ĐỨC TÙNG

Trong thơ tình, tình yêu là kẻ chiến thắng sau cùng. Chứ không phải lý trí, đạo đức, chính trị hay lịch sử. Bao giờ và ở đâu cũng thế.
Chỉ còn anh và em
Cùng tình yêu ở lại
Hình ảnh gia đình trong thơ của Bác Hồ

PHAN ĐÌNH DŨNG

Từ hai cuốn sách: Những người thân trong gia đình của Bác Hồ, và Bác Hồ gặp chị và anh ruột; soi vào những bài thơ của Bác, chúng ta có dịp nghiền ngẫm thêm về những tình cảm riêng/chung của Người.
Nghệ thuật thơ Nguyễn Khoa Vy qua 'Thảo Am Thi Tập'

NGUYỄN XUÂN HÒA

Thảo Am Thi Tập của Nguyễn Khoa Vy không chỉ có giá trị về mặt nội dung mà còn có giá trị về mặt nghệ thuật.
Ngắm Chiều trên sông Hàm Luông

LÊ KIM PHƯỢNG

Với thi sĩ Cao Quảng Văn, thơ là cảm xúc thăng hoa tuyệt đỉnh và nếu văn chương có đích, thì thơ là tuyệt đích của tâm hồn. Ở chốn đó, sáng tạo ra đời. Vì vậy, thưởng thức thơ không thể không bằng cảm xúc từ trái tim của người đọc: “Thơ là tiếng nói từ trái tim đập vào trái tim”.
Người đưa chữ vào tâm hồn bè bạn

LTS: Nhà thơ Ngô Minh, sinh ngày 10 tháng 9 năm 1949; Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam, Hội viên Hội Nhà văn Thừa Thiên Huế, cộng tác viên thân thiết của Sông Hương. Sau cơn tai biến nặng từ trưa 26 tháng 11 năm 2018, nhà thơ đã từ trần tại nhà riêng vào lúc 23 giờ 12 phút ngày 3 tháng 12 năm 2018. Nhà thơ được an táng tại Khu nghĩa trang phường Hương Long, thành phố Huế (sau lưng chùa Thiên Mụ).
Sông Hương thành kính chia buồn cùng gia quyến và bạn đọc, xin đăng bài viết dưới đây của nhà thơ Đông Hà, như là nén nhang tưởng nhớ, vĩnh biệt một người thơ…
Ban Biên tập
Bích Khê - nhà thơ tiền chiến qua phê bình đồng sáng tạo của Hoàng Diệp

HỒ THẾ HÀ

Hoàng Diệp là thơ nổi tiếng với thi tập Xác thu (Nxb. Nam Kỳ, Hà Nội, 1937) trước khi trở thành nhà phê bình, nghiên cứu văn học.
Mọc như một kiêu hãnh lặng câm…

PHAN VĂN NAM

Sau các tập thơ Cùng đi qua mùa hạ (Nxb. Văn nghệ, 2005), Phía bên kia cây cầu (Nxb. Phụ nữ, 2007) và Ngày linh hương nở sáng (Nxb. Hội Nhà văn, 2011) được trao nhiều giải thưởng văn chương uy tín, tác giả Đinh Thị Như Thúy tiếp tục ra mắt tập thơ mới Trong những lời yêu thương (Nxb. Hội Nhà văn, 12/2017).
Nhà thơ Trần Đăng Khoa: Người sinh ra để đi lạc

VĂN THÀNH LÊ

1.
Có thể nói Trần Đăng Khoa là trường hợp lạ của văn đàn Việt. Giữa thời đại cả nước lo ra đồng chạy ăn và ra trận đánh giặc, cuối những năm 1960 đầu những năm 1970, cậu bé Khoa cùng những cô bé/cậu bé 9 - 10 tuổi khác như Cẩm Thơ, Hoàng Hiếu Nhân, Chu Hồng Quý, Trần Hồng Kiên… “đã đi lạc” vào thơ.
Nghĩ thêm từ “Mạ tui”

NGUYỄN KHẮC PHÊ

Nhiều người đến dự buổi giới thiệu Tự truyện “Mạ Tui” do Tạp chí Sông Hương và Trung tâm Văn hóa Phật giáo Liễu Quán phối hợp tổ chức không biết Nguyễn Viết An Hòa (NVAH) là ai, nhưng khi Ban Tổ chức cho hay đó là bút danh trên Facebook (Fb) của thầy giáo Nguyễn Viết Kế, thì đều vui vẻ thốt lên: “À…”.
Về các chiều cạnh của phê bình

ĐỖ LAI THÚY

Lý thuyết hệ hình là một hệ pháp nghiên cứu sự phát triển. Văn học Việt Nam, do những đặc điểm riêng thuộc của mình, không phát triển nối tiếp như ở các nước phương Tây, mà gối tiếp như những làn sóng, con trước chưa tan thì con sau đã tới, hay đúng hơn vừa là nối tiếp vừa là gối tiếp.
Khi văn chương “bảo trì ý thức làm người”

SƠN CA

Mất mát, tận cùng của mất mát. Cô đơn, tận cùng của cô đơn. Thực tại “vặn xoắn con người đến mức cảm giác không còn hình hài”.
Di chữ từ vực thẳm

NGUYỄN THANH TÂM

…đi về đâu cũng là thế…
Thơ Trương Đăng Dung trong cảm nhận của tôi

GIÁNG VÂN

LGT: Tháng 4/2018, Nxb. Europa (Hungary) đã dịch và ấn hành tập thơ “Những kỷ niệm tưởng tượng” của Trương Đăng Dung, (Giải thưởng Hội Nhà Văn Hà Nội, 2011). Tập thơ gồm 24 bài cũ và 14 bài mới, được in song ngữ Việt - Hung với 2000 bản. Lễ ra mắt tập thơ được tổ chức trang trọng trong khuôn khổ Liên hoan sách Quốc tế Budapest, với sự có mặt của nhà thơ Trương Đăng Dung và hai dịch giả: Giáp Văn Chung và Háy János cùng đông đảo bạn đọc Hungary. Tập thơ đã được giới chuyên môn và bạn đọc đón nhận nồng nhiệt. Ngay trong lễ ra mắt, toàn bộ số sách mang đến đã được bán hết.
Thơ và trường ca Hữu Thỉnh - tương hợp và đa thanh

HỒ THẾ HÀ

Hữu Thỉnh là nhà thơ xuất sắc trong thế hệ những nhà thơ trưởng thành trong giai đoạn cuối của cuộc chiến tranh chống Mỹ cứu nước. Cuộc sống và trang thơ của ông đã có rất nhiều công trình nghiên cứu và giải mã ở tất cả các cấp độ thi pháp với giá trị độc sáng riêng của chúng. Người đến sau khó có những phát hiện gì thêm từ thế giới chỉnh thể nghệ thuật ấy.
“Đung đưa trên những đám mây”: Những giấc mơ vụn vỡ

NGUYỄN THÀNH NHÂN

Khi nhắm mắt trong phút chốc, xung quanh tôi thoắt nhiên rực rỡ nắng, tôi chỉ là một đứa trẻ nhỏ, chỉ mới mười ba tuổi đầu và đang cố gắng đuổi theo người con gái ấy.”
Nguyễn Văn Bổng - Từ thuở dưới đáy sông Hương…

PHẠM PHÚ UYÊN CHÂU
Nhân 17 năm ngày mất nhà văn Nguyễn Văn Bổng (11/7/2001 - 11/7/2018)

Nói đến Nguyễn Văn Bổng trước hết chúng ta nói đến một nhà văn xứ Quảng anh hùng, giàu bản sắc, một nhà văn hàng đầu của văn xuôi Việt Nam hiện đại, một bút lực dồi dào, với những tác phẩm tràn đầy nhựa sống, là nói đến một khối lượng lớn những tiểu thuyết, truyện ngắn, bút ký có giá trị… (Nhà thơ Hữu Thỉnh).
Có một đất nước của Trần Vàng Sao

PHẠM PHÚ PHONG

Trần Vàng Sao là một người yêu nước. Điều này dễ dàng khẳng định cả về nghĩa đen lẫn nghĩa bóng, nghĩa trực tiếp lẫn gián tiếp, không chỉ bởi lẽ anh đã chọn bút danh là Trần Vàng Sao, là tác giả của Bài thơ của một người yêu nước mình, mà còn chủ yếu là ở thế giới hình tượng nghệ thuật và thi trình của anh gắn liền với vận mệnh của đất nước và số phận của nhân dân.