Phục dựng ký ức chiến tranh

08:51 22/03/2018

DO YÊN

Trong không khí kỷ niệm 72 năm ngày thành lập Quân đội Nhân dân Việt Nam, nhà văn - cựu chiến binh Nguyễn Quang Hà đã trình làng tiểu thuyết Nhật ký Đông Sơn, góp phần làm phong phú các tác phẩm viết về đề tài chiến tranh cách mạng và lực lượng vũ trang nhân dân.

Cho đến nay, trong làng văn xứ Huế, cùng với thế hệ các nhà văn Tô Nhuận Vỹ, Hà Khánh Linh, Nguyễn Khắc Phê,… nhà văn Nguyễn Quang Hà là một tác giả giàu lòng nhiệt huyết, ngồn ngộn chất liệu hiện thực chiến tranh và luôn say sưa với đề tài này. Nói như nhà văn Nguyễn Khắc Phê: “Nguyễn Quang Hà là người chung thủy và có nhiều tác phẩm nhất về đề tài chiến tranh và lực lượng vũ trang trong làng văn ở Thừa Thiên Huế”.

Sau nửa thế kỷ cầm bút, cho đến hôm nay, lúc nhà văn đã bước qua tuổi 80, đã có hơn hai chục tác phẩm viết về chiến tranh, đặc biệt là những câu chuyện, nhân vật, sự kiện về cuộc chiến trên các mặt trận ở Huế và các vùng phụ cận. Có thể kể đến những tiểu thuyết như Nếu không có nhân dân, Thời tôi mặc áo lính, Tiếng thở dài của đất, Vùng lõm… Trong dòng văn học sử, chúng ta nhận thấy rằng đề tài lịch sử, chiến tranh cách mạng như là nguồn chất liệu không vơi cạn, là cái nôi nuôi dưỡng nhiều tác phẩm nghệ thuật của nhân loại. Chiến tranh chống Mỹ là hiện thực lịch sử, là một bộ phận của hiện tại, không thể tách rời hiện tại, hàm chứa nhiều bí ẩn của xã hội và thời đại. Văn học Việt Nam đương đại những năm qua đã xuất hiện nhiều tac giả viết về đề tài lịch sử chiến tranh có giá trị, được bạn đọc chú ý như Chu Lai, Bảo Ninh, Võ Thị Hảo, Nguyễn Bình Phương... đem đến một cách nhìn nhận, đánh giá mới về những thời đoạn đã qua.

Nhà phê bình Hồ Thế Hà cho rằng: “Tác phẩm tiểu thuyết có tên là nhật ký - Nhật ký Đông Sơn, tự nó đã gợi sự tò mò thú vị cho người đọc. Đây không hề là sự ngẫu nhiên mà chính là một chủ ý của tác giả. Chính vốn sống và vốn ký ức tối đa về chiến tranh mà ông với tư cách người trong cuộc, là nhân chứng sống đã thôi thúc ông viết tiểu thuyết này với khát vọng nói lên sự thật chiến tranh. Cảm quan hiện thực và nhu cầu tái hiện bức tranh chiến đấu hào hùng và sinh động của nhân dân như là mệnh lệnh của trái tim, như là một điểm nhìn trần thuật chân xác, khách quan, nhưng đồng thời, tác phẩm có ý nghĩa như là sự đổi mới thi pháp thể loại - tiểu thuyết nhật ký”.

Nhật ký Đông Sơn được thể hiện dưới dạng nhật ký của Trúc - tiểu đoàn trưởng “Chị Thừa I”, mật danh đơn vị nổi tiếng thuộc Thành đội Huế. Nhật ký bắt đầu ngày 2 tháng 7, kết thúc 23 tháng 10, trải qua ba tháng trời chiến đấu ác liệt. Nhân vật Trúc là lính đặc công quê miền Bắc, được Thành đội trưởng Thân Trọng Một cử về Đông Sơn, giúp quân dân ở đây đánh địch, phá các ý đồ quân sự. Nhân vật Quyền, chiến sĩ du kích giàu lòng yêu nước, quả cảm, cũng được nhà văn khắc họa thành công. Nhà văn Nguyễn Quang Hà cho biết địa danh Đông Sơn trong tác phẩm chính là xã Phong Sơn (huyện Phong Điền) mà tác giả từng bám trụ ở đây thời chống Mỹ. Đông Sơn là vùng tạm chiếm nhưng phong trào du kích mạnh, lòng dân theo cách mạng. Mất Đông Sơn là nguy cho Huế và chiến cuộc chung ở mặt trận này. Còn nhân vật Chúc chính là người bạn chiến đấu cùng quê với anh là Dương Thanh Chúc (nay đã mất). Trong Nhật ký Đông Sơn Trúc về “nằm vùng”, bám dân, bám đất đó để cùng với dân giữ địa bàn chiến lược này. Và cuốn nhật ký cũng có lộ trình gian nan của nó để tránh bị phát hiện: “Tôi có cái địa chỉ hộp thư bí mật riêng. Viết xong nhật ký này, tôi chôn xuống địa chỉ bí mật, không bao giờ tôi mang nhật ký trong người”.

Biết bao câu chuyện, sự kiện đã được khắc họa, đủ những ác liệt, cam go, tàn khốc của cuộc chiến và cả những mất mát, hy sinh. Nhật ký Đông Sơn bừng lên khí thế hừng hực của toàn quân toàn dân Đông Sơn đoàn kết chống lại kẻ thù ngày đêm giày xéo quê hương họ. Những cái kết có hậu, xán lạn chiến công đã mở ra như những trận đánh, chặn đứng âm mưu của địch, như tổ chức phục kích bắn cháy 4 xe tăng địch ở Đông Sơn; giết Lê Nhuận ấp trưởng gian ác, giết quận trưởng Hồ Xuân Mai, đánh tan đồn Bòng Bòng của Trung đoàn xe tăng, cuối cùng bắt buộc địch phải cho dân Đông Sơn trở lại quê hương. Ý chí quật cường đã chiến thắng, minh chứng rõ nhất cho sức mạnh đoàn kết quân dân như một trong cuộc chiến trường kỳ, gian khó. Nhật ký Đông Sơn mô tả một cuộc chiến không cân sức ở làng quê. Cuối cùng Trúc, Quyền và dân Đông Sơn đã thắng, lấy lại được địa bàn. Sau 3 tháng 21 ngày “nằm vùng” ở Đông Sơn, Trúc được điều động đi đơn vị chiến đấu mới.

Nhà thơ Ngô Minh nhận xét về tác phẩm: “Cuốn sách như một bảo tàng lưu giữ những hình ảnh của cuộc chiến âm thầm mà vĩ đại của những người dân Đông Sơn”. Qua 282 trang Nhật Ký Đông Sơn, ta hiểu thêm sự quyết liệt và rất khốc liệt ở làng quê bắc Huế. Ta cũng hiểu thêm cuộc chiến tranh nhân dân Việt Nam đã sáng tạo nên một cách thức tổ chức phối hợp giữa quân chính quy và quân du kích rất hiệu nghiệm. Đó là đưa bộ đội chính quy về “nằm vùng” ở các làng quê để xây dựng lực lượng kháng chiến, làm chỗ dựa tin cậy cho du kích và đồng bào. Ở chiến trường Thừa Thiên Huế, các đồng chí Tô Nhuận Vỹ, Hoàng Cát, Nguyễn Quang Hà… sau này trở thành nhà văn là những bộ đội “nằm vùng” như thế. Có lẽ Nhật ký Đông Sơn là cuốn tiểu thuyết Việt Nam đầu tiên phản ảnh sâu sắc về phương thức bộ đội chính quy “nằm vùng” này.

Về mặt nghệ thuật, nhà phê bình Hồ Thế Hà xếp Nhật ký Đông Sơn vào dạng tiểu thuyết tư liệu. Đặc trưng của văn xuôi tư liệu là có sự kết hợp giữa văn chương và sự kiện lịch sử mà nhà văn chính là người trải nghiệm, dựa vào vốn sống cá nhân của mình để sắp xếp chúng lại theo một trật tự khách quan của hiện thực để dẫn dắt câu chuyện từ khởi đầu đến kết cục. Ta từng chứng kiến kiểu tái hiện nghệ thuật này qua nhiều tác phẩm như: Hồi ký Đặng Thùy Trâm, Người tình báo thầm lặng của Tống Quang Anh, Hồi ức lính của Vũ Công Chiến, Mùa chinh chiến ấy của Đoàn Tuấn… mà nổi bật nhất là Biên bản chiến tranh 1-2-3-4.1975 của Trần Mai Hạnh. Nhà phê bình Hồ Thế Hà còn xem những câu chuyện thật được nhà văn Nguyễn Quang Hà kể lại giản dị nhưng giàu chi tiết với lối hành văn của văn xuôi tự sự. Sự kiện và con người thực được “văn học hóa” theo dòng trần thuật tuyến tính và đồng hiện đã giúp người đọc theo dõi câu chuyện, tâm lý nhân vật một cách đa dạng, nhiều hướng, nhiều chiều, linh hoạt. Kết hợp giữa cảm hứng văn chương và sự thật lịch sử là mạch thi pháp xuyên suốt tác phẩm. Mạch cảm xúc hiện thực cộng với sự bình giá khách quan của người trong cuộc, Nguyễn Quang Hà đã giúp người đọc hôm nay xích lại gần hơn với lịch sử và đồng thời với độ lùi thời gian, họ đã nhận thức được những gì cao hơn chính lịch sử. Đó chính là ý nghĩa thực tế của tác phẩm. Bài học lịch sử và bài học chiến tranh đã có thêm nội hàm mới mà chính những nhà sử học không thể ghi lại một cách bao quát và sinh động như văn học.

Ở một góc nhìn khác, nhà văn Nguyễn Khắc Phê thẳng thắn bộc bạch rằng, với lớp bạn đọc hôm nay thích tìm kiếm những thủ pháp, trường phái nghệ thuật tân kỳ, có thể chưa thỏa mãn với cách miêu tả hiện thực “cổ điển” trong Nhật ký Đông Sơn; tuy vậy, trong nghệ thuật, các thủ pháp, trường phái đều có khả năng tạo nên giá trị; bút pháp hiện thực của nữ văn sĩ Bêlarut Sveslana Alexievich - chủ nhân giải Nobel văn học năm 2015 là một bằng chứng. (Tất nhiên, nữ văn sĩ Bêlarut đoạt giải Nobel không chỉ nhờ bút pháp hiện thực...). Mặt khác, có lẽ chúng ta không nên đòi hỏi quá nhiều ở một nhà văn tuổi 80, lại luôn bị bác sĩ “hỏi thăm” như Nguyễn Quang Hà. Những gì mà Nhật ký Đông Sơn đem đến cho bạn đọc hôm nay đã là rất đáng quý.

Lịch sử và cuộc sống luôn là một dòng chảy bất tận. Trong cuộc sống hiện tại ngày hôm nay có nền tảng và những giá trị tinh thần của quá khứ và nó chứa đựng mầm mống của tương lai. Dựa trên những chất liệu hiện thực phong phú, ký ức sâu thẳm về những năm tháng không thể nào quên và quan trọng hơn, chính tác giả là người trong cuộc, tham gia cuộc chiến những ngày gian khó nhất. Nguyễn Quang Hà là một trong những nhà văn từng đi qua chiến tranh với tư cách người lính. Công việc của nhà văn đã làm sống lại lịch sử, biến những sự kiện lịch sử thành những câu chuyện sống động, khám phá số phận con người và luận giải những vấn đề được đặt ra từ lịch sử, qua đó truyền cảm hứng và tình yêu dân tộc. Đối với nhà văn Nguyễn Quang Hà, đây có thể coi là một cuốn biên niên sử sống động về những ngày chiến đấu ở Đông Sơn.

Thông qua ngòi bút đầy ắp chủ nghĩa nhân đạo, các chi tiết nghệ thuật và hiện thực nghiệt ngã của cuộc chiến, nhà văn Nguyễn Quang Hà đã nhìn thẳng vào hiện thực chiến tranh bằng những trải nghiệm, tái hiện lại bộ mặt tàn khốc của chiến tranh, phục dựng hình ảnh của những con người bằng sự chịu đựng và sức mạnh anh hùng đã thực sự làm nên sức mạnh cho cuộc kháng chiến, tái sinh những khát vọng nuôi dưỡng cả một dân tộc trong chiến tranh.

D.Y
(TCSH349/03-2018)

Đánh giá của bạn về bài viết:

0 đã tặng

Bày tỏ cảm xúc Mã QRCode

Bình luận (0)

Tin nổi bật

Ngô Minh - “Người của công chúng”

MAI VĂN HOAN (Giới thiệu các tác giả thuộc chi hội nhà văn Việt Nam tại Huế)Ngô Minh là một trong những nhà văn Việt Nam ở Huế được Đài truyền hình Cáp Việt Nam chọn giới thiệu tới 45 phút trong chương trình “Người của công chúng”. Tôi cũng được mời nói đôi lời về anh. Với tôi, Ngô Minh là người làm việc “tới số” và chơi cũng... “tới số”!
Một kiếp bên trời

PHẠM XUÂN NGUYÊNCùng một kiếp bên trời lận đận (Bạch Cư Dị - Tỳ bà hành)Nhà văn Bùi Ngọc Tấn vừa cho ra mắt tác phẩm Rừng xưa xanh lá (Mười chân dung văn nghệ sĩ) tại Nhà xuất bản Hải Phòng (1/2003).
Thư gửi tổng thống Mỹ Richard M. Nixon - Những dòng chữ cuối cùng của chủ tịch Hồ Chí Minh

TÔ VĨNH HÀNhững trang viết sau cùng của một con người luôn luôn là điều thiêng liêng và không bao giờ hết bí ẩn. Vì sao lại dùng từ ấy chứ không phải là chữ kia; đề cập đến cái này chứ không phải là cái khác..? Rất nhiều câu hỏi sẽ đến với người đọc khi trước mắt ta là những ý tưởng hiện hữu sau cùng của một đời người - đặc biệt ở con người vĩ đại như Chủ tịch Hồ Chí Minh. Hồ Chí Minh là cái tên mà mỗi người Việt lúc đọc hay nói, không chỉ diễn đạt một quan niệm gần như vô hạn của nhận thức, mà hơn nhiều thế nữa - là âm sắc tuyệt vời của sự kết tụ những tinh hoa quý giá nhất của trái tim mình.
Đất nước "Rũ bùn đứng dậy sáng loà" qua cái nhìn của nhà thơ Nguyễn Đình Thi

NGUYỄN TỐNGQuê hương đất nước và con người luôn có mối quan hệ gắn bó chặt chẽ, tác động qua lại lẫn nhau trong suốt chiều dày của lịch sử dựng nước và giữ nước. Nó tự nhiên chan hoà đến mức như cá bơi quẫy giữa đại dương, chim tung cánh vô tư giữa bầu trời bát ngát. Đến lúc nào đó, khi con người rơi vào cảnh cá chậu chim lồng, tình cảm, ý thức về đất nước thiêng liêng mới trở nên ám ảnh day dứt.
Huyền thoại, sự thật và tiểu thuyết

NGUYỄN KHẮC PHÊ (Đọc “Thân Trọng Một – con người huyền thoại” của Nguyễn Quang Hà)Đã từ lâu, tên tuổi anh hùng Thân Trọng Một trở nên thân quen với mọi người, nhất là với quân dân Thừa Thiên Huế; những “sự tích” về ông đã thành truyện “truyền kỳ” trong dân chúng và đã được giới thiệu trên nhiều sách báo. Tuy vậy, với “THÂN TRỌNG MỘT – CON NGƯỜI HUYỀN THOẠI”, lần đầu tiên, chân dung và những chiến công của ông đã được tái hiện một cách đầy đủ và sinh động nhất.
Giới thiệu các tác giả thuộc chi hội nhà văn Việt Nam tại Huế - Nhà văn Nguyễn Quang Hà

Nhà văn Nguyễn Quang Hà tâm sự với tôi rằng anh có hai món nợ rất lớn mà chắc đến khi nhắm mắt xuôi tay cũng không thể nào trả xong. Hai món nợ mà anh đang gánh trên đôi vai của mình là món nợ đối với nhân dân và món nợ đối với đồng đội. Gần bốn mươi năm cầm bút, anh đã viết 9 tập tiểu thuyết; 7 tập truyện ngắn, ký, truyện ký; 2 tập thơ cùng với hàng trăm bài báo cũng chỉ mong sao trả được hai món nợ ấy.
Hà Khánh Linh đi dưới trời hoa phượng

XUÂN CANGNhờ cuốn hồi ký nhỏ Ngày ấy Trường Sơn (Nxb Hội Nhà văn - Hà Nội - 2000) của Nguyễn Khoa Như Ý- tên khai sinh của Hà Khánh Linh, bạn đọc được biết đây là một nhà văn nữ có khí chất không bình thường. Một người con gái mảnh dẻ, nhưng có chí, mơ mộng, ham hành động, vì nghĩa lớn mà dấn thân vào nơi nguy hiểm.
Hà Minh Đức - tôi khao khát tìm hiểu cuộc sống

Sau Vị giáo sư và ẩn sĩ đường, Ba lần đến nước Mỹ, trong năm 2002, GS. Hà Minh Đức tiếp tục ra mắt bạn đọc tác phẩm Tản mạn đầu ô. Vậy là trong khoảng 5 năm, bên cạnh một khối lượng lớn những tác phẩm nghiên cứu, lý luận, phê bình, ông đã sáng tác 3 tập thơ và 3 tập bút ký. Đó là những con số mang nhiều ý nghĩa thể hiện sự "đa năng" của một đời văn tưởng đã yên vị với nhiều danh hiệu cao quý và hơn 30 tập sách nghiên cứu, lý luận, phê bình. Tản mạn đầu ô ra đời được dư luận chú ý, quan tâm. Sau đây là cuộc trao đổi giữa PGS. TS Lý Hoài Thu với GS. Hà Minh Đức xung quanh tập sách này.
Châu Thu Hà du lãm với "Khúc đêm"

HUỲNH HẠ NGUYÊN (Đọc tập thơ "Khúc đêm" của Châu Thu Hà - Nxb Thuận Hoá - 11/2002)...Thơ Châu Thu Hà mang đậm nữ tính. Khi trái tim biết cười, hay khi giàn giụa nước mắt, ta bỗng thấy quý sao những phút sống chân thành với cuộc đời, với mọi người. Châu Thu Hà không để trái tim mình tuột xuống phía bên kia triền dốc, chị cố bước tới và neo lại, để thấy mình được xẻ chia, được yêu chiều, xoa dịu...
Nhà thơ Hoàng Hưng nói về thơ trẻ

LÊ MỸ Ý (L.M.Y): Thưa nhà thơ, là một người có thể tạm gọi là thuộc thế hệ đi trước nhưng lại luôn "gây sốc" bằng những tác phẩm tìm tòi mới, chắc hẳn ông có quan tâm nhiều đến thế hệ thơ trẻ? Có thể có một nhận xét chung về thơ trẻ hiện nay chăng?NHÀ THƠ HOÀNG HƯNG (H.H): Tất nhiên là tôi rất quan tâm. Nhận xét chung của tôi về thơ trẻ bây giờ là đa số vẫn mang tính phong trào. Có thể nói là những người làm thơ trẻ vẫn đi theo một vết mòn của thế hệ trước, chưa thấy rõ những bứt phá, chỉ nổi lên một số tác giả theo cách lẻ tẻ.
Vi Thuỳ Linh - một thế giới không thể ngừng

Tại sao cô chỉ làm thơ tự do?- Trước hết, bởi tôi thích tự do. Tự do ở đây, được hiểu là: nói, làm, dám mơ ước và tham vọng tất cả những gì mình muốn, không bị tác động và chi phối bởi ai, bởi bất cứ điều gì.
Thơ Phan Huyền Thư - nằm nghiêng về cách tân

NGUYỄN THỤY KHA Đã là lạ tên một tác phẩm khí nhạc mang tực đề "Eo lưng" của nữ nhạc sĩ Kim Ngọc. Lại thu thú khi đọc tập thơ "Nằm nghiêng" của nữ thi sĩ Phan Huyền Thư. Một thế kỷ giải phóng của Việt Nam thật đáng kính ngạc.Cái cách giải phóng mình, phái yếu trong đó có mình của Phan Huyền Thư là sự độ lượng với cũ kỹ, là mỉa mai sự nửa vời, là quyết liệt lặng lẽ vươn tới cách tân theo một thế của “Nằm nghiêng”.
Văn Cầm Hải - hiện đại trầm tích cảm quan Việt

NGUYỄN TRỌNG TẠOCòn nhớ mùa Huế mưa 1992, Nguyễn Khắc Thạch và Ngô Minh đến nhà tôi chơi, mang theo bản thảo đánh máy tập thơ đầu tay của một tác giả mới 20 tuổi có tên là Văn Cầm Hải. Một cái tên lạ mà tôi chưa nghe bao giờ. Những bài thơ của anh cũng chưa hề xuất hiện trên mặt báo. Nguyễn Khắc Thạch và Ngô Minh đều nói rằng; "Thơ tay này lạ lắm. Ông xem thử".
Đọc thơ gặp người

NGUYỄN QUANG HÀNgồi đọc NGÀN NĂM SAU mà như đang ngồi nói chuyện tay đôi với Nguyễn Trọng Bính. Giọng thơ anh cũng cứ chân chất, yêu quê hương và say đời như chính con người anh. Từ thời chiến tranh, chúng tôi đã ở trong rừng với nhau. Cứ ngồi với nhau là bộc bạch hết. Một lá thư riêng, một rung động mới, chúng tôi cũng chia sẻ với nhau.
Ký ức phù sa

PHAN THÀNH MINHĐó cũng là tựa đề tập thơ rất dễ thương của Trần Tịnh Yên - nhà thơ của đất kinh kỳ thơ mộng thuở nào - thú thật là tôi đã vô cùng hạnh phúc khi nhận được tập thơ này do chính tác giả gởi tặng, dễ thương ở chỗ khổ giấy nhỏ nhắn, trình bày đẹp trang nhã, sách 80 trang với 46 bài thơ cũng mỏng mảnh như thế nhưng nhìn rất thơ, càng thơ hơn nữa khi chính tác giả tự viết lời phi lộ cho mình, tôi rất hợp với anh ở điểm này bởi lẽ chẳng ai có thể thay thế cho mình bằng mình để nói hộ những gì mình muốn nói...:...năm xưa qua ngõ sân đìnhcó người nhặt được mối tình ai rơi
“Thế giới tối đen” bí ẩn tuyệt đẹp

NAM NGỌC (Về tập truyện ngắn mới nhất của nhà văn Võ Thị Xuân Hà do Công ty Truyền thông Hà Thế liên kết NXB Phụ nữ xuất bản và phát hành quý I năm 2009)Tập truyện gồm 14 truyện ngắn, với những mô típ khác nhau nhưng cùng chung gam màu thấm đẫm chất liệu hiện thực. Tất cả đã tạo nên một chỉnh thể thống nhất mà ở đó các nhân vật dù xấu dù tốt cũng đều hướng tới cái đẹp, cái nhân bản của con người. Cách viết truyện lạ cùng với những chi tiết, tình tiết được lắp ghép một cách khéo léo, Võ Thị Xuân Hà đã một lần nữa gây ngạc nhiên cho người đọc bằng bút pháp ẩn không gian đa chiều của mình.
"Người đàn bà không hoá đá" - một cách hiện diện ở đời

BÍCH THUHơn một thập niên trước đây, với hai truyện ngắn Hồi ức của một binh nhì và Vết thương lòng, Nguyễn Thế Tường đã đoạt giải cao trong cuộc thi truyện ngắn do Tạp chí Văn nghệ quân đội tổ chức năm 1992 - 1994. Tôi còn nhớ một trong số các nhà phê bình đã thành danh của nhà số 4 Lý Nam Đế không kìm được cảm xúc của mình với chùm truyện dự thi của Nguyễn Thế Tường lúc ấy đã thốt lên: “Tôi thích truyện ngắn Nguyễn Thế Tường”. Từ đó đến nay, Nguyễn Thế Tường vẫn miệt mài viết và lặng lẽ ra sách. Người đàn bà không hoá đá là lần ra mắt thứ năm của anh.
Hải Bằng nhà thơ xứ Huế

HOÀNG VŨ THUẬT (Đọc “Trăng đợi trước thềm”, thơ Hải Bằng, NXB Thuận Hoá - 1987)Đổi mới là trách nhiệm vừa là bổn phận đang diễn ra sôi động trong đời sống văn học hôm nay. Nhưng ranh giới giữa cũ và mới không dễ dàng phân định khi đánh giá một tác phẩm văn chương nghệ thuật.
Trương Vĩnh Tuấn - Nỗi đau đời của thi sĩ

ĐINH NAM KHƯƠNG (Nhân đọc “ru em ru tôi” Thơ Trương Vĩnh Tuấn NXB: Hội nhà văn - 2003)Có một nhà thơ nổi danh thi sĩ, làm “quan” khá to ở báo văn nghệ. Nhưng chẳng bao giờ thấy ông vỗ ngực, ngạo mạn nói lời: “ta là quan đây” mà ông luôn dân giã tự gọi mình là hắn, xưng hô với bạn bè là mày tao: “...Hình như hắn là nhà quê Hình như hắn từ quê ra...” (Gốc)
Đọc tập thơ “Không thể đếm”

NGÔ MINHKhông thể đếm là tập thơ đầu tay của cây bút nữ Nguyễn Thị Thái người Huế, sống ở thành phố Buôn Ma Thuột vừa được NXB Thuận Hóa ấn hành. Tôi đã đọc một mạch hết tập thơ với tâm trạng phấn khích. Tập thơ có nhiều bài thơ hay, có nhiều câu thơ và thi ảnh lạ làm phấn chấn người đọc.