Nhân gian trong ngôi nhà vắng giữa bến sông

09:54 23/09/2009

VĂN CẦM HẢI(Đọc “Ngôi nhà vắng giữa bến sông”, Tập truyện ngắn của Nguyễn Kiên - Nxb Hội Nhà văn, 2004)

Nhà văn Văn Cầm Hải - Ảnh: hoinhavanvietnam.vn

_Sẽ thất vọng cho những ai muốn tìm những điều kỳ lạ hay bí ẩn trong “Ngôi nhà vắng” của Nguyễn Kiên. Nhưng sẽ là một ngạc nhiên cho mọi người, ít ra là cho tôi khi bước vào ngôi nhà văn chương ấy. Bởi đó là một ngôi nhà điển hình cho phong cách giản dị của Nguyễn Kiên khi tất cả những câu chuyện, những nguyên vật liệu cấu kiện đều được lấy ra từ những điều giản dị của đời sống. “cứ tự nhiên xui nên thế chứ không mảy may tính toán gì...” như dòng cuối cùng của tập sách.

Tất cả nhân vật, từ anh trại trưởng trại gà tên Hạm cho đến trưởng kho thóc Phảng hay lão Kỳ Tài hoặc thằng Gôi sống côi cút trong rừng sâu, với tôi chỉ là một. Có thể đó hành trình cuộc sống của một con người mà chúng ta có thể bắt gặp ở mọi nơi mọi lúc, ngay trong chính bản thân mình, vốn là người tốt “chỉ có điều do những thúc ép thực dụng trong cuộc mưu sinh đã làm những việc không nên là, thậm chí là việc xấu” mà sự tha thứ để vượt qua của lương tâm mãi mãi là “một thách thức định mệnh của đời”.

Việc đáng làm hay không nên làm, nhân cách và thách thức định mệnh của các nhân vật không được đặt vào những trạng huống gay cấn mang tính sinh tử mà Nguyễn Kiên cũng rất giản dị, ông để họ sống trong môi trường bình thường, thậm chí là tào lao như anh chàng Dụ tào lao với “lý thuyết về những người đội mũ và không đội mũ” hay Đạt “điều tra xã hội học về chiếc quần bò”!

Nhưng “vì những chuyện tào lao khi chúng đang diễn ra thường nhuốm màu văn vẻ nghiêm trang khiến ta sa đà” ấy đã khắc họa nên những tính cách rất người trong từng nhân vật. Tình yêu và Tính dục. Yêu thương và Hận thù, Cao thượng và Hèn hạ, Vinh danh và Nhục nhã. Thanh thản và Tự ty, Đau khổ và Hạnh phúc. Mong manh và Vô biên. Bụi trần và Vô nhiễm, Chân thành và Giả dối... Tất cả cùng nhau song hành và bộc lộ rõ ràng, bộc lộ một cách giản dị buộc con người phải lựa chọn cách sống như Hạm “phải làm cuộc lựa chọn chỉ riêng mình với mình mà thôi” chứ không thể nhờ ai sống hay chết thay cho mình!

Rồi tất cả cũng trở thành cát bụi, tất cả đều kết thúc có hậu như số phận mà trời đã an bài cho từng số phận. Người yêu được yêu, người ghét được ghét nhưng sao sự lận đận và thử thách vẫn nhẩn nha giống “cái bóng mờ ở phía trước và phía sau” cuộc đời. Nó nhắc nhở cho ta thấy rằng, cuộc sống vẫn còn tiếp diễn, nghĩa là con người phải còn tranh đấu, lựa chọn và vượt qua những thách thức.

Bằng cái nhìn như lão nông phu ven sông khuyên Lan trong “Một người tên là Đẵng”, rằng: “”Một khi cuộc đời đem đến cho con điều bất hạnh thì con hãy mở to mắt ra nhìn vào điều bất hạnh đó, rồi con sẽ hiểu cuộc đời bằng chính đôi mắt của con!”. Nguyễn Kiên đã dựng nên một ngôi nhà vắng mà không hoang hoải, ở đó cô đơn thâm trầm nhưng không lặng lẽ bản lĩnh của một người cầm bút từng trải, bất chấp tuổi tác, thao thức giữ cho từng con chữ, từng tấm lòng được sống mặc nhiên như “giữ cho ngọn lửa sáng thâu đêm”.

Một tập truyện giản dị. Nhưng sống tận tuỵ với nó, tôi chợt nhớ lại một đêm tuyết lạnh trên cao Lhasa, có vị Lama già chỉ sao trời rất xanh dạy tôi: Khi con có tâm giản dị, con sẽ thấy bụi tuyết dưới chân cũng là sao trên đáy trời!

21/9/2004
V.C.H
(188/10-04)

Đánh giá của bạn về bài viết:

0 đã tặng

Bày tỏ cảm xúc Mã QRCode

Bình luận (0)

Tin nổi bật

“Sông dài như kiếm” những kỷ niệm yêu thương một thời chiến tranh

NGUYỄN KHẮC PHÊNhà văn Nguyễn Quang Hà, trong lời bạt cuốn tiểu thuyết mượn câu thơ nổi tiếng của nhà thơ Cao Bá Quát (“Trường giang như kiếm lập thiên thanh”) làm nhan đề, đã xem đây là “những kỷ niệm đầy yêu thương suốt dọc đường chiến tranh” của mình.
Góc buồn phảng phất

VỌNG THẢO(Về tập sách "Vì người mà tôi làm như vậy" của Hà Khánh Linh – NXB Hội Nhà văn – 2002)
Thân phận con người trong truyện ngắn "Hoá thân" của Franz Kafka

NGUYỄN THỊ GIANG CHIF.Kafka là một trong những nhà văn lớn nhất của thế kỷ XX, một hiện tượng văn học rất phức tạp, có ảnh hưởng rộng lớn đối với tiến trình phát triển của văn học thế giới, đặc biệt là ở phương Tây.
Cõi lòng người lính

YÊN CHÂU(Đọc “Gặp lại tuổi hai mươi”(*) của Kiều Anh Hương)Ngay bài thơ in đầu tập “Vùng trời thánh thiện” có hai câu đã làm tôi giật mình, làm tôi choáng ngợp: “Những lo toan năm tháng đời thường Như tấm áo chật choàng lên khát vọng”
Hồng Nhu - ngọn gió chướng miệt đầm

VỌNG THẢO... " Đôi trai gái đến nhót từ trong thau ra mỗi người một con cá ngậm ngang mồm, trút bỏ áo quần, trần truồng dắt tay nhau xuống nước. Hai con cá ấy là lễ vật dâng Thần Đầm. Chúng sẽ chứng kiến cái giờ phút linh thiêng hòa nhập làm một của đôi vợ chồng mới cưới, ngay trong lòng nước... Cuộc giao phối xong, đôi trai gái mới được há miệng. Hai chú cá liền bơi đi...".
Thiên hạ thuỳ nhân bất thức quân

VŨ NGỌC KHÁNH.(Đọc sách Phan Bội Châu- Toàn tập do Chương Thâu sưu tầm, biên soạn. Nhà xuất bản Thuận Hoá và Trung tâm Văn hoá Ngôn ngữ Đông Tây- 2000)
Cuộc hành hương bên bờ xa vắng...

VỌNG THẢO(Đọc “Quỷ trong trăng’ của Trần Thuỳ Mai)Đối với người cầm bút, trong những ý niệm thuần khiết nhất của trí tưởng tượng, mỗi người đều có những nhận thức và ám ảnh khác nhau. Riêng Trần Thuỳ Mai, ý niệm thuần khiết trong trí tưởng tượng của chị là một bến bờ xa vắng, nơi ẩn chứa những hạn cuộc huyễn hoặc và khát khao tận cùng trước giả, thật cuộc đời. Đó cũng là điều chị đã gửi gắm trong tập truyện mới: “Quỷ trong trăng” (NXB Trẻ - 2001), tác phẩm văn xuôi được giải tặng thưởng hàng năm của Liên hiệp Hội VHNT Thừa Thiên Huế.
Cảm nhận từ “Mây sóng ngày xưa”

NGUYỄN THỊ LÊ DUNGBao đời nay, thơ vẫn là một hằng số bí ẩn bảo lưu chất trẻ thơ trong tâm hồn con người. Nó gắn với đời sống tâm linh mà tâm linh thì không hề có tuổi, do vậy, nên dù ở chu kì sinh học nào, người ta cũng sống với thế giới thi ca bằng trái tim không đổi màu.
Những câu thơ hồn vía

TẠ VĂN SỸĐọc tập thơ CÁT MẶN của LÊ KHÁNH MAI, NXB Hội nhà văn - Hà Nội 2001
Tiếng mơ yêu

LÊ THỊ MỸ ÝĐọc tập truyện ngắn "NGƯỜI ƠI" - Lê Thị Hoài - NXB Thuận Hoá 2001
Thơ Nguyễn Bính viết ở Huế

HỒNG DIỆUVâng. Thơ của nhà thơ Nguyễn Bính (1918-1966) viết ở Huế, trong đó có thơ viết về Huế và thơ viết về những nơi khác.
Các kiểu thời gian nghệ thuật trong tiểu thuyết Một ngày dài hơn thế kỷ của Chinghiz Aitmatov

HÀ VĂN LƯỠNGBài viết này như là một nén nhang tưởng niệm nhà văn Aitmatov vừa qua đời ngày 11-6-2008)
Bây giờ nơi chốn xa xôi

UYÊN CHÂU(Nhân đọc “Mùa lá chín” của Hồ Đắc Thiếu Anh)Những ai từng tha phương cầu thực chắc chắn sẽ thông cảm với nỗi nhớ quê hương của Hồ Đắc Thiếu Anh. Hình như nỗi nhớ ấy lúc nào cũng canh cánh bên lòng, không dứt ra được. Dẫu là một làn gió mỏng lướt qua cũng đủ rung lên sợi tơ lòng: Nghe hương gió thổi ngoài thềm / Trái tim rớm lệ trở mình nhói đau (Đêm nghiêng).
Ba bài thơ về Đức Phật của Rainer Maria Rilke

LGT:Rainer Maria Rilke (1875 – 1926) người Áo, sinh tại Praha, đã theo học tại Praha, Muenchen và Berlin triết học, nghệ thuật và văn chương, nhưng không hoàn tất. Từ 1897 ông phiêu lưu qua nhiều nước Âu châu: Nga, Worpswede (Ðức) (1900), Paris (1903) và những nước khác trong và sau thời thế chiến thư nhất (Thụy sĩ, Ý…). Ông mất tại dưỡng viện Val-Mont vì bệnh hoại huyết.
Văn Công Toàn - Ru tình giữa cõi mênh mông

Giới thiệu tập thơ đầu tiên của anh Khúc ru tình nhà thơ Ngô Minh viết: “Toàn từng làm thơ đăng báo từ trước năm 1975. Hơn 20 năm sau Toàn mới in tập thơ đầu tay là cẩn trọng và trân trọng thơ lắm lắm”.
Lời đề từ trong truyện ngắn Nguyễn Ngọc Tư

1. Trước khi có cuộc “Đối thoại với Cánh đồng bất tận” trên báo Tuổi trẻ tháng 4. 2006, Nguyễn Ngọc Tư đã được bạn đọc biết đến với tập truyện ngắn Ngọn đèn không tắt, giải Nhất trong cuộc vận động sáng tác Văn học tuổi XX (lần 2) năm 2000, được tặng thưởng dành cho tác giả trẻ của Uỷ ban toàn quốc Liên hiệp các Hội văn học nghệ thuật Việt Nam năm 2000, giải B của Hội Nhà văn Việt Nam năm 2001…
Đọc lại một bài thơ kháng chiến của Pháp

Nhân ngày 9/5 chiến thắng phát xít Đức.
Người đưa tiễn trong “Tống biệt hành”

...Đưa người ta không đưa qua sôngSao có tiếng sóng ở trong lòng?...
Xuân Diệu “Chàng thi sĩ trẻ mãi không già”

Những năm đầu sau ngày miền giải phóng, có mấy lần nhà thơ Xuân Diệu vào các tỉnh Nam Trung Bộ và dừng ở Nha Trang ít ngày. Đến đâu Xuân Diệu cũng nói chuyện thơ, được người nghe rất hâm mộ, đặc biệt là giới trẻ.
“Trong mắt tôi” - Sử thi của lửa

Có nhiều khi trong đời, “trôi theo cõi lòng cùng lang thang” như Thiền sư Saigyo (Nhật Bản), bất chợt thèm một ánh lửa, một vầng trăng. Soi qua hương đêm, soi qua dòng văn, soi qua từng địa chỉ... những ánh lửa nhỏ nhoi sẽ tổng hợp và trình diện hết thảy những vô biên của thế cuộc, lòng người. “Trong mắt tôi” của Hoàng Phủ Ngọc Tường đã là ánh lửa ấy, địa chỉ ấy.