Nhà vườn Huế - một tiềm năng du lịch

09:15 29/04/2010

LÊ THỊ KIỀU HẠNHHiếm có một vùng đất nào trên thế giới mà con người đã tạo ra một bản sắc văn hóa độc đáo như kiểu nhà vườn Huế.

Ảnh: Internet

Ở đó chúng ta thấy sự hội tụ của triết lý âm dương luật phong thủy... với con người để tạo nên tính cách con người xứ Huế và nó chỉ tồn tại và cảm nhận được ở mảnh đất này.

Khi nói đến tính cách của Huế người ta thường nêu bật sự hài hòa giữa con người với tự nhiên được thể hiện trong kiểu nhà vườn.

Tình yêu thiên nhiên là một tình cảm lớn trong tâm hồn của người Huế. Sự kết hợp giữa thiên nhiên với con người là nguyên lý cơ bản để tạo nên kiến trúc nhà vườn Huế. Ý niệm vườn được quán xuyến nhất quán trong các loại hình kiến trúc ở đây. Các công trình kiến trúc Huế hầu hết đều có khối tích nhỏ và vừa, đường nét mềm mại, thanh nhã được bố trí trong một không gian rộng, thoáng được bao bọc bởi cây xanh, nhà với cây cứ nối tiếp ôm ấp lấy nhau, tạo thành mô hình lý tưởng của một thành phố nhà vườn.

Người Huế dựng nhà, làm vườn từ đời này qua đời khác ngót hàng trăm năm, đến nay đã trở thành một nghệ thuật nhuần nhuyễn mà có lẽ không nơi nào sánh kịp.

Huế vốn có bản sắc văn hóa đặc trưng riêng hòa quyện vào bản sắc văn hóa chung của cộng đồng dân tộc. Con người Huế, thiên nhiên đã tác động qua lại lẫn nhau, tạo nên cái bản sắc văn hóa rất riêng. Nhà vườn Huế là nét văn hóa đặc trưng của vùng này.

Đối với người Phương Đông nói chung, bao giờ giá trị văn hóa truyền thống cũng là yếu tố nổi trội. Hơn nữa di sản văn hóa Huế là vô cùng quý giá, là bảo tàng sống của quá khứ là bài học bổ ích cho hiện tại và tương lai. Những ngôi nhà vườn có tính cổ truyền xưa chính là một trong những di sản quý báu đó của văn hóa Huế.

Trải qua bao thăng trầm và đổi thay, Huế vẫn còn giữ được nét quyến rũ thuở nào, và dường như với các nước phương Tây ngày một thêm thu hút, là nơi cần tìm đến bởi họ đã quá mệt mỏi cái không gian cư trú nhà hộp chen chúc nhau, ngán ngẩm lối sống hối hả và lạnh lùng của xã hội công nghiệp hóa. Lúc này Huế đang đứng trước những khó khăn và thách thức vừa phải giữ vững bản sắc văn hóa và những giá trị truyền thống đồng thời phải biến chuyển để hòa nhập, thích ứng với nền kinh tế thị trường. Huế buộc phải tìm lại chính mình, và nhà vườn Huế hiện nay cũng đang nằm trong sự “thao thức trăn trở” đó.

Trong xu thế biến đổi hiện nay nhà vườn Huế một mặt vừa khẳng định được những ưu điểm nổi trội của mình, mặt khác cũng không sao tránh khỏi những nhược điểm trong quá trình biến đổi. Đó là sự xuống cấp ngày càng trầm trọng của nhà vườn về kinh phí, khoa học kỹ thuật để phục chế tái tạo của các cấp, các ban ngành liên quan. Hiện nay, với sự chia rẻ thành nhiều chủ như vậy trong tương lai sẽ không còn tồn tại khái niệm “nhà vườn Huế” hoặc có chăng đi nữa thì cũng đã biến dạng và không còn là kiểu nhà vườn truyền thống đặc trưng của xứ Huế.

Nguyên nhân của tình trạng xuống cấp là các nhân tố khách quan và chủ nhận tác động đan xen với nhau. Song bao trùm là do chưa có chủ trương tích cực bảo tồn nâng cấp các giá trị của nhà vườn như là di sản văn hóa đặc sắc được tạo lập từ lâu đời.

Mặc dù vậy trong thời gian qua nhiều chủ nhà vườn với khả năng hạn hẹp của mình cũng đã cố gắng chăm chút ngôi nhà vườn xưa để lại. Song dù cố gắng đến đâu, diện mạo của các ngôi nhà vườn cũng thể hiện khá rõ tình hình “lực bất tòng tâm”. Lực ở đây bao gồm cả nhân lực, vật lực và tài lực. Điều đó đòi hỏi cần phải có sự hỗ trợ về kinh phí khoa học kỹ thuật để phục chế tái tạo của các cấp các ban ngành liên quan đối với những ngôi nhà vườn này. Sự hỗ trợ trên nhiều góc độ cũng như với mức độ, phương thức tùy điều kiện cụ thể của từng nhà vườn. Song tính bức thiết là yêu cầu chung của mọi nhà vườn hiện nay.

Cần phải có những biện pháp tích cực tôn tạo lại những ngôi nhà vườn bị hư hỏng, phải khôi phục đến mức tối đa mô hình của nhà vườn cũ, để giữ lại tính nghiêm trang và cổ truyền vốn có của nó.

Điều này còn góp phần tích cực vào việc quảng bá, lôi cuốn những du khách muốn tìm hiểu về những nét cổ truyền của văn hóa Huế mà Festival Huế 2. 000 là một minh chứng. Nếu coi văn hóa là sự thích ứng và biến đổi tự nhiên bởi con người, thì ở bất cứ dân tộc nào đất nước nào, địa phương nào con người cũng phải sống trong một môi trường tự nhiên nhất định thích ứng với nó tạo ra văn hóa cho mình. Tuy nhiên, có ít nơi nào như ở Huế, con người được sống trong môi trường tự nhiên vừa đẹp, vừa thơ mộng, lại biết tạo cho mình một cách ứng xử hài hòa với thiên nhiên, đưa cái tự nhiên vào văn hóa, biến cái tự nhiên thành văn hóa. Từ xưa, con người Huế đã biết khai thác sự phong phú của môi trường tự nhiên tạo ra sự đa dạng của văn hóa Huế. Ngoài môi trường tự nhiên đã có sẵn, ở Huế nhà vườn là một “tác phẩm” của con người được kết hợp hài hòa giữa yếu tố thiên tạo và nhân tạo. Nó làm cho môi trường sinh thái ở đây luôn trong sạch, làm dịu bớt cái nắng gay gắt của mùa hè trong những mùa mưa lũ, cây trong vườn sẽ là những “chướng ngại vật” chống xói mòn đất.

Cây xanh, hồ nước, thảm cỏ trong nhà vườn Huế là “lá phổi” cung cấp ôxy, là lá chắn bụi và tiếng ồn, là một phần sức khỏe của người dân Huế. Các nhà chuyên môn coi cây xanh là người thầy thuốc được đầu tư đào tạo thấp nhưng mang lại hiệu quả cao. Vì vậy với cái vốn có, đáng quí của mình, cái mà không một nơi nào có được, là ước mơ của bao nhiêu người thành phố nhà vườn “thành phố cây xanh” Huế phải và phải mãi mãi như vậy.

Trong quá trình đô thị hóa hiện nay cùng với thời gian và thiên nhiên khắc nghiệt cũng đã làm giảm đi những mảng mầu xanh đáng quí ở thành phố này.

Mặc dù vậy, một điều không thể chối cãi là từ trước đến nay, Huế là nơi vốn có tiềm năng to lớn về du lịch. Các nhà vườn Huế là những thành tựu văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc, rất hấp dẫn du khách sẽ đóng góp đáng kể cho chiến lược phát triển kinh doanh du lịch của khu vực này.

Để khai thác tiềm năng nhiều mặt của nhà vườn Huế đòi hỏi chúng ta phải có những kế hoạch và hình thức khai thác, đầu tư đúng mức cho từng loại vườn. Cần phải nghiên cứu toàn diện, làm rõ vấn đề bản sắc văn hóa của nhà vườn Huế. Bởi vì bản sắc văn hóa là điều cảm nhận và hưởng thụ, trên cơ sở xác định cụ thể các tiêu chuẩn bản sắc văn hóa vườn và nhà vườn xứ Huế thì mới có thể tôn tạo nâng cấp và giữ gìn được những nét đẹp truyền thống đó.

Mặt khác, cần đưa nhà vườn vào qui hoạch tổng thể của thành phố, giảm đến mức tối đa việc đô thị hóa, xóa bỏ các khu vườn có giá trị văn hóa. Hơn nữa cần xem nhà vườn là một bộ phận của đô thị theo kiểu Huế để giữ được vẻ cổ kính uy nghiêm vốn có của nó.

Đối với những nhà vườn có giá trị về cảnh quan song còn có một số khiếm khuyết về công trình kiến trúc vật cảnh, hoặc về quy hoạch thiết kế thì có thể sửa chữa bổ sung cho hoàn chỉnh để tăng vẻ mỹ quan nhưng vẫn giữa được nét đẹp truyền thống.

Như chúng ta đã biết, sự xuống cấp của nhà vườn Huế hiện nay là do nhiều yếu tố khách quan và chủ quan quyết định, trong yếu tố chủ quan thì vai trò của các chủ nhà vườn là hết sức quan trọng. Thế những hiện nay các chủ nhân nhà vườn gặp rất nhiều khó khăn trong việc tôn tạo và phục chế các loại nhà vườn. Hiệu quả kinh tế còn thấp. Một số lớn nhà vườn thu nhập đủ sống, không đủ dư thừa để tái tạo và nâng cấp vườn. Muốn làm việc này các chủ nhà vườn phải dựa vào các nguồn thu nhập khác. Mặt khác, các chế độ chính sách hiện hành chưa thể hiện rõ sự ưu tiên và hỗ trợ cho các nhà vườn có giá trị văn hóa. Một số đất làm vườn bị xâm lấn và bị chiếm dụng lâu ngày không được xử lý để chủ nhà vườn yên tâm đầu tư...

Để góp phần giải quyết các khó khăn đó, thiết nghĩ cần nghiên cứu một số vấn đề chế độ chính sách như vấn đề hỗ trợ đầu tư, tạo thị trường tiêu thụ sản phẩm ổn định, nghiên cứu biểu thuế các loại vườn... theo hướng khuyến khích phát triển vườn phục vụ cho du lịch, nhất là những nhà vườn có giá trị văn hóa cao.

Một nhân tố quan trọng giúp phát triển tôn tạo, nâng cấp nhà vườn chi phối tất cả các nhân tố trên đó là cần phải được sự quan tâm đúng mức của các cấp lãnh đạo và các ban ngành có liên quan, thể hiện ở những chủ trương, biện pháp cụ thể và hữu hiệu. Bởi vì chỉ có tích cực, khuyến khích về vật chất lẫn tinh thần, nâng đỡ sáng tạo thì những gì thuộc về bản sắc văn hóa mới bộc lộ ra đầy đủ. Khi đó Huế mới trở thành thành phố vườn theo đúng nghĩa của nó từ ngàn xưa.

L.T.K.H
(137-07-00)

Đánh giá của bạn về bài viết:

0 đã tặng

Bày tỏ cảm xúc Mã QRCode

Bình luận (0)

Tin nổi bật

Phủ Tuy An Quận công, nơi lưu giữ ký ức đô thị di sản Huế

Với Huế hôm nay

HÀ MINH ĐỨC Ký Sau chặng đường dài, vượt qua nhiều đồi núi của vùng Quảng Bình, Quảng Trị, khoảng 3 giờ chiều ngày 25/9/2003, đoàn chúng tôi về đến thành phố Huế. Xe chạy dọc bờ sông Hương và rẽ vào khu vực trường Đại học Sư phạm Huế. Anh Hồ Thế Hà, Phó Chủ nhiệm khoa Văn; chị Trần Huyền Sâm, giảng viên bộ môn Lý luận văn học cùng với các em sinh viên ra đón chúng tôi. Nữ sinh mặc áo dài trắng và tặng các thầy những bó hoa đẹp.
Linh hồn Huế

BĂNG SƠN Tuỳ bútDòng sông Hồng Hà Nội là nguồn sữa phù sa và là con đường cho tre nứa cùng lâm sản từ ngược về xuôi. Dòng sông Cấm Hải Phòng là sông cần lao lam lũ, hối hả nhịp tầu bè. Dòng sông Sài Gòn của thành phố Hồ Chí Minh là váng dầu ngũ sắc, là bóng cần cẩu nặng nề, là những chuyến vào ra tấp nập... Có lẽ chỉ có một dòng sông thơ và mộng, sông nghệ thuật và thi ca, sông cho thuyền bềnh bồng dào dạt, sông của trăng và gió, của hương thơm loài cỏ thạch xương bồ làm mê mệt khách trăm phương, đó là sông Hương xứ Huế, là dòng Hương Giang đất cố đô mấy trăm năm, nhưng tuổi sông thì không ai đếm được.
Cấu trúc điệu hò mái nhì

PHAN THUẬN THẢO Chiều chiều trước bến Vân Lâu Ai ngồi, ai câu, ai sầu, ai thảm, Ai thương, ai cảm, ai nhớ, ai trông. Thuyền ai thấp thoáng bên sông, Đưa câu Mái đẩy chạnh lòng nước non. (Ưng Bình Thúc Giạ)
Nơi an trú của văn hoá tâm linh

LÃNG HIỂN XUÂNChẳng hiểu sao, từ thuở còn thơ ấu, tôi đã có một cảm nhận thật mơ hồ nhưng cũng thật xác tín rằng: Chùa chính là nơi trú ngụ của những ông Bụt hay bà Tiên và khi nào gặp khó khăn hay đau khổ ta cứ đến đó thì thế nào cũng sẽ được giải toả hay cứu giúp!
Búi tó củ kiệu và vành khăn vấn ngày xưa của các cụ ở Huế

BÙI MINH ĐỨCNói đến trang phục của các Cụ chúng ta ngày xưa là phải nhắc đến cái búi tó và cái khăn vấn bất di bất dịch trên đầu các Cụ. Các Cụ thường để tóc dài và vấn tóc thành một lọn nhỏ sau ót trông như cái củ kiệu nên đã được dân chúng đương thời gọi là “búi tó củ kiệu”. Ngoài cái áo lương dài, cái dù đen và đôi guốc gỗ, mỗi khi ra đường là các Cụ lại bối tóc hình củ kiệu và vấn dải khăn quanh trên đầu, một trang phục mà các cụ cho là đứng đắn nghiêm trang của một người đàn ông biết tôn trọng lễ nghĩa. Trang phục đó là hình ảnh đặc trưng của người đàn ông xứ ta mãi cho đến đầu thế kỷ thứ 20 mới bắt đầu có nhiều biến cải sâu đậm
Tiếng hát và du thuyền trên sông Hương

MAO THUỶ THANH (*)Tiếng hát và du thuyền trên sông Hương là nét đẹp kỳ thú của xứ Huế. Trên sông Hương có hai chiếc cầu bắc ngang: cầu Phú Xuân và cầu Trường Tiền nhưng trước đây người dân Huế thường có thói quen đi đò ngang. Bến đò ở dưới gốc cây bồ đề cổ thụ, nằm đối diện với trường Đại học Sư phạm Huế. Một hôm, tôi và nữ giáo sư Trung Quốc thử ngồi đò sang ngang một chuyến. Trên đò đã có mấy người; thấy chúng tôi bước xuống cô lái đò áp đò sát bến, mời chúng tôi lên đò.
Chiều Tam Giang

VÕ NGỌC LANBuổi chiều, ngồi trên bến đò Quảng Lợi chờ đò qua phá Tam Giang, tôi nghe trong hư vô chiều bao lời ru của gió. Lâu lắm rồi, tôi mới lại được chờ đò. Khác chăng, trong cảm nhận tôi lại thấy bờ cát bên kia phá giờ như có vẻ gần hơn, rõ ràng hơn.
Đời sống tâm linh của dân chài đầm phá xưa

HỒNG NHUTôi vẫn trộm nghĩ rằng: Tạo hóa sinh ra mọi thứ: đất, nước, cây cỏ chim muông... và con người. Con người có sau tất cả những thứ trên. Vì vậy cỏ cây, đất nước... là tiền bối của con người. Con người ngoài thờ kính tổ tiên ông bà cha mẹ, những anh hùng liệt sĩ đã mất... còn thờ kính Thần Đất, Thần Nước, Thần Đá, Thần Cây...là phải đạo làm người lắm, là không có gì mê tín cả, cho dù là con người hiện đại, con người theo chủ nghĩa vô thần đi nữa! Chừng nào trên trái đất còn con người, chừng đó còn có các vị thần. Các vị vô hình nhưng không vô ảnh và cái chắc là không vô tâm. Vì sao vậy? Vì các vị sống trong tâm linh của con người, mà con người thì rõ ràng không ai lại tự nhận mình là vô tâm cả.
Dấu ấn xứ Huế

MẠNH HÀTôi không sinh ra ở Huế nhưng đã có đôi lần đến Huế, khác với Hà Nội hay Thành phố Hồ Chí Minh, Huế có nét trầm lắng, nhẹ nhàng, mỗi lần khi đến Huế tôi thường đi dạo trên cầu Trường Tiền, ngắm dòng Hương Giang về đêm, nghe tiếng ca Huế văng vẳng trên những chiếc thuyền rồng du lịch thật ấn tượng. Cho đến nay đã có biết bao bài thơ, bài hát viết về Huế thật lạ kỳ càng nghe càng ngấm và càng say: Huế đẹp, Huế thơ luôn mời gọi du khách.
Phố cổ Bao Vinh

VÕ NGỌC LANNgười ta thường nói nhiều về phố cổ Hội An, ít ai biết rằng ở Huế cũng có một khu phố cổ, ngày xưa thương là một thương cảng sầm uất của kinh kỳ. Đó là phố cổ Bao Vinh. Khu phố này cách kinh thành Huế chừng vài ba cây số, nằm bên con sông chảy ra biển Thuận An. Đây là nơi ghe, thuyền trong Nam, ngoài Bắc thường tụ hội lại, từ cửa Thuận An lên, chở theo đủ thứ hàng hoá biến Bao Vinh thành một thương cảng sầm uất vì bạn hàng khắp các chợ trong tỉnh Thừa Thiên đều tập trung về đây mua bán rộn ràng.
Di sản đô thị và cảnh quan cố đô Huế: những thử thách về kinh tế và văn hoá

NGUYỄN XUÂN HOATrước khi quần thể di tích cố đô Huế được công nhận là di sản văn hoá thế giới, thành phố Huế đã được nhiều người nhìn nhận là một mẫu mực về kiến trúc cảnh quan của Việt Nam, và cao hơn nữa - là “một kiệt tác bài thơ kiến trúc đô thị” như nhận định của ông Amadou Mahtar M”Bow - nguyên Tổng Giám đốc UNESCO trong lời kêu gọi tháng 11-1981.
Không gian văn hóa Huế

DƯƠNG PHƯỚC THU Bút kýXứ Thuận Hóa nhìn xa ngoài hai ngàn năm trước, khi người Việt cổ từ đất Tổ Phong Châu tiến xuống phía Nam, hay cận lại gần hơn bảy trăm năm kể từ ngày vua Trần Anh Tông cho em gái là Huyền Trân Công chúa sang xứ Chàm làm dâu; cái buổi đầu ở cương vực Ô Châu ác địa này, người Việt dốc sức tận lực khai sông mở núi, đào giếng cày ruộng, trồng lúa tạo vườn, dựng nhà xây đình, cắm cây nêu trấn trị hung khí rồi thành lập làng xã.
Sông Hương, dòng sông văn hoá

TRƯƠNG THỊ CÚCSông Hương, một dòng sông đẹp, sôi nổi với những ghềnh thác đầu nguồn, mềm mại quàng lấy thành phố như một dải lụa, hài hoà tuyệt diệu với thiên nhiên xinh đẹp và hệ thống thành quách, cung điện, lăng tẩm, đền chùa; với hàng trăm điệu hò, điệu lý; với những ngày hội vật, hội đua trải, đua ghe; với mảnh vườn và con người xứ Huế, là nguồn cảm hứng vô tận của người nghệ sĩ, thu hút sự say mê của nhiều khách phương xa. Không những là một dòng sông lịch sử, sông Hương còn là không gian văn hoá làm nẩy sinh những loại hình nghệ thuật, những hội hè đình đám, là không gian của thi ca, nhạc hoạ, là dòng chảy để văn hoá Huế luân lưu không ngừng.
Ẩm thực nhà lam xứ Huế tiếp cận từ góc độ văn hoá

TÔN NỮ KHÁNH TRANG Khi bàn về văn hoá ẩm thực, người ta thường chú trọng đến ẩm thực cung đình, hay dân gian, và chủ yếu đề cập đến sinh hoạt, vai trò, địa vị xã hội... hơn là nghĩ đến hệ ẩm thực liên quan đến đời sống lễ nghi.
Sông Hương - tặng phẩm của thiên nhiên xứ Huế

TRƯƠNG THỊ CÚC• Bắt nguồn từ những khe suối róc rách ở vùng núi đại ngàn A Lưới - Nam Đông giữa Trường Sơn hùng vỹ, ba nhánh sông Tả Trạch, Hữu Trạch và nguồn Bồ đã lần lượt hợp lưu tạo thành hệ thống sông Hương, chảy miên man từ vùng núi trung bình ở phía đông nam A Lưới, nam Nam Đông, băng qua những dãy núi đồi chập chùng ở Hương Thuỷ, Hương Trà, Phong Điền rồi xuôi về đồng bằng duyên hải, chảy vào phá Tam Giang để đổ nước ra biển Đông.
Tìm nghĩa vài tên làng quê xứ Huế

NGUYỄN KHẮC MAIỞ xứ Huế có những tên làng quê mà nghĩa của chúng vẫn còn là sự ám ảnh kiếm tìm giải thích, chắc chắn chúng phải có nghĩa cụ thể nào đó. Người xưa không bao giờ đặt tên một vùng đất mà chẳng có nghĩa gì cả cứ như là người Mã Lai họ đặt tên vùng đất kinh đô cũng lần ra cái nghĩa đó là “cửa sông bùn lầy” (Kua-la-lăm-pua). Những cái tên như Kim Long, An Hoà, Dương Xuân, Phú Tài, Phú Mậu thì những ai có chút hiểu biết chữ Hán đều có thể lần tìm ý nghĩa. Nhưng có những cái tên làng quê thật khó đoán được cái nghĩa của chúng.
Chiếc bánh đường đen thuở nào ở Huế

BÙI MINH ĐỨC Ngày nay, hễ nói đến đường để nấu chè là ai ai ở Huế cũng nghĩ đến đường cát trắng, đến thứ đường bột trắng tinh đã được tinh lọc do các nhà máy đường tân tiến sản xuất. Có người cũng còn nhớ đến đường phèn để chưng với chanh ăn khi bị ho, hoặc đường tinh thể là thứ đường đặc biệt màu vàng dùng để uống với cà phê cho thêm phần đậm đà. Nhưng chẳng ai có thể nhắc đến chiếc bánh đường đen ở Huế của thuở nào.
Kinh thành Huế và Kinh dịch

NGUYỄN TIẾN VỞNKinh Dịch (Chu Dịch) là sách về sự biến đổi. Dịch, nói gọn lại là biến đổi. Tinh thần xuyên suốt của Kinh Dịch là quy luật chuyển dời, biến hoá của vạn vật trong cõi trời đất. Mọi vật, bất kể to lớn như vũ trụ, hay nhỏ nhoi như các nguyên tử, đều không bao giờ đứng yên. Mọi sự, từ chuyện người có thể biết đến chuyện chỉ trời đất biết, cũng vận động biến hoá khôn lường.
Núi Ngự sông Hương

PHAN THUẬN AN Dạ thưa xứ Huế bây giờ,Vẫn còn núi Ngự bên bờ sông Hương. (Bùi Giáng)
Hán nôm làng xã xứ Huế

NGUYỄN VĂN THỊNHCũng như trên cả nước, trước cách mạng tháng Tám, làng (tên gọi chữ Hán là xã), ở Thừa Thiên Huế là một đơn vị cơ bản trong tổ chức hành chính của các vương triều.