“Tay chơi” Nguyễn Quang Sáng rời xa cõi tạm, “trưởng lão” Tô Hoài về với “Cát bụi chân ai,” nhà văn của đất và người phương Nam - Anh Đức về với đất Mẹ, tác giả của “Biển và chim bói cá” - nhà văn Bùi Ngọc Tấn kết thúc hành trình sống và viết…
Nhà văn Tô Hoài (Báo Ảnh Việt Nam/TTXVN)
Năm 2014, làng văn Việt Nam đã tiễn biệt nhiều cây bút gạo cội.
Giấc trưa… bất tận
“Giấc ngủ trưa ấy kéo dài bất tận và nó đã đưa ba vĩnh viễn rời xa má con tôi,” đạo diễn Nguyễn Quang Dũng hồi tưởng lại thời điểm cha anh - nhà văn Nguyễn Quang Sáng “đến nơi gặp những bạn bè thân: chú Trịnh Công Sơn, chú Bảo Phúc…”
Nhớ về cha, Dũng “khùng” kể: cả một đời, cha anh đã sống, đã đi, đã “chơi” và đã viết. Tụ tập cùng bạn bè bên bàn nhậu là một thú chơi đặc biệt của tác giả “Chiếc lược ngà.”
“Khi nhậu, không ít người ‘lạc lối’ nhưng cha tôi luôn giữ ‘tửu đạo’ riêng,” đạo diễn Quang Dũng chia sẻ. “Tửu đạo” ấy đã được chính nhà văn “thơ ca hóa” trong bài thơ “Rượu”: “Trong mâm rượu/ Nếu nói xấu người vắng mặt/ Rượu sẽ thành thuốc độc/ Trong mâm rượu/ Nhắc, nhớ người vắng mặt/ Rượu sẽ ngọt ngào nước thánh/ Ta rót vào hồn nỗi nhớ thương.”
“Rượu” của Nguyễn Quang Sáng được in trong tuyển tập “Sài Gòn thơ” (Nhà xuất bản Văn học và Hội Nhà văn Thành phố Hồ Chí Minh ấn hành năm 2007).
Nhà văn Nguyễn Quang Sáng (12/1/1932-13/2/2014) sinh tại xã Mỹ Luông, huyện Chợ Mới, An Giang. Ông khẳng định tài năng của mình ở nhiều thể loại như: truyện ngắn, tiểu thuyết, kịch bản phim.
Một số tác phẩm tiêu biểu trong cuộc đời cầm bút của ông như: “Đất lửa” (tiểu thuyết, 1963), “Chiếc lược ngà” (truyện ngắn, 1966), “Cánh đồng hoang” (kịch bản phim, 1978), “Nhà văn về làng” (truyện ngắn, 2008)...
Năm 2000, ông được trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học-Nghệ thuật.
Chuyến đi cuối cùng
Sống “vắt mình” qua hai thế kỷ (27/9/1920-7/6/2014), mọi ngã rẽ, bước ngoặt trong câu chuyện đời Tô Hoài đều gắn với những bước thăng trầm của mảnh đất Thăng Long.
Trong ký ức người ở lại - nhà thơ Bằng Việt, “cây đại thụ” Tô Hoài là một ông cụ với tâm hồn trẻ trung, yêu đời cùng nụ cười móm mém rất đặc biệt - vừa bao dung, hồn hậu lại vừa phảng phất nét nghịch ngợm, “tinh quái”…
Nhà văn Tô Hoài tên thật là Nguyễn Sen. Bút danh Tô Hoài gắn với hai địa danh: sông Tô Lịch và phủ Hoài Đức.
Hơn 70 năm cầm bút, miệt mài góp nhặt những hay, dở của cuộc đời, đắp đổi những ưu tư của nhân tình thế thái, Tô Hoài để lại cho hậu thế một gia tài văn chương đồ sộ với hơn 100 tác phẩm. Ông thường viết về những cảnh đời, phận người, về Hà Nội của một thời xưa cũ.
Điều này được thể hiện sinh động, sắc nét qua một số tác phẩm tiêu biểu của ông như: “Dế Mèn phiêu lưu ký” (1941), “O chuột” (1942), “Truyện Tây Bắc” (1953), “Cát bụi chân ai” (1992), “Ba người khác” (2006)...
Kết thúc hành trình dài, nhọc nhằn trong cả đời sống và văn nghiệp, Tô Hoài đã bắt đầu chuyến đi cuối cùng tới miền cực lạc vào ngày 7/6.
Nhà văn Tô Hoài được trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học-Nghệ thuật (đợt 1 - năm 1996), Giải thưởng Bùi Xuân Phái-Vì tình yêu Hà Nội (năm 2010)…
Nhắc nhớ những suy tư về đất và người phương Nam
Nhà văn Anh Đức đã về với đất Mẹ vào đêm 21/8 nhưng hậu thế sẽ mãi nhắc nhớ đến các nhân vật đặc biệt trong những trang văn của ông: chị Tư Hậu (“Một chuyện chép ở bệnh viện”) hay chị Sứ (trong “Hòn đất”)…
Cả hai sáng tác tiêu biểu bậc nhất của đời văn Anh Đức đều đã được chuyển thể thành những bộ phim tiêu biểu của lịch sử điện ảnh Việt Nam. Với sự cộng hưởng ấy, những trang viết đầy suy tư, ám ảnh về đất và người phương Nam này như được nối dài đời sống và mở rộng sức lan tỏa trong cộng đồng.
Bên cạnh đó, nhà văn Anh Đức còn có những tác phẩm đặc sắc khác như: “Biển động” (1952), “Bức thư Cà Mau” (1965), “Giấc mơ ông lão vườn chim” (1970), “Đứa con của đất” (1976)…
Nhà văn Anh Đức tên thật là Bùi Đức Ái. Ông sinh năm 1935 tại xã Bình Hòa (huyện Châu Thành, An Giang). Nhà văn Anh Đức được trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học-Nghệ thuật vào năm 2000.
Về với “Biển và chim bói cá”
Cuối năm 2014, làng văn tiếp tục phải đón nhận tin buồn khi nhà văn Bùi Ngọc Tấn bước tới tận cùng của vòng xoay “sinh-lão-bệnh-tử” vào sáng 18/12 tại Hải Phòng.
Trước khi đến với văn chương, ông là phóng viên báo Tiền Phong. Năm 1954, nhà văn Bùi Ngọc Tấn trong đoàn quân tiến về tiếp quản Thủ đô Hà Nội.
Trong cuộc đời cầm bút của mình, nhà văn Bùi Ngọc Tấn đã được trao nhiều giải thưởng văn học như: Giải Henri Queffenlec (Pháp) năm 2012 cho tác phẩm “Biển và chim bói cá” (tiểu thuyết); Giải B văn xuôi (không có giải A) giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam 2004 cho tập ký chân dung “Rừng xưa xanh lá” (ký chân dung)....
Đây cũng là những trang viết tiêu biểu của đời văn Bùi Ngọc Tấn.
Theo
Sau gần 30 năm thực hiện đường lối đổi mới về văn hóa văn nghệ được đề ra trong Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ VI của Đảng Cộng sản Việt Nam (tháng 12/1986), văn học Việt Nam đã có nhiều bước chuyển sâu sắc, đạt nhiều thành tựu đáng kể trên tất cả các thể loại, góp phần quan trọng vào việc xây dựng nền tảng văn hóa, tinh thần của con người và xã hội.
. Hai năm sau kể từ khi Julia Kristeva đưa ra khái niệm liên văn bản (intertextuality), Roland Barthes đã đi xa hơn nhiều qua một tuyên bố gây sốc: Cái chết của tác giả (The Death of the Author, 1968). Những quan niệm mới mẻ của các nhà khoa học một thời từng là trụ cột của chủ nghĩa cấu trúc đã chính thức khép lại vai trò của isme này và mở ra giai đoạn hậu cấu trúc. Trong quan niệm mang tính gây hấn của họ, người đọc, từ chỗ là kẻ bên lề, đã chính thức bước vào vị thế trung tâm với tư cách là kẻ có quyền năng tối thượng trong việc thiết lập mối quan hệ và ý nghĩa giữa văn bản và liên văn bản, giữa văn bản và các thiết chế văn hóa đã tạo ra nó(1).
Tiểu thuyết về giải phóng miền Nam Biên bản chiến tranh 1-2-3-4.1975 của nhà báo kỳ cựu Trần Mai Hạnh đã vượt qua tiểu thuyết về chiến tranh biên giới phía Bắc Mình và họ của Nguyễn Bình Phương, tác giả xuất sắc của văn học đương đại.
"Những đỉnh núi du ca" là công trình nghiên cứu mới nhất về tộc người H'mông của nhà nghiên cứu trẻ Nguyễn Mạnh Tiến (ảnh bên), người đã cố công lang thang suốt ba năm trên khắp miền núi phía Bắc mà trọng tâm là cao nguyên đá Đồng Văn để tìm kiếm cho mình một lối tiếp cận khả dĩ nhất để giải mã những phản ứng phức tạp của tộc người vừa đặc biệt, vừa hấp dẫn nhưng cũng không ít bí ẩn.
"Có một phố vừa đi qua phố" - tập di cảo của cố tác giả Đinh Vũ Hoàng Nguyên - là một trong bốn tác phẩm văn học đoạt giải "Văn học Nghệ thuật Thủ đô 2014".
Nhà văn quân đội có tiếng Đình Kính (Hải Phòng) viết ở nhiều lĩnh vực: Tiểu thuyết, truyện ngắn, ký, kịch bản phim. Mảng chủ đề lớn mà ông đeo đuổi là biển và những người lính biển, với các tác phẩm “Sóng cửa sông” (1976), “Đảo mùa gió” (1978), “Lính thủy” (1978), “Người của biển” (1985) - Giải thưởng văn học Bộ Quốc phòng, “Sóng chìm” (2002), “Huyền thoại tàu không số” (2012) - 2 tác phẩm này đều đoạt Giải thưởng Hội Nhà văn VN. Phóng viên Báo Lao Động đã phỏng vấn ông…
Trong tiểu thuyết Xác phàm, nhà văn Nguyễn Đình Tú dùng hình ảnh “mùi buồn” để gợi lại ẩn ức về một cuộc chiến tranh.
Bất kỳ người cầm bút nào cũng đều mơ ước rằng tác phẩm của mình sẽ trở thành sách gối đầu giường của hàng triệu người. Sao chúng tôi - những nhà văn, nhà thơ Việt Nam lại không mong muốn một ngày tác phẩm của mình hiện diện trên các ngôn ngữ của dân tộc khác chứ?
NGUYỄN NHẬT ÁNH
Tạp văn
Nhà văn Tô Hoài - tác giả của cuốn sách "Dế mèn phiêu lưu ký" khiến bao thế hệ bạn đọc Việt Nam say mê - đã từ trần vào trưa 6.7.2014 tại nhà riêng ở Hà Nội, hưởng thọ 95 tuổi.
Nobel Văn học là đỉnh cao nhưng không phải đỉnh cao nào cũng làm hoan hỉ tất cả mọi người. Việc lựa chọn của viện Hàn lâm Thuỵ Điển những năm gần đây chắc chắn sẽ làm chạnh lòng những ai đã trót yêu thích thế giới văn chương của Kafka, Jorge Louis Borges, Umberto Eco, Robbe – Grillet, Italo Calvino…
Ngày nay, nhìn lại chủ trương cách mạng của Phan Châu Trinh cách đây hơn một thế kỷ, một lần nữa chúng ta lại thấy tầm nhìn của một người mang khát vọng Khai dân trí, Chấn dân khí, Hậu dân sinh.
Lần nào ra Hà Nội, dù dài ngày hay chỉ là thoáng chốc, nhà văn Trần Thùy Mai cũng tới ngồi uống cà phê ở nhà hàng Thủy Tạ nhìn ngắm hồ Gươm và hẹn bạn bè tới gặp gỡ chuyện trò. Hỏi vì sao chị chỉ chọn mỗi chỗ này, Trần Thùy Mai bảo: “Là vì ở đây là “Hà Nội nhất”, lại có thiên nhiên bao quanh, giống như bờ sông Hương ở Huế vậy…”.