Mùa xuân đô thị Huế
LÊ VĂN LÂN
Một mùa xuân mới lại về trên quê hương “Huế luôn luôn mới” để lại trong tâm hồn người dân Huế luôn trăn trở với bao khát vọng vươn lên, trả lời câu hỏi phải tiếp tục làm gì để Huế là một thành phố sáng tạo, một đô thị đáng sống. Gạt ra ngoài những danh hiệu, kể cả việc Huế chưa trở thành thành phố trực thuộc Trung ương, vấn đề đặt ra đâu là cái lõi cái bất biến của Huế và chúng ta phải làm gì để cái lõi đó tỏa sáng.
"Bài thơ đô thị" Ảnh: Văn Đình Huy
Không ai có thể phủ nhận Huế là nơi thành phố bài thơ, có quỹ kiến trúc vô giá, bao gồm kiến trúc cung đình, kiến trúc lăng tẩm chùa chiền, nhà thờ, kiến trúc dân gian truyền thống. Quỹ kiến trúc đó hài hòa với thiên nhiên, phong cảnh hữu tình. Huế là trung tâm tôn giáo lớn của đất nước, có đời sống tâm linh phong phú. Huế là nơi đào tạo nhiều nhân tài kiệt xuất cho đất nước thời cận đại cũng như hiện đại. Huế trong kháng chiến là thành phố viết nên truyền thống tấn công - nổi dậy - anh dũng - kiên cường, và là thành phố kết nghĩa cùng Hà Nội và Sài Gòn. Và trong hiện tại Huế cùng Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh tạo thế cân bằng trong phát triển đất nước: Hà Nội - Trung tâm chính trị; Thành phố Hồ Chí Minh - Trung tâm kinh tế, và Huế - Trung tâm văn hóa; tạo thế chân vạc trong hội nhập và phát triển.
Cái bất biến đó chính là vị thế của Huế. Huế trở thành thành phố to hay nhỏ thực ra không quan trọng bởi vì vị thế đó chính là Huế. Nếu được nhận thức đầy đủ thì có lợi cho đất nước, nhưng đi chậm mà chắc vẫn là cái hay của nó. Phát triển đô thị ồ ạt như hiện nay, như mọi người thường nói là phát triển “nóng” đôi khi trở thành tai họa đối với Huế, nếu không nói là mất phương hướng. Tư duy nhiệm kì, tâm trạng nôn nóng là điều luôn cần cảnh giác trong phát triển đô thị Huế. Cho rằng Huế ở đâu cũng gặp di tích là cách nghĩ và cách nói thiếu nghiêm túc về Huế mà chúng ta thường gặp trên những lĩnh vực nhạy cảm.
*
Phát triển đô thị Huế luôn là vấn đề tranh cãi và luôn có những ý kiến trái ngược nhau giữa những nhà quản lí và những nhà văn hóa, các nhân sĩ trí thức cũng như người dân thành phố. Tranh cãi là lẽ đương nhiên bởi vì việc này đã xảy ra cả trăm năm nay trong ứng xử với Huế. Những xung đột đó đã có câu trả lời trong điều chỉnh quy hoạch chung thành phố đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050 mà Chính phủ vừa ra quyết định phê duyệt tháng 5/2014.
Trước hết theo quy hoạch, Huế được mở rộng gần gấp 5 lần hiện nay từ trên 70km2 lên gần 350km2. Quy hoạch mới đã được đón nhận nồng nhiệt của các chuyên gia, các nhà văn hóa của những người dân Huế cũng như bạn bè gần xa. Quy hoạch mới có thể nói vừa giải tỏa những bức xúc của thành phố lịch sử, vừa mở ra một tầm nhìn mới, một không gian mới về Huế trên các lĩnh vực với mục tiêu đưa Huế trở thành đô thị sáng tạo văn hóa, trở thành một đô thị công nghiệp tri thức, một đô thị môi trường kiểu mẫu. Một trung tâm lớn đặc sắc của đất nước. Quy hoạch mới thể hiện các quan điểm của Trung ương về Huế, cụ thể hóa Kết luận 48 và những nhận định mới đây của Bộ Chính trị về Huế.
Hạn chế phát triển theo lối lan tỏa, tạo lập cụm đô thị di sản - văn hóa - cảnh quan thân thiện với môi trường là điểm nhấn của quy hoạch mới. Theo đó thành phố Huế tương lai sẽ gồm thành phố cũ và các đô thị phụ trợ gồm: Hương Thủy - Thuận An - Hương Trà - Bình Điền. Mỗi một đô thị phụ trợ là cửa ngõ của Huế có chức năng riêng của nó. Hương Thủy, cửa ngõ phía Nam thành phố Huế có chức năng dịch vụ phức hợp của trung tâm công nghiệp cung cấp dịch vụ công cộng, kết nối với thành phố cũ là trung tâm nghiên cứu phát triển, làng đại học… Riêng khu nghiên cứu phát triển, quy hoạch bố trí khoảng 100 hecta phát triển các ngành công nghiệp sạch, có kĩ thuật cao, không ảnh hưởng cảnh quan môi trường khu vực. Trung tâm này kết hợp với trung tâm y tế chuyên sâu, làng đại học phát triển công nghiệp tri thức. Hương Trà, cửa ngõ phía Bắc tăng cường chức năng công nghiệp với trung tâm là khu công nghiệp Tứ Hạ. Hương Thủy - Hương Trà tạo thành trục phát triển kinh tế theo trục giao thông chính quốc gia và hành lang kinh tế Đông - Tây với các khu công nghiệp tập trung trên 1.200 hecta. Thuận An, cửa ngõ phía Đông thành phố đóng vai trò cửa ngõ hàng hải có chức năng đặc thù du lịch sinh thái biển, đầm phá, là động lực để Huế trở thành đô thị hướng biển. Bình Điền, cửa ngõ phía Tây phát triển chức năng du lịch, duy trì và mở rộng cụm văn hóa lễ hội và các thiết chế văn hóa ở Tây - Nam Huế, phát triển các loại hình du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, tâm linh… Từ Bình Điền đến Thuận An kết nối nhau qua sông Hương sẽ trở thành trục phát triển du lịch.
Hạn chế phát triển theo lối lan tỏa, thành phố cũ và các đô thị phụ trợ sẽ được nối kết nhau bằng hệ thống giao thông đường vành đai và dải cây xanh. Riêng dải cây xanh giữa các đô thị quy hoạch bố trí gần 10.000 hecta. Đây thực sự là con số ấn tượng đặt ra cho các cơ quan quản lí phải nghiêm túc với nó nếu mong muốn Huế trở thành một thành phố xanh, một đô thị sinh thái, một thành phố đáng sống.
Một điểm nhấn khác của qui hoạch trong ứng xử với Huế mà nhiều người lưu tâm trong phát triển hạ tầng kĩ thuật, đó chính là hệ thống thoát nước mặt và xử lý nước thải, chất thải rắn. Huế là một thành phố chằng chịt sông, hồ, hào, đầm phá; tình trạng mới mưa đã ngập là điều khó chấp nhận, nhất là khi diện ngập ngày càng mở rộng. Quy hoạch nhấn mạnh phải cải tạo nâng cao năng lực của hệ thống thoát lũ: nạo vét lòng sông Hương, sông Phổ Lợi, sông An Cựu, sông Chợ Nọ. Riêng đối với sông Hương chung quanh lưu vực quy hoạch bố trí 2,4 km2 xây dựng 15 hồ điều hòa. Cùng với việc cải tạo hệ thống thoát nước bảo đảm cho nước tự thoát về các sông lớn, quy hoạch không loại trừ xây dựng các trạm bơm để bơm xả ra sông.
Đối với hệ thống xử lí nước thải, trước đây thành phố triển khai dự án thoát nước Bỉ, vì nhiều lí do dự án không thành công. Vấn đề ở đây là để Huế trở thành một đô thị hiện đại là việc hết sức cần thiết và không thể thiếu. Trả lời vấn đề này quy hoạch chỉ rõ: Đối với các khu vực trong Kinh thành Huế, các khu phố cũ, các khu vực hiện đang sử dụng thoát nước thải chung, tiến tới chuyển đổi sang thoát nước thải riêng. Điều này cũng có nghĩa là các khu đô thị mới, các khu công nghiệp, các khu vực chưa lắp đặt hệ thống thoát nước thải phải xây dựng hệ thống thoát nước thải riêng. Qui hoạch nhấn mạnh về sự cần thiết phải xây dựng các trạm xử lý nước thải phía Bắc và Nam Huế, xây dựng mới nhà máy xử lý nước thải cho từng đô thị, từng khu công nghiệp… Với mục tiêu đến năm 2020 xử lý nước thải đạt 76,2% và đến năm 2030 đạt 97,2%. Đối với chất thải rắn, quy hoạch xác định sự cần thiết của các khu xử lý chất thải rắn có công nghệ hiện đại, sử dụng các công nghệ tái chế, thân thiện môi trường, giảm tối đa lượng rác thải chôn lấp. Với mục tiêu đến năm 2030 thu gom gần 150.000 tấn/năm trong đó 90% được tái chế.
Tất nhiên hạ tầng kĩ thuật có nhiều lĩnh vực, nhưng chỉ riêng thoát nước mặt, xử lý nước thải, chất thải rắn đối với Huế đã là một thách thức to lớn đòi hỏi các nhà quản lý phải đối diện với nó và có hành động thực sự quyết liệt: Làm sao để thực hiện mục tiêu đề ra, giải pháp nào để huy động các nguồn lực, lộ trình thực hiện như thế nào để tạo bước đi thích hợp, bước đi sau trên nền bước đi trước để không lãng phí và đạt được hiệu quả.
*
Tương lai của Thừa Thiên Huế và thành phố Huế ở đâu? Nó nằm trong Kết luận 48 mà Bộ Chính trị cách đây 5 năm, nó nằm trong quyết định phê duyệt điều chỉnh quy hoạch chung thành phố Huế đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050 mà Thủ tướng Chính phủ vừa phê duyệt và những kết luận mới đây của Bộ Chính trị về Huế. Đây là những văn bản cực kì quan trọng mà nội dung của nó cần được tìm hiểu và thảo luận rộng rãi. Nó cần tạo sự thống nhất cao trong suy nghĩ và hành động của mọi người khi nghĩ về tương lại Huế.
Gạt ra ngoài những thành tích viển vông, những danh hiệu sáo rỗng, Huế đang dần lộ ra chất ngọc khó nơi nào có được. Huếvẫn luôn luôn mới, luôn ngập tràn mùa xuân.
L.V.L
(SH311/01-15)
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
LTS: Đại Học Huế đang ở tuổi 50, một tuổi đời còn ngắn ngủi so với các Đại học lớn của thế giới. Nhưng so với các Đại học trong nước, Đại Học Huế lại có tuổi sánh vai với các Đại học lớn của Việt như ở Hà Nội và TP Hồ Chí Minh. Trên hành trình phát triển của mình, Đại Học Huế đã góp phần không nhỏ vào sự phát triển kinh tế, giáo dục, văn hoá ở miền Trung, Tây Nguyên, đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao cho khu vực và cả nước. Nhân dịp kỷ niệm này, TCSH phân công ông Bửu Nam, biên tập viên tạp chí, trao đổi và trò chuyện với PGS.TS. Nguyễn Văn Toàn, Giám đốc Đại Học Huế. Trân trọng giới thiệu với bạn đọc cuộc trò chuyện này.
-
VÕ ĐẮC KHÔICó một thời người Huế loay hoay đi vỡ núi, phá rừng trồng khoai sắn. Có một thời người Huế tìm cách mở cảng nước sâu để vươn ra biển lớn, hay đón những con tàu viễn xứ xa xôi. Cả nước, các tỉnh thành láng giềng như Quảng Bình, Quảng Trị, Đà Nẵng cũng đều ra sức làm như thế, sao ta có thể ngồi yên?
-
TRẦN ĐÌNH SƠNĐất Việt là cái nôi sinh trưởng của cây trà và người Việt biết dùng trà làm thức uống thông thường, lễ phẩm cúng tế, dâng tặng, ban thưởng từ hàng ngàn năm nay.
-
NGUYỄN XUÂN HOÀNGTừng là đất Kẻ Chợ – kinh đô triều Nguyễn xưa, ẩm thực Huế dựa trên nền tảng triết lý của cái đẹp, món ăn món uống phải ngon nhưng nhất thiết phải đẹp, vị phải đi với mỹ, thiếu mỹ thì không còn vị nữa.
-
TRƯƠNG THỊ CÚCTrong vô vàn những bài thơ viết về Huế, hai câu thơ của Phan Huyền Thư dễ làm chúng ta giật mình:Muốn thì thầm vuốt ve Huế thật khẽLại sợ chạm vào nơi nhạy cảm của cơ thể Việt Nam (Huế)
-
FRED MARCHANT(*) Trong chuyến viếng thăm Huế lần thứ hai vào năm 1997, tôi làm một bài thơ đã đăng trong tập thứ hai của tôi, Thuyền đầy trăng (Full Moon Boat). Bối cảnh bài thơ là một địa điểm khảo cổ nổi danh ở Huế. Có thể nói là bài thơ này thực sự ra đời (dù lúc đó tôi không biết) khi nhà thơ Võ Quê đề nghị với tôi và các bạn trong đoàn ghé thăm Đàn Nam Giao trước khi đi ăn tối ở một quán ăn sau Hoàng Thành bên kia sông Hương.
-
TRẦN KIÊM ĐOÀNDu khách là người trong mắt nhìn và qua cảm nhận của chính người đó.
-
TRƯƠNG THỊ CÚCTừ buổi hồng hoang của lịch sử, hình ảnh ban đầu của xứ Huế chỉ thấp thoáng ẩn hiện qua mấy trang huyền sử của đất nước Trung Hoa cổ đại. Tài liệu thư tịch cổ của Trung Quốc đã kể lại từ năm Mậu Thân đời vua Đường Nghiêu (2353 năm trước Công nguyên), xứ Việt Thường ở phương Nam đã đến hiến tặng vua Nghiêu con rùa thần từng sống qua ngàn năm tuổi.
-
HỒ ĐĂNG THANH NGỌCCó một hiện tượng lịch sử lý thú, ở những nơi khác vốn dĩ bình thường nhưng ở Huế theo tôi là rất đặc biệt, đó là tại mảnh đất này sau hơn ba mươi năm ngày đất nước thống nhất, đã hình thành một thế hệ nữ doanh nhân thành đạt giữa chốn thương trường.
-
MINH TÂMTôi nghe bà con bán tôm ở chợ Bến Ngự kháo nhau: Dân nuôi tôm phá Tam Giang đã xây miếu thờ “Ông tổ nghề” của mình gần chục năm rồi. Nghe nói miếu thờ thiêng lắm, nên bà con suốt ngày hương khói, cả những người nuôi tôm ở tận Phú Lộc, dân buôn tôm ở Huế cũng lặn lội vượt Phá Tam Giang lễ bái tổ nghề.
-
PHẠM THỊ ANH NGA"Hiểu biết những người khác không chỉ đơn giản là một con đường có thể dẫn đến hiểu biết bản thân: nó là con đường duy nhất" (Tzvetan Todorov)
-
TRẦN ĐỨC ANH SƠNSau hơn 1,5 thế kỷ được các chúa Nguyễn chọn làm thủ phủ của Đàng Trong, đến cuối thế kỷ XVIII, Huế trở thành kinh đô vương triều Tây Sơn (1788 - 1801) và sau đó là kinh đô của vương triều Nguyễn (1802 - 1945).
-
TRƯƠNG THỊ CÚC Sông Hương là một trong những nét đẹp tiêu biểu của thiên nhiên xứ Huế. Sông là hợp lưu của hai nguồn Hữu Trạch, Tả Trạch, chảy qua vùng đá hoa cương cuồn cuộn ghềnh thác, đổ dốc từ độ cao 900 mét đầu nguồn Hữu trạch, 600 mét đầu nguồn Tả trạch, vượt 55 ghềnh thác của nguồn hữu, 14 ghềnh thác của nguồn tả, chảy qua nhiều vùng địa chất, uốn mình theo núi đồi trùng điệp của Trường Sơn để gặp nhau ở ngã ba Bàng Lãng, êm ả đi vào thành phố, hợp lưu với sông Bồ ở Ngã Ba Sình và dồn nước về phá Tam Giang, đổ ra cửa biển Thuận An.
-
Chúng ta biết rằng trong thời đại ngày nay, khi đầu tư xây dựng những cơ sở nhằm đáp ứng nhu cầu cao của người đi du lịch, văn hóa ẩm thực được xem như là cánh cửa đầu tiên được mở ra để thu hút du khách.
-
Chúng tôi đi thăm đầm chim Quảng Thái, theo ông Trần Giải, Phó chủ tịch huyện Quảng Điền.
-
I. Chúng tôi xin tạm hiểu như sau về văn hóa Huế. Đó là văn hóa Đại Việt vững bền ở Thăng Long và Đàng Ngoài chuyển vào Thuận Hóa - Phú Xuân.
-
Thúng mủng Bao La đem ra đựng bột. Chiếu Bình Định tốt lắm ai ơi. Tạm tiền mua lấy vài đôi. Dành khi hiếu sự trải côi giường Lào.
-
LTS: Tiến sĩ Nguyễn Thuyết Phong hiện đang dạy tại trường đại học Kent State thuộc tiểu bang Ohio, . Đây là một trong những bài trích ra từ cuốn Hồi ký âm nhạc, gồm những bài viết về kinh nghiệm bản thân cùng cảm tưởng trong suốt quá trình đi đó đây, lên núi xuống biển, từ Bắc chí Nam của ông để sưu tầm về nhạc dân tộc. Được sự đồng ý của tác giả, TCSH xin trân trọng giới thiệu cùng độc giả.
-
Từ sau ngày giải phóng đến nay, tôi chưa một lần gặp lại Anh hùng Vai và Anh hùng Kan Lịch. Về Huế hoài nhưng lên A Lưới lại không đủ giờ và không dễ dàng gì. Những năm trước, đường về A Lưới còn chật hẹp, lổm chổm đất đá, lại hay sạt lở... đi về rất khó khăn và phải mất vài ngày. Đến Huế vào mùa khô thì lại ít thời giờ. Về Huế dịp mùa mưa thì đường về A Lưới luôn tắc nghẽn.
-
Tế lễ, giỗ chạp, cúng kỵ gắn với người Huế rất sâu. Hình như nhạc lễ cổ truyền xứ Huế cũng hình thành từ đó. Món ăn Huế được chăm chút, gọt tỉa để trở thành một thứ nghệ thuật ẩm thực cũng từ đó. Màu sắc, mẫu mã của nhiều loại trang phục Huế cũng từ đó mà được hoàn chỉnh, nâng cao. Cả những phong cách sinh hoạt nói năng, thưa gởi, đứng ngồi, mời trà, rót rượu... đầy ý tứ của vùng đất nầy cũng đi từ những buổi cúng giỗ đượm mùi hương trầm.
.png)
.png)
