Mùa thu Huế, nhớ họa sĩ Vĩnh Phối
NGUYỄN QUANG HÀ
Trong những ngày thu sang tim tím dịu dàng ở Huế, tôi bỗng rất nhớ thầy giáo - họa sĩ - nhà điêu khắc Vĩnh Phối.
Tác giả và họa sĩ Vĩnh Phối
Nhớ lạ nhớ lùng cái dáng người thanh cao, mảnh khảnh, luôn với nụ cười hiền trên môi, rất dân dã bình dị dù xuất thân thuộc dòng dõi hoàng tộc (là hậu duệ đời thứ 6 của vua Minh Mạng (1791 - 1841), nhà báo Minh Tự nói rất đúng: “Giới mỹ thuật cũng như làng văn nghệ Huế yêu mến ông không chỉ vì học vấn uyên bác, nét vẽ tài hoa, mà còn rất yêu cái tính hồn nhiên, trong sáng, vô vụ lợi của ông”.
.jpg) |
| Chân dung tự họa |
.jpg) |
| Huế xanh |
Có thể rất nhiều người biết: ông tốt nghiệp Trường Quốc gia Cao đẳng Mỹ thuật Gia Định chuyên ngành về tranh lụa và sơn mài vào năm 1958; đi tu nghiệp về hội họa và điêu khắc tại Học viện Mỹ thuật La Mã (Accademia di Belle Arti di Roma), Học viện Mỹ thuật lừng danh thế giới của Italia (từ 1959 đến 1966); là người sáng lập và Tổng thư ký Hội nghệ sĩ châu Á ở Roma. Ông là một trong những người đầu tiên triển lãm tranh trừu tượng tại Huế trong thập niên 60 của thế kỷ trước; đã tham gia hàng chục cuộc triển lãm tập thể và cá nhân trong và ngoài nước; đã nhận được nhiều giải thưởng danh giá. Năm 1960, ông được trao giải Targa d’Agent của Ý. Năm 1961, Huy chương bạc triển lãm sinh viên mỹ thuật quốc tế Rome de journale del Italia. Năm 1962, giải Nhì cuộc thi quốc tế mỹ thuật đương đại Bracciano, Roma, giải Nhì tác phẩm được sưu tập ở Việt Nam và nước ngoài (Ý, Pháp, Nhật, Đức, Áo, Thụy Sĩ…). Giải thưởng Triển lãm toàn quốc của Việt Nam năm 1980, 1995. Ông có tác phẩm được trưng bày tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam. Ông về giảng dạy ở Trường Cao đẳng Mỹ thuật Huế và làm Giám đốc của trường này từ năm 1967 đến 1975; từ 1975 đến 1999, ông đảm nhận chức vụ Hiệu phó Trường Đại học Nghệ thuật Huế. Năm 1990, ông được Nhà nước phong tặng danh hiệu Nhà giáo ưu tú.
Nhớ họa sĩ tôi xin ghi lại vài cảm niệm xưa.
Là người con của Cố đô, ông không ngừng trăn trở với minh triết và mỹ học phương Đông. Những bức tranh: Tiên Rồng, Dòng sông xanh và cội nguồn, Phúc, Tâm hồn nhân đạo, Mặt trăng và biển cả, Mảnh gốm cổ, Công nghệ tin học, Dấu tích mặt trời, Thiên địa nhân, Con Rồng cháu Tiên, Rồng thiêng, Ngọ Môn Huế, Cổng phủ thờ Phong Quốc Công,… cho ta hiểu khởi nguồn từ hiện thực quê nhà, từ cội nguồn dòng họ yêu mến, ông đã “Phải tự tìm thấy mình và luôn có cái Tâm của người nghệ sĩ” để vẽ nên tranh, như ông đã từng định hướng cho nhiều lớp học trò của mình. Nhớ họa sĩ tôi nhớ bức tranh Huế xanh, vừa gợi nhớ về miền cổ tích, vừa lung linh niềm tin yêu khát vọng Huế tương lai. Càng nhìn tranh càng thấy Huế ẩn hiện nhiều con mắt xanh và tình yêu Huế bồng bềnh trong từng khuôn hình trừu tượng màu xanh biển trời ấy.
Những bức tranh: Hỏa diệm hóa hồng liên, Nhập pháp giới, Tam bảo, Bể khổ, Chuyển động tâm thức, Trừu tượng tâm linh,… lại đưa ta đến với đức tin tôn giáo. Vẫn là Huế, vẫn rất Phật, nhưng vẫn rất đời. Những nét vẽ ngỡ dịu dàng, mềm mại, tưởng tròn trịa nhưng ngắm kỹ sẽ cảm xúc với sự biến hóa trong dòng chảy tư duy, ý thức, sự kiên định thủy chung với con đường đã chọn với đạo hạnh đã tin qua những nét sắc, qua những đường nối, trục hình khối đan xen, xuyên qua nhau (màu đậm nhạt) liên tục trong tranh. Lê Huỳnh Lâm cho rằng họa sĩ Vĩnh Phối đã nhìn thấy tục đế của Phật giáo, điều ấy được chính họa sĩ Vĩnh Phối hoan hỷ đón nhận và được nhiều người xem tranh đồng tình: “Trong một lần triển lãm tranh với đề tài về Phật giáo ở Liễu Quán, Huế của nhiều tác giả. Tôi nhìn tranh họa sĩ Vĩnh Phối, rồi nói bên tai họa sĩ, thầy đã nhìn thấy tục đế của Phật giáo bây giờ rồi, thầy nhìn tôi rồi nói “chỉ có mi mới hiểu” và cười rất ngây ngô”.
.jpg) |
| Chuyển động tâm thức |
.jpg) |
| Trừu tượng tâm linh |
Ông là một họa sĩ tài hoa, đã thể hiện được thật nhiều góc cạnh, nhiều chủ đề, nhiều hình tượng cuộc sống… bằng nhiều thể loại tranh: trừu tượng, bán trừu tượng, biểu hiện, tĩnh vật, bán khỏa thân,… và bằng điêu khắc nữa. Từ những bức: Cung nữ chơi đàn, Thiếu nữ Huế, Mẹ tôi... cho đến bức Huyền Trân Công chúa,… có thể chiêm nghiệm nỗi niềm đau đáu dành cho phái đẹp (cũng là phái yếu) của họa sĩ Vĩnh Phối được gửi vào tranh. Nhà phê bình Phan Cẩm Thượng từng nhận xét: “Khó có thể nhận ra cả cuộc đời dài đầy truân chuyên và ẩn nhẫn của họa sĩ qua các bức họa. Sự theo đuổi nghệ thuật trừu tượng, sớm và liên tục của Vĩnh Phối đã giấu đi tất cả, chỉ còn lại những cảm giác mơ hồ về vinh nhục, thành bại, mà trong cái vui còn xen lẫn chút cay đắng. Đôi bức tranh còn nhận thấy những mô típ rút từ nền văn hóa truyền thống: con rồng, khoáy âm dương… Những mô típ này hòa tan dần cùng các hình thể khác tạo ra cấu trúc xoắn chặt chẽ… Những ý tưởng về văn hóa phương Đông đã ngấm trong từng nhát bút, được thể hiện một cách ngẫu hứng và bột phát. Do đó, dù các bức họa được sáng tác từ lâu, nhưng ta vẫn luôn tưởng rằng chúng mới được vẽ xong”.
Ông là nhà sư phạm mỹ thuật mẫu mực, người lãnh đạo có tầm bởi nhân cách và tài năng, đức độ. Họa sĩ, PGS. Vĩnh Phối gần như có mặt ở tất cả những thời điểm nhạy cảm và trăn trở nhất của trường Đại học Nghệ thuật bây giờ và Trường Cao đẳng Mỹ thuật trước đây 50 năm qua; có đóng góp to lớn cho trường, cho mỹ thuật Huế và Việt Nam; là cầu nối đẹp đoàn kết trong tỉnh, trong nước và ngoài nước. Chính ông là tấm gương ngời sáng khi luôn giữ vững sự trung thực với chính mình trong cuộc sống và trong nghệ thuật. Ông đã từng phát biểu: “Khó nhất là trung thực với chính mình”. Tôi nhớ ông nhất, yêu ông nhất cũng chính ở điểm này. Và ông sống mãi trong lòng dân Huế, trong lòng những người yêu nghệ thuật Việt Nam và thế giới cũng chính vì ông đã tự tạc tượng đài trung thực của chính mình vĩnh cửu qua thời gian.
Ngôi nhà họa sĩ Vĩnh Phối từng sống và sáng tạo trên đường Bạch Đằng, phía trước sông Đông Ba (một nhánh sông đào) đã trở thành phòng tranh, bảo tàng nhỏ dành cho công chúng đến viếng và thưởng lãm tranh của họa sĩ. Một họa sĩ lớn như Vĩnh Phối, tôi mong Huế sẽ dành nhiều sự trân trọng ưu ái hơn.
N.Q.H
(TCSH51SDB/12-2023)
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
NGUYỄN HỮU NGÔKhu nhà máy bên kia sông tràn đầy sức sống giữa một bầu trời êm ả. Những bông cỏ chen nhau vươn lên… và bỗng nhiên một cánh chuồn chuồn đỏ thắm đáp xuống - một chi tiết thật bất ngờ và thú vị. Toàn thể bức tranh tỏa ra ánh dịu dàng của một buổi sáng mùa xuân.
-
ĐẶNG MẬU TỰUKhi được Hội Mỹ Thuật Việt Nam phân bố cho miền Trung một suất đi thực tế Trường Sa, Họa sĩ Lê Văn Nhường là một điểm trong tầm ngắm để được giới thiệu đi trong chuyến hải hành này. Trường Sa là một trong những mục tiêu mà Hội Mỹ thuật quan tâm trong cuộc vận động sáng tác về biển đảo trong năm 2010 - là điểm nóng vì là tiền tiêu của Tổ quốc. Ai cũng mong có một lần được đi đến đó.
-
THANH TÙNGVào những ngày cuối tháng 7-2010 Đinh Cường từ Mỹ về và Phan Ngọc Minh từ Đà Nẵng ra tổ chức một cuộc triển lãm tranh ở gallery Chiêu Ê - số 89 Minh Mạng, thành phố Huế - nhà riêng của hoạ sĩ Hoàng Đăng Nhuận.
-
TRẦN THANH BÌNHCách đây đúng 9 năm, có một họa sĩ xứ Huế đã lang thang gần 2 tháng trời trên những góc phố cổ kính Hà Nội để "chiêm nghiệm", đó là Lê Quý Long.
-
LÊ QUÝ LONGMùa xuân năm ấy, vào dịp Tết, chợt nhớ đến người bạn đồng nghiệp ở cách thành phố hơn hai kilômét về phía tây dọc theo dòng sông Hương. Anh ở gần chợ Long Thọ, bên trái là con đường đi đến sân Hổ Quyền.
-
SĨ THIỆNTrại sáng tác điêu khắc Quốc tế lần 2 được tổ chức tại Huế đã kết thúc được 3 tháng. Bằng sự lao động sáng tạo, bất chấp cái "mưa thúi đất thúi trời", 14 nhà điêu khắc Việt Nam là 16 nhà điêu khắc đến từ châu Mỹ, châu Âu, châu Á đã để lại cho Huế 30 bức tượng, một món quà vô giá và vĩnh hằng.
-
NGÔ MINHTôi quen biết họa sĩ Đặng Mậu Tựu từ những ngày gửi con trai đi học lớp hội họa ở Nhà Thiếu nhi Huế. Những ngày đó thiếu nhi đến học vẽ đông lắm. Có lớp buổi sáng, buổi chiều, lại có lớp ban đêm. Lớp nào cũng có mặt thầy Đặng Mậu Tựu có mái tóc bồng bềnh như sóng Quy Nhơn, mặt mày hốc hác vì thiếu ngủ và thiếu dinh dưỡng, cặm cụi dạy các cháu cách cầm cọ, pha màu, phác thảo tranh. Rồi thầy Tựu dắt các em đi chơi Bạch Mã, Lăng Cô... để tìm cảm hứng vẽ.
-
LGT: Sau hơn năm tháng bị tai biến, họa sĩ Hoàng Đăng Nhuận đang dần hồi phục trở lại. Ý thức sống là sáng tạo đã thôi thúc người họa sĩ. Và như vậy toile đã căng lại trên khung, màu cũng đã sẵn sàng.A. Camus trong một cơn bệnh đã chiêm nghiệm “Bệnh tật là một dòng tu kín”. Hy vọng rằng trong ngọn lửa sáng tạo nhen lên lần này, tranh Hoàng Đăng Nhuận có thêm nhiều chiêm nghiệm mới trong dòng tu kín của mình.S.H
-
ĐẶNG MẬU TỰU... Về quê, về quê, ai cũng có ít ra một lần về quê.Về cái nơi chôn nhau cắt rốn ấy, dù giàu nghèo đến đâu thì mảnh đất ấy cũng rất thiêng và rất riêng với mình.
-
NGUYỄN NGUYÊN ANTừ những thập niên sáu mươi đến tám mươi của thế kỷ trước, trong làng vẽ Huế, họa sĩ Lê Vinh - một cây cọ cinéma nổi lên như hiện tượng. Tưởng rằng, ông chuyên vẽ tranh quảng cáo, pano, nhưng không, ông có 20 bức vẽ còn lưu giữ trong Bệnh viện Trung ương Huế từ năm 1970 và là người vẽ tranh Bác Hồ to lớn nhất Việt Nam trong thời điểm 1975.
-
HẠNH NHIĐó là tên sê-ri tranh sơn mài của họa sĩ Đinh Khắc Thịnh - người được biết đến nhiều với các tác phẩm mỹ thuật sắp đặt trong các Festival nghề thủ công truyền thống và các Festival Huế.
-
PHAN THANH BÌNH-KHÁNH TRANGNăm nay triển lãm mỹ thuật Bắc Miền Trung lần thứ VIII được tổ chức tại Thanh Hoá, vùng đất địa đầu của khu vực miền Trung. Triển lãm trưng bày 116 tác phẩm của 46 tác giả là hội viên Hội Mỹ thuật Việt Nam và 51 tác giả hội viên Hội VHNT các địa phương. Hội đồng nghệ thuật đã loại 19 tranh vi phạm quy chế về thời gian sáng tác, kích thước (TT-Huế có 3 tranh) và đặc biệt trong đó có 9 tranh bị loại vì chất lượng nghệ thuật kém.
-
PHAN THANH BÌNHHình bóng người phụ nữ xứ Huế từ lâu đã được khắc sâu trong nghệ thuật hội họa với bao tác phẩm, dáng hình và tình cảm sâu nặng, với những vẻ đẹp chiều sâu hài hòa, rung cảm, xao động lòng người. Những tác phẩm ấy đã có ý nghĩa lịch sử lớn lao trong việc khẳng định và làm sáng tỏ hơn những giá trị tinh thần, phẩm chất của con người Huế nói chung và của người phụ nữ Huế nói riêng.
-
Đầu năm 1997, khi mới chuyển về công tác tại Đài Truyền hình Huế, tôi có ý định làm một phim tài liệu nghệ thuật về hoạ sĩ Bửu Chỉ. Sau nhiều lần từ chối, họa sĩ Bửu Chỉ đã đồng ý giúp tôi việc này. Ngày 25-2-97, tôi gửi anh 7 câu hỏi nhằm có thêm tư liệu để lên đề cương kịch bản phim. Hơn 20 ngày sau, anh chuyển cho tôi một thếp giấy vở học trò gồm 13 tờ do tự tay anh viết xong, đề ngày 16-3-1997. Vì nhiều lý do, phim chưa làm được, tôi gửi trả anh các tư liệu đã mượn, riêng bài trả lời phỏng vấn, anh nói tôi hãy giữ làm kỷ niệm về một dự định bất thành.Với tất cả tấm lòng thương quý và kính mến một người Anh, xin được giới thiệu bài trả lời phỏng vấn của Anh mà tôi xem như là những trang di cảo về CUỘC ĐỜI VÀ NGHỆ THUẬT. ĐẠI DƯƠNG
-
ĐẶNG MẬU TỰUGiới họa sĩ xem Bửu Chỉ là một người đặc biệt không chỉ vì tính khí hoặc bởi từ một người học và tốt nghiệp ngành luật nhưng lại tự học vẽ, có tác phẩm từ lúc học Luật rồi trở thành họa sĩ thực thụ, chết sống với nghề, mà vì tác phẩm của anh có một sắc thái riêng, anh đã tạo cho mình một cõi riêng trong nền nghệ thuật đương đại.
-
NGUYỄN TRỌNG TẠOMột ngày cuối năm Con Khỉ, tôi ghé vào Gallery Minh Châu số 7 Lý Đạo Thành, Hà Nội, không phải để chiêm ngưỡng tranh của các bậc thầy hội hoạ Nguyễn Phan Chánh, Bùi Xuân Phái, Nguyễn Tư Nghiêm, Nguyễn Sáng... vẫn thường được bày bán ở đây, hay để thăm cô chủ nhỏ Minh Châu quen thân từ trong Huế như mọi lần, mà để xem tranh của mẹ cô vừa mang từ Huế ra trình làng với giới hâm mộ hội hoạ đất Hà Thành.
-
PV: Ảnh hưởng nào đã cho hoạ sỹ về một thế giới quan có tên gọi là: "Không gian Lê Bá Đảng"? Lê Bá Đảng (L.B.Đ): Không gian của tôi là tạo hoá thiên nhiên hài hoà trong tác phẩm. Không có cô đứng, cô ngồi, cô uỷ lụy, cô say, cô tỉnh, cô chiêm bao; không nhìn thẳng như mọi người mà nhìn từ nhiều góc độ.
-
PHÚC VINHSau một thời gian dài lang bạt giang hồ, tết này, họa sĩ Hoàng Đăng Nhuận quyết định trở về Galery Chiêu Ê, nơi ông đã gắn bó một thời trai trẻ, trú mình trong căn họa thất xinh xắn vừa xây dựng.
-
TRẦN KIÊM ĐOÀNLàm nghệ thuật ở xứ nghèo là một “thiện nghiệp gian nan”! Thiện nghiệp vì làm cho đời vui. Gian nan vì phải sống đời áo cơm vất vả.
-
TRẦN HẠ THÁP Với gần bốn mươi bức tranh trong cuộc triển lãm ở số 4 Hoàng Hoa Thám - Huế khai mạc vào 11 tháng 10 năm 2008, Võ Xuân Huy đã đặt người thưởng ngoạn trước một công trình tổng hợp từ 3 phạm trù sơn mài độc đáo. Sự nối kết truyền thống vào hiện đại này mang tầm vóc đặt để một nguyên lý, xứng đáng để giới bình luận lưu tâm và ghi nhận lâu dài.
.png)
.png)
