Mẹ và sông quê *

11:07 22/05/2008

Có lẽ với phần lớn không gian thơ Phan Trung Thành, làm thơ là trò chuyện ân tình với những bóng dáng cũ, thuộc về quê nhà.

Nam thổi và nồm đẩy ngược lênh đênh một nỗi niềm hoài hương, những câu thơ của Thành như những lần chợt thức giấc bởi những vọng động từ “nơi tôi sinh ra đời, ngày mưa, tháng mưa, năm mưa”. Nơi chốn đó gợi nhớ rằng đau đáu nguồn cội mỗi người là bà mẹ quê nghèo thầm lặng trôi một đời sông quê mà năm tháng như “phù sa kể chuyện mặn mòi”. Phù sa mẹ và sông quê đã đắp bồi cho mặn mòi thơ Phan Trung Thành, vốn thật ít gặp ở nhiều nhà thơ trẻ bây giờ.
Trong những hoài tưởng quê nhà, Phan Trung Thành đã dành những câu thơ đầy nặng yêu thương cho Mẹ, “người vì quá mừng mà khóc vì tôi” trong ngày “khai sinh” nơi xứ mưa:
            Bà mụ quê hút mũi
            Mầm nhau so đũa vá ngang trời.
Từ buổi ấy, Phan Trung Thành lớn lên trong “lời mẹ ru xanh tàu chuối mảng”, những lời ru cho dẫu “xanh ngày đồng quê” nhưng vẫn nghe “đứt quãng giữa chiều hạ rơi” u uẩn những nỗi niềm. Lời ru gập ghềnh quanh tao nôi ngày ấy theo chân Thành lang bạt xứ xa, cái cảm giác rượi mát ngả lưng xuống tre trúc quê nhà còn đâu, anh lại cồn cào nhớ mẹ:
“Ngày mẹ sinh tôi ủ rơm lót khói/ Cữ so tròn căng sương/ Tao nôi chín vàng tre đọt nối/    No bóng người đói ngã... quê hương”
                        (Lưng Quê)
Hình bóng người mẹ trong thơ Phan Trung Thành quanh quẩn bụi chuối bờ tre và lời ru quê Việt một hôm nào bỗng lớn thành một cảm thức: “Xứ sở tôi xanh mộng trời Âu Cơ” ở đó Phan Trung Thành đã trân trọng bao nhiêu vẻ đẹp huyền diệu của người phụ nữ Việt Nam.
Một vẻ đẹp bình dị:
“Chị như ngọn gió thổi từ đầu làng đến cuối làng/ Qua bãi bồi đầu sông/ Chị như hoa huệ trong sương/ Đóng đinh những chàng trai ra đồng”
                                                (Son-nê chị cả)
Một vẻ đẹp nhẫn nhục:
“Tỉa không cho người món nợ/ Mười hai mùa hoa cải thác ghềnh/ Chị dìu không qua phận lênh đênh đành thôi”
                                                (Của chị)
Một vẻ đẹp của sử thi:
“Nơi công chúa Huyền Trân đi qua/ Mắc cạn trên ngực dòng sông tím”
                                                          (Khai sinh)
Và một vẻ đẹp tang tình huyền ảo:
“Tôi yêu em như yêu người tình trong thơ Tử/ Sợ trăng đau nên thức suốt mùa vàng”
                        (Vọng sông quê)
Những vẻ đẹp ấy lấp lánh như những “mảnh vụn trăng quê” trên dòng sông quê - dòng tâm thức thi ca của Phan Trung Thành. Sông ấy xuôi một dòng hoài hương:
            Sau những lần cay xé mắt
            Tôi chạy về gục mặt dòng sông
Sông quê đã đem lại cho Phan Trung Thành vị phù sa mặn mòi của đời và thơ. Vọng sông quê, anh cảm nhận thăm thẳm đáy sông đời mẹ: “Mẹ ta duyên nở dòng sâu phận người”. Vọng sông quê đã thành sông thơ từ bao giờ, anh “ngụp lặn trong niềm đam mê thơ dòng sông kiêu hãnh”.
“Lớn lên từ sông úp mặt từ sông/ Nước khát khao tìm về biển cả/ Tôi khát khao oằn con sóng lúa/ Thơ dâng người hái mảnh vụn trăng quê”
Mẹ và sông quê, bóng dáng quê nhà in đậm trong thơ Phan Trung Thành, như là vẻ đẹp chân lấm tay bùn còn bết dính bên cạnh mảng thơ bứt lên đòi mới của chính anh. Phan Trung Thành thuộc về số hiếm những nhà thơ trẻ có trách nhiệm với chữ nghĩa, âm thầm lập ngôn và chấp nhận trả giá. Đó là mầm mống của một đời thơ đích thực. Trên chặng dài gian khó theo thơ, Vọng sông quê là một khởi điểm được mong đợi.
Huế, tháng 5 hai ngàn lẻ một

PHẠM NGUYÊN TƯỜNG
(nguồn: TCSH số 149 - 07 - 2001)

------------------------------------
(*): Nhân đọc Vọng Sông Quê (thơ Phan Trung Thành - NXB Trẻ - 2001

Đánh giá của bạn về bài viết:

0 đã tặng

Bày tỏ cảm xúc Mã QRCode

Bình luận (0)

Tin nổi bật

Đọc thơ Vũ Lập Nhật

VŨ THÀNH SƠN

Thơ Vũ Lập Nhật cho chúng ta một cảm giác mất thăng bằng, một thế đứng chông chênh nguy hiểm, như thể khi bước vào thế giới thơ của Vũ Lập Nhật là chúng ta đang bước vào một thế giới khác, một thế giới song song không biên giới; ở đó, trật tự, định luật vạn vật hấp dẫn, sự sáng suốt của lý tính như bị thách thức.
Xoài xanh

THÚY HẰNG

Xoài xanh ở xứ sương mù” là tập tản văn dày 340 trang do nhà xuất bản Văn hóa - Văn nghệ thành phố Hồ Chí Minh ấn hành cuối năm 2018.
Đồng vọng những chân trời xanh thẳm

PHAN TRỌNG HOÀNG LINH

Chân trời là giới hạn của tầm mắt, dẫn đến ảo tượng về sự giao nối giữa trời và đất. Do vậy, chân trời vừa hữu hạn, vừa vô hạn.
Bây giờ anh hóa làn mây

ĐÔNG HÀ

Tôi yêu thơ Nguyễn Trọng Tạo từ những năm còn là sinh viên. Tuổi trẻ nhiều háo hức, về tình yêu, về non xanh và tơ nõn. Nhưng khi bắt gặp những câu thơ chảy ngược trong tập Đồng dao cho người lớn, tôi lại choáng váng.
Nhớ Nguyễn Trọng Tạo - Nhà thơ Nguyễn Trọng Tạo với “Bạn bè ở Huế”

MAI VĂN HOAN
Lan man cùng "Ngẫu hứng về chiều"

NGÔ MINH

Có một ngày nhạt miệng, thèm đi. Đi mãi mới hay phố cũng thiếu người. Có một ngày nằm dài nghe hát. Rồi ngủ quên trong nỗi buồn nhớ mông lung.
Tản mạn bàn tròn về thơ

NGỌC THẢO NGUYÊN

Buổi sinh hoạt được đặt tên là Tọa đàm bàn tròn về thơ. Đây là buổi sinh hoạt mang tính chất thử nghiệm của Phân hội văn học (lại một cách nói rào đón nữa chăng?)
Phụ nữ và chủ nghĩa dân tộc: vấn đề phụ nữ trong dự án quốc gia - dân tộc của Phan Bội Châu

ĐOÀN ÁNH DƯƠNG
(Kỳ 1)
Trương Đăng Dung… như một thi sĩ

ĐỖ LAI THÚY

Duy nhất chỉ thơ mới đứng cùng bình diện với triết học và suy tư triết học
Heidegger
Con người, sống trên đời, như một thi sĩ
Heidegger
Xuân Quỳnh, đã yên ngày thác lũ

NGUYỄN ĐỨC TÙNG

Trong thơ tình, tình yêu là kẻ chiến thắng sau cùng. Chứ không phải lý trí, đạo đức, chính trị hay lịch sử. Bao giờ và ở đâu cũng thế.
Chỉ còn anh và em
Cùng tình yêu ở lại
Hình ảnh gia đình trong thơ của Bác Hồ

PHAN ĐÌNH DŨNG

Từ hai cuốn sách: Những người thân trong gia đình của Bác Hồ, và Bác Hồ gặp chị và anh ruột; soi vào những bài thơ của Bác, chúng ta có dịp nghiền ngẫm thêm về những tình cảm riêng/chung của Người.
Nghệ thuật thơ Nguyễn Khoa Vy qua 'Thảo Am Thi Tập'

NGUYỄN XUÂN HÒA

Thảo Am Thi Tập của Nguyễn Khoa Vy không chỉ có giá trị về mặt nội dung mà còn có giá trị về mặt nghệ thuật.
Ngắm Chiều trên sông Hàm Luông

LÊ KIM PHƯỢNG

Với thi sĩ Cao Quảng Văn, thơ là cảm xúc thăng hoa tuyệt đỉnh và nếu văn chương có đích, thì thơ là tuyệt đích của tâm hồn. Ở chốn đó, sáng tạo ra đời. Vì vậy, thưởng thức thơ không thể không bằng cảm xúc từ trái tim của người đọc: “Thơ là tiếng nói từ trái tim đập vào trái tim”.
Người đưa chữ vào tâm hồn bè bạn

LTS: Nhà thơ Ngô Minh, sinh ngày 10 tháng 9 năm 1949; Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam, Hội viên Hội Nhà văn Thừa Thiên Huế, cộng tác viên thân thiết của Sông Hương. Sau cơn tai biến nặng từ trưa 26 tháng 11 năm 2018, nhà thơ đã từ trần tại nhà riêng vào lúc 23 giờ 12 phút ngày 3 tháng 12 năm 2018. Nhà thơ được an táng tại Khu nghĩa trang phường Hương Long, thành phố Huế (sau lưng chùa Thiên Mụ).
Sông Hương thành kính chia buồn cùng gia quyến và bạn đọc, xin đăng bài viết dưới đây của nhà thơ Đông Hà, như là nén nhang tưởng nhớ, vĩnh biệt một người thơ…
Ban Biên tập
Bích Khê - nhà thơ tiền chiến qua phê bình đồng sáng tạo của Hoàng Diệp

HỒ THẾ HÀ

Hoàng Diệp là thơ nổi tiếng với thi tập Xác thu (Nxb. Nam Kỳ, Hà Nội, 1937) trước khi trở thành nhà phê bình, nghiên cứu văn học.
Mọc như một kiêu hãnh lặng câm…

PHAN VĂN NAM

Sau các tập thơ Cùng đi qua mùa hạ (Nxb. Văn nghệ, 2005), Phía bên kia cây cầu (Nxb. Phụ nữ, 2007) và Ngày linh hương nở sáng (Nxb. Hội Nhà văn, 2011) được trao nhiều giải thưởng văn chương uy tín, tác giả Đinh Thị Như Thúy tiếp tục ra mắt tập thơ mới Trong những lời yêu thương (Nxb. Hội Nhà văn, 12/2017).
Nhà thơ Trần Đăng Khoa: Người sinh ra để đi lạc

VĂN THÀNH LÊ

1.
Có thể nói Trần Đăng Khoa là trường hợp lạ của văn đàn Việt. Giữa thời đại cả nước lo ra đồng chạy ăn và ra trận đánh giặc, cuối những năm 1960 đầu những năm 1970, cậu bé Khoa cùng những cô bé/cậu bé 9 - 10 tuổi khác như Cẩm Thơ, Hoàng Hiếu Nhân, Chu Hồng Quý, Trần Hồng Kiên… “đã đi lạc” vào thơ.
Nghĩ thêm từ “Mạ tui”

NGUYỄN KHẮC PHÊ

Nhiều người đến dự buổi giới thiệu Tự truyện “Mạ Tui” do Tạp chí Sông Hương và Trung tâm Văn hóa Phật giáo Liễu Quán phối hợp tổ chức không biết Nguyễn Viết An Hòa (NVAH) là ai, nhưng khi Ban Tổ chức cho hay đó là bút danh trên Facebook (Fb) của thầy giáo Nguyễn Viết Kế, thì đều vui vẻ thốt lên: “À…”.
Về các chiều cạnh của phê bình

ĐỖ LAI THÚY

Lý thuyết hệ hình là một hệ pháp nghiên cứu sự phát triển. Văn học Việt Nam, do những đặc điểm riêng thuộc của mình, không phát triển nối tiếp như ở các nước phương Tây, mà gối tiếp như những làn sóng, con trước chưa tan thì con sau đã tới, hay đúng hơn vừa là nối tiếp vừa là gối tiếp.
Khi văn chương “bảo trì ý thức làm người”

SƠN CA

Mất mát, tận cùng của mất mát. Cô đơn, tận cùng của cô đơn. Thực tại “vặn xoắn con người đến mức cảm giác không còn hình hài”.