Lãng du tâm hồn - lãng du văn hoá

09:38 27/11/2008
HỒ THẾ HÀ   Trong cuộc đời mỗi con người, điều sung sướng nhất là được hiểu biết, khám phá và sáng tạo để ý nghĩa tồn sinh không ngừng được khẳng định và nâng lên những tầm cao mới. Theo đó, những thang bậc của nhận thức, nhân văn, của thành quả lao động lại biến thành những giá trị văn hoá vật thể và phi vật thể lấp lánh lời giải đáp.

Võ sư Nguyễn Văn Dũng

Ký ức lịch sử, văn minh của loài người chính là sự nối tiếp, làm đầy những hành trình văn hoá ấy về cả số lượng lẫn chất lượng, để trải qua thời gian, con người đến đó nhận về tất cả những âm vang của cuộc đời, của tình người dù chúng đã cách xa ta hằng bao thế kỷ, bao lớp trầm tích và hiển minh.
Người hạnh phúc là người được sống trong từ trường văn hoá ấy qua từng bước lãng du. Người hạnh phúc gấp đôi là người ghi lại trên từng bước lãng du ấy những nỗi niềm, tâm trạng và gắn cho nó những giá trị, những quan niệm, những tư tưởng bổ sung và chuyển đến cho những người khác không có diễm phúc “tận mục sở thị” để họ được yêu thương, xúc động, suy ngẫm và tự hào như mình. Và vinh dự ấy, có lẽ không ai bằng nhà văn, bởi họ đã cần mẫn, đam mê như người ghi cổ sử, người mắc nợ với tiền nhân, bất kể gian lao và hệ luỵ để kể cho ta bằng con chữ trên từng trang viết dạt dào tình yêu và sự sống chân thành.

Một trong những người hạnh phúc như thế là nhà viết ký Nguyễn Văn Dũng mà tôi gọi là người lãng du tâm hồn, lãng du văn hoá, lãng du ký. Nguyễn Văn Dũng là một võ sư danh tiếng, lại là một nhà giáo dạy văn chương với hành trang đầy ắp những tri thức và kiến thức, đã giúp anh trở thành người cầm bút đích thực - tuy muộn mằn. Muộn nhưng không chậm và không hề làm ta ngạc nhiên, bởi tất cả những tố chất trên tiềm tàng trong anh suốt cuộc đời như một niềm ấp ủ, không ghi lại trên giấy không đành, trước hết, để trả nợ cho tâm hồn đa cảm của mình, sau đấy, chia sẻ với người thân và ân nghĩa quanh đời.

Tôi may mắn được làm một trong những người đầu tiên đọc tập bút ký Linh sơn mây trắng của anh với lòng ngưỡng mộ và yêu quí. Và, tôi ghi những dòng này như một tâm sự và gửi gắm một lòng tin: tâm sự cùng anh qua trang viết và gửi gắm lòng tin cũng qua trang viết, từ bây giờ và cả tương lai. 27 bút ký trong tập là kết quả của hành trình anh thâm nhập thực tế, ghi chép, nghiền ngẫm, bình giá với tư cách người ham biết, ham bình, ham đặt vấn đề và cuối cùng là người ham chơi. Chỉ có sự say sưa, ham thích ấy mới chịu soi chiếu, bình luận, so sánh, đối lập trong từng sự kiện, vấn đề, từng con người, cảnh vật... một cách nhiệt thành như thế - từ điểm nhìn và tâm thế của con người hiện tại. Ở đó, anh nhận ra “nụ cười của cái tâm an lạc” để “lòng ta cũng tràn ngập ánh sáng của tình yêu thương con người, cuộc sống, muôn loài, cỏ cây hoa lá” (Theo đoàn hành hương đất Phật). Cái tâm ấy từ quê hương đi đến xứ người và trở lại quê hương mình là sự tích hợp những hiểu biết, để đối sánh, để thành “nội ngoại công” cho những điều đồng nghĩa với ước mơ về “một cuộc sống đẹp hơn, phong phú hơn, đáng sống hơn” (Đường về Thiếu Lâm Tự). Vậy là đã rõ, Nguyễn Văn Dũng không xa rời thực tế, không viển vông, không làm dáng mà là người muốn hiểu biết, muốn làm giàu kinh nghiệm sống của mình để thoả mãn nhận thức cá nhân, và qua đó, may ra để hiểu người, hiểu đời.

Đến Tây Tạng, anh thấy được “Dưới sức nặng của cuộc cách mạng văn hoá, của kinh tế thị trường, của công cuộc công nghiệp hoá - hiện đại hoá, không biết bấy giờ Tây Tạng có còn là Tây Tạng nữa không?”. Không riêng gì Tây Tạng mà những nơi anh qua: Nhật Bản, Ấn Độ, Trung Hoa, Pháp, Nepal, Đức, Hy Lạp, Ý, Mỹ, Ai Cập... đều nảy sinh trong anh những câu hỏi riêng. Và có câu, anh tự trả lời; có câu hỏi, còn bỏ ngỏ... Nhìn Vạn lý Trường thành, anh bảo đó là kỳ công của một “dân tộc có tinh thần trào lộng nhất thế giới”, nó “thể hiện ý chí độc lập dân tộc, phát triển và cường thịnh của đất nước Trung Hoa vĩ đại” (Ngẩn ngơ Vạn lý Trường Thành). Không biết có đúng không? Còn với Paris - Ville des Lumières, anh nhớ về cậu bé Anatole với “đôi chân sáo, cặp sách trên lưng, ngẩn ngơ nhìn lá vàng rơi trên vai những pho tượng trắng” (Mùa thu Paris).

Trong nhiều bút ký hay của tập như: Giai điệu Praha, Thành phố mang tên nữ thần Athéna, Paris mùa thu trở lại, Nồng ấm Cali, Một thoáng New York, Linh sơn mây trắng, Kim Tự Tháp hay là giọt lệ thiên thu..., tôi thích nhất bút ký Bình minh trên sông Hằng, bởi nó nói được cái hiện thực - triết lý của con người trong quan hệ với thiên nhiên, vũ trụ. Họ “Ước mong khi chết được hoà thân vào sông Hằng”, “Cuộc đời của mỗi người Ấn gắn liền với sông Hằng. Mỗi ngày, người ta tắm gội, nô đùa, cầu nguyện, hướng về... qua đó, mọi chướng ngại, cách li giữa con người với thần linh được cởi bỏ, và con người cảm thấy thanh thản, tự do, an lạc”. Đến Praha, thành phố của trăm tháp vàng, đẹp như tranh, là Di sản Văn hoá Thế giới..., tác giả lại nghĩ về những điều muôn thuở  “Cầu cho niềm vui đến với mọi người, cầu cho nhân loại hết chiến tranh” (Giai điệu Praha).

Một đặc điểm tổng thể của ký là tôn trọng sự thật. Là loại hình văn học nằm ở đường biên giữa báo chí và văn học, và tuỳ từng tiểu loại như: tuỳ bút, bút ký, ký sự... mà mỗi loại có một đặc trưng chi tiết riêng. Tuy vậy, nó cũng dành một khoảng nhỏ cho sự lãng du của tâm hồn nghệ sĩ để tô điểm thêm sắc màu, âm thanh, hương thơm cho cảnh vật. Khi ấy, cảnh sẽ sinh động hơn, tình sẽ da diết hơn, sự vật sẽ có hồn hơn... Ký của Nguyễn Văn Dũng có thể gọi là bút ký, pha một ít tuỳ bút và đặc biệt rất gần với du ký - thường ghi lại cảm nghĩ, bình luận của người du lãm về những điều mắt thấy tai nghe, đầu ngẫm suy, tim rung động về những gì mình còn trăn trở, băn khoăn, thương cảm... Nguyễn Văn Dũng có thế mạnh ở việc huy động nhiều vốn kiến thức: sử học, địa lý học, nhân chủng học, xã hội học, sinh học, tôn giáo, cả kiến trúc... để bình luận, trần thuật từng vấn đề ở ngôi thứ nhất, làm cho các trang ký của anh bộn bề chi tiết, sự kiện, cảnh trạng..., lại được chứa đựng bởi giọng văn giàu chất trữ tình, biểu cảm trực tiếp. Vì vậy, chúng có khả năng trò chuyện, tâm tình, gắn kết với người đọc. Các bút ký: Thành phố hoa mẫu đơn, Nhớ con sông quê nhà, Mặt trời trên đỉnh Phú Sĩ, Thành phố không đêm, Thành phố xanh màu ngọc bích... đều được miêu tả bằng giọng văn mượt mà, gợi cảm. Đó chính là cách làm cho ký dễ đi vào lòng người: “Tôi yêu Trung Quốc bởi vì tôi mê Đường thi - những trang thơ Đường xanh ngát cỏ cây, lóng lánh ánh trăng và mong manh sương khói” (Thành phố không đêm), “Giã biệt sông Seine . Giã biệt vườn mộng mơ. Giã biệt... Từ ngày mai, Paris đã là kỷ niệm để tôi nhớ về. Từ ngày mai, tôi đã có thể hỏi Người: “ Paris có gì lạ không em?” (Mùa thu Paris), “Chao ôi, những đoá hồng tươi thắm thế cần chi phải nói lời tỏ tình. Mong sao những cánh hoa kia dù có héo tàn đi trong đôi ba ngày, nhưng tình yêu của họ thì mãi mãi bền lâu cho đến mai sau” ( Gottingen - Thành phố của tri thức và tình yêu), “Không biết mỗi ngày đi qua, mặt trời có lưu lại gì trên dòng sông cứ chảy hoài về biển. Bên tê bờ Đông là ngút ngàn bãi cát vàng hươm. Thấp thoáng sau mênh mông vàng cát là hàng cây xanh thẫm một màu” (Bình minh trên sông Hằng).

Nhiều, rất nhiều những đoạn văn tả cảnh hay và trữ tình như thế. Nhờ những trang ký này mà thời gian - không gian ở đây được hiện về đan xen nhiều kiểu, nhiều chiều, nhiều miền, cả quá khứ - hiện tại, và trong một ý nghĩa nhân bản, tích cực, có cả chiều của mơ ước tương lai. Tình của tác giả trải rộng trên từng bước chân qua, từng cảnh ngộ, sông nước mây trời. Nhưng như ta đã biết, cái còn lại của ký vẫn là cấu tứ và tư tưởng. Tính thuyết phục của ký là tài năng quan sát, khám phá, đề xuất những vấn đề có tính thời sự - thế sự hoặc những khía cạnh vi tế của tâm hồn. Vậy giá trị hàng đầu của nó là giá trị nhận thức. Công bằng mà nói, bút ký, du ký của Nguyễn Văn Dũng đáp ứng được căn bản yêu cầu đó. Thời gian anh đi và viết trải dài theo năm tháng; không gian phản ánh mở rộng ra nhiều miền; có nơi, anh đến nhiều lần, mỗi lần là một cảm nhận mới; lần sau viết chắc và sâu  hơn lần trước. Đó cũng là điều đương nhiên khi anh không thụ động, lặp lại chính mình, không dễ dãi trong quan sát và bình luận.

Tuy vậy, cũng cần thấy một điểm chưa trọn vẹn của tác giả. Ở chỗ, anh đưa vào ký cùng lúc nhiều sự việc, nhiều tâm sự, làm cho loãng không khí, khó tập trung xoáy sâu vào từng cấu tứ để bật lên những vấn đề trọng tâm của suy tưởng, triết luận. Ký là ghi nhiều, quan sát nhiều nhưng cần tập trung dồn nén lại trong một chủ đề thì, khi ấy tính nhức nhối của trí tuệ, tính lây lan  của tình cảm sẽ hiện ra sắc nét, hấp dẫn. Hơn nữa, ham ghi và kể, ký dễ rơi vào dạng bộn bề của báo chí. Phải ưu tiên cho bình và luận, tạo những phức điệu, phức cảm, tránh sự lặp lại trong cách phản ánh, giọng điệu và cách viết. Phải ưu tiên cho những chi tiết trung tâm, những tâm trạng điển hình, những lát cắt bừng sáng của hiện thực. Một số bút ký của Nguyễn Văn Dũng còn rơi vào tình trạng này.

Như tôi đã nói ở trên, qua bài viết này, tôi muốn ghi lại những dòng tâm sự và tin yêu. Từ cái nền và con đường anh lựa chọn: bằng thể ký, với những gì anh đạt được qua Linh sơn mây trắng - tập bút ký đầu tay này, đủ cơ sở để ta tin yêu và hy vọng con đường đi bền bỉ và ngoạn mục của anh trong tương lai - ở những tập ký tiếp theo.
Nguyễn Văn Dũng là cây viết ký khẳng định được ngòi bút của mình ngay từ những trang viết đầu, bởi ở anh, có một vốn văn hoá đã chín, ngôn từ đã chọn lọc và cảm xúc thừa nhân ái chân thành. Người đọc sẽ cùng anh dõi theo những nỗi niềm sơn thuỷ và hoài niệm mây trời để được giàu có hơn lên trong nhận thức và rung cảm qua từng chặng hành trình để cùng lãng du tâm hồn, lãng du văn hoá.
              
Huế, đêm 22.9.2005
               H.T.H

(nguồn: TCSH số 205 - 03 - 2006)

 

 

 

Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)
Tin nổi bật
  • MAI VĂN HOAN giới thiệu Vĩnh Nguyên tên thật là Nguyễn Quang Vinh. Anh sinh năm 1942 (tuổi Nhâm Ngọ) ở Vĩnh Tuy, huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình. Bố anh từng tu nghiệp ở Huế, ông vừa làm thầy trụ trì ở chùa vừa bốc thuốc chữa bệnh cho người nghèo. Thuở thiếu thời anh đã ảnh hưởng cái tính ngay thẳng và trung thực của ông cụ. Anh lại cầm tinh con ngựa nên suốt đời rong ruổi và “thẳng như ruột ngựa”.

  • LGT: Vài năm lại đây, sau độ lùi thời gian hơn 30 năm, giới nghiên cứu văn học cả nước đang xem xét, nhận thức, và đánh giá lại nền “Văn học miền Nam” (1954 - 1975) dưới chế độ cũ, như một bộ phận khăng khít của văn học Việt Nam nửa sau thế kỷ XX với các mặt hạn chế và thành tựu của nó về nghệ thuật và tính nhân bản. Văn học của một giai đoạn, một thời kỳ nếu có giá trị thẩm mỹ nhân văn nhất định sẽ tồn tại lâu hơn bối cảnh xã hội và thời đại mà nó phản ánh, gắn bó, sản sinh. Trên tinh thần đó, chúng tôi trân trọng giới thiệu bài viết vừa có tính chất hồi ức, vừa có tính chất nghiên cứu, một dạng của thể loại bút ký, hoặc tản văn về văn học của tác giả Nguyễn Đức Tùng, được gửi về từ Canada. Bài viết  dưới đây đậm chất chủ quan trong cảm nghiệm văn chương; nó phô bày cảm nghĩ, trải nghiệm, hồi ức của người viết, nhưng chính những điều đó làm nên sự thu hút của các trang viết và cả một quá khứ văn học như sống động dưới sự thể hiện của chính người trong cuộc. Những nhận định, liên hệ, so sánh, đánh giá trong bài viết này phản ánh lăng kính rất riêng của tác giả, dưới một góc nhìn tinh tế, cởi mở, mang tính đối thoại của anh. Đăng tải bài viết này chúng tôi mong muốn góp phần đa dạng hóa, đa chiều hóa các cách tiếp cận về văn học miền Nam. Rất mong nhận được các ý kiến phản hồi của bạn đọc. TCSH

  • MAI VĂN HOAN giới thiệuNăm 55 tuổi, Hồng Nhu từng nhiều đêm trăn trở, băn khoăn lựa chọn việc trở về quê hay ở lại thành phố Vinh - nơi anh gắn bó trọn hai mươi lăm năm với bao kỷ niệm vui buồn. Và cuối cùng anh đã quyết tâm trở về dù đã lường hết mọi khó khăn đang chờ phía trước. Nếu không có cái quyết định táo bạo đó, anh vẫn là nhà văn của những thiên truyện ngắn Thuyền đi trong mưa ngâu, Gió thổi chéo mặt hồ... từng được nhiều người mến mộ nhưng có lẽ sẽ không có một nhà văn đầm phá, một nhà thơ “ngẫu hứng” như bây giờ.

  • LÊ HỒNG SÂMTìm trong nỗi nhớ là câu chuyện của một thiếu phụ ba mươi tám tuổi, nhìn lại hai mươi năm đời mình, bắt đầu từ một ngày hè những năm tám mươi thế kỷ trước, rời sân bay Nội Bài để sang Matxcơva du học, cho đến một chiều đông đầu thế kỷ này, cũng tại sân bay ấy, sau mấy tuần về thăm quê hương, cô cùng các con trở lại Pháp, nơi gia đình nhỏ của mình định cư.

  • NGUYỄN KHẮC PHÊ     (Đọc “Cạn chén tình” - Tuyển tập truyện ngắn Mường Mán, NXB Trẻ, 2003)Với gần 40 năm cầm bút, với hơn hai chục tác phẩm văn xuôi, thơ và kịch bản phim, nhà văn Mường Mán là một tên tuổi đã quen thuộc với bạn đọc, nhất là bạn đọc trẻ. Có lẽ vì ấn tượng của một loạt truyện dài mà ngay từ tên sách (Lá tương tư, Một chút mưa thơm, Bâng khuâng như bướm, Tuần trăng mê hoặc, Khóc nữa đi sớm mai v...v...) khiến nhiều người gọi ông là nhà văn của tuổi học trò, trên trang sách của ông chỉ là những “Mùa thu tóc rối, Chiều vàng hoa cúc...”.

  • NGUYỄN VĂN HOATranh luận Văn Nghệ thế kỷ 20, do Nhà xuất bản lao động ấn hành. Nó có 2 tập: tập 1 có 1045 trang và tập 2 có 1195 trang, tổng cộng 2 tập có 2240 trang khổ 14,4 x 20,5cm. bìa cứng, bìa trang trí bằng tên các tờ báo, tạp chí có tư liệu tuyển trong bộ sách này.

  • VĨNH CAO - PHAN THANH HẢIVườn Thiệu Phương là một trong những Ngự uyển tiêu biểu của thời Nguyễn, từng được vua Thiệu Trị xếp là thắng cảnh thứ 2 trong 20 cảnh của đất Thần Kinh. Nhưng do những nguyên nhân lịch sử, khu vườn này đã bị triệt giải từ đầu thời vua Ðồng Khánh (1886-1889) và để trong tình trạng hoang phế mãi đến ngày nay. Trong những nỗ lực nhằm khắc phục các "không gian trắng" tại Tử Cấm Thành và phục hồi các khu vườn ngự của thời Nguyễn, từ giữa năm 2002, Trung tâm BTDTCÐ Huế đã phối hợp với Hội Nghệ thuật mới (Pháp) tổ chức một Hội thảo khoa học để bàn luận và tìm ra phương hướng cho việc xây dựng dự án phục hồi khu vườn này.

  • HỒNG DIỆUNhà thơ Cao Bá Quát (1809-1854) được người đời hơn một thế kỷ nay nể trọng, với cả hai tư cách: con người và văn chương. "Thần Siêu, thánh Quát", khó có lời khen tặng nào cao hơn dành cho ông và bạn thân của ông: Nguyễn Văn Siêu (1799-1872).

  • HÀ VĂN THỊNHI. Có lẽ trong nhiều chục năm gần đây của lịch sử thế giới, chưa có một nhà sử học nào cũng như chưa có một cuốn sách lịch sử nào lại phản ánh những gì vừa xẩy ra một cách mới mẻ và đầy ấn tượng như Bob Woodward (BW). Hơn nữa đó lại là lịch sử của cơ quan quyền lực cao nhất ở một cường quốc lớn nhất mọi thời đại; phản ánh về những sự kiện chấn động nhất, nghiêm trọng nhất đã diễn ra trong ba năm đầu tiên của thiên niên kỷ mới: sự kiện ngày 11/9, cuộc chiến tranh Afganistan và một phần của cuộc chiến tranh Iraq.

  • ĐẶNG TIẾN     (Đọc Hồi ức của Đại tướng Võ Nguyên Giáp)Một tờ báo ở ngoài nước đã giới thiệu bốn cuốn hồi ức của Đại tướng Võ Nguyễn Giáp mới xuất bản. Dĩ nhiên là một bài báo không thể tóm lược được khoảng 1700 trang hồi ký viết cô đúc, nhưng cũng lảy ra được những đặc điểm, ý chính và trích dẫn dồi dào, giúp người đọc không có sách cũng gặt hái được vài khái niệm về tác phẩm.

  • NGUYỄN THỊ ANH ĐÀO       (Đọc tập truyện ngắn “Trà thiếu phụ” của nhà văn Hồng Nhu – NXB Hội Nhà văn 2003)Tôi đã được đọc không ít truyện ngắn của nhà văn Hồng Nhu và hầu như mỗi tập truyện đều để lại trong tôi không ít ấn tượng. Trải dài theo những dòng văn mượt mà, viết theo lối tự sự của nhà văn Hồng Nhu là cuộc sống muôn màu với những tình cảm thân thương, nhiều khi là một nhận định đơn thuần trong cách sống. Nhà văn Hồng Nhu đi từ những sự việc, những đổi thay tinh tế quanh mình để tìm ra một lối viết, một phong cách thể hiện riêng biệt.

  • ĐỖ QUYÊN…Đọc thơ Bùi Giáng là thuốc thử về quan niệm thơ, về mỹ học thi ca. Đã và sẽ không ai sai nhiều lắm, cũng không ai đúng là bao, khi bình bàn về thơ họ Bùi. Nhắc về cái tuyệt đỉnh trong thơ Bùi Giáng, độ cao sâu tư tưởng ở trước tác Bùi Giáng nhiều bao nhiêu cũng thấy thiếu; mà chỉ ra những câu thơ dở, những bài thơ tệ, những đoạn văn chán trong chữ nghĩa Bùi Giáng bao nhiêu cũng bằng thừa…

  • LÊ THỊ HƯỜNGTrong căn phòng nhỏ đêm khuya, giai điệu bản sonat của Beethoven làm ta lặng người; một chiều mưa, lời nhạc Trịnh khiến lòng bâng khuâng; trong một quán nhỏ bên đường tình cờ những khúc nhạc một thời của Văn Cao vọng lại làm ta bất ngờ. Và cũng có thể giữa sóng sánh trăng nước Hương Giang, dìu dặt, ngọt ngào một làn điệu ca Huế khiến lòng xao xuyến.

  • NGÔ MINHĐến tập thơ chọn Giếng Tiên (*), nhà thơ - thầy giáo Mai Văn Hoan đã gửi đến bạn yêu thơ 5 tập thơ trữ tình, trong đó có hai tập thơ được tái bản. Đó là tập đầu tay Ảo ảnh, in năm 1988, tái bản 1995 và tập Hồi âm, in năm 1991, tái bản năm 2000. 15 năm xuất bản 7 đầu sách (2 tập tiểu luận) và đang có trong ngăn kéo vài tập bản thảo tiểu luận nữa, chứng tỏ sức sáng tạo sung mãn đáng nể trọng của một thầy giáo vừa dạy học vừa sáng tác văn chương.

  • NGUYỄN THỊ ANH ĐÀO        (Đọc tập thơ ''Độc thoại trước mặt trời'' của Trần Lan Vinh- NXB Văn học Hà Nội- 2003)Trên thi đàn văn học Việt Nam hiện đại, sự thiếu vắng những cây bút nữ đã trở thành một vấn đề cần được chú trọng. Hầu như mỗi khi phụ nữ cầm bút, điều họ quan tâm nhất đó là sự giải bày tâm sự với ngàn ngàn nỗi niềm trắc ẩn. Nếu viết là một cách để sẻ chia tâm sự thì Trần Lan Vinh là một trường hợp như thế.

  • NGUYỄN THANH TÚMùa đông năm ngoái, anh Đoàn Tuấn từ Hà Nội vào Huế giảng dạy lớp đạo diễn điện ảnh. Dù công việc khá bận rộn nhưng anh vẫn dành cho tôi không ít thời gian tâm sự, bởi ngoài tình cảm thân thiết anh còn là cấp trên của tôi ở toà soạn tạp chí Thế Giới Điện Ảnh. Trong những lần trò chuyện ấy, tôi thật sự bất ngờ khi nghe anh kể chuyện về cuốn sách anh sắp in ở Nhà xuất bản Trẻ mà nội dung của nó là câu hỏi hơn 20 năm nay vẫn luôn canh cánh trong tôi. Vốn dĩ Đoàn Tuấn là nhà biên kịch điện ảnh tên tuổi, anh đã có nhiều kịch bản phim nổi tiếng như: Chiếc chìa khoá vàng (1998), Ngõ đàn bà (1992), Đường thư (2003)...

  • MAI VĂN HOANNguyễn Khoa Điềm đến với thơ hơi muộn nhưng đã sớm định hình một phong cách riêng. Qua các tập Đất ngoại ô (1972), Mặt đường khát vọng (trường ca, 1974), Ngôi nhà có ngọn lửa ấm (1986), Thơ Nguyễn Khoa Điềm (1990), Cõi lặng (2007) ta bắt gặp những suy ngẫm của anh đối với nhân dân, đất nước; những chiêm nghiệm của anh về đời sống xã hội, nhân tình thế thái. Những chiêm nghiệm và suy ngẫm đó được thể hiện bằng một giọng thơ trầm tĩnh, bình dị, sâu lắng và khá hiện đại.

  • NGUYỄN QUANG HÀ       (Đọc Nỗi niềm để ngỏ của Lê Lâm Ứng - Nhà xuất bản Văn học 2002)Đọc thơ Lê Lâm Ứng để tìm những câu mượt mà thì hơi khó. Thảng hoặc lắm mới bắt gặp ở anh tâm trạng thư thái này:                Biết rằng trong cõi nhớ thương                Lạc nhau âu cũng lẽ thường vậy thôi

  • MAI VĂN HOANNguyễn Đắc Xuân không chỉ có chân trong Hội Nhà văn Việt Nam mà anh còn là hội viên Hội Lịch sử Việt Nam, hội viên Hội Nhà báo Việt Nam... Nhưng dù ở cương vị nào thì điều mà anh tâm huyết nhất vẫn là lịch sử và văn hóa Huế.

  • HOÀNG PHỦ NGỌC TƯỜNG   (Nhân đọc sách "Gió về Tùng Môn Trang" của Nguyễn Xuân Dũng)Tác giả cuốn sách này là một võ sư đệ bát đẳng huyền đai thuộc phái không thủ đạo, vừa là một nhà hoạt động thương trường nổi tiếng ở Mỹ. Nhưng cuốn sách này không hề bàn đến chuyện đấm đá hơn kém hoặc là chuyện mua bán lời lỗ mà bàn về cái TÂM. Tác giả tỏ ra hết sức chú trọng vũ đạo; nhất cử nhất động đều phải xuất phát từ cái TÂM, cái TÂM viết hoa.