Từng bùng phát mạnh mẽ vào khoảng cuối năm 2015 đến 2016, năm 2017 bắt đầu suy thoái, nhưng bất ngờ, vào những ngày giữa năm 2018, hai đề tài du ký và lịch sử bất chợt trở lại thị trường sách trong nước.
Các tác phẩm mới ra mắt về đề tài lịch sử.
Tuy nhiên, thay cho sự hời hợt, đôi khi có phần sai lệch, dòng sách du ký và lịch sử trong lần trở lại lần này với bạn đọc lại có những nét riêng, hấp dẫn bởi sự sâu sắc của các chi tiết.
Chuyện nhỏ của lịch sử
Ban đầu dự kiến chỉ tối đa 3 tập sách, bộ sách Sài Gòn - Chuyện đời của phố của nhà báo, nhà nghiên cứu Phạm Công Luận bất ngờ đạt được thành công lớn, cả về phương diện kinh doanh cũng như đánh giá của bạn đọc. Kết quả là sau đó, tác giả tiếp tục ra phần 4 mang tính thăm dò và nay thậm chí phần 5 cũng đã ra mắt. Bất chấp thừa nhận của tác giả là có phần mỏi mệt với bộ sách này, rất có khả năng bộ sách sẽ không dừng lại tại đó.
Điểm hấp dẫn của bộ sách hoàn toàn không phải ở những vấn đề to lớn mà nó thu hút bạn đọc ở những câu chuyện có phần… lẻ tẻ. Có một chi tiết khá đặc biệt là vào những năm 1930, thế giới đang trải qua cuộc đại khủng hoảng kinh tế, Sài Gòn - nơi bắt đầu có nền kinh tế thị trường - bị ảnh hưởng nhất định bởi cuộc khủng hoảng. Đã có nhiều công trình nghiên cứu viết về giai đoạn này nhưng Phạm Công Luận lại có cách tiếp cận rất riêng, đi vào từng mảnh đời, từ trực tiếp như câu chuyện về hệ thống nhà hàng điểm tâm Đức Thành Hưng, phát triển theo kiểu nhượng quyền cho đến câu chuyện gia đình một viên chức ở quận 4 vượt qua những năm khủng hoảng kinh tế...
Tiếp nối dòng sách lịch sử này, vừa qua Công ty sách Phương Nam liên kết cùng NXB Thế giới giới thiệu đến bạn đọc cuốn sách đề tài lịch sử có nhan đề 100 năm phi trường Tân Sơn Nhất của tác giả Quốc Việt (tên thật là Nguyễn Quốc Việt). Điều đặc biệt của bộ sách này là tác giả của nó, một nhà báo được phân công viết các vấn đề thời sự về sân bay Tân Sơn Nhất hiện nay. Từ các bài báo này, tác giả nảy ra ý tưởng lần ngược lại quá khứ để viết về một trong những địa danh quan trọng nhất của Sài Gòn xưa và TPHCM ngày nay. Điều đáng chú ý ở tác phẩm này là bên cạnh các miêu tả mang tính bao quát, tác giả còn thu hút bạn đọc bằng cách đưa vào những chi tiết nho nhỏ mà hầu hết đã bị quên lãng. Từ chuyện xưa như xây sân golf năm 1964 cạnh sân bay (khu công viên Gia Định ngày nay) nhưng không ai dám đến chơi do tình hình an ninh thiếu bảo đảm, rồi cả chuyện họp hành liên tục để giải tỏa quán phở, nhà dân nhằm mở rộng sân bay vào năm 1967…
Bên kia cầu Chữ Y lại là một cách thể hiện khác biệt dù lịch sử vẫn là chủ đề chính. Thực tế, đây là một tập tản văn của tác giả Huỳnh Ngọc Nga, sinh năm 1949, cựu học sinh Trường Gia Long niên khóa 1962-1969. Vùng đất Sài Gòn đặc biệt là khu vực Chánh Hưng - Hưng Phú (quận 8 ngày nay) được tái hiện dưới con mắt của một thiếu nữ ngày đó. Điều khác biệt là dù có yếu tố lịch sử nhưng chứa đựng trong tác phẩm này lại là những câu chuyện văn hóa, là sự hoài niệm về quê hương, về vùng đất chôn nhau cắt rốn, về căn nhà cũ, về bạn bè thuở tuổi trẻ đến tận cuối đời của các nhân vật trong sách.
Qua rồi thời “vác ba lô lên và đi”
Vào giai đoạn bùng nổ của dòng sách du ký, ai cũng có thể viết dạng sách này bởi nó đơn giản chỉ là “Xách ba lô lên và đi” (tựa một cuốn sách tiêu biểu của dòng sách du ký). Thế nhưng, người đọc mau chóng nhàm chán với những tác phẩm như vậy bởi ngoài các chi tiết mang tính kinh nghiệm, các tác phẩm đó hầu như không mang lại điều gì mới lạ ngoài những thông tin có thể dễ dàng tìm thấy trên mạng, nhiều cuốn sách còn bị nghi ngờ là sai sự thật đến mức mà có buổi ra mắt sách, tác giả phải đem cả hộ chiếu đến để chứng minh mình có đi đến các địa danh trong sách.
Đó cũng là nguyên nhân chính khiến cho dòng sách du ký sớm nở tối tàn. Tuy nhiên, một dòng sách du ký khác bắt đầu xuất hiện, tiêu biểu như Từ rừng thẳm Amazon đến quê hương Bolero của tác giả Nguyễn Tập. Không chỉ là những chuyến du lịch, để viết nên tác phẩm tác giả còn thực sự sống 2 tháng cùng dân địa phương, sinh sống cùng người Quechua (Peru), hậu duệ dân Inca, chủ nhân một thời vùng đất Nam Mỹ. Rồi lại thêm 4 tháng lang thang ở các bộ lạc thiểu số, từ Amazon đến Peru rồi qua Bolivia. Dù rằng những thông tin mà tác giả thu thập được không mới nhưng có góc nhìn của một thanh niên Việt Nam, cùng các cảm nhận, đánh giá mang đậm chất Việt. Tác phẩm thu hút bạn đọc với sự gần gũi, thân thiện trong cách miêu tả những con người, vùng đất xa lạ.
Cũng ở hướng tiếp cận đó, Trên con đường tơ lụa Nam Á và Bốn mùa trên xứ Phù Tang cùng của Nguyễn Chí Linh cũng hấp dẫn người đọc với các thông tin chân thật. Nổi tiếng là một người lữ hành chuyên nghiệp, đã đi qua hơn 90 quốc gia. Với Bốn mùa trên xứ Phù Tang, tác giả đặt bút viết tác phẩm này sau 10 năm kể từ ngày đầu anh đến đất nước Nhật Bản chỉ đề có dịp chiêm nghiệm lại, tập hợp thêm cảm xúc, thông tin bởi trước đó có quá nhiều người viết về đất nước này. Và rồi, trong sự bối rối đó, cuối cùng tác giả chọn hình thức nhật ký hành trình để miêu tả về nước Nhật bởi cách viết nó mang đến sự riêng biệt cao do mỗi người sẽ có cái nhìn khác nhau cho dù về cùng một sự việc, một địa điểm. Điểm hấp dẫn nữa là cách tác giả viết về những nét văn hóa Nhật theo dạng bách khoa toàn thư, giải thích cặn kẽ từ lịch sử, truyền thuyết, sự tích đến các thuật ngữ riêng, cách thức biểu lộ của người Nhật đối với sự việc…
Còn với Trên con đường tơ lụa Nam Á, tác giả không có ý định thực hiện một công trình nghiên cứu chuyên khảo mà thực hiện theo hình thức du ký, đi lại đúng con đường năm xưa, kết hợp chuyện xưa và chuyện nay. Tác giả đi theo hành trình từ Pakistan qua Ấn Độ, xuôi qua Afganistan. Tuy là hành trình quá khứ nhưng dấu ấn quan trọng nhất lại là hiện tại, những biến đổi tốt xấu, nhưng vấn đề của thời hiện đại… tất cả đưa bạn đọc đến với sự đan xen giữa huy hoàng của quá khứ và cả những khó khăn của hôm nay.
Theo Tường Vy - SGGP
1. Quan sát tiểu thuyết Việt Nam đương đại, chúng ta sẽ nhận thấy có một số triều đại, nhân vật được các nhà văn tập trung khai khác với mật độ khá dày như nhà Trần với Trần Khánh Dư, Trần Hưng Đạo (xuất hiện trong Sương mù tháng giêng của Uông Triều, Trần Khánh Dư của Lưu Sơn Minh, Chim ưng và chàng đan sọt của Bùi Việt Sĩ, Đức Thánh Trần của Trần Thanh Cảnh…), nhà Lê với Nguyễn Trãi (xuất hiện trong Hội thề của Nguyễn Quang Thân, Nguyễn Trãi của Bùi Anh Tấn…), nhà Tây Sơn với Nguyễn Huệ (xuất hiện trong Sông Côn mùa lũ của Nguyễn Mộng Giác, Tây Sơn bi hùng truyện của Lê Đình Danh…).
Có thể coi “Dế mèn phiêu lưu ký” là một trong những tác phẩm đặc biệt nhất của văn học Việt Nam, khi tính đến nay đã có rất nhiều ấn bản đặc biệt của bộ sách này ra đời. Mới đây, độc giả yêu mến “dế mèn” lại một lần nữa được thưởng thức cuộc phiêu lưu của chú dế lừng danh qua ấn phẩm mới với những bức tranh minh họa hoàn toàn khác biệt của nữ họa sĩ trẻ Đậu Đũa.
Ở vào tuổi 99, nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Tư vẫn tỏ ra minh mẫn và tinh anh khi giao lưu cùng bạn đọc nhân dịp tái bản bộ tiểu thuyết lịch sử Loạn 12 sứ quân do NXB Văn hóa - Văn nghệ tổ chức vào sáng ngày 20-9, tại Đường sách TPHCM.
Khi nghe tin nhà văn Vũ Tú Nam đã trút hơi thở cuối cùng, lòng tôi dâng lên một nỗi buồn. Nhưng trong nỗi buồn ấy là những ký ức đẹp và ấm áp về ông. Hình ảnh ông hiện lên và ngự trị trên hình ảnh ấy là ánh mắt và nụ cười hiền hậu.
"Túc tắc sống/ Ngày nối ngày/ Túc tắc say từng phút giây/ Tới khi nào buông tay bút/ Trời xanh ngút túc tắc bay..." - là những dòng thơ của con trai nhà văn Vũ Tú Nam mới đăng để tiễn biệt cha về cõi vĩnh hằng.
Sớm thứ hai ngày 7-9, Trung tướng Triệu Xuân Hòa (Ba Hòa), nguyên Tư lệnh Quân khu 7, gọi cho tôi: “Anh nghe tin buồn chưa, bác Văn Lê đi đêm qua rồi”. Tôi không tin vào tai mình, hỏi lại: “Văn Lê nào, có phải nhà thơ Văn Lê?”. Giọng Ba Hòa buồn rười rượi: “Mới sớm qua, bác ấy còn đi qua ngõ nhà chúng tôi. Bác ấy vẫn cười vui mà?”.
“Mở mắt ngày đã trôi” là tập truyện mới của tác giả Hoàng Thanh Hương nằm trong đề án Bảo tồn, phát huy giá trị tác phẩm văn học, nghệ thuật các dân tộc thiểu số Việt Nam do Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam thực hiện năm 2020.
Kỷ niệm 75 năm Quốc khánh 2.9, NXB Kim Đồng giới thiệu những cuốn sách về quê hương đất nước, lịch sử cách mạng, về Chủ tịch Hồ Chí Minh - lãnh tụ vĩ đại của dân tộc, nhằm góp phần bồi đắp trong thế hệ trẻ lòng yêu nước thương nòi, tinh thần tự hào, hiểu sâu sắc hơn vị trí, uy tín của Việt Nam trong thế giới hiện đại là khởi nguồn từ ngày 2.9.1945.
Nhà văn Nguyễn Huy Thiệp sinh năm 1950, là một trong những nhà văn tiêu biểu của văn học Việt Nam đương đại, với những sáng tác truyện ngắn đặc sắc, mang hơi hướng huyền thoại, cổ tích, hoặc lịch sử. Với Truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp (Đông A và NXB Văn học), bạn đọc sẽ được gặp lại một cuốn sách vừa quen vừa lạ.
Được xem là tác phẩm đỉnh cao trong cuộc đời sáng tác ngắn ngủi của “Ông vua phóng sự đất Bắc” Vũ Trọng Phụng, tiểu thuyết Số đỏ đã từng quen thuộc với nhiều thế hệ độc giả Việt Nam. Mới đây, tác phẩm vừa được trở lại với một diện mạo hoàn toàn mới do Công ty Sách Đông A và NXB Văn học ấn hành.
Nhà nghiên cứu Phan Ngọc khi nghiên cứu bản sắc văn hoá của người Việt Nam đã nêu ra bốn yếu tố: Tổ quốc, gia đình, thân phận và diện mạo. Theo tôi trong bốn yếu tố ấy thì quan trọng nhất, khi hai yếu tố kia đã có rồi, là thân phận và diện mạo, vì hai yếu tố này mới xác nhận vị thế một con người trong xã hội.
Tôi xúc động rưng rưng khi đọc những trang đầu cuốn sách mới của nhà văn Ngô Thảo với đầu đề “Nghiêng trong bóng chiều” (Nxb. Quân đội nhân dân, 2020), mừng ông tròn tuổi 80. Ông mở đầu: Khi trò chuyện với người già, lớp trẻ sợ nhất là các vị ôn nghèo, kể khổ về thời bao cấp.
Trở về với miền Nam để trả món nợ ân tình, đó chính là khát vọng để Nguyễn Thi sáng tạo nên những tác phẩm cố gắng khái quát bức tranh rộng lớn của một thời cả dân tộc lên đường đánh Mĩ.
Bao năm qua, những sáng tác về Hà Nội đều đặn ra mắt công chúng. Không phải ngẫu nhiên nhiều tác giả luôn ưu ái dành một góc văn chương của mình để viết về Hà Nội, bởi tình yêu, sự mến thương và cảm giác gắn bó với mảnh đất Thăng Long xưa.
Tiểu thuyết “Những ngày cách ly”, tác giả Bùi Quang Thắng, NXB Tổng hợp TP Hồ Chí Minh dài 160 trang được viết trong 12 ngày, đề tài liên quan đến dịch Covid-19. Đọc xong, điều đầu tiên, cũng đáng nể người viết, người biên tập, đây hẳn là cuộc chạy đua để cuốn sách đến được với bạn đọc trong thời gian nhanh nhất có thể.
Bộ sách đồ sộ với độ dày gần 5000 trang tập hợp 30 nhật ký của những người lính trong chiến tranh. Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều gọi đây là bộ hồ sơ văn hóa Việt Nam. Còn Trung tướng, Anh hùng LLVTND Đoàn Sinh Hưởng thì coi bộ sách là dấu ấn tâm hồn của các anh hùng liệt sĩ.
5 năm sau khi nữ tác giả Svetlane Alexievich nhận giải Nobel văn học cho những cuốn sách thuộc thể loại phi hư cấu, Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam, bằng sự nỗ lực lớn đã tiếp tục giới thiệu các tác phẩm của bà. Hai cuốn sách được dịch và giới thiệu mới là “Những nhân chứng cuối cùng” và “Những cậu bé kẽm” do dịch giả Phan Xuân Loan thực hiện.
Với mong muốn khơi gợi niềm thích thú và sự tò mò của độc giả nhỏ tuổi đến với sách giáo dục truyền thống, Nhà xuất bản Kim Đồng vừa giới thiệu câu chuyện về tấm gương anh hùng của chị Võ Thị Sáu và anh Lý Tự Trọng với phần lời kể được lồng ghép cùng những bức tranh tả thực hoành tráng.
Trong lòng tôi, nhà văn Phạm Tường Hạnh là người anh giàu tình nghĩa, sống sôi động, bộc trực, thẳng thắn, nhưng với đồng nghiệp thì luôn biết lắng nghe và tôn trọng. Hôm nay, kỷ niệm 100 năm ngày sinh nhà văn Phạm Tường Hạnh, xin có đôi dòng...
Đến nay, nhà văn Ma Văn Kháng đã cho ra đời hơn 20 tiểu thuyết, gần 200 truyện ngắn, chủ yếu lấy cảm hứng từ sử thi và thế sự đời tư, đề cập phần nhiều đến cuộc sống và con người vùng Tây Bắc.