Viện khoa học Weizmann là một trong những tổ chức hàng đầu thế giới về nghiên cứu và sáng tạo, một không gian lý tưởng cho việc hợp tác quốc tế nghiên cứu khoa học đa ngành. Người sáng lập viện là nhà hóa học, chủ nhân của patent “pure axeton”, cũng là nhà lãnh đạo chủ nghĩa phục quốc Do Thái, Chủ tịch Tổ chức Phục quốc Do Thái và Tổng thống đầu tiên của Israel - Azriel Weizmann (1874 –1952).
Nhà khoa học, Tổng thống đầu tiên của Israel - Azriel Weizmann
Chiều 30 Tết, tôi tiếp hai người bạn cũ, giờ là doanh nhân đến chơi, có dẫn theo cô con gái nhỏ. Cháu Kim Quy, 12 tuổi, học lớp 6, khi thấy tôi dọn mứt đựng trên mấy cái đĩa gốm vẽ bằng tay, có hàng chữ Jerusalem thì ồ lên, cô mua ở Israel hả cô, con thích đi thăm nước này lắm mà ba má chưa cho. Sao lại thích hả con? Trời, nước này có tới gần 200 nhà bác học đoạt giải Nobel đó cô. Cả ba người lớn chưng hửng. Anh bạn tôi cười khì, con lấy con số đó ở đâu mà chắc ăn vậy, theo ba người ta hay nói là có đến hơn 30% người giàu nhất nước Mỹ là người Do Thái . Lý thú với “số liệu” cô bé cung cấp về các nhà bác học Nobel, tôi đi hỏi ông Gúc. Không sai… Và cũng sẵn dịp, hỏi luôn, đúng là có tới 37 tỉ phú trong số 100 người giàu nhất nước Mỹ là người gốc Do Thái hay lai Do Thái, nhiều cái tên thiệt quen: Michael Bloomberg, George Soros, Steve Ballmer, Michael Dell, Leonard Lauder, Ralph Lauren, cả anh Mark Zuckerberg nữa.
Viện khoa học Weizmann
Tôi hẹn với cháu gái nhỏ là sẽ viết bài về chuyến viếng thăm lý thú một Viện khoa học đặc sắc của Israel tặng cháu. Đó là Viện khoa học Weizmann, điểm đến đầu tiên của chuyến đi nghiên cứu ngắn sáu ngày của đoàn khách Việt Nam mà nòng cốt là đội sinh viên giải nhất cuộc thi của 30 trường Đại học của “Hành trình vì khát vọng Việt” do Tập đoàn Trung Nguyên cùng Hội LHTN Việt Nam tổ chức. Tôi hào hứng mong đến đây vì có nghe tên tuổi của Viện Weizman trong giới học thuật quốc tế và cũng vì trước đó vài ngày, cuối năm 2013, tôi đọc được một tin khoa học quan trọng đăng trên tạp chí Extremetech: Các nhà nghiên cứu của Viện khoa học Weizman và ĐH Tel Aviv vừa công bố kết quả nghiên cứu chấn động là dùng âm thanh giải mã thành công thuật toán khóa mã hóa dữ liệu an toàn nhất hiện nay.
Viện khoa học Weizmann là một trong những tổ chức hàng đầu trên thế giới về nghiên cứu và sáng tạo, một không gian lý tưởng cho việc hợp tác quốc tế nghiên cứu khoa học đa ngành (với năm ngành chính: khoa học máy tính, vật lý, hóa học, sinh học, sinh hóa học). Trên một diện tích 120 hecta, từ một nhóm nghiên cứu khoa học đầu tiên mang tên Daniel Sieff Resaerch chỉ có hơn 10 người, nay Viện đã có 2.600 người đang làm việc, nghiên cứu ở đây (1.000 nhà khoa học hàng đầu của Israel và thế giới, 1.000 nghiên cứu sinh tiến sĩ, thạc sĩ, 220 nghiên cứu sinh sau tiến sĩ đến từ khắp các nước).Viện Weizmann có 250 nhóm nghiên cứu đến từ 28 nước khắp các châu lục (mà không thấy Việt Nam) và hàng năm, cũng đón tiếp 500 nhà khoa học đến đây trao đổi, nghiên cứu với trung bình 25 hội nghị khoa học quốc tế diễn ra. Nhớ lại và chú ý một chút, Israel mới chính thức lập quốc từ 1948, dân số đến nay chỉ có 7,5 triệu trong khi Viện nghiên cứu này cũng mới thành lập từ 1939, mới thấy độ phát triển kinh ngạc của chính Viện Weizmann.
Đến nơi, tôi hiểu thêm, đây còn là một trung tâm giáo dục khoa học cho giới trẻ, mối quan tâm hàng đầu của xã hội Israel. Viện có một khu vườn khoa học dành cho học sinh trung học tham quan học tập với các thí nghiệm đơn giản nhất về vật lý, hóa học, có cả một đồi cỏ trồng đầy đủ các loại cây làm thức ăn cho một sinh vật mà mọi đứa trẻ con thế giới đều say mê là… khủng long thuộc đủ các thời kỳ. Nổi tiếng còn có EcoSphere, một tòa nhà có kiến trúc đặc biệt, là không gian sinh thái xây dựng toàn bằng kính và nhôm đen trong đó thực hiện các thí nghiệm về giống cây,con mới; về biến đổi khí hậu, hiệu ứng nhà kính… trên sinh-thực vật.
Cái cách mà Weizmann tổ chức nghiên cứu khoa học cũng rất là…Do Thái. Xây dựng một không gian thật hấp dẫn, tiện nghi, thân thiện , thu hút các nhà nghiên cứu lớn của thế giới đến trao đổi các kiến thức, thông tin mới nhất, tạo điều kiện hút về “quần hùng tứ phương” cũng là một thứ “hấp tinh đại pháp” lôi kéo về cho mình mọi bộ não thông minh nhất, mọi tinh hoa khoa học của thời đại. Tổ chức các cuộc “hội ngộ” khoa học thật chuyên sâu và có chất lượng cũng là đóng dấu thương hiệu của nền nghiên cứu của Israel. Tổ chức không gian tốt cho các nhà khoa học trẻ đến học hành, nghiên cứu là đặt nền, nâng bước cho họ xây dựng cho họ mạng lưới quan hệ gắn bó với công đồng học thuật thế giới để phát triển lâu dài sau này. Lập quỹ để những nhà nghiên cứu đã thành danh góp sức giúp cho những người trẻ và cho sự nghiệp nghiên cứu chung của Israel. Tổ chức một công ty lớn chuyên về chuyển giao công nghệ, đăng ký đến 1400 bằng sáng chế của các gia đình và thành lập 42 công ty thực hiện sản xuất từ các bằng sáng chế này. Và trân trọng, nâng niu, chăm chút thấy rõ là không gian giáo dục khoa học cho thiếu nhi, thiếu niên Israel. Hàng ngày nơi đây có hàng nghìn các em thiếu niên đến tham quan, học tập, học mà chơi, chơi mà học trong một không gian đủ vui, đủ đẹp và đủ hấp dẫn trí tò mò cho trẻ con, một yếu tố quan trọng được Israel tập trung khuyến khích từ tuổi nhà trẻ, mẫu giáo.
Người công dân số 1
Azriel Weizmann sinh năm 1874 cũng là một nhà hóa học, chủ nhân của patent tên là “pure axeton” đã phát triển phương pháp lên men axeton-butanol-etanol (Acetone-butanol-ethanol fermentation) để sản xuất axeton thông qua sự lên men do vi khuẩn. Ông chính là người thành lập Viện Khoa học này, đặt tại Rehovot, Jerusalem, Israel.
Weizmann là một nhà lãnh đạo chủ nghĩa phục quốc Do Thái, chủ tịch Tổ chức Phục quốc Do Thái và cũng là tổng thống đầu tiên của Israel. Ông được bầu cử vào ngày 1 tháng 2, 1949 vào năm ông đã 75 tuổi và phục vụ cho đến khi qua đời năm 1952. Tại phòng trưng bày các vật dụng cá nhân của hai vợ chồng ông, có một hiện vật cực kỳ quí: quyển hộ chiếu của công dân Azriel Weimann, mang số 1. Ông là người công dân số 1 của Israel. Ông cũng là bạn nghiên cứu của nhà bác học nổi tiếng nhất thế giới Albert Einstein (cũng là người Do Thái) và hiện nhà lưu niệm còn giữ bức ảnh hai người chụp chung khi ông sang Mỹ, cùng Einstein vận động quyên góp xây dựng một chương trình nghiên cứu cho Israel.
Khi đến thăm ngôi nhà lưu niệm của nhà hóa học Azriel Weizmann, chúng tôi được biết ngôi nhà này do vợ chồng ông xây năm 1939, toàn là những khu nhà thấp, không có lầu. Nghe kể là tuy giàu có, hai vợ chồng ông xây nhà tuy rất hiện đại, tiện nghi về không gian kiến trúc và nội thất (tận dụng được tất cả ánh sáng mặt trời, gió biển từ thiên nhiên) nhưng không quá uy nghi đồ sộ để không quá xa cách với những người nông dân nghèo chung quanh. Toàn bộ nội thất do chính bà vẽ kiểu, ngay cả những chiếc màn treo tường của các phòng khác nhau, nay được phục chế hầu như nguyên trạng cách đây gần 100 năm. Thư viện nơi ông ngồi làm việc mỗi ngày, còn giữ đủ 1500 cuốn sách với 6 thứ tiếng. Ở đây lưu giữ tất cả hình ảnh của gia đình ông: người con trai đầu đã tử nạn phi cơ ở Anh và người con trai kế nay cũng định cư ở nước ngoài. Ông thành lập Viện nghiên cứu này khi sinh thời với nhóm nghiên cứu đầu tiên chỉ hơn 10 người. Sau khi ông qua đời, bà còn sống ở đây 10 năm nữa. Sau khi bà ra đi, người ta mới mở di chúc của hai ông bà: họ dành toàn bộ ngôi nhà và tài sản của hai vợ chồng cho đất nước Israel, cho Viện nghiên cứu Weizmann.
Người công dân số 1 (thực sự là số 1 với hộ chiếu mang số 1) là một người ái quốc, khi làm Tổng Thống vẫn không xa rời nghề chính của ông, nghề mà ông say mê theo đuổi: nghiên cứu khoa học. Mơ ước cả đời của chính khách này là… cống hiến cho khoa học và toàn bộ thành tựu, công trình khoa học của ông đều cống hiến cho đất nước Israel. Cả những vị kế nhiệm nhà nước sau đời Tổng thống đầu tiên đều coi nghiên cứu khoa học là nhiệm vụ chính của họ và của đất nước. Tôi đọc một câu ghi ở nhà lưu niệm Azriel Weizmann: “khoa học là chìa khóa của tương lai” . Bảo sao Israel không là một trung tâm nghiên cứu và sáng tạo hàng đầu của thế giới.
***
Cũng như trường hợp Israel, thực tế phát triển của mọi quốc gia trên thế giới hiện nay đang khẳng định điều đó. Ai, đất nước nào không tin và không thực sự chăm lo, đầu tư cho khoa học và tính nhân bản sẽ bị nhân loại ruồng bỏ, bị tụt hậu chìm đắm trong thảm họa dù có tự huyễn hoặc lừa mị thế nào.
Theo Kim Hạnh - Tia Sáng
VALENTIN HUSSON
Trước hết, ta phải hướng sự chú ý đến động từ “cách ly” khi mà với tư cách là một ngoại động từ, nó có nghĩa là sự vứt bỏ ra khỏi một giới hạn; trong khi với tư cách là một nội động từ, nó hướng đến sự ràng buộc để ở lại trong một vài giới hạn nhất định. Nó vừa nói lên cả sự vứt bỏ lẫn sự rút lui; vừa hiện diện vừa vắng mặt.
HIỀN LÊ
Hiroshi Sugimoto (sinh năm 1948 tại Tokyo) là nhà kiến trúc sư, nhiếp ảnh gia người Nhật.
Palomar là tác phẩm hư cấu cuối cùng của Italo Calvino (1923 - 1985), một trong những nhà văn lớn nhất của Ý ở thế kỉ 20, xuất bản tháng 11 năm 1983.
TRẦN KIÊM ĐOÀN
Nếu bình thường thì giờ nầy chúng tôi đang ở “hộp đêm” trong bụng máy bay Eva trên đường về Quê hương và đang vượt nửa sau Thái Bình Dương.
JEAN-CLET MARTIN
Trong thời điểm cách ly và tự cách ly này, thế giới tái khám phá ra chiều kích mang lại cho nó một phương hướng nhất định.
Slavoj Žižek, nhà triết học người Slovenia, được mệnh danh là “nhà triết học nguy hiểm nhất ở phương Tây” hiện nay. Ông nổi tiếng với tác phẩm Đối tượng trác tuyệt của ý thức hệ (The Sublime Object of Ideology, 1989), ở đó ông đã kết hợp quan niệm duy vật Marxist và phân tâm học Lacan để hướng đến một lý thuyết về ý thức hệ.
MARKUS GABRIEL
Trật tự thế giới bị lung lay. Một loại virus đang lây lan trên quy mô vô hình của vũ trụ mà ta không hề biết được những chiều kích thực sự của nó.
ĐỖ LAI THÚY
M. Bakhtin (1895 - 1975), nhà nghiên cứu văn học Nga - Xô viết có tầm ảnh hưởng bậc nhất ở Việt Nam. Ông là nhà lý luận tiểu thuyết. Người phát hiện/minh ra tiểu thuyết đa âm, tính đối thoại, nguyên tắc thời-không, tính nghịch dị và văn học carnaval hóa…
THÁI THU LAN
Émile Zola là một nhà văn hiện thực lớn nhất đồng thời cũng phức tạp nhất của nước Pháp ở cuối thế kỷ thứ 19, là người sáng lập lý luận về chủ nghĩa tự nhiên, là một tấm gương lao động không mệt mỏi, là một chiến sĩ có tinh thần chiến đấu dũng cảm chống chiến tranh phi nghĩa, chống quyền lực tàn bạo và bênh vực quần chúng lao động nghèo khổ.
NGUYỄN TÚ ANH - TRẦN KỲ PHƯƠNG
Trong nghệ thuật Ấn Độ cũng như nghệ thuật Chàm, hình tượng con chuột luôn mang ý nghĩa tốt đẹp, đó là con chuột nhà hay chuột nhắt (mouse), chứ không phải chuột cống.
ANĐRÂY GOCBUNỐP (Tiến sĩ ngôn ngữ học Liên Xô)
Gần đây đã có những khám phá rất có ý nghĩa ở Washington và London, trong những cuốn sách đã yên nghỉ trên các kệ sách thư viện trong cả bốn thế kỷ nay.
NGUYỄN ĐỨC TÙNG
Jen học trước tôi hai năm, đàn chị. Cô là thường trú, PGY- 4, tôi là PGY- 2. Trong nghề chúng tôi, hơn nhau một năm đã là tình thầy trò, huống gì hơn hai.
LƯU TÂM VŨ
hồi ký
LTS : Nhà văn Lưu Tâm Vũ sinh năm 1942, tốt nghiệp sư phạm Bắc Kinh năm 1961, sau đó dạy học nhiều năm ở Bắc Kinh. Truyện ngắn đầu tay Chủ nhiệm lớp đoạt giải thưởng truyện ngắn ưu tú toàn quốc 1978, được coi là tác phẩm mở đầu cho văn học thời kỳ mới.
Cách đây 40 năm khi nhà xuất bản Morrow and Avon chi 5 triệu đô la cho James Clavell, tác giả những cuốn tiểu thuyết lịch sử nổi tiếng như Hồng Kông ngày ấy, Đại tướng quân, Whirlwind, giới xuất bản ở Mỹ choáng váng. Nhưng bây giờ tiền nhuận bút đã vượt xa kỷ lục ấy.
ALAN BURNS
William Carlos Williams cũng như bất cứ người nào, đến rất gần với việc nhận thức ra lý tưởng mới của chủ nghĩa hình tượng, nhất là trong những bài thơ như “The Great Figure” và “The Red Wheelbarrow”.
Đây là một câu chuyện về di dân được viết theo chương trình “Dự án chiếc giày” (The Shoe Project) được khởi xướng thành lập bởi tiểu thuyết gia Katherine Govier, Toronto, Canada. Chương trình này bao gồm việc giúp các phụ nữ di dân viết một câu chuyện 600 từ về kinh nghiệm di dân của mình và lên một sân khấu nhỏ để trình diễn (đọc) câu chuyện đó trước những khán giả trong vùng. “Dự án chiếc giày” được thực hiện ở Antigonish với sự giúp đỡ của tiểu thuyết gia Anne Simpson và nhà biên kịch Laura Teasdale.
NHƯ QUỲNH DE PRELLE
Tôi đã từng mơ ước về quê nhà để đọc thơ tiếng Việt, để thổn thức cùng thi ca tiếng Việt. Thế mà, ở nơi này, giữa trái tim châu Âu và trong lòng bạn bè quốc tế, tiếng Việt của tôi ngân lên giữa những nhịp điệu, những giọng nói hoàn toàn khác. Và tôi đi đọc thơ, tự bao giờ tôi cũng tự chuyển ngữ những bài thơ của chính mình với bạn đọc ở đây. Đi đọc thơ, bao điều thú vị và những mới mẻ.
HÂN QUY
(Phỏng vấn nhà báo lão thành LÉO FIGUÈRES)
PATRICIA HIGHSMITH
NGUYỄN ĐỨC TÙNG
Một người bạn cũ ở Mỹ kể với tôi rằng gần mười năm nay anh không đi du lịch xa, cũng không về Việt Nam, mặc dù nhớ. Tôi hỏi lý do, anh bảo vì sợ nỗi buồn chán khi phải ngồi trên máy bay mười mấy giờ.