Hồi sinh danh tác Việt
Mấy năm gần đây, nhiều danh tác Việt đã được phát hành lại, mang đến cho độc giả hiện đại cơ hội tiếp cận dễ dàng hơn các ấn phẩm có tuổi đời trên dưới một thế kỷ. Không đơn thuần là “bình mới rượu cũ”, nỗ lực này còn mang tính gợi mở, góp phần định vị, thúc đẩy đa dạng chiều kích văn chương.
Bốn tác phẩm mới trong bộ sách Việt Nam danh tác được xuất bản đầu năm 2021
Trọn vẹn giá trị một thời
Sau hơn 2 năm chững lại, bộ sách “Việt Nam danh tác” của Nhã Nam vừa có thêm 4 tác phẩm mới trong đầu năm 2021, gồm: Những ngày thơ ấu của Nguyên Hồng, Lạnh lùng của Nhất Linh, Gánh hàng hoa của Nhất Linh - Khái Hưng và Sợi tóc của Thạch Lam. Như vậy, bộ sách từ khi ra mắt năm 2014 đến nay đã phát hành 48 tác phẩm của gần 30 nhà văn, nhà thơ Việt Nam khoảng đầu thế kỷ XX. “Liệu rằng các ấn phẩm có xứng đáng là danh tác Việt Nam hay không?” - Từ câu hỏi đó, trong tọa đàm tại Hà Nội ngày 15.1, các diễn giả đã nhận diện sức hấp dẫn của văn chương một thời, và việc làm lại chúng mang đến giá trị gì cho độc giả hiện đại.
“Việt Nam danh tác” dựa trên hai khía cạnh: nổi tiếng và lưu danh. Các tác phẩm ra đời phải có tiếng vang, hoặc đóng góp giá trị mới cho văn học Việt Nam. Bộ sách được thiết kế với format riêng cho cả bìa lẫn ruột. Bìa sách được làm mới dựa trên bìa cũ hoặc tranh minh họa cũ, nhưng mang hơi thở hiện đại để phù hợp với thế hệ độc giả mới. Sách được tuyển chọn và in lại dựa trên ấn bản toàn vẹn nhất, thường là bản gốc hoặc gần với bản gốc nhất. Biên tập viên Đào Lê Tiến Sỹ, người phụ trách biên tập bộ sách lý giải: “Ở đó, có thể lưu lại cái non nớt, ngây ngô trong cách viết mà sau này tác giả còn chau chuốt, chỉnh sửa nhiều, nhưng chính điều đó hàm chứa bối cảnh lịch sử, cho đường dẫn để hiểu về tác phẩm, tác giả”.
Theo nhà nghiên cứu Lại Nguyên Ân, một tác phẩm từ khi viết ra, qua nhiều lần tái bản sẽ khó nguyên vẹn, có thể do sai sót in ấn, kiểm duyệt hoặc do tác giả sửa chữa. Những sai lệch về văn bản đôi khi khiến cách hiểu về tác phẩm trở nên khuyết thiếu, thậm chí sai lạc. Nhà phê bình Mai Anh Tuấn dẫn chứng, hồi ký “Những ngày thơ ấu” có nhiều khác biệt giữa bản năm 1940 và các bản sau, mà trích đoạn “Trong lòng mẹ” ở Ngữ văn 8 là trường hợp điển hình. “Thay chữ, chỉnh câu, đổi cách diễn đạt, thêm/bớt đoạn… là dấu vết của cuộc đại phẫu. Hãy khoan bàn đến sự thành bại, hay dở, nhưng nhất thiết phải nhấn mạnh rằng, đã đến lúc cần tìm hiểu văn chương đến nơi đến chốn. Sự trở lại các bản in sách đầu tiên là cách tiếp cận trọn vẹn tinh túy một thời”.
Khẳng định lại vị thế
Nhiều nhà làm sách khác cũng đang lần tìm về tác phẩm nguyên bản. Có thể kể đến tiểu thuyết Số đỏ của Vũ Trọng Phụng, dù đã được nhiều đơn vị phát hành nhưng năm 2020, Công ty sách Đông A đã tiếp cận nguyên tác theo bản in của Lê Cường Editeur MCMXXXVIII (1938). Đây là bản Số đỏ đầu tiên được in đầy đủ và cũng là bản sách duy nhất được in khi tác giả còn sống. Việc giới thiệu bản in này được cho là vừa ý nghĩa với giới sưu tầm, vừa cần thiết cho những người nghiên cứu về tác phẩm cũng như phong cách sáng tác của “ông vua phóng sự đất Bắc”.
Tái bản không chỉ nhằm thưởng thức lại tác phẩm văn chương thuần túy mà còn góp phần định vị giá trị tác phẩm, qua đó cho cái nhìn kỹ hơn về bức tranh văn học Việt Nam nửa đầu thế kỷ XX. Nhà phê bình Mai Anh Tuấn đặt vấn đề, giả sử không có sự trở lại này thì nhiều tác phẩm luôn bị đánh giá thiếu công bằng, mất đi cơ hội đến với độc giả hiện đại. “Nhiều trong số ‘danh tác’ được phát hành lại thuộc dòng văn học lãng mạn của tầng lớp tiểu tư sản thế kỷ XX. Trong thời gian dài, cái nhìn định kiến phủ ập lên dòng văn học đó, khiến nó không có điều kiện quay trở lại, hòa vào đời sống văn học nói chung”.
Mãi cuối những năm 1980, văn học lãng mạn mới bắt đầu được đưa vào nhà trường. Sự trở lại muộn mằn ấy ít nhiều tạo ra khoảng trống, khi rất nhiều tác phẩm bị rơi vào quên lãng. “Có tác phẩm quả thực đến khi tôi tiếp cận bộ sách ‘Việt Nam danh tác’ mới biết. Chẳng hạn cuốn Hà Nội lầm than của Trọng Lang - một cây bút phóng sự mà sau khi đọc kỹ và đọc rộng về ông, tôi mới thấy ông có vai trò quan trọng như thế nào. Hay nhiều tác phẩm của Tự lực văn đoàn buộc tôi phải đọc kỹ hơn, để có sự công bằng, chính xác hơn trong cảm nhận và đánh giá”, nhà phê bình Mai Anh Tuấn nói.
Vậy văn chương Việt Nam ra đời trong nửa đầu thế kỷ XX đã đọng lại thành giá trị cổ điển chưa? Nhà nghiên cứu Lại Nguyên Ân nhận định: “Tôi nghĩ là chưa nhưng đang. Chính sự trở lại của các tác phẩm văn chương này đã hỗ trợ kết tinh giá trị cho chính nó. Cuộc hồi sinh này vừa để giới thiệu lại tác phẩm mà một bộ phận công chúng nhất định đã không còn biết đến nó nữa, nhưng đồng thời cũng thúc đẩy đa dạng các chiều kích văn chương, trả lời cho sức sống của tác phẩm hoặc là khẳng định vị trí xứng đáng, hoặc là mai một theo thời gian”.
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
. Hai năm sau kể từ khi Julia Kristeva đưa ra khái niệm liên văn bản (intertextuality), Roland Barthes đã đi xa hơn nhiều qua một tuyên bố gây sốc: Cái chết của tác giả (The Death of the Author, 1968). Những quan niệm mới mẻ của các nhà khoa học một thời từng là trụ cột của chủ nghĩa cấu trúc đã chính thức khép lại vai trò của isme này và mở ra giai đoạn hậu cấu trúc. Trong quan niệm mang tính gây hấn của họ, người đọc, từ chỗ là kẻ bên lề, đã chính thức bước vào vị thế trung tâm với tư cách là kẻ có quyền năng tối thượng trong việc thiết lập mối quan hệ và ý nghĩa giữa văn bản và liên văn bản, giữa văn bản và các thiết chế văn hóa đã tạo ra nó(1).
-
Tiểu thuyết về giải phóng miền Nam Biên bản chiến tranh 1-2-3-4.1975 của nhà báo kỳ cựu Trần Mai Hạnh đã vượt qua tiểu thuyết về chiến tranh biên giới phía Bắc Mình và họ của Nguyễn Bình Phương, tác giả xuất sắc của văn học đương đại.
-
“Tay chơi” Nguyễn Quang Sáng rời xa cõi tạm, “trưởng lão” Tô Hoài về với “Cát bụi chân ai,” nhà văn của đất và người phương Nam - Anh Đức về với đất Mẹ, tác giả của “Biển và chim bói cá” - nhà văn Bùi Ngọc Tấn kết thúc hành trình sống và viết…
-
"Những đỉnh núi du ca" là công trình nghiên cứu mới nhất về tộc người H'mông của nhà nghiên cứu trẻ Nguyễn Mạnh Tiến (ảnh bên), người đã cố công lang thang suốt ba năm trên khắp miền núi phía Bắc mà trọng tâm là cao nguyên đá Đồng Văn để tìm kiếm cho mình một lối tiếp cận khả dĩ nhất để giải mã những phản ứng phức tạp của tộc người vừa đặc biệt, vừa hấp dẫn nhưng cũng không ít bí ẩn.
-
"Có một phố vừa đi qua phố" - tập di cảo của cố tác giả Đinh Vũ Hoàng Nguyên - là một trong bốn tác phẩm văn học đoạt giải "Văn học Nghệ thuật Thủ đô 2014".
-
Nhà văn quân đội có tiếng Đình Kính (Hải Phòng) viết ở nhiều lĩnh vực: Tiểu thuyết, truyện ngắn, ký, kịch bản phim. Mảng chủ đề lớn mà ông đeo đuổi là biển và những người lính biển, với các tác phẩm “Sóng cửa sông” (1976), “Đảo mùa gió” (1978), “Lính thủy” (1978), “Người của biển” (1985) - Giải thưởng văn học Bộ Quốc phòng, “Sóng chìm” (2002), “Huyền thoại tàu không số” (2012) - 2 tác phẩm này đều đoạt Giải thưởng Hội Nhà văn VN. Phóng viên Báo Lao Động đã phỏng vấn ông…
-
Trong tiểu thuyết Xác phàm, nhà văn Nguyễn Đình Tú dùng hình ảnh “mùi buồn” để gợi lại ẩn ức về một cuộc chiến tranh.
-
Bất kỳ người cầm bút nào cũng đều mơ ước rằng tác phẩm của mình sẽ trở thành sách gối đầu giường của hàng triệu người. Sao chúng tôi - những nhà văn, nhà thơ Việt Nam lại không mong muốn một ngày tác phẩm của mình hiện diện trên các ngôn ngữ của dân tộc khác chứ?
-
NGUYỄN NHẬT ÁNH
Tạp văn
-
Nhà văn Tô Hoài - tác giả của cuốn sách "Dế mèn phiêu lưu ký" khiến bao thế hệ bạn đọc Việt Nam say mê - đã từ trần vào trưa 6.7.2014 tại nhà riêng ở Hà Nội, hưởng thọ 95 tuổi.
-
Nobel Văn học là đỉnh cao nhưng không phải đỉnh cao nào cũng làm hoan hỉ tất cả mọi người. Việc lựa chọn của viện Hàn lâm Thuỵ Điển những năm gần đây chắc chắn sẽ làm chạnh lòng những ai đã trót yêu thích thế giới văn chương của Kafka, Jorge Louis Borges, Umberto Eco, Robbe – Grillet, Italo Calvino…
-
Ngày nay, nhìn lại chủ trương cách mạng của Phan Châu Trinh cách đây hơn một thế kỷ, một lần nữa chúng ta lại thấy tầm nhìn của một người mang khát vọng Khai dân trí, Chấn dân khí, Hậu dân sinh.
-
Lần nào ra Hà Nội, dù dài ngày hay chỉ là thoáng chốc, nhà văn Trần Thùy Mai cũng tới ngồi uống cà phê ở nhà hàng Thủy Tạ nhìn ngắm hồ Gươm và hẹn bạn bè tới gặp gỡ chuyện trò. Hỏi vì sao chị chỉ chọn mỗi chỗ này, Trần Thùy Mai bảo: “Là vì ở đây là “Hà Nội nhất”, lại có thiên nhiên bao quanh, giống như bờ sông Hương ở Huế vậy…”.
.png)
.png)
