Đọc thơ Nguyễn Trọng Tạo
Nhà thơ Hoàng Cầm với nhạc sĩ Nguyễn Trọng Tạo - Ảnh: nhathonguyentrongtao.wordpress.com
Vì một lẽ cũng đơn giản thôi, trong cái xóm văn ồn ào tấp nập, chín người mười làng như Hội (và không hội) nhà văn của chúng mình đây, loại người như anh ta kể cũng hiếm ở một ngành nghề có vẻ khá phong phú, hơi hơi đa dạng mà cũng hơi hơi tạp phí lù này. Anh ta điên chăng? có anh hề nói với tôi đời thằng hề buồn lắm anh ơi và tôi đã khóc (Tin thì tin không tin thì thôi - ĐỒNG DAO CHO NGƯỜI LỚN) - Ừ, có lẽ hơi điên thật! Anh ta có lúc nào tỉnh không? - Nhiều chứ, độ một vài phần trăm! - Ồ, thế thì anh nào làm thơ hãycung điên quá chín mươi phần trăm à? - Tôi cho là thế. Vì đông tây kim cổ, những bậc thi hào thi bá trước cuộc đời đều khiến người ta cứ phải nghĩ rằng các vị ấy giông giống như điên gần 100%. - Anh ta say à? - Ừ, say luôn - Say liên miên hay sao? - Có thể là như vậy - Nghe nói anh ta buồn lắm chăng? - Buồn nhiều đấy - Thế không có tí vui nào à? - Vui cũng nhiều chứ. Nhưng chỉ thỉnh thoảng. Vui đấy buồn ngay đấy - Anh ta phải lo nghĩ ưu tư nhiều lắm ư? -Tất yếu là thế. Không lo nghĩ ưu tư thì giết ai ra thơ?Mà cũng không hoàn toàn là như vậy - Anh ta yêu nhiều đàn bà chứ? - Ồ, cái đó đương nhiên rồi. Nhưng tưởng nhiều mà hóa ra ít - Thế thì không đam mê hay sao? - Chết chửa? Không đam mê sao lại thành thi sĩ. Nhưng cũng tùy cái đáng đam mê - Hay thật! Vậy có đúng anh ta là Người Ham Chơi như có một ông đồ hơi hơi gàn là Hoàng Phủ Ngọc Tường đã phân loại các đấng người không? - Đúng một tẹo thôi, chứ phải nói cho đúng thật anh ta là người chơi (vì ham thì ai mà chả ham, nhưng ham có "được" chơi không? Đằng này, người chơi (homs ludus) là người được Thượng đế ban cho cái khả năng và cái phép chơi như anh ta ấy. Chơi là bẩm sinh của những thi sĩ đồng thời sống phải có bản lĩnh mới chơi được. Thiếu bản lĩnh mà học đòi chơi thì có khi té nhào, gãy cổ đấy) - Ôi giào! Ông nói lan man vòng vèo sốt ruột quá. Thời buổi “hiện đại” này, ông cứ nói toạc ra, nói ngắn và nói thẳng ra đi: anh ta, cái anh Nguyễn Trọng Tạo ấy là loại người gì ở cõi nhân gian đã quá đông đúc, mà xô bồ lắm khi hỗn loạn, cái chỗ ở đã chẳng rộng rãi gì mà còn nay khủng bố mai đảo chính chém giết, luôn luôn đem võ khí với nhiều thứ lý thuyết rởm ra để dậm doạ nhau, che dấu tội ác, tranh dành và cố bám lấy cái quyền lực bẩn thỉu và ích kỷ của từng phe nhóm. chuột quá nhiều chuột chẳng chịu giảm biên - Thưa các bạn, thực ra tôi cũng khó trả lời cho vừa ý mọi người. Vì thơ hay giống như một món ăn rất quý hiếm, nhưng mỗi người yêu thơ lại có sở thích riêng. Cùng một bài thơ, có người yêu lại có người ghét, lại có người thờ ơ. Tốt nhất xin các bạn cứ coi đây là ý kiến riêng của một người đọc bình thường. Tôi chỉ biết gọi Nguyễn Trọng Tạo đúng là một thi sĩ, thi sĩ từ khi Thượng đế gieo mầm thơ cho một loại động vật siêu đẳng mà ta gọi là con Người (Người viết hoa, Người ở đẳng cấp cao nhất, vì Người cũng chia ra năm bảy đấng cơ đấy). Đọc thơ Nguyễn Trọng Tạo, lắm lúc tôi như nhìn thấy rõ cái uyển chuyển màu nhiệm trong tâm tư và trong thơ anh. Có khi nó vút lên rất cao đến mức không ai nhìn thấy anh ta đâu nữa: tung tăng thanh xuân trôi ngược chiều phút chốc mộng du lên phiêu diêu Lại có lúc thơ chìm rất sâu khiến đôi ba bạn thân thiết nhất phát sợ, chẳng biết anh ta mất tăm vào cõi nào đây tôi trở lại dòng sông bờ cỏ thi xanh mướt xưa em đánh mất trâm giờ lặng lẽ tôi tìm Nhiều phen anh đứng sững giữa cái nhân gian vừa giả dối vừa lố lăng vừa ngốc nghếch có cánh rừng chết vẫn xanh trong tôi có con người sống mà như qua đời (Xin phép mở dấu ngọăc. Riêng câu vừa rồi, anh ta có bị mềm lòng nên đã gượng dùng từ mềm mỏng có vẻ "lịch sự" là "qua đời", chứ tôi biết ý anh định nói khối người đang sống mà như chết rồi, nhưng hình như anh kém bạo dạn, như né tránh nể nang gì đó bèn làm một câu thơ đáng lẽ ra là phải thẳng thắn, lại làm nhẹ đi cho đỡ chối tai một số người đang còn sống đấy mà như đã chết). Tuy vậy, ở nhiều chỗ, anh đã phải nói thẳng tuột, cũng chẳng cần che đậy gì nữa trộm cắp đâm nhau dưới đèn mờ xích lô máu me cấp cứu tham nhũng nâng ly mừng thắng lớn u ớ nói mê người đói không nhà Còn nhớ về thời chinh chiến, anh ta cũng chẳng dấu diếm sự khủng khiếp của chiến tranh nười thủng tim, người thủng đầu nười cụt chân, người cụt tay nười bên ta người bên địch Đặc biệt bài thơ BÓNG thì đọc rồi, tôi cứ gai gai rờn rợn khắp người hn là hắn, hắn chính là chiếc bóng kông thanh âm, không màu sắc, không buồn vui thế mà hắn suốt đời sát kề tôi không xóa được, tôi đành chào thua hắn. nhất là câu kết thật đáng đau buồn cho một cộng đồng người tôi đã chào thua khối người như chiếc bóng Thế nghĩa là nhân loại này còn sinh ra rất nhiều rôbốt bằng xương bằng thịt y như con người. Nhưng anh Trọng Tạo lại rất thanh thản, như một nhà hiền triết đã thấu hiểu đến tận cùng cái sợi dây vô hình ràng buộc chặt chẽ thiên nhiên với số phận người, hơn nữa là số kiếp thi sĩ. mà thuyền vẫn sông mà xanh vẫn cỏ mà đời vẫn say mà hồn vẫn gió Được cái thanh thản trong như pha lê ấy là do Nguyễn Trọng Tạo luôn yêu cuộc sống, ham sống, và khát khao tình người vô hạn độ, anh luôn tiếc cho những ngày tháng trôi nhanh trên mọi kiếp người có thương có nhớ có khóc có cười có cái chớp mắt đã nghìn năm trôi Rất nhiều điều anh nói thật, có người tưởng anh mỉa mai hay chế riễu. Chính ra là anh chỉ nói thật. Thi sĩ chỉ đáng giá khi nói thật bằng những hình tượng chắt lọc từ sự thật (Boileau) Ví dụ cái chuyện ăn uống thô thiển này tôi đã tới hang động yến sào đã thèm ăn yến vậy mà chưa được nếm bao giờ hàng quốc cấm Nói đến một thi sĩ, trước hết phải xem cái tình của anh ta nó thường hiện lên bằng hình ảnh, bằng nhịp điệu, bằng ngôn từ, nghĩa là xem những nỗi niềm rung động của thi sĩ ấy từ da thịt bên ngoài vào tít bên trong đến những tế bào tận cùng của người thơ. Tình của chính mình trước đã, rồi đến bố mẹ, vợ con, người yêu, bạn hữu, người láng giềng, người đồng bào, đồng loại... nói chung với những ai được gọi là Người, kể từ người bé mọn bình thường nhất trên trái đất này. Thế thì ở Trọng Tạo, tôi lại thấy anh thật đắm đuối với cuộc sống con Người mà do đó cũng được nếm nhiều vị đắng cay, chua chát, gây thương tích cho mình và cho những người thân yêu của mình. Thôi thì "rầu lòng vậy, cầm lòng vậy". Nhưng cũng lại vì quá yêu rồi nên bất chợt thốt ra những lời khiến người đọc dễ cảm như tôi cũng phải đau lòng theo anh. cầm lòng sao cứ vân vi mây thì nặng trĩu, núi thì nhẹ tênh Chỉ vì một lẽ, Trọng Tạo làm thơ như bó buộc từ đáy tâm linh. Bao nhiêu nỗi niềm buộc anh phải viết ra nếu không thì sức nén, sức dồn ép của nó sẽ khiến anh ngạt thở hoặc ứa máu khắp các lỗ khiếu: mắt, tai, mồm, mũi. Cũng vì sự chân thực ấy mà trong cả tập ĐỒNG DAO CHO NGƯỜI LỚN, không một bài nào giả tạo vay mượn hoặc điệu bộ, làm duyên, làm dáng. Mỗi câu, mỗi bài đều có sức đi vào chiều sâu của ý thức và tâm thức, đôi khi bật ra từ vô thức, như một khám phá bất ngờ. sẽ dở hơi nếu là tôi đứng khóc nhưng cười vui thì tôi sẽ còn gì .... em lộng lẫy mộmg mơ giờ nhàu nát bên đường anh là kẻ chót vớt trăng bao lần trăng vỡ nát Thơ anh lại có lúc như tiếng nói của định mệnh hoặc một thoáng rùng mình của số phận ôi sự sống như đỉnh trời chân cỏ thoáng heo may. Nghe mình chợt sang chiều Và chỉ bốn câu sau đây mà sao tôi thấy hết cả một vũ trụ hoang lạnh, một nỗi cô đơn mênh mông buồn tưởng chừng cả thế giới này tan đi đâu hết: ... rồi xa lắc. Bỏ một trời nhung nhớ ơi mùa thu áo ấm đã mặc chung rồi biền biệt. Hoa vàng như hơi thở mimôza. Giọt nắng... Có theo cùng Những xúc cảm tinh vi tế nhị đến thế, chỉ những thi sĩ biết nắm giữ lại được từng phút giây sâu thẳm nhất trong tâm tư mới diễn tả được trọn vẹn những điều mong manh khó biểu hiện nhất bằng bất cứ loại hình nghệ thuật nào. Quả vậy thơ cứ như bốn câu ấy thôi là tình người đã hiện ra thành người thật, đứng ngồi ngay trước mặt ta, để ta có thể ôm vào lòng như ôm toàn thân người yêu mà nâng niu, trìu mến. Rõ ràng thơ Trọng Tạo đi thẳng ngay vào cái đang thực có để rồi phiêu diêu, tan man trong hư vô, để lại cho tôi cái cảm giác của gió lạnh đầu mùa mơn man da thịt hòa vào một nỗi nhớ tiếc xót xa ảo diệu về một vài điều gì quá đẹp đã trôi qua, đã đi xa và xa xa mãi, không tài nào cầm lại được mà éo le thay, nó vẫn cứ đôi khi hiện hình rõ mồn một trước mắt mình. Thơ Trọng Tạo không mấy khi đi một chiều. Mà phong cách quán xuyến toàn tập lại rất hấp dẫn, đáng yêu, không ai chỉ đọc một lần. Không hiểu sao, mỗi lần đọc lại ĐỒNG DAO CHO NGƯỜI LỚN, tự nhiên tôi liên tưởng ngay đến dáng dấp một nhân vật của Nguyễn Du tạo ra cho cuộc đời này: ... một tiểu Kiều có chiều phong vận... có chiều thanh tân sương in mặt tuyết pha thân sen vàng lãng đãng (Nguyễn Du) Ngôn từ và nhịp điệu thơ Trọng Tạo cứ tâng tâng, tưng tửng thường khi lênh tênh tưởng như nhẹ nhõm lắm, cũng có lúc hì hục tưởng như nặng nhọc lắm. Mà như chẳng định nói gì quan trọng lại hóa ra toàn những cái đau khổ, cái vui cái buồn nhân thế vào cuối một thế kỷ quá nhiều bi kịch, (tuy cũng lắm hí kịch), máu và nước mắt, ai oán thương tâm quá nhiều, yên vui quá ít, đi theo nhiều khát vọng ấm no, xum vầy, hạnh phúc. Chỉ một bài Mùa Thu áo ấm đủ cho tôi thấy nỗi lạnh lẽo thăm thẳm đến gai gai tê tê khắp người. Với cái “tạng" yếu ớt, dễ xúc động như riêng tôi, thì tập thơ này của Nguyễn Trọng Tạo là một trong vài ba tập đứng hàng đầu trong một tâm tưởng thơ chân thực, gợi ra cái ĐẸP, ĐIỀU LÀNH và SỰ THẬT cứ coi như cho riêng mình thôi kể từ ngày non sông thu về một mối. Cũng là đã 25 năm mà qua tập thơ này, tôi thấy tâm tư tình cảm và khát vọng ước mơ của con người Việt Nam hiện lên rất rõ nét sau bấy nhiêu tang tóc, chia lìa, sau những thủy chung và phản bội, thành tâm và dối trá, yêu thương và thù hận. Số bài thơ xấp xỉ số triệu dân của đất nước này, cầm tay thì nhẹ nhõm tưởng như chỉ là một cơn gió cuối thu, mà thật ra nặng bằng trọng lượng nước của dòng sông quê anh Trọng Tạo. Cái sức nặng ngôn ngữ và âm thanh Đồng dao khiến tôi nhiều đêm trằn trọc, phải tung chăn ngồi dậy, tìm đúng bài Đ bài C bài M mà đọc lại để được an ủi, được sẻ chia những khía cạnh thương cảm và cô đơn, nỗi sầu riêng và lòng trắc ẩn. Tính từ 1975, ít có tập thơ nào xâm chiếm lòng tôi lâu và sâu như ĐỒNG DAO CHO NGƯỜI LỚN. Đồng dao ư? Đúng vậy. Trọng Tạo như chú bé nhà quê đi kiếm củi, trơ vơ và lủi thủi trên cánh đồng chiều, vừa vác bó củi khá nặng về nhà vừa hát rất vô tư về những chuyện đời, những niềm riêng, nỗi chung của rất nhiều người Tạo phải gọi bằng anh chị hay cô dì chú bác thường ngày vẫn dạy em dạy cháu về những điều sơ đẳng của lẽ sống con người. Bởi vì cậu ta cứ nâng trên tay những âm thanh nhịp điệu kết thành những con chữ luôn luôn ngọ nguậy, chấp chới vỗ cánh chỉ dình bay lên, mà bay xa, khoan thai chững chạc, như chẳng có gì vội vã. Anh đã đi những bước chân vững chắc và đĩnh đạc của số mệnh lúc chậm lúc nhanh, lúc nhẹ nhàng, lúc nặng trĩu lướt trên số phận cuộc sống mỗi con người, tựu trung là những bước đi định sẵn rất ráo riết và quyết liệt. Riêng Trọng Tạo, anh chủ định đi theo nhịp bước nghìn năm của dân tộc, nhịp song hành là chính, nhịp chẵn, hai bốn, sáu tám, cả chín mười, rất nhiều câu thơ dẫu số chữ lẻ vẫn luôn theo nhịp chẵn như vợ chồng như âm dương như đôi chim liền cánh, hễ nghe kỹ từ phía bên trong hay phía ngoài của ngôn từ, nhất là ở những dấu lặng và khoảng cách giữa hai câu (entreligne), tôi vẫn thấy cái ung dung thư thái của nhịp chẵn, nhịp sáu tám. Tôi nghĩ hình như anh cố tránh sự trúc trắc, sự sai nhịp trong cùng một câu, cái gồ ghề và cái gấp gáp của cuộc sống túi bụi thị trường mà tôi thường gặp ở một số tác giả mới cứ tự cho mình là “hiện đại" lắm bất chấp một nguyên tắc lớn của thơ phương đông là nhạc điệu trong thơ. Nhạc điệu trong thơ chính là cái ta thường gọi là hồn thơ, không có nó, bài thơ chỉ còn là một đống xác chữ. Có thể anh “phớt" hẳn cái nhịp cuống cuồng, sô bồ, nhốn nháo, lạo xạo của lối sống hôm nay, kiểu kinh tế thị trường chen lấn, bừa bãi, đua nhau làm giàu, nhiều nơi tích lũy tư bản dã man, bất chấp cả lương tâm. Đồng đô-la Mỹ đang muốn chỉ huy cái loại “nhịp điệu" phi dân tộc đó trên phạm vi toàn thế giới. Tôi thấy Nguyễn Trọng Tạo lúc nào cũng như muốn đi đến đáy của nhiều tâm trạng và suy tư thời đại. Anh nói chắc nịch như thân cây lim cây táu về tình người, cả về những diễn biến tâm tư trong một xã hội lẽo đẽo theo sau những bước dài bước ngắn rất chớp nhoáng của thời đại mà kỹ thuật khoa học càng lên cao càng đi sát sạt ngay bên cạnh cái nguy cơ hủy diệt toàn cầu. Anh như ngậm đau mà nói ra bằng những con chữ khá sắc cạnh những nỗi thống khổ và lòng tin yêu trong cuộc sống hôm nay, tưởng như anh thây kệ mọi điều thị phi, bỏ ngoài tai những lời khen chê vô bổ. Một ví dụ của tính u trầm thảnh thơi, tính kiêu kỳ không lộ liễu mà rất có duyên của lòng tin yêu đích thực thi sĩ ấy: ... nghe nói từ xưa làm vua sướng lắm mà đôi khi tôi cũng sợ làm vua hoặc: ... con sông mình hạc xương mai vàng son in bóng đền đài hoa khôi đến đây tôi gửi bóng tôi vớt lên thì vỡ, tan rồi lại nguyên để rồi anh cứ phải nói đi nói lại mãi như thách thức, như hờn dỗi mà lại như một lời âu yếm rất vợ chồng, cái điệp khúc rất trẻ con, rất hiền triết, rất đáng yêu: tin thì tin không tin thì thôi Và riêng tôi, thú thật, tôi cũng muốn mượn nguyên văn câu thơ trên của Trọng Tạo làm chủ ý cho bài viết sơ sài này. Tin thì tin không tin thì thôi! MẤY LỜI NÓI THÊM NHÂN BÀI GIỚI THIỆU THƠ NGUYỄN TRỌNG TẠO Quả thế, xưa nay thường có nhiều ý tứ sâu xa của thi sĩ mà cứ phải chờ hàng chục, hàng trăm năm sau khi thi sĩ về trời rồi, thiên hạ mới khám phá ra những góc cạnh quí báu của tấm lòng thi sĩ thường bị bóng tối ngu si của thời gian vùi lấp. Ít lâu nay, ta thường nghe hai cụm từ quen thuộc đến nhàm chán: TRUYỀN THỐNG VÀ HIỆN ĐẠI. Hình như Hồ Xuân Hương đã thành cổ lỗ huống chi còn Nguyễn Du, Cao Bá Quát, Tản Đà, Tú Xương v.v...! Ai biết quý trọng vốn quý thì còn xếp các vị tiền bối ấy vào loại cổ điển còn những kẻ vong bản, vong ân thì vơ đũa cả nắm là “cũ kỹ, cũ mèm" tuốt! Tưởng cổ điển thì từ cấp 2, cấp 3 học xong rồi thì xếp vào ngăn tủ, tìm hiểu lại làm gì. Còn có những thái độ hỗn xược với người xưa nữa, có anh giở tờ Văn Nghệ thấy tên bài viết có ý nói về một vài câu nào đó trong truyện Kiều hoặc Chinh Phụ Ngâm thì quẳng ngay tờ báo xuống chiếu, nhại ngay câu bất hủ của cụ Cố Hồng (Vũ Trọng Phụng) mà rằng: “Biết rồi! Khổ lắm! Nói mãi!..." Ấy là chưa kể rất nhiều bài nghiên cứu thơ đăng báo, in ra thành sách rồi, mà còn trích sai, sai đến thảm hại, chứng tỏ người viết không hiểu gì văn học, nghệ thuật. Tình trạng này hầu như gần đây khá phổ biến khiến những độc giả chân chính nghĩ mà lo cho nền văn học dân tộc sao lại có nhiều người vô trách nhiệm quá. Nghiên cứu chỉ là sao chép lại của người khác để "cứu" cái túi tiền của mình đang có nguy cơ đói đô- la thành ra nghiên cứu văng- tê, phê bình văng- tê, trích dịch văng- tê, để rồi tiêu tiền của công quỹ cũng văng- tê. Từ mười năm nay, tôi cứ ao ước và cũng có lần xin phép Hội Nhà Văn cho xuất bản một tờ báo thơ. Để ít ra thì cũng có nơi đãi cát lấy vàng. Kể thì nhiều báo lắm. Báo về thương mại, về tài chính cũng đăng thơ. Còn chính thức, RA MỘT TỜ BÁO THƠ thì không có mặt. Đó là điều cũng gọi là khá kỳ quặc trong khi dân tộc ta là một dân tộc yêu thơ. Đến cả người mới biết đọc biết viết cũng có thể làm ra một vài câu lục bát. Một tập thơ hay như ĐỒNG DAO CHO NGƯỜI LỚN này phát hành đã sáu năm rồi mà cũng ít người nhắc đến, hoặc chỉ giới thiệu như một lời quảng cáo sơ sài. Có thể trong hàng mấy trăm tập thơ in ra mỗi năm, có nhiều bài hay, nhiều câu thơ hay mà rất ít người biết đến. Nếu có một tờ báo thơ, hẳn nhiều người làm thơ hoan nghênh vì đa số các bạn in thơ đều là những người nhiều cảm xúc mang nhiều suy tư trước thời đại đang biến chuyển vùn vụt, ai cũng mong giãi bày lòng mình muốn nói điều gì đó với thời đại. Tuy cũng có đôi ba anh “tập sự thơ" cố chạy được món tiền nhỏ in thơ ra để khoe mã, để “ra đều" ta cũng là “nhà thơ" cho sang trọng với phố với làng, thì vẫn là số rất ít, ta cũng nên chỉ gật đầu khích lệ thôi, vì điều đó chẳng hại ai. Nhưng gần 15 năm đổi mới mọi mặt của đất nước mà tôi cứ gào, cứ gọi, cứ ao ước mãi chẳng ai hồi âm, điều đó mới thật có hại cho nền văn học dân tộc của chúng ta. Tôi xin phép làm vui một chút viết mấy câu bằng lối chơi chữ (chẳng qua cũng chỉ là đôi lời than thở) Này báo thơ ơi, liệu có nhầm Ngủ đâu ngủ mãi chẳng tri âm Nàng Thơ tài sắc không ra thớ Dân tộc đầy thơ, thơ cứ câm Muốn hỏi vào Thơ không thở được Dẫu đăng nhan nhản cũng như thừa Hay vì nặng nợ đi làm thơ Huyền hoặc thờ ai? Ới hỡi Thơ Anh Trọng Tạo và các bạn đã làm thơ, đã có thơ in sách, đăng báo ơi! Không có báo thơ, phải chăng vì đất nước chúng ta nhiều nghịch lý? Đầu làng hạn hán, cuối làng úng thủy. Trong nhiều ngành công tác, người ngay thẳng thường bị mất việc hoặc bị dìm dập, kẻ lươn lẹo giả trá, cái lưỡi quá mềm, càng lắt léo thì cột xương sống càng cong xuống lại lên xe xuống ngựa, nhà cao cửa rộng, đô- la ních chật tủ. Tài nguyên thì giời ban quá rộng, rừng vàng biển bạc đấy, vẫn nhiều nơi túng thiếu, chỉ no lưng lửng. Tài nguyên đã rồi rào mà tài năng càng không thiếu. Học sinh thông minh hiếu học, hàng năm tốt nghiệp các trường đại học phải kể hàng nghìn chàng trai cô gái ngoan cường nết na, sao dân tộc nói chung còn nghèo, hàng triệu thanh niên không việc làm ổn định? Do đó tệ nạn sinh ra, sinh theo nhiều tội ác. Tài năng thì nhiều, dân cần cù lao động tốt sao công nghiệp ì ạch mãi? Các cậu cử, cô tú cô nghè, ông tiến sĩ thật khối ra đấy mà nay đang làm gì? Chúng mình cứ thành thực thống kê đi, nghịch lý đến mức nào! Tôi nhớ có một vị lãnh đạo chính trị cao cấp của ta, có lần đã phải thốt ra bằng cách chơi chữ về một trong nhiều điều nghịch lý của đất nước: Thẳng thắn thật thà thường thua thiệt Lỗi lầm lươn lẹo lại lên lương (ý muốn phê phán một số cán bộ lãnh đạo chính quyền và kinh tế sợ và ghét bỏ những người hay nói thẳng mà chỉ ưa những kẻ nịnh hót. Đó chính là điều nguy hại đến uy tín và sự lãnh đạo của Đảng). Cũng như nhiều bài thơ Nguyễn Trọng Tạo cũng mỗi dòng một nghịch lý trong tâm tư và ngoài xã hội: có câu trả lời biến thành câu hỏi có kẻ ngoại tình ngỡ là tiệc cưới có cha có mẹ có trẻ mồ côi có ông trăng tròn nào phải mâm xôi Sống trong những nghịch lý ngoài đời và trong tâm tình, thơ anh vẫn tràn trề sinh lực, vẫn theo đúng luật trời luật người có lương tâm, thơ anh vẫn đầy nắng ấm: mà thuyền vẫn sông mà xanh vẫn cỏ mà đời vẫn say mà hồn vẫn gió ... nhưng tôi người cầm bút than ôi không thể không tin gì mà viết Tôi được cái may là người bạn quên tuổi của anh từ ngày tôi trở lại Hội Nhà Văn 1988. Tuy trước đấy có biết qua loa về anh do bài hát Làng quan họ quê tôi khá xúc động. Quê tôi chính gốc là môt làng quan họ Bắc Ninh. Thấy anh gốc ở Nghệ An lại vì nghệ thuật mà nhận vơ Kinh Bắc làm quê mình, tôi rất vui thích. Các em ngày xưa hát đùa nhau: Nhận vơ là vợ (thằng) nhân Dẫu Trọng Tạo có “nhận vơ" khi đặt tên cho một bài hát đẫm tình yêu quê hương Kinh Bắc của tôi, thì tôi càng thấy rõ tâm tư anh đúng thật là tâm tư người Kinh Bắc. Tên anh là Nhân ư? Bình luận rộng ra một chút, xin phép các bạn, anh đúng là người quê tôi, chỉ bằng vào giai điệu và lời bài ca nổi tiếng, bài ca được dân vùng quê tôi đã hát say sưa và còn hát mãi. Là vì nghe quan họ, đọc dân ca, xem tranh dân gian, nghe truyện cổ tích Việt Nam, những cốt chuyện xuất xứ từ đất Kinh Bắc xa xưa ta đều thấy tố chất NHÂN - yêu thương con người, yêu thương xứ sở, một chữ NHÂN lồng lộng sáng, bao phủ cả bầu trời Kinh Bắc hàng bao nhiêu thế kỷ và lan tỏa ra các bầu trời của toàn cõi Việt Nam, một tố chất duy nhất làm nên các tác phẩm nghệ thuật của dân tộc. Từ cổ tích nhuốm màu huyền thoại như: Tấm Cám, Thạch Sanh, Trương Chi, Thánh Gióng, đến các nhân vật huyền thoại có thật trong lịch sử như Tiên Dung Công Chúa, Mỵ Nương, Mỵ Châu, Như Vương phi Ỷ Lan, Lý Chiêu Hoàng, Huyền Trân Công Chúa,, Ngọc Hân Công chúa. Sau đến các thi sĩ lớn Lý Nhân Tông, Lý Thường Kiệt, Trần Thái Tôn, Nguyễn Du, Nguyễn Gia Thiều, Phạm Thái, Cao Bá Quát, Cao Bá Nhạ... toàn là người Kinh Bắc. Tôi thấy Nguyễn Trọng Tạo rất xứng đáng đứng vào hàng ngũ những người thơ Kinh Bắc hôm nay. Tôi một đứa con trai Kinh Bắc đến 80 tuổi tự rót chén rượu mừng cho quê mình có thêm đứa con Nguyễn Trọng Tạo, sau rót chén thứ hai mừng anh Trọng Tạo kết nghĩa anh em với chúng tôi, những người được đất quê vun trồng, chăm bón cho thành được một thi sĩ của quê hương nhà Lý khoan hòa nhân ái suốt hai thế kỷ, mà hương ngát của lòng bác ái, đức nhà Phật còn tỏa dài sắp tới kỷ niệm 1. 000 năm Lý Công Uẩn lên ngôi rồi rời đô ra Thăng Long, đem lại gốc nhân, cây nghĩa bền chặt và lung linh sáng đẹp đến muôn đời sau. Để kết thúc đoạn viết hơi xa đề cũng là kết thúc cả hai phần của bài viết về thơ Nguyễn Trọng Tạo này, tôi lại xin phép tác giả, xin phép các bạn “nhại" câu thơ trên kia Thi sĩ đã tin thì không ai không tin Tháng 7 năm 2.000 H.C (139/09-2000) |
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
NGUYỄN TRỌNG TẠOCó người làm thơ dễ dàng như suối nguồn tuôn chảy không bao giờ vơi cạn. Có người làm thơ khó khăn như đàn bà vượt cạn trong cơn đau sinh nở. Có người không đầy cảm xúc cũng làm được ra thơ. Có người cảm xúc dâng tràn mà trước thơ ngồi cắn bút. Thơ hay, thơ dở, thơ dở dở ương ương tràn ngập chợ thơ như trên trời dưới đất chỉ có thơ. Thơ nhiều đến ngạt thở chứ thơ chẳng còn tự nhiên như hơi thở mà ta vẫn hoài vọng một thời.
-
THẠCH QUỲSuốt đời cần mẫn với công việc, luôn mang tấm lòng canh cánh với thơ, vì thế, ngoài tập “Giọng Nghệ” in riêng và bao lần in chung, nay Ngô Đức Tiến lại cho ra tập thơ này.
-
Trong đội ngũ những người hoạt động văn nghệ tại Thừa Thiên Huế, bên cạnh các Hội chuyên ngành trực thuộc Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật (như Hội Nhà văn, Hội Mỹ thuật, Hội Âm nhạc…) có một tổ chức gọi là “Chi hội Nhà văn Việt Nam tại Thừa Thiên Huế”(CHNV).
-
Hà Khánh Linh xuất thân trong một gia đình khoa bảng nổi tiếng ở Huế. Tên khai sinh của chị là Nguyễn Khoa Như Ý. Năm 20 tuổi, đang học dở dự bị đại học Khoa Học Sài Gòn thì chị quyết định bỏ học để gia nhập quân Giải phóng. Từ đó cho đến khi nghỉ hưu chị đã từng đi dạy, làm phóng viên Đài phát thanh Giải phóng, Đài phát thanh Bình Trị Thiên, làm biên tập, Thư ký Tòa soạn rồi Phó tổng biên tập Tạp chí Sông Hương. Chị quen biết và giao tiếp khá rộng từ các vị quan chức đến các vị đại đức, linh mục, trí thức... cùng những năm tháng gian khổ ở chiến trường Trị Thiên, những chuyến đi thực tế ở Căm pu chia... đã giúp chị có một vốn sống hết sức phong phú.
-
Nhà thơ Lâm Thị Mỹ Dạ sinh ra và lớn lên bên bờ sông Kiến Giang thơ mộng. Nhưng tuổi thơ của chị chứa đầy buồn đau và nước mắt: Mẹ không có cửa nhà/ Em đứa trẻ vắng cha/ Như mầm cây trên đá/ Biết khi nào nở hoa? Nỗi tuyệt vọng cứ ám ảnh suốt cả tuổi thơ của chị. Trong một bài thơ đầu tay chị viết: Tuổi thơ tôi như ráng chiều đỏ lựng/ Hắt máu xuống dòng sông đen.
-
Trần Thùy Mai bắt đầu được các bạn trẻ yêu thích văn chương ở Huế biết đến khi chị đang học ở trường Đồng Khánh những năm trước giải phóng (1975). Tốt nghiệp vào loại xuất sắc, chị được giữ lại làm cán bộ giảng dạy ở trường đại học Sư phạm Huế. Dạy ở trường đại học Sư phạm Huế được một vài năm, chị chuyển sang làm công tác biên tập ở nhà xuất bản Thuận Hóa. Đây là một quyết định khá táo bạo và sáng suốt. Làm việc ở nhà xuất bản, chị có điều kiện viết lách hơn.
-
LÊ HUỲNH LÂM (Đọc Viết bên Hộ Thành hào - thơ Nguyên Quân -, Nxb Thuận Hoá, 2009)Giữa những đổ nát hoang tàn quá khứ và hiện tại, khi mà thang giá trị bị đảo lộn, những mảnh vỡ đang vung vãi mọi nơi, tác giả lại tìm đến Hộ Thành hào để nhìn ngắm cõi lòng đang hỗn hênh mọi thứ và như chợt nhận ra niềm hy vọng mỏng mảnh, anh đã Viết bên Hộ Thành hào.
-
HOÀNG DIỆP LẠCBất chợt giữa một ngày mưa gió, nhìn những hạt nước toé lên từ mặt đất như những đoá hoa mưa. Một loài hoa của ảo giác. Có thể trong tâm trạng như vậy, Lê Tấn Quỳnh chợt hỏi:Hoa vông vangCó hay không
-
ĐINH NAM KHƯƠNG(Thơ Tuyết Nga - NXB Hội Nhà văn 2002)
-
NGUYỄN VĂN HOA1. Cuối thế kỷ 20, tôi làm cuốn sách “Tuyển tập thơ văn xuôi Việt Nam và thế giới” cùng tiến sỹ Nguyễn Ngọc Thiện (Viện Văn học Việt Nam), trong tập sách này gồm phần học thuật và phần tuyển thơ Việt Nam và Thế giới. Phần thơ Việt có nhiều tác giả sinh sống ở Huế, ngẫu nhiên-tình cờ có hai nhà thơ có thơ trong tập này, đó là Hải Bằng và Hải Trung.
-
NGA LINH NGA1. Xuất bản mười hai tập thơ, mười hai tập văn xuôi, một tập nhạc; viết mười hai kịch bản phim chân dung, hai mươi lời bình cho các phim khác, biên soạn hai mươi tập nhạc... điều thật khó tin ở một người nổi tiếng rong chơi, thích cao đàm khái luận, thường không mấy khi vắng mặt nơi những cuộc rượu của đám văn nghệ Hà Thành như Nguyễn Thụy Kha.
-
L.T.S: Trong vài năm lại đây, ở Huế, chưa có tập sách nào ra đời lại gây được “hiệu ứng ngạc nhiên” cho bạn đọc như một hiện tượng ngoài tập Thơ Trà My của Nguyễn Xuân Hoa ấn hành vào dịp kỷ niệm 30 năm ngày giải phóng Huế và Đà Nẵng vừa qua. Ngoài các bài viết giới thiệu, phê bình in trên nhiều tờ báo trung ương và địa phương, Sông Hương vẫn tiếp tục nhận được thêm các ý kiến cảm thụ về tập thơ này.Xin trân trọng giới thiệu cùng quý bạn đọc
-
NGUYỄN XUÂN HOÀNG (Đọc tập thơ Trà My của Nguyễn Xuân Hoa)
-
YÊN CHÂU (Đọc Thơ Trà My của Nguyễn Xuân Hoa)Giống như những cây xanh bói muộn bất ngờ cho một mùa hoa trái, thơ Nguyễn Xuân Hoa xuất hiện đột ngột như vậy. Anh không cho in rải rác đâu đó, cũng không đọc thơ ở những cuộc gặp gỡ bạn bè. Im lặng, đùng một cái cho ra hẳn một tập thơ. Thơ Trà My của nguyễn Xuân Hoa đã đến với bạn bè như vậy.
-
BÙI ĐỨC VINH (Nhân đọc tập thơ “Cho người tôi thương nhớ”-NXB Hội Nhà văn 2004)Có một chàng thi sĩ phong tình đi lang thang vô định trên nẻo đường mưa bay gió tạt, chợt lơ đãng nhận ra mình là kẻ bị tình yêu truy nã trong bài thơ “Nhận diện” anh đã tự thú với trái tim thổn thức của mình.
-
INRASARA (Đọc Mang, tập thơ của Phan Trung Thành, Nxb, Trẻ TP.Hồ Chí Minh, 2004.)Dòng Seine và cầu Mirabeau, cuộc tình với người tình. Sông đi và cầu ở lại, cuộc tình tan nhưng người tình thì ở lại. Mãi mãi ở lại, cùng nỗi buồn ở lại. Con sông nào đã xa nguồn Thì con sông đó sẽ buồn với tôi (Thơ Hoài Khanh)
-
THANH THIỆNBốn mùa yêu là tập thơ tình mang ý nghĩa "vật chứng" cho một biệt lập tâm hồn có tên là Lưu Ly. Người thơ này dường như luôn đắm mình trong giai điệu tình yêu muôn thuở giữa ba ngôi Trao - Nhận - Trả và đã chọn cách trả sòng phẳng nhất cho sự nhận của mình là trả vào thơ.
-
NGUYỄN VĂN HOA(Nhân đọc Tuyển tập Hoàng Phủ Ngọc Tường)Tôi đã đọc nhiều tác phẩm của Hoàng Phủ Ngọc Tường và tôi cũng đã gặp ông trực tiếp đôi ba lần ở Huế và Hà Nội. Nhưng ấn tượng nhất là buổi hội ngộ của gia đình tôi với ông ở nhà nhà thơ Ngô Minh ở dốc Bến Ngự Huế.
-
HOÀNG VŨ THUẬT (Thơ Chất trụ của Nguyễn Hữu Hồng Minh- Nxb Thuận Hoá 2002)Nguyễn Hữu Hồng Minh không làm cái phép phù thuỷ đưa độc giả tới một không gian rắc rối. Quan niệm về thơ của anh được trình bày rất nghiêm túc qua bài “Chất trụ”, lấy tên cho tập thơ. Tôi rất đồng tình quan niệm này, không mới, nhưng không dễ làm người ta chấp nhận.
-
HOÀNG NGỌC HIẾN(Đọc Dòng sông Mía của Đào Thắng)
.png)
.png)
