Đồ chơi truyền thống thời 4.0
Mặt nạ giấy bồi, đèn kéo quân, tàu thủy sắt tây... từng mang lại niềm vui cho biết bao đứa trẻ mỗi độ Tết Trung thu. Nhưng trước sự phát triển của xã hội, những món đồ chơi truyền thống này liệu có cần thay đổi để đáp ứng thị hiếu trẻ nhỏ “thời 4.0”?
Đồ chơi truyền thống bị lấn át bởi hàng trăm mẫu mã đồ chơi hiện đại, bắt mắt. Ảnh: Lê Vinh
1. Mấy năm nay, cứ gần đến Trung thu, căn gác nhỏ của vợ chồng ông Nguyễn Văn Hòa (64 tuổi) và bà Đặng Hương Lan (60 tuổi) ở 73 phố Hàng Thanh (Hà Nội) lại tấp nập khách vào ra. Nhiều phóng viên cũng tìm đến để quay phim, chụp ảnh, và trò chuyện với vợ chồng ông Hòa, quanh chiếc mặt nạ giấy bồi mà vợ chồng ông cố gắng làm, bất kể thị trường ngoài kia đã tràn ngập đồ chơi Trung thu hiện đại.
“Xưởng” làm mặt nạ giấy của gia đình bà Lan tít trên tầng 3. Tận dụng mọi diện tích có thể, từ lan can cầu thang, tới mái tôn, rồi chỗ nghỉ giữa cầu thang bà Lan phơi kín những chiếc mặt nạ đủ hình sắc mới tô xong. Căn nhà đã nhỏ nay càng nhỏ hơn bởi la liệt các loại mặt nạ được bày, được xếp chồng khắp nơi.
Theo bà Lan, làm nghề này phải có đam mê và tình yêu nếu không rất dễ nản. “Để chiếc mặt nạ “ra hồn”, thể hiện được tính cách nhân vật thì người làm phải làm tỉ mỉ, không được vội, được ẩu với từng công đoạn. Nghề này vất vả nhưng lại không thể kiếm được nhiều tiền. Có lẽ vì thế mà nhiều người đã bỏ nghề...”- bà Lan nói.
Ông Hòa cho biết thêm, nghề này cần cả lòng kiên trì và yêu trẻ nữa. Mặt nạ nào cũng để trống hai con mắt, để trẻ đeo vào còn nhìn thấy được mọi vật xung quanh, vì thế, nhất thiết người vẽ phải nhìn mọi thứ bằng con mắt trẻ thơ thì nét vẽ mới hồn nhiên tươi vui, trẻ con mới yêu thích sản phẩm của mình.
Đèn kéo quân thời 4.0.
2. Một món đồ Trung thu truyền thống khác, đó là chiếc đèn kéo quân. Ngày trước, những dịp thế này đám trẻ rộn ràng khắp làng trên, xóm dưới. Nhưng nay, loại đèn này kén người chơi, ít xuất hiện trong đời sống. Phố Hàng Mã mấy năm trước bày bán khá nhiều đèn kéo quân, nay cũng thưa vắng đi nhiều, thay vào đó là các loại đèn mới, với nhiều tính năng tiện ích để hấp dẫn trẻ nhỏ.
Muốn mua đèn kéo quân, nhiều người phải tìm về thôn Đàn Viên (xã Cao Viên, Thanh Oai, Hà Nội). Nhưng ở đây cũng chỉ còn có gia đình ông Vũ Văn Sinh và ông Nguyễn Văn Quyền làm nghề. Ông Sinh (58 tuổi) cho biết, từ năm 7-8 tuổi, ông đã biết tự làm đèn cho các em và các bạn cùng chơi. Mươi năm nay, để giữ gìn nghề truyền thống, đặc biệt là mong muốn thế hệ con cháu không quên lịch sử dân tộc, nên cứ tầm giữa tháng 7 âm lịch hàng năm là lại bắt tay làm đèn kéo quân.
Ông Sinh chính là nghệ nhân nổi tiếng với chiếc đèn kéo quân lớn nhất Việt Nam được trao kỷ lục vào năm 2006. Nhưng Trung thu năm nay, ông cũng có “rất ít” đơn hàng làm đèn truyền thống. Điều đó khiến ông lo lắng, rồi đây sẽ chẳng còn ai nhớ và chơi đèn kéo quân nữa…
Cũng như nhiều nghề truyền thống khác, làm đèn kéo quân phải làm thủ công, tỉ mẩn với từng sợi nan, rồi chăm chút dán từng tờ giấy, và thắp nến để đèn quay. Theo ông Sinh, để hoàn thành một chiếc đèn kéo quân phải mất tới 2-3 ngày công.
Một niềm vui nho nhỏ là mấy năm nay, cứ đến Trung thu một số bảo tàng, hay ở Hoàng thành Thăng Long lại tổ chức các buổi sinh hoạt, mời nghệ nhân làm đèn kéo quân đến “trình diễn”, hướng dẫn các em thiếu nhi làm đèn kéo quân. Các nghệ nhân không hi vọng to tát, nhưng thông qua những buổi như thế, đồ chơi truyền thống nói chung, chiếc đèn kéo quân nói riêng đã phần nào được lan tỏa, được “thấm” vào tâm hồn các em…
Nhiều người không muốn mua tàu thủy sắt tây cho con vì món đồ chơi này cần có nước và lửa.
3. Một thứ đồ chơi trung thu khác cũng chỉ còn duy nhất một người làm nghề, đó là tàu thủy sắt. Đó là nghệ nhân Nguyễn Văn Mạnh Hùng ở làng Khương Hạ (Khương Đình, Thanh Xuân, Hà Nội). Theo anh Hùng, trước đây hầu như cả làng Khương Hạ ai cũng làm các loại đồ chơi sắt tây như tàu thủy, con thỏ, con bướm… Nhưng nay, trong làng chỉ còn một mình anh giữ lửa đam mê với nghề làm đồ chơi sắt tây. Tính ra, anh Hùng đã có tới 40 năm làm tàu thủy sắt tây, nhưng mỗi năm lại thấy “khó thêm” một chút, bởi ít người quan tâm, ít trẻ chơi.
“Tàu thủy sắt tây muốn bán được phải có nước, có lửa để thử tàu, khá phức tạp nên muốn bày bán không dễ dàng”- anh Hùng chia sẻ và cho biết, món đồ chơi này hiện nay anh bán chủ yếu đến các quầy lưu niệm ở Hoàng thành Thăng Long, Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam, hoặc một số cửa hàng trên phố Hàng Thiếc và bán lẻ tại nhà…
Vào dịp Trung thu, anh Hùng thường được mời đến giới thiệu và bán sản phẩm tại một số địa chỉ văn hóa như đình Kim Ngân, hay Trung tâm giao lưu Phố cổ Hà Nội. Tại đây, trẻ rất thích thú với món đồ chơi này, nhưng nhiều phụ huynh lại không sẵn lòng mua cho con bởi sự “lích kích” của nó. Giờ nhiều gia đình sống trong chung cư, phải có chậu nước, rồi châm lửa khiến người ta ái ngại.
4. Đồ chơi truyền thống mang bản sắc văn hóa, là giá trị được trao truyền giữa các thế hệ. Những món đồ chơi Trung thu cũng vậy. Song, để có thể hòa nhập với đời sống, hấp dẫn được trẻ nhỏ “thời 4.0” nhiều ý kiến cho rằng, rất cần có sự đổi mới.
Trò chuyện với những nghệ nhân làm đồ chơi Trung thu truyền thống, bản thân họ cũng có băn khoăn. Như vợ chồng ông Hòa, bà Lan làm mặt nạ giấy bồi, bản thân họ cũng sáng tạo thêm những mẫu mới với mong muốn đáp ứng sở thích của trẻ hiện nay. Nhưng các chất liệu và công đoạn để hoàn thành một chiếc mặt nạ giấy bồi thì chưa cải tiếp được.
Hay nghệ nhân Vũ Văn Sinh cho biết, Trung thu năm nay, gia đình ông chế tạo những chiếc đèn kéo quân “công nghệ 4.0”. Theo đó, ông cải tiến làm những chiếc đèn kéo quân hiện đại, không còn giấy màu mà giờ là những hình thù, nhân vật, câu chuyện được vẽ lên giấy bóng bằng sơn màu. Ánh sáng nến cũng được thay bằng đèn điện, mang lại sự tiện lợi mà cũng khá sáng tạo.
Còn theo anh Hùng, những chiếc tàu thủy sắt tây mang giá trị truyền thống, có thể hiện tại không còn phổ biến nhưng chưa bao giờ giảm sức hút đối với trẻ em. Nếu cải tiến sẽ dễ mất đi bản chất vốn có của chiếc tàu. Anh chỉ có thể làm tỉ mỉ từng chiếc tàu sao cho chạy được, giống tàu thật nhất và bắt mắt nhất đối với khách hàng.
Theo Xuân Hoa - ĐĐK
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
Tiếng Việt (và chữ Việt) là ngôn ngữ chính thức của nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
-
Nếu thực sự coi “bảo tàng là thiết chế văn hóa” phản ánh “lịch sử như một dòng chảy trong truyền thống văn hóa” thì hệ thống bảo tàng nước ta cần được sắp xếp lại để hạn chế sự trùng lặp về nội dung và cả hình thức trưng bày, nhất là giữa các bảo tàng địa phương vì đều được xây dựng theo chung một “kịch bản” nặng về chiến tranh mà còn nhẹ về văn hóa – xã hội.
-
Sự sùng bái tôn ti trật tự trong nhà là một thứ áp bức đè nén “tự nhiên” mà người ta không ý thức ra nữa, thậm chí còn được tôn vinh, nó khuyên dụ người ta phủ nhận cách thức nhìn nhận mỗi cá nhân như một nhân cách độc lập và tự do, với những phẩm chất gì, năng lực gì, đức hạnh gì, nó chỉ giục người ta nhăm nhe soi mói vào “địa vị-thân phận” của mỗi người, cái được xem như “cốt yếu” mà thôi.
-
Chuyện Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế (TTBTDTCĐH) đã cho mang cây sứ “trăm năm tuổi” ở điện Kiến Trung về trồng vào vườn nhà của một “sếp”đã thu hút sự quan tâm của dư luận.
-
Mới đây, Hồ Đắc Thanh Chương - trường THPT chuyên Quốc học Huế đã xuất sắc trở thành quán quân Đường lên đỉnh Olympia năm thứ 16. Khi nói về dự định của mình, Thanh Chương cho biết, với phần thưởng 35.000 USD, em sẽ đi du học, sau đó trở về quê hương.
-
Bài viết này không có tính chất học thuật chuyên sâu, để tưởng nhớ giáo sư Cao Xuân Hạo - người thầy mà tôi không có cơ hội được học.
-
NGUYỄN TRI
Cử tri cả nước đang chuẩn bị cho ngày hội lớn, ngày bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2016 - 2021. -
Cuốn tiểu thuyết nổi tiếng thế giới của văn học Pháp - “Hoàng tử bé” - đã được viết nên từ trải nghiệm có thật của nhà văn khi ông bị rơi máy bay trên sa mạc Sahara khi đang trên đường bay tới Việt Nam. Tác giả đã bị mất nước, bị ảo giác và suýt mất mạng…
-
Năm 2015, doanh thu ngành văn hóa phẩm của nước ta đạt 2.000 tỉ đồng, tổng lượng bia các loại được tiêu thụ ước tính đạt hơn 3 tỉ lít, tương đương 66.000 tỉ đồng, trung bình mỗi người Việt bỏ ra 2,5 giờ/một ngày để lướt facebook.
-
“Nhập gia tùy tục” nên việc nghe bạn bè quốc tế khen về người Việt Nam thân thiện, cuộc sống ở Việt Nam thú vị có lẽ đã “nhàm”. Sự thật, họ đã bị nghĩ về văn hóa Việt Nam như thế nào?
-
Một số nhà khoa học giải thích vì sao lại quyết định trao những tư liệu, hiện vật quý giá của đời mình cho Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam (TTDS) chứ không phải nơi nào khác.
-
Ths Trần Trung Hiếu: "Việc môn Sử bị xé nhỏ và gán ghép theo kiểu “ba trong một” trong Dự thảo đó chưa từng xảy ra. Nếu điều đó xảy ra, đây là một trong những sai lầm lớn nhất của Bộ GD&ĐT từ ngày Hồ Chủ tịch đọc bản Tuyên ngôn độc lập đến nay!".
-
Nếu một hôm đẹp trời, có ai đó giao cho ta cầm trịch một giải thưởng văn chương ở xứ này, cho ta toàn quyền tự quyết trong việc phát giải, thì phản ứng đầu tiên của ta sẽ là gì? Từ chối? Hay hăng hái nhận lấy trọng trách và sau đó đi mua một bộ giáp sắt cùng nón bảo hiểm, mặc vào mọi lúc mọi nơi để chuẩn bị hứng đá dư luận?
-
Trong căn phòng nhỏ chật kín tài liệu ở một con phố nhỏ tại Hà Nội, Tổng Thư ký Hội Ngôn ngữ học Việt Nam PGS, TS Phạm Văn Tình đã dành thời gian trò chuyện sôi nổi với chúng tôi về hiện tượng “lệch chuẩn” trong sử dụng tiếng Việt của giới trẻ hiện nay. Đây là vấn đề ông rất tâm huyết khi nghiên cứu ngôn ngữ học ứng dụng. Dưới đây là nội dung cuộc trò chuyện.
-
Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam vừa có ý kiến chỉ đạo về giải pháp đối với hoạt động của các nhà xuất bản.
-
Ngày 9/9, tin từ UBND tỉnh Thừa Thiên-Huế cho biết vừa nhóm họp với các đơn vị liên quan để triển khai thực hiện đề án "Chính sách hỗ trợ bảo vệ và phát huy giá trị nhà vườn Huế đặc trưng”. Mỗi năm tỉnh sẽ chi tiền để hỗ trợ từ 3-5 nhà vườn đặc trưng.
-
Thắng lợi của cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đã thể hiện cao nhất niềm tin của nhân dân theo Đảng, trở thành bài học sâu sắc trong giai đoạn hiện nay.
-
Theo họa sĩ, nhà nghiên cứu Lê Quốc Việt, hoàn cảnh lịch sử cùng cách bảo tồn còn hời hợt khiến những kho mộc bản quý giá một thời đang ngày càng mai một và im lìm.
-
Không chỉ bị tàn phá bởi thời gian, nhiều công trình, di tích - nhất là các đình, chùa - còn bị biến dạng qua các công cuộc bảo tồn, trùng tu mà ở đó những người trông coi di tích và những người làm công đức tự cho mình quyền được can thiệp vào chuyên môn, còn chính quyền sở tại thì cấp phép trùng tu, tôn tạo một cách đại khái, dễ dàng, trong khi vai trò của các nghệ nhân lại chưa được coi trọng đúng mức.
-
Quảng Trị được coi là một bảo tàng chiến tranh lớn, ở đó có những bảo tàng chiến tranh nhỏ, nơi ghi dấu ấn đau thương và hào hùng đã đi vào lịch sử.
.png)
.png)
