Cây nhà lá vườn - ẩm thực Huế trong vườn Huế
Nghệ nhân Hoàng Thị Như Huy ở nhà riêng - Ảnh: M.P (khamphahue.com.vn)
Nhà tôi cũng chỉ thường thường bậc trung. Cha tôi làm nghề dạy học. Sau những giờ lên lớp và miệt mài với trang giáo án, cha ra vườn vẻ bày các con vun xới mảnh vườn nhà. Khi tôi lên ba, vừa bước được đôi chân chập chựng ra vườn, đã nhìn thấy quanh tôi biết bao cây trái của Huế mình. Vườn trước sân nhà là cây cảnh với đủ sắc quả bốn mùa: Mai, Hồng, Cúc, Hải Đường, Nguyệt Quế… Vườn sau nhà là các loài cây dành chế biến món ăn. Mẹ đã tận dụng cây nhà lá vườn ấy chế biến bao món ăn ngon cho gia đình để mỗi đứa con luôn in trong ký ức nỗi nhớ da diết về những hương vị cỏ cây nơi mảnh vườn xưa này. Tôi vẫn nhớ bên hiên nhà là gốc mít. Đó là cây mít dừa cũng ngót nghét mấy mươi năm tuổi thọ, vươn cành tỏa mát một khoảnh sân. Do gần hơi người nên năm nào trái cũng sum suê. Trái mít non mẹ hái nấu món canh mít với con tôm rằn đầm phá Tam Giang vừa đánh bắt về còn tươi roi rói, nhảy lóc bóc, nêm thêm tí ruốc vị đậm đà và rắc ngọn rau sân, rau lốt khi tô canh còn nóng hổi, dậy thơm lừng hương gia vị. Có khi miếng mít non lại được luộc, kèm ngọn húng bạc hà, chấm nước mắm nêm, nước lèo… hay cắt khối kho rim với nước mắm đường sên ngọt vị hoặc cắt rối làm món mít trộn xúc bánh tráng gạo nướng dòn ăn lai rai đầu bữa… Tuy nhiều món nhưng vẫn chưa cạn nguồn danh mục thực đơn phong phú trong mâm cơm thường nhật với món cây nhà lá vườn của Huế. Khi quả mít chín, những múi mít vàng mơ thơm dậy hương được dọn tráng miệng cuối buổi. Nhưng cái xơ mít mẹ vẫn không vất bỏ, lại làm thêm món chả xơ mít dọn ngày ăn chay Sóc Vọng hoặc phơi khô kho chung con cá cấn cá mại buổi nước lũ tràn về. Còn chúng tôi, quả không hổ danh là con của mẹ, biết đi khèo cụm hoa mít (mít đái) để chế nên món đái mít dầm mắm ớt vừa cay vừa chát nhưng cũng đủ lót lòng cái đói xót cồn cào trong cái bụng háo ăn của lũ trẻ con vừa một hồi đi chọc ve ve hay chơi ù mọi, ô làng mệt nhoài trong trưa hè tháng hạ. Hạt mít khi ăn múi xong, được phơi khô để dành luộc, ăn khi mùa đông đến. Từng hạt mít luộc chín bùi, vị mằn mặn, của không tiền mua mà có nên dù mẹ trữ cả ghè đầy nhưng do nhà đông con chỉ mới đầu đông là hết sạch. Khu vườn sau chái bếp là chỗ trồng mấy bụi chuối đủ giống từ: ba lùn, cau, sứ, tiêu… Quanh năm, cây trổ hoa gọi tên là bắp chuối được người mẹ Huế của tôi nấu cho chồng con đủ món. Nào là bắp chuối trộn chua ngọt với thịt ba chỉ và tôm tươi, canh bắp chuối, bắp chuối cắt nõn trộn dĩa rau sống ăn kèm… Cái sật sật, bùi của loài hoa này đã làm thi vị thêm bữa cơm đạm bạc không mấy khi có thịt cá cao sang của một gia đình nhà giáo thanh bần. Khi hoa tượng quả, buồng chuối ba lùn luôn được mẹ nâng niu chăm sóc để mong đến ngày quả chín cho lũ con được ăn thức tráng miệng thơm lành giàu chất bổ dưỡng. Tuy thế, có hôm trời trở gió, quả chưa già cây đã gãy đổ. Thế là mẹ vừa xót xa bê vào tiện từng nải một treo tòn ten nơi chái nhà, ngày ngày dạy con gái nấu món chuối kho, canh chuối để ăn dần kẻo phí. Món canh chuối xanh đột xuất này có khi chỉ được kèm thêm chút tóp mỡ nhưng nhờ vị ruốc nêm vào vẫn đậm đà vị. Khi kết thúc không quên thêm rau sân, lốt… là những rau gia vị trồng quanh năm ở vạt đất ẩm quanh bờ giếng cuối vườn. Còn thân chuối sứ lại chế biến món dưa chuối. Chỉ thêm mấy sợi ớt đỏ, cọng kiệu xanh… đã dậy lên mùi hương thơm nồng quyến rũ. Để mỗi bữa ăn chén nước ruốc kho bềnh bồng tỏi ớt, được dọn cạnh kề chao đậm thêm miếng dưa dân dã. Nhắc đến cuối vườn thì không thể quên gốc vả. Cái giống cây trồng khó đến nỗi dân gian có câu: Trồng cây vả ngã một người. Ấy mà cuối vườn nhà nhà tôi lại có được một gốc vả quanh năm ra quả sum suê. Cha tôi bảo nhờ mỗi lần sửa nhà cha đổ dãy hạ thừa vào gốc, tạo nền đất cao xốp và giàu chất vôi nên giống cây này thích hợp phát triển. Quả vả có quanh năm. Nhưng mùa xuân trái ngọt và to hơn. Cũng từ quả vả, mẹ tôi lại trổ tài múa lượn đôi đũa bếp thần kỳ. Trước tiên là hái quả vả tươi non gọt vỏ cắt lát chấm ăn sống với ruốc, hoặc dọn kèm trong dĩa rau sống ăn món nem lụi, bánh khoái... Rồi có khi cây cho quả quá nhiều không ăn kịp để già mất chất lượng, mẹ lại gọt ngâm chua ngọt, làm thức nhắm kèm lát thịt giầm, lọn nem, miếng chả trong ngày đặc biệt cúng giỗ hay tiệc tùng. Hoặc kho, nấu canh hay luộc chín cắt mỏng làm món vả trộn xúc bánh tráng tương tự món mít trộn. Ngon ơi là ngon. Lạ miệng ơi là lạ miệng gây ấn tượng cho những ai chưa từng sống trong nhà vườn Huế. Đối diện với cây mít bên kia hiên nhà là cây khế do cha tôi trồng. Mùa quả, lại thêm món nấu mới trong bữa ăn của gia đình. Canh thịt bò nấu khế, hến xào khế, canh ốc nấu khế, canh hến nấu khế… là những hương vị rất riêng của món ăn Huế. Quả khế vừa độ gặp mưa rào đầu hạ, hái đầy ghè đem ngâm nước mưa, để qua thời gian sẽ chuyển hương vị lạ. Mùa đông đến, đem kho với cá nước lũ cũng làm nên miếng ngon dân dã để đời của Huế. Từ giếng cuối vườn, cha trổ một lạch thoát nước. Trong con lạch nhỏ ấy lại trồng mấy luống môn. Cây môn cho chột để làm dưa hay nấu canh với tôm thịt. Củ môn lại nấu chè hay om với thịt gia súc gia cầm vào ngày cha lãnh lương, mẹ có tiền đầy túi nên cao hứng khoản đãi cả nhà. Bên bờ lạch lại trồng cây rau gia vị: rau răm, thơm, sân, lốt… để mỗi ngày góp thêm cho mỗi món ăn cái hương thơm kỳ diệu làm cho kẻ khó tính ngồi vào mâm cũng không chê được. Quanh bồn hoa, để ngăn rắn vào vườn, cha tôi lại cho trồng mấy luống sả. Thế là cây sả lại góp thêm danh mục món ăn với món muối sả mặn mà buổi mưa gió trở trời chợ đò khan hiếm. Và cây sả này không thể thiếu trong món bún bò Huế mẹ biểu diễn đôi lần khi có khách phương xa đến nhà xin thưởng thức đặc sản Huế. Đó là những cây do trồng mới có. Nhưng trong vườn nhà tôi còn có thêm những thức không trồng mà mọc. Đó là lộc của trời cho để vun thêm cái tài nấu nướng của mẹ tôi. Là cây rau sam, rau càng cua, rau mã đề, rau mồng tơi, dây bát bát, cây me đất, rau má… từ đâu trong lòng đất vươn mầm lên để mỗi sớm mai khi ông mặt trời vừa hé nắng, mấy chị em tôi cắp rổ ra vườn hái đầy một mớ cho mẹ nấu món canh tập tàng hay làm món rau càng cua trộn dầu giấm, hay rau sam luộc chấm nước tôm kho đánh mà chỉ mới vào đầu bữa anh chị em tôi đã thi nhau gắp sạch. Tất cả cây trồng hay cây hoang dã trong vườn Huế quê tôi đều là cây rau tinh sạch, đem đến cho biết bao gia đình Huế có bữa ăn ngon và giàu dưỡng chất để hôm nay mấy cu Tí cu Tèo, con Bê con Bé… mà cha mẹ Huế sinh ra đều ăn no chóng lớn, khỏe mạnh học giỏi và đã làm nên bao điều hữu ích cho cuộc sống này. Xin cám ơn cây trái vườn xưa. Xin hãy cùng nhau gìn giữ ẩm thực cây nhà lá vườn của Huế hôm nay. H.T.N.H (267/5-11) |
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
Trong khuôn khổ Festival nghề truyền thống Huế 2013, vào lúc 6 giờ, ngày 1/5 tại bờ sông Hương, công viên trước trường Hai Bà Trưng đã diễn ra lễ khai mạc Hội đua thuyền trên Sông Hương.
-
Trong khuôn khổ Festival Nghề truyền thống Huế 2013, Chương trình ca múa nhạc đặc biệt chào mừng 38 năm ngày giải phóng hoàn toàn miền Nam thống nhất tổ quốc 30/4 và ngày Quốc thế lao động 1/5 của Nhà hát nghệ thuật ca kịch Huế đã thu hút đông đảo những người yêu mến âm nhạc. Buổi biểu diễn được tổ chức vào đêm 30/4 tại Sân khấu Bia Quốc Học.
-
Nếu là một người hoài cổ hẳn bạn sẽ chọn lựa cách nói này: Lạc vào không gian Festival nghề truyền thống Huế 2013 như lạc vào giữa nghìn xưa. Đi dọc theo bờ con sông Hương thơ mộng, trải dài trên đường mang tên của một thi nhân, chúng ta sẽ cảm tưởng như chính mình đang chạm vào nghìn xưa, đang nghe những tiếng thì thầm của tiền nhân vọng về trong từng thớ gỗ, từng mảnh đất nung, từng tấm lụa thêu diệu kỳ....
-
Trong không gian văn hóa Festival nghề truyền thống Huế 2013, nếu một ai đó dừng lại ở bảo tàng Văn hóa Huế (23-25, Lê Lợi) sẽ được trông thấy những điệu vũ lạ lùng. Nói điệu vũ thực ra là một cách nói bóng bẩy trước sự mềm mại, tinh tế, tài hoa của con người trong việc biến thiên nhiên thành cái đẹp để phục vụ cho cuộc sống không ngừng hướng tới cái mỹ của mình. Đó là điều nhiều người thấy trong Triển lãm quốc tế Dệt may “Hóa thân” (Metamorphoses) của các nghệ nhân quốc tế.
-
Người hiện đại nhìn thấy gì trong những cổ vật của người xưa? Không hẳn để nhiều nhà sưu tầm, những nghệ sỹ lớn lại đam mê cổ vật đến như thế. Trong những cổ vật luôn chưa ẩn những khía cạnh văn minh nhất định của một nền văn hóa.
-
Đối với người phương Tây, lý tính là yếu tố mạnh nhất trong con người của họ. Nhìn vào lich sử nghệ thuật từ hội họa, âm nhạc, điêu khắc, văn học... kể cả những lĩnh vực như triết học, khoa học... của phương Tây, chúng đều dựa trên căn nền của lý tính được soi rọi từ ánh sáng của khoa học. Nhìn về phương Đông, có một sự khác biệt, người phương Đông thiên về trực cảm nên nghệ thuật phương Đông ẩn chứa những vùng miền mà tư duy nghệ thuật dựa trên căn nền lý tính khó lòng khơi mở được.
-
Trong cuộc sống hiện đại, với sự tiến triển của khoa học công nghệ thì càng ngày người ta càng ý thức được giá trị của nghề thủ công. Ý nghĩa của nghề thủ công nằm sâu trong giá trị truyền thống, trong những vỉa tầng văn hóa được hun đúc bởi thời gian và những nỗ lực bảo lưu của con người. Đến với Festival Nghề truyền thống Huế 2013, chúng ta từng bước được cảm nhận sức mạnh truyền thống trong tâm thức của mỗi con người, mỗi vùng miền văn hóa. Rất nhiều không gian văn hóa mang đậm giá trị của nghề truyền thống được trưng ra trong kỳ Festival lần này.
-
Tại thống Festival Nghề truyền Huế 2013, lần đầu tiên một cặp đèn pháp lam khổng lồ và hết sức độc đáo đã được trưng bày tại khu vực công viên Tứ Tượng (TP.Huế).
-
Trong khuôn khổ Festival Nghề truyền thống Huế 2013, cuộc triển lãm tranh sơn mài Màu xưa diễn ra tại Văn phòng Liên hiệp các Hội văn học nghệ thuật Thừa Thiên Huế thực sự đã trở thành một không gian thu hút công chúng yêu mến nghệ thuật. Đây là một không gian đậm màu sắc hoài cổ. Khi bước vào không gian này người ta nhận thấy những nét trầm tích của Huế xưa, một Huế dịu dàng, nữ tính với những vỉa tầng văn hóa sâu đậm.
-
THĂNG HOA KỸ THUẬT DỆT MAY TRUYỀN THỐNG CỦA CÁC DÂN TỘC
Chương trình trình diễn thời trang quốc tế “Sự biến đổi kỳ diệu” tại sân khấu quảng trường Quốc Học (Huế) đã thật sự chinh phục được công chúng bởi chất lượng nghệ thuật của nó. Đây là hoạt động trong khuôn khổ lễ hội quốc tế dệt may Métamorphoses -Festival nghề truyền thống Huế năm nay. -
Trong khuôn khổ Festival Nghề truyền thống Huế 2013, Hội thảo “Nghề và làng nghề truyền thống Huế với phát triển du lịch” đã được tổ chức vào sáng ngày 28/4/2013.
-
SỬ KHUẤT
Có thể nói, những sản phẩm thủ công truyền thống gắn với các làng nghề là một trong những dấu ấn văn hóa của Huế, góp phần sáng tạo nên những di sản Huế cả về phương diện vật thể và phi vật thể. -
Đây là kỳ festival có sự tham gia của hơn 30 làng nghề với gần 200 nghệ nhân đến từ 28 tỉnh thành, với chủ đề “Tinh hoa nghề Việt” đang hứa hẹn nhiều cảm xúc và ý nghĩa.
-
Tối 27-4, tại Sân khấu Bia Quốc Học, Huế, Lễ khai mạc Festival Nghề truyền thống Huế lần thứ V năm 2013 đã diễn ra với một chương trình nghệ thuật đẹp mắt và giàu bản sắc Huế.
-
Sáng 27/4/2013, Lễ khai mạc Không gian tôn vinh nghệ nhân và các làng nghề đã diễn ra tại Công viên Tứ tượng, thành phố Huế trong khuôn khổ Festival nghề truyền thống Huế 2013.
-
180 gian hàng đến từ 28 tỉnh thành
Một trong những hoạt động chính nằm trong khuôn khổ Festival Nghề truyền thống Huế 2013, Hội chợ Triển lãm Làng nghề Việt Nam (TLLNVN) vừa được khai mạc tối 26/4 tại Công viên Thương Bạc, thành phố Huế.
-
Tại Festival Nghề truyền thống Huế năm nay, nghệ nhân Lê Văn Kinh tham gia triển lãm tranh thêu tại số 4 Hoàng Hoa Thám, Tp. Huế với 17 tác phẩm về các chủ đề thắng cảnh xứ Huế, thắng cảnh ba miền và một số bức tranh thêu điển tích truyền thống. Có thể kể đến những tác phẩm như: Kỳ Đài Huế và Thể Nhơn môn, chùa Linh Mụ và tháp Phước Duyên, cầu Trường Tiền, Khuê Văn Cát, ngư ông, mục đồng... Triển lãm kéo dài từ 27/4 - 1/5/2013.
-
NGUYỄN LÊ THU HIỀN
Nghề thủ công mỹ nghệ Việt Nam vốn có truyền thống từ lâu đời. Truyền thống đó gắn liền với tên những làng nghề, phố nghề và được biểu hiện bằng những sản phẩm thủ công truyền thống, với những nét độc đáo, tinh xảo, hoàn mỹ. Sản phẩm thủ công mỹ nghệ Việt Nam có nét riêng và độc đáo tới mức tên của sản phẩm luôn kèm theo tên làng làm ra nó. -
AN ĐÔNG
Chào Festival Nghề truyền thống Huế lần V
Vậy là Festival Nghề truyền thống Huế lần thứ V sắp diễn ra. Không thể so sánh với các kỳ Festival Huế được tổ chức vào các năm chẵn về quy mô cũng như sự đa dạng, nhưng Festival Nghề truyền thống đã góp vào dòng chảy của văn hóa Việt Nam nói chung và văn hóa Huế nói riêng một bản sắc rất độc đáo với tất cả sự ngưỡng vọng và tôn vinh những giá trị đặc sắc hun đúc từ nền văn minh lúa nước đã có từ cách đây hơn 4000 năm. -
LÊ VĂN LÂN
Nhân dịp Festival Nghề truyền thống Huế 2013 (27/4 - 1/5/2013)Không quy mô và hoành tráng như các kỳ Festival diễn ra vào các năm chẵn, nhưng các kỳ Festival nghề truyền thống luôn hấp dẫn đối với du khách cũng như người dân xứ Huế.
.png)
.png)
