Bài viết cuối cùng của họa sĩ Lê Bá Đảng
LÊ BÁ ĐẢNG
Bài viết do Phạm Thị Anh Nga chuyển ngữ theo đề nghị của Đạo diễn Đặng Nhật Minh và bà Lê Cẩm Tế, nguyên Giám đốc Trung tâm nghệ thuật Lê Bá Đảng, nhằm bổ sung cho cuốn phim tài liệu đang hoàn thiện về Lê Bá Đảng.
Tranh của họa sĩ Lê Bá Đảng
Bản gốc bằng tiếng Pháp của bài này không có nhan đề, bắt đầu bằng câu: “Je suis un homme qui vit des rêves de son paradis perdu”, và được xem là bài viết cuối cùng của họa sĩ Lê Bá Đảng.
Tôi là một người sống bằng những giấc mơ của thiên đường đã mất của mình.
Dù đã từng thành công đến mức nào, từng mạo hiểm đến thế nào đi nữa, cũng sẽ có lúc anh ta tìm thấy chính mình trong thế giới tiềm ẩn đó, thế giới anh ta đã khám phá qua những trải nghiệm thuở ấu thời.
Tôi chưa bao giờ rời bỏ quê hương. Dù cho trên thực tế tôi sống xa quê, nhưng tâm hồn tôi vẫn luôn gắn bó với quê nhà. Và trong lao động nghệ thuật, tất cả những gì tôi làm chỉ là phản ánh tình yêu vô cùng đa dạng đó.
Những đồ vật hiện hữu quanh tôi là thực tại trần trụi của cuộc sống thường nhật, nhưng khi người nghệ sĩ trong tôi lên tiếng, thì bao giờ cũng nhằm tìm lại không gian không rào cản nơi tôi đã lớn lên và không gian đó đã khơi gợi trong tôi tình yêu sáng tạo.
Những con đường của hành trình sáng tạo này được đánh dấu bằng những yếu tố điểm xuyết ở từng chặng khai mở sáng tạo. Và điều tôi tìm cách diễn đạt trong tác phẩm là những tia phản chiếu ánh sáng của các yếu tố đó, những tia sáng bắt nguồn từ tâm trạng ngất ngây của chính tôi.
Chính quê hương thời thơ ấu của tôi là nơi tôi đã học cách khám phá và yêu sự tươi trẻ vĩnh hằng của thế giới.
Và luôn luôn có cái gì khác đàng sau và ở giữa các sự vật, luôn luôn có một thung lũng phía sau một ngọn núi, nhưng hạnh phúc với tôi là được khám phá lại quãng không gian đã định hình nên tôi. Quãng không gian đó có thể là không gian ngăn cách tôi với một ngọn đồi hay một con sông, nâng tôi lên cao hơn cả những ngọn cây cao nhất.
Trong không gian đó có thể có sự bình yên của những nơi cư trú vĩnh hằng bên bờ đêm tối, có thể có dáng dấp quen thuộc của những người thân yêu, giọng nói và những bước chân của những người chúng ta yêu thương và yêu thương chúng ta, nhưng trên hết là cái ánh sáng không thể nào quên được đang run rẩy kia. Ánh sáng của một ngày vừa tỉnh giấc và chuẩn bị rực rỡ vào ban trưa, ánh sáng mà đêm tối gom lại như một kho báu.
Trong bóng tối đó, trong buổi hoàng hôn đó, trong cái nóng dữ dội của ngày hay trong làn gió dịu nhẹ của đêm, những hồ nước và những dòng sông lóng lánh như những vật thể bằng khoáng chất. Bãi cát lấm tấm những cánh hoa lấp lánh, và ở dốc núi các tảng đá lăn xuống biến thành những dòng thác lộng lẫy.
Đêm tối là một chiếc hộp nhung giam nhốt ánh sáng của tôi và ngăn không cho nó xung động. Những bức tường đen đá tảng khiến ánh sáng tung ngược trở lại như những viên đá cuội nẩy lên trên triền những ngọn sóng.
Huyền nhiệm thay ánh sáng, và đó là điều tôi thử tóm bắt trong các “không gian đen” của mình.
Nghệ thuật đích thực luôn là thơ, là sự biểu hiện tinh tế những quang cảnh giản dị hay các phương thức chuyển di ẩn dụ những cảm xúc sâu kín.
Điều tôi diễn đạt trong ngôn ngữ nghệ thuật của mình là chu kỳ muôn thuở của ánh sáng và của cuộc sống bên trong các sự vật, chung quanh các sự vật, bên trên các sự vật, và vượt ra ngoài các sự vật.
Vượt ra ngoài những thể hiện của nét bút trần gian.
L.B.Đ
(SHSDB27/12-2017)
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
VĨNH NGUYÊN
Hồi ký
Boong tàu lau xong sạch bóng. Toàn thể mọi người tập trung boong trước ăn sáng. Ăn xong, tôi cùng một số anh em cụm lại (cũng ở boong trước) nghe đài tiếng nói Việt Nam. Hồi ấy, toàn phân đội, tàu nào cũng được phát một cái đài orionton để nghe tin tức, nghe chương trình ca nhạc vào những giờ nghỉ… -
HOÀNG PHỦ NGỌC TƯỜNG
Bút ký
Nếu có một biến động địa chất nào đó xảy ra thật nhẹ nhàng, khiến cho chỉ sau một đêm thức dậy, người ta bỗng thấy hai bờ sông Hương đã líp lại với nhau - nghĩa là thành phố Huế vẫn y nguyên, nhưng sông Hương không còn nữa... -
LÊ VŨ TRƯỜNG GIANG
Nhìn trên bản đồ, vùng bờ biển của Huế là một dải đất hẹp, mỏng như lưỡi liềm. -
LÊ HÙNG VỌNG
Bút ký
Buổi chiều sau giờ làm việc, hai chúng tôi thường tha thẩn đạp xe qua những đường phố cũ. -
“Ký ức về nội” của Tâm Định Lê Văn Đại là một tạp ghi những câu chuyện mộc mạc ở một làng quê Cố đô Huế dưới dạng nguyên thô.
Tòa soạn trân trọng tính chân thật của người kể chuyện nên xin được trích đăng nguyên văn một số đoạn trong tập hồi ký nhỏ này, với mong muốn gìn giữ nếp nhà, nét văn hóa làng xã ngày xưa trước sức ép ngày một lớn của sự hiện đại hóa đời sống xã hội. Đây có thể là những đường viền rất nhỏ để bảo vệ sự thuần khiết, tính vĩnh cửu của đời sống văn hóa chúng ta. -
VĨNH NGUYÊN
Cung đờn - nghĩa nôm này ở vùng này là tiếng gió. Mùa hè nóng bức, về phá Tam Giang, ngồi lên sàn nhà chồ của dân chài cắm giữa phá, ta mới thấy thắm thía tiếng gió ấy. -
NGUYỄN KHẮC THẠCH
Lỡ chuyến đò có thể chờ chuyến đò sau. Lỡ mất cung có thể chuộc lại cung từ người nhặt được. Lỡ mất cái không biết tìm ở đâu đâu? -
NGÔ ĐÌNH HẢI
Trên núi, có cây cỏ, chim muông. Có ngôi chùa nhỏ. Trong chùa có tượng Phật, có sư. Tất cũng có mõ chuông, tụng niệm. -
NGUYÊN HƯƠNG
Nhớ có lần An Ni nói, nước một khi chảy sâu, sẽ không phát ra tiếng. Tình cảm con người một khi sâu sắc, cũng sẽ tỏ ra đạm bạc. Chính là sự giản đơn, cần kiệm. Ký ức cũng vậy. Nó không cầu xin sự chải chuốt kỳ cọ. Nó cần nguyên vẹn là mình. -
TRU SA
Mùi khói, có khói. Ai đấy đốt lửa. -
HOÀNG PHỦ NGỌC TƯỜNG
Bút ký
Chưa cần đến âm nhạc, Huế từ trong tâm hồn nó đã mang sẵn một mêlôđy của riêng mình. -
LÊ HƯNG TIẾN -
NGUYỄN QUANG HÀ
Bút ký
Một cuộc hành trình chỉ có thời gian xê dịch. Còn con người thì cứ ở nguyên một chỗ, không đi đâu cả. Vẫn mảnh sân ấy, vẫn ngôi nhà ấy, vẫn khuôn vườn ấy. -
BÙI KIM CHI
Ngoài trời bao la xinh tươi bao cô gái đẹp cười trông xinh như hoa. Lập lòe tà áo xanh xanh che bông tím vàng đẹp hơn tiên nga… -
LÊ VŨ TRƯỜNG GIANG
Bút ký
Tiếng hát năm xưa bay vào không trung, se lại những mùa hoa vàng mấy độ. Trong màu xuân dát cả đất trời, người mở cửa bước ra, diễu chân qua từng ngõ từng nhà, lên đồi xuống phố, băng đồng sang sông… -
NGUYỄN TRƯƠNG KHÁNH THI
Có một ngày nọ tôi nhẹ nhàng đến bên người và hỏi: Đã có bao giờ người đi lạc hay chưa? -
DƯƠNG THỦY
Tùy bút
Có năm hoa bằng lăng ở Huế nở hết mình. Khắp các ngả đường, cả vùng ven thôn quê, cây bằng lăng đơm hoa tím thẳm một màu. Chưa bao giờ bằng lăng xứ thần kinh nở dồn dập và tưng bừng đến thế. -
TRẦN BẢO ĐỊNH
Một
Sông Bảo Định có nhiều chi lưu, một trong những chi lưu đó là rạch Bà Tàu. Thủy lộ con rạch lớn ròng tùy thuộc con nước rong kém và nó chảy cũng chẳng thẳng thớm gì cho lắm, có đoạn ngoằn ngoèo cong xoắn. -
NGUYỄN ĐÌNH MINH KHUÊ
Tạp bút -
NGUYÊN SỸ
Bút ký
Sẽ không mấy người tin những ngọn đồi xanh thẳm, những triền đê dài với dòng kênh miên man hoa nắng mỗi chiều và những khoảnh ruộng đứt quãng nối cùng bãi cỏ thênh thang, mỗi chiều đàn trâu vẫn thong dong gặm cỏ dưới trong vắt mây trời, trước kia là một góc chiến trường ngút lửa và nay di chứng vẫn còn nằm dưới lòng đất sâu.
.png)
.png)
