Azit Nêxin - Những người thích đùa

09:39 04/09/2008

HOÀNG KIM ĐÁNGÔng nhà văn Thổ Nhĩ Kỳ này là một trong những nhà văn châm biếm đứng hàng đầu thế giới. Hai mươi năm trước, ông đã đến Việt . Sở dĩ tôi khẳng định chắc chắn như vậy, bởi tôi có trong tay dòng bút tích ghi rõ năm tháng và chữ ký của tác giả; thậm chí còn chụp ảnh kỷ niệm với ông nữa. Tấm ảnh ấy, những dòng bút tích ấy, hiện còn lưu giữ trong cuốn truyện "NHỮNG NGƯỜI THÍCH ĐÙA", sách đó Nhà xuất bản Tác Phẩm Mới của Hội Nhà văn Việt Nam xuất bản lần thứ nhất.

Những người thích đùa phát hành lần đầu tại Việt , được in với số lượng lớn: 20.100 cuốn, khổ sách 13 x 19, in trong tháng 7/1982. Bìa do họa sĩ Lê Huy Văn (hiện đang là Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Mỹ thuật Công nghiệp Việt ) trình bầy. Các dịch giả: Thái Hà, Đức Mẫn và Ngọc Bằng chọn dịch từ các bản tiếng Nga và tiếng Pháp. Trước khi "Những người thích đùa" sang Việt đã được xuất bản và tái xuất bản đến hàng trăm lần. Tính đến năm 1982 riêng ở nước Thổ đã có 87 lần tái xuất bản. Ở I.Răng: 38 lần, Ở Liên Xô: 10 lần... Không biết ai là người viết lời giới thiệu, thật ngắn mà hàm xúc; lại sớm có đầu óc "Makettinh" đến thế. Hơn hai vạn cuốn sách tung ra thị trường trong một thời gian ngắn mà đã bán hết veo! May mà tôi cũng nhanh tay "thủ" được một cuốn, hiện được lưu giữ trong Tủ sách gia đình. Thời điểm ấy tôi đang làm phóng viên, biên tập viên của Tuần báo Văn Nghệ (Hội Nhà văn Việt Nam), được Nhà xuất bản Tác phẩm mới mời sang chụp ảnh cho cuộc gặp gỡ giữa tác giả Nêxin với Nhà xuất bản. Hồi đó Ban chấp hành Hội Nhà văn Việt "tầm cỡ" lắm, toàn là những bậc đại gia văn sĩ. Ông Nguyễn Đình Thi là Tổng Thư ký hội. Ban Thư ký, Ban Chấp hành như: Tô Hoài, Bùi Hiển, Chế Lan Viên, Nguyễn Khải, Hữu Mai, Nguyên Ngọc, Nguyễn Văn Bổng, Nông Quốc Chấn, Vũ Tú ... Nhà văn Vũ Tú khi ấy được cử làm Giám đốc Nhà xuất bản Tác phẩm mới, là người chủ trì trong cuộc tiếp hôm ấy (1). Cùng dự có các anh Nguyễn Kiêm (Nhà văn, Phó giám đốc), nhà thơ Ngô Văn Phú (sau này là Giám đốc NXB), các biên tập viên như Xuân Tùng, Lại Nguyên Ân, Xuân Quỳnh. Dịch giả có các anh Thái Hà và Đức Mẫn.
Theo suy nghĩ của tôi: Trong sự kiện này người chụp ảnh muốn có ảnh chân dung tốt, ảnh thời sự tốt là phải ngồi im, tập trung quan sát đối tượng, sự kiện; không được rời mắt từng cử chỉ của đôi tay, ánh mắt, cái đầu đối tượng đang hoạt động. Song, muốn "bắt" được "cái thần" vào khuôn hình, đích thực chân dung của đối tượng, tôi đã phải đọc đi đọc lại cuốn "Những người thích đùa" để tìm chi tiết; có thể qua cuộc tiếp xúc, dù chỉ là ngoại hình nhưng cũng phải biểu hiện được ngôn ngữ nội tâm. Với Nêxin, theo tôi đó là ánh mắt hóm hỉnh, cái chất hài hài nơi cửa miệng. Riêng điều này, nhà thơ Xuân Quỳnh là có khả năng và sở trường "móc" được "gan ruột" ông Nêxin biểu hiện ra bên ngoài để mà tôi có cơ hội "tóm" được vào khuôn hình máy ảnh. Tôi đã thoả thuận ngầm với Xuân Quỳnh từ trước khi diễn ra cuộc đón tiếp. Nhà thơ Xuân Quỳnh nhận lời nhưng với điều kiện: "Anh phải chụp cho Quỳnh một kiểu kỷ niệm với ông Nêxin đấy!". "Được lắm, điều này đâu có khó khăn gì!!
Có người nói với tôi "phong" cho ông Nêxin là nhà văn châm biếm cỡ hàng đầu thế giới là chủ quan và hơi quá! Xin thưa rằng: nhà văn, nhà thơ chấm biếm có biệt tài trên thế giới cũng nhiều và cũng có những quốc gia thường xuyên đứng ra tổ chức những cuộc thi tầm cỡ thế giới, tuyển chọn ra những tác phẩm tác giả ưu tú nhất để tặng giải. Tác phẩm của Nêxin dự thi thường đạt những giải cao. Năm 1956, tại Hội nghị quốc tế lần thứ 9 các nhà văn chấm biếm thế giới họp tại Ý, Nêxin được tặng giải thưởng "Cành cọ vàng" cho truyện ngắn "TÊN HĂM ĐI BIÊT HIÊU "CON VOI" ĐÃ BỊ BẮT NHƯ THẾ NÀO"? Năm sau, ông lại được tặng "Cành cọ vàng" cho truyện ngắn "BỮA TIÊC NHÂN DỊP ĐẶT CÁI CHẢO MỚI". Năm 1966, Hội nghị quốc tế các nhà văn châm biếm họp tại Bungari, ông cũng được tặng giải thưởng cao nhất - giải "Con nhím vàng" cho truyện ngắn "NGHĨA VỤ ĐỐI VỚI TỔ QUỐC". Hai năm sau, trong cuộc thi "Nụ cười 68" tại Liên Xô cũ, AZít Nêxin lại được tặng giải thưởng quốc tế cao nhất của tạp chí "Cá sấu". Năm 1974, ông được tặng giải thưởng "Hoa sen" của Hội Nhà văn Á Phi...
Năng lực sáng tạo trong con người Nêxin thật kỳ lạ. Cần viết nghiêm túc là viết nghiêm túc. Ngồi vào bàn viết với ý định làm thơ là thơ tự nhiên tuôn trào ra; cần viết báo là lối văn viết báo tự nhiên hình thành trên trang viết. Đến năm ông bước vào tuổi "thất thập", A.Nêxin đã viết trên 70 cuốn sách, hơn hai nghìn truyện ngắn đăng tải trên các phương tiện truyền thông đại chúng.
A.Nêxin nuôi sống gia đình bằng con đường văn nghiệp, lại khá đông miệng ăn nên cuộc sống cũng không mấy khá giả. Để in được nhiều, tránh sự kiểm duyệt gắt gao, Nêxin đã dùng tới hơn 200 bút danh khác nhau. Tập truyện viết cho thiếu nhi, ông lấy bút danh Achiôsơ (2). Tập truyện này đã được đọc thường xuyên ở các trường tiểu học vào đầu giờ buổi sáng. Có truyện cười ông ký tên tác giả là người Pháp và Pháp đã tuyển chọn in trong "Tuyển tập truyện trào phúng thế giới", được xem như là "khuôn vàng thước ngọc" của văn chương châm biếm Pháp. Có truyện ông ký tên là tác giả Trung Quốc lại được các nhà xuất bản ở Thổ Nhĩ Kỳ cho in và kèm theo dòng chú thích "Bản dịch từ tiếng Trung Quốc"! Có truyện ông đặt tên tác giả là người Mỹ để dự thi cũng lọt vào "mắt xanh" Ban giám khảo cuộc thi ở Mỹ nhưng không được nhận giải với một lý do rất đơn giản: vì ông bị phát giác không phải là người Mỹ!
Nhà xuất bản Tác Phẩm Mới tiếp nhà văn A.Nêxin chính xác là vào buổi sáng ngày 28 tháng 10 năm 1982. Trước khi kết thúc, Ban giám đốc có nhã ý mời ông dùng đặc sản "cơm tám giò chả" với rượu "quốc lủi" thượng hạng của Việt Nam tại phố Huế. Tôi tranh thủ mời ông chụp ảnh kỷ niệm với nhà xuất bản. Sau khi nghe tiếng bấm máy, nhà thơ Xuân Quỳnh chạy ra vẫy tay: "Anh Đáng, anh Đáng! Chỉ chụp em với ông Nêxin thôi đấy nhé". Tôi gật đầu. Chụp xong tôi nói luôn: "Xuân Quỳnh bấm hộ anh một kiểu với ông Nêxin với". Tôi trao máy cho Xuân Quỳnh và nói:
- Thưa ông A.Nêxin, ông là những người thích đùa; còn tôi tôi là những người không thích đùa! Tôi rất hân hạnh được chụp ảnh kỷ niệm với ông.
Ông A.Nêxin cười, đưa tay ra hiệu:
- Xin mời, xin mời, rất hân hạnh!
Với tôi, ngày 28.10.1982 là một kỷ niệm đẹp, khó quên với nhà văn trào phúng bậc thầy: AZit Nêxin. Ngày 6.7.1995, ông A,Nêxin đã vĩnh viễn ra đi và để lại một gia sản giàu có truyện cười mang tính dân gian ở nhiều nước trên thế giới. Thấm thoát tác giả "Những người thích đùa" đến Việt Nam đã tròn 20 năm và tác phẩm của ông vẫn sống mãi với độc giả Việt Nam, trên sân khấu Việt Nam.
Hà Nội, 20.6.2002
H.K.Đ
(nguồn: TCSH số 163 - 09 - 2002)
---------------------------
(1) Khóa sau (Đại hội IV) nhà văn Vũ Tú được bầu là Tổng thư ký Hội nhà văn Việt .
(2) Tên tác giả, bà Oia Achiôsơ chính của A.Nêxin. Oia Achiôsơ là tên của con trai và con gái ông ghép lại thành "bà" tác giả Oia Achíôsơ.

Đánh giá của bạn về bài viết:

0 đã tặng

Bày tỏ cảm xúc Mã QRCode

Bình luận (0)

Tin nổi bật

Giới thiệu các tác giả thuộc chi hội nhà văn Việt Nam tại Huế - Nhà văn Nguyễn Quang Hà

Nhà văn Nguyễn Quang Hà tâm sự với tôi rằng anh có hai món nợ rất lớn mà chắc đến khi nhắm mắt xuôi tay cũng không thể nào trả xong. Hai món nợ mà anh đang gánh trên đôi vai của mình là món nợ đối với nhân dân và món nợ đối với đồng đội. Gần bốn mươi năm cầm bút, anh đã viết 9 tập tiểu thuyết; 7 tập truyện ngắn, ký, truyện ký; 2 tập thơ cùng với hàng trăm bài báo cũng chỉ mong sao trả được hai món nợ ấy.
Hà Khánh Linh đi dưới trời hoa phượng

XUÂN CANGNhờ cuốn hồi ký nhỏ Ngày ấy Trường Sơn (Nxb Hội Nhà văn - Hà Nội - 2000) của Nguyễn Khoa Như Ý- tên khai sinh của Hà Khánh Linh, bạn đọc được biết đây là một nhà văn nữ có khí chất không bình thường. Một người con gái mảnh dẻ, nhưng có chí, mơ mộng, ham hành động, vì nghĩa lớn mà dấn thân vào nơi nguy hiểm.
Hà Minh Đức - tôi khao khát tìm hiểu cuộc sống

Sau Vị giáo sư và ẩn sĩ đường, Ba lần đến nước Mỹ, trong năm 2002, GS. Hà Minh Đức tiếp tục ra mắt bạn đọc tác phẩm Tản mạn đầu ô. Vậy là trong khoảng 5 năm, bên cạnh một khối lượng lớn những tác phẩm nghiên cứu, lý luận, phê bình, ông đã sáng tác 3 tập thơ và 3 tập bút ký. Đó là những con số mang nhiều ý nghĩa thể hiện sự "đa năng" của một đời văn tưởng đã yên vị với nhiều danh hiệu cao quý và hơn 30 tập sách nghiên cứu, lý luận, phê bình. Tản mạn đầu ô ra đời được dư luận chú ý, quan tâm. Sau đây là cuộc trao đổi giữa PGS. TS Lý Hoài Thu với GS. Hà Minh Đức xung quanh tập sách này.
Châu Thu Hà du lãm với "Khúc đêm"

HUỲNH HẠ NGUYÊN (Đọc tập thơ "Khúc đêm" của Châu Thu Hà - Nxb Thuận Hoá - 11/2002)...Thơ Châu Thu Hà mang đậm nữ tính. Khi trái tim biết cười, hay khi giàn giụa nước mắt, ta bỗng thấy quý sao những phút sống chân thành với cuộc đời, với mọi người. Châu Thu Hà không để trái tim mình tuột xuống phía bên kia triền dốc, chị cố bước tới và neo lại, để thấy mình được xẻ chia, được yêu chiều, xoa dịu...
Nhà thơ Hoàng Hưng nói về thơ trẻ

LÊ MỸ Ý (L.M.Y): Thưa nhà thơ, là một người có thể tạm gọi là thuộc thế hệ đi trước nhưng lại luôn "gây sốc" bằng những tác phẩm tìm tòi mới, chắc hẳn ông có quan tâm nhiều đến thế hệ thơ trẻ? Có thể có một nhận xét chung về thơ trẻ hiện nay chăng?NHÀ THƠ HOÀNG HƯNG (H.H): Tất nhiên là tôi rất quan tâm. Nhận xét chung của tôi về thơ trẻ bây giờ là đa số vẫn mang tính phong trào. Có thể nói là những người làm thơ trẻ vẫn đi theo một vết mòn của thế hệ trước, chưa thấy rõ những bứt phá, chỉ nổi lên một số tác giả theo cách lẻ tẻ.
Vi Thuỳ Linh - một thế giới không thể ngừng

Tại sao cô chỉ làm thơ tự do?- Trước hết, bởi tôi thích tự do. Tự do ở đây, được hiểu là: nói, làm, dám mơ ước và tham vọng tất cả những gì mình muốn, không bị tác động và chi phối bởi ai, bởi bất cứ điều gì.
Thơ Phan Huyền Thư - nằm nghiêng về cách tân

NGUYỄN THỤY KHA Đã là lạ tên một tác phẩm khí nhạc mang tực đề "Eo lưng" của nữ nhạc sĩ Kim Ngọc. Lại thu thú khi đọc tập thơ "Nằm nghiêng" của nữ thi sĩ Phan Huyền Thư. Một thế kỷ giải phóng của Việt Nam thật đáng kính ngạc.Cái cách giải phóng mình, phái yếu trong đó có mình của Phan Huyền Thư là sự độ lượng với cũ kỹ, là mỉa mai sự nửa vời, là quyết liệt lặng lẽ vươn tới cách tân theo một thế của “Nằm nghiêng”.
Văn Cầm Hải - hiện đại trầm tích cảm quan Việt

NGUYỄN TRỌNG TẠOCòn nhớ mùa Huế mưa 1992, Nguyễn Khắc Thạch và Ngô Minh đến nhà tôi chơi, mang theo bản thảo đánh máy tập thơ đầu tay của một tác giả mới 20 tuổi có tên là Văn Cầm Hải. Một cái tên lạ mà tôi chưa nghe bao giờ. Những bài thơ của anh cũng chưa hề xuất hiện trên mặt báo. Nguyễn Khắc Thạch và Ngô Minh đều nói rằng; "Thơ tay này lạ lắm. Ông xem thử".
Đọc thơ gặp người

NGUYỄN QUANG HÀNgồi đọc NGÀN NĂM SAU mà như đang ngồi nói chuyện tay đôi với Nguyễn Trọng Bính. Giọng thơ anh cũng cứ chân chất, yêu quê hương và say đời như chính con người anh. Từ thời chiến tranh, chúng tôi đã ở trong rừng với nhau. Cứ ngồi với nhau là bộc bạch hết. Một lá thư riêng, một rung động mới, chúng tôi cũng chia sẻ với nhau.
Ký ức phù sa

PHAN THÀNH MINHĐó cũng là tựa đề tập thơ rất dễ thương của Trần Tịnh Yên - nhà thơ của đất kinh kỳ thơ mộng thuở nào - thú thật là tôi đã vô cùng hạnh phúc khi nhận được tập thơ này do chính tác giả gởi tặng, dễ thương ở chỗ khổ giấy nhỏ nhắn, trình bày đẹp trang nhã, sách 80 trang với 46 bài thơ cũng mỏng mảnh như thế nhưng nhìn rất thơ, càng thơ hơn nữa khi chính tác giả tự viết lời phi lộ cho mình, tôi rất hợp với anh ở điểm này bởi lẽ chẳng ai có thể thay thế cho mình bằng mình để nói hộ những gì mình muốn nói...:...năm xưa qua ngõ sân đìnhcó người nhặt được mối tình ai rơi
“Thế giới tối đen” bí ẩn tuyệt đẹp

NAM NGỌC (Về tập truyện ngắn mới nhất của nhà văn Võ Thị Xuân Hà do Công ty Truyền thông Hà Thế liên kết NXB Phụ nữ xuất bản và phát hành quý I năm 2009)Tập truyện gồm 14 truyện ngắn, với những mô típ khác nhau nhưng cùng chung gam màu thấm đẫm chất liệu hiện thực. Tất cả đã tạo nên một chỉnh thể thống nhất mà ở đó các nhân vật dù xấu dù tốt cũng đều hướng tới cái đẹp, cái nhân bản của con người. Cách viết truyện lạ cùng với những chi tiết, tình tiết được lắp ghép một cách khéo léo, Võ Thị Xuân Hà đã một lần nữa gây ngạc nhiên cho người đọc bằng bút pháp ẩn không gian đa chiều của mình.
"Người đàn bà không hoá đá" - một cách hiện diện ở đời

BÍCH THUHơn một thập niên trước đây, với hai truyện ngắn Hồi ức của một binh nhì và Vết thương lòng, Nguyễn Thế Tường đã đoạt giải cao trong cuộc thi truyện ngắn do Tạp chí Văn nghệ quân đội tổ chức năm 1992 - 1994. Tôi còn nhớ một trong số các nhà phê bình đã thành danh của nhà số 4 Lý Nam Đế không kìm được cảm xúc của mình với chùm truyện dự thi của Nguyễn Thế Tường lúc ấy đã thốt lên: “Tôi thích truyện ngắn Nguyễn Thế Tường”. Từ đó đến nay, Nguyễn Thế Tường vẫn miệt mài viết và lặng lẽ ra sách. Người đàn bà không hoá đá là lần ra mắt thứ năm của anh.
Hải Bằng nhà thơ xứ Huế

HOÀNG VŨ THUẬT (Đọc “Trăng đợi trước thềm”, thơ Hải Bằng, NXB Thuận Hoá - 1987)Đổi mới là trách nhiệm vừa là bổn phận đang diễn ra sôi động trong đời sống văn học hôm nay. Nhưng ranh giới giữa cũ và mới không dễ dàng phân định khi đánh giá một tác phẩm văn chương nghệ thuật.
Trương Vĩnh Tuấn - Nỗi đau đời của thi sĩ

ĐINH NAM KHƯƠNG (Nhân đọc “ru em ru tôi” Thơ Trương Vĩnh Tuấn NXB: Hội nhà văn - 2003)Có một nhà thơ nổi danh thi sĩ, làm “quan” khá to ở báo văn nghệ. Nhưng chẳng bao giờ thấy ông vỗ ngực, ngạo mạn nói lời: “ta là quan đây” mà ông luôn dân giã tự gọi mình là hắn, xưng hô với bạn bè là mày tao: “...Hình như hắn là nhà quê Hình như hắn từ quê ra...” (Gốc)
Đọc tập thơ “Không thể đếm”

NGÔ MINHKhông thể đếm là tập thơ đầu tay của cây bút nữ Nguyễn Thị Thái người Huế, sống ở thành phố Buôn Ma Thuột vừa được NXB Thuận Hóa ấn hành. Tôi đã đọc một mạch hết tập thơ với tâm trạng phấn khích. Tập thơ có nhiều bài thơ hay, có nhiều câu thơ và thi ảnh lạ làm phấn chấn người đọc.
Thơ - sứ giả hòa bình

MINH KHÔICuối tháng bảy vừa qua, giáo sư ngôn ngữ và văn chương Wayne S.Karlin và nữ phóng viên Valerie, công tác ở một Đài phát thanh thuộc bang Maryland, Mỹ đã đến Huế tìm thăm nhà thơ Lâm Thị Mỹ Dạ, để chuyển cho chị bản hợp đồng in ấn và phát hành tập thơ Green Rice (Cốm Non) do cơ quan xuất bản gửi từ Mỹ sang.
Đọc “Núi bà đen” của Larry Heinemann và “Cốm non” của Lâm Thị Mỹ Dạ.

FRED MARCHANTCó những vết thương chẳng thể nào lành lặn và có những nỗi đau chẳng bao giờ mất đi. Kinh nghiệm nhân loại khuyên ta không nên “chấp nhận” hay “bỏ đi” hay “vượt lên” chúng. Với một con người mà tâm hồn thương tổn vì đã làm cho người khác khổ đau hay chứng kiến nhiều nỗi đau khổ thì những câu nói như thế hoàn toàn vô nghĩa.
Khát vọng thơ ca và tình yêu

BÍCH THU (Đọc thơ Dòng sông mùa hạ của Hoàng Kim Dung. NXB Hội Nhà văn, 2004)Nhìn vào tác phẩm đã xuất bản của Hoàng Kim Dung, tôi nhận thấy ở người phụ nữ này có sự đan xen giữa công việc nghiên cứu khoa học với sáng tạo thi ca. Ngoài bốn tập thơ và bốn cuốn sách nghiên cứu về nghệ thuật đã in, với tập thơ thứ năm có tựa đề Dòng sông mùa hạ mới ra mắt bạn đọc, đã làm cán cân nghiêng về phía thơ ca.
Sự dịu dàng nữ tính nhìn từ góc độ văn hoá của tập truyện ngắn “Giao thừa”

ĐÔNG HÀVăn hoá và văn học bao giờ cũng có một mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Có thể thấy rằng văn học là một bộ phận của văn hoá, nó chịu sự ảnh hưởng của văn hoá. Khi soi vào một thời kì văn học, người đọc có thể thấy được những khía cạnh về phương diện đời sống văn hoá tinh thần của một thời đại, một giai đoạn của xã hội loài người.
Truyện ngắn Lê Khánh Mai

HÀ KHÁNH LINHViết được một câu thơ hay có khi phải chiêm nghiệm cả một đời người, hoàn thành một tập truyện, một tập thơ là sự chắt chiu miệt mài suốt cả quá trình, sau Đại hội nhà văn Việt Nam lần thứ VII Lê Khánh Mai liên tiếp trình làng tập thơ "Đẹp buồn và trong suốt như gương" (Nhà xuất bản Hội Nhà văn) và "Nết" tập truyện ngắn (Nhà xuất bản Đà Nẵng).