Ánh sáng phía sau dòng lệ

15:02 29/10/2019

Tôi đọc nhiều bài thơ trong tập thơ “Biên bản thặng dư” (NXB Hội Nhà Văn 9/2019) đầy ấn tượng của nhà thơ Phùng Hiệu. Chủ lưu trong mạch trữ tình của anh là ánh nhìn tinh khôi về tình yêu, tình đời.

Bìa cuốn “Biên bản thặng dư” của nhà thơ Phùng Hiệu.

Tín hiệu thẩm mỹ trong ngôn ngữ Phùng Hiệu hướng về những chân trời trong ngần; Một “cấu trúc vẫy gọi” cho ta đi tới và trở về với tâm tư. Ở đó, thơ đã định vị cho người đọc một cảm thức mới. Với Phùng Hiệu - đó là tuổi thơ của loài người buổi sơ mộng, và mai hậu trong đời sống này.

Biên bản thặng dư” khiến người đọc khá bất ngờ bởi ngôn phong cũng như lối tư duy trong tập này của anh rất khác biệt. Như những ánh đèn cao áp có công suất mạnh mẽ, soi chiếu trực diện vào mặt trái của cuộc sống, của những bà mẹ, người lao động, những đứa trẻ bán vé số.

Họ, là những bản thể mong manh, quạnh quẽ thấp thoáng bên ga đời. Lặng lẽ, cam chịu, nhận về mình muôn nghìn ngọn roi vô hình của cuộc sống quất vào tâm can.

 Nhà thơ Phùng Hiệu.

Phùng Hiệu tìm đến sự giải thiêng cho những sự thật, lật tẩy để thanh tẩy bao ngụy tín trong cuộc sống đang tăng tốc phi mã trong vòng xoáy của vật chất, của những toan tính thực dụng.

Phùng Hiệu suy niệm, đến ngay cả ánh sáng cũng hàm chứa những vi lượng của bóng tối. Đây là mối liên hệ biện chứng mà triết học bao đời đã kiến giải.

Thi ca, với vai trò muôn thuở của mình đã vào cuộc, dấn thân, chứng gian cho những điều này… “Gói sự thật vào giấc mơ. Tôi đi tìm công lý. Tin chắc ở phía chân trời có ánh bình minh. Nhưng khi vừa đến chân trời, tôi chạm phải bóng đêm. Đi sâu vào bóng đêm.

Là cả hành trình lương tri lộ diện…” (Kẽ hở bình minh). Hệt đồng tiền hai mặt, mặt kia là sự nghịch đảo của mặt này. “Sau phía hoàng hôn. Tôi nhận diện được bóng đêm. Ở đấy. Sự thật luôn bị đánh lừa. Sau kẽ hở bình minh”.

Ánh đèn đêm luôn tạo nên những ám ảnh trong thơ Phùng Hiệu. Hay nói cách khác, đó là nơi chực chờ của “cạm bẫy người”. Dưới ánh đèn màu, đã diễn ra bao cuộc đánh đổi, ngã giá của tuổi trẻ đi hoang, trong mê lộ đầy ảo ảnh, ảo vọng.

“Sau đêm. Những bước chân hoang lần về công sở. Em giật mình tỉnh giấc. Rã rời trong hạnh phúc thuê bao.

Đến một ngày em nhận ra em. Thì giấc mơ đã tan về chốn cũ. Một đêm vắng trên màn hình ế ẩm. Gọi em về sa thải một cơn mơ" - (Sa thải một cơn mơ).

Những “cung đường ngã giá về đêm” đã thành lối vào vô vọng, bất định. Tuổi thanh xuân tàn phai theo hiu hắt ánh khuya đêm…

Niềm vui hay nỗi đau, cũng chỉ là âm bản và dương bản nặng trĩu ưu tư trong từng câu thơ, như giọt lệ hân hoan trong thơ Phùng Hiệu. Là dấu gạch nối, liên tiến của cảm thức thi nhân với nỗi đau của nhân thế.

Như minh triết của Phật giáo: “Ta cũng là tha nhân”. Bài thơ “Với mẹ” là sự rung cảm mạnh mẽ của nhà thơ trước em bé thương tật, phải tự đỡ mình bằng cây gậy băng ngang đường đời, để mà tồn tại.

“Này mẹ hỡi, hãy thương giùm đôi gậy. Như thương con từ thuở mới chào đời. Vì chiếc gậy bên đời con như mẹ. Cũng thương con như thể mẹ thương người. Ngày cha đi biền biệt ở chiến trường. Mẹ đứng dậy khói hương từng thập kỉ. Con lớn dần qua đôi gậy da cam”.

Những câu thơ, cấu tứ bài thơ run rẩy niềm cảm thông trước nỗi thống khổ vĩ đại đó. Xô lệch mọi cấu trúc ngữ pháp, nhà thơ chìa bàn tay để hồi sinh, làm ấm lại những vòng tay…

Nước mắt có lẽ sẽ trở nên lộng lẫy, thanh lọc hồn ta hơn khi tiếng lòng cùng hòa điệu. “Ôi! Những tờ vé số chứng minh số phận. Tôi đau thương cầm mấy mươi nghìn. Không thể nào dịu nỗi đau. Cho em bé đến trường. Bằng tiếng rao vé số”. (Đằng sau tờ vé số)

“Biên bản thặng dư” của Phùng Hiệu là tập hợp những ký họa và tốc ký bằng ngôn ngữ thi ca. Thơ anh dung dị, không dụng công nhiều các phép tu từ của văn chương mà trực diện đi vào cuộc đời để soi chiếu, mổ xẻ tận cùng của những góc tăm tối nhất của bao thân phận. Thắp sáng vào đêm, xua tan mọi tăm tối, xanh lại những cỗi cằn. Và đề cao nhân vị, để những đời cần lao tỉnh thức, tìm cho mình một nẻo về đầy ý nghĩa phía tương lai.

Thơ, giờ đây đang dìu nhân thế trở về với “bản lai diện mục” của mình. Từng giọt lệ hân hoan đã khơi. Bao nỗi vơi phai. Người thơ bắc một nhịp cầu tri âm để vui lại đôi bờ thương nhớ.

Trên cánh đồng chữ, mùa tâm tư đã trổ bông vào hội yêu thương…

“Những con chữ nhảy múa trên cánh đồng tài nguyên ngôn ngữ. Cho cảm xúc tuôn, cho lãng mạn trào. Mơ về em. Ta mới biết cuộc đời còn có tình yêu…”. (Nhấp phím).

Theo Bảo Trung - GD&TĐ

 

 

Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)
  • Hội Nhà văn Việt Nam được chính thức thành lập từ năm 1957, sau Hội nghị thành lập Hội diễn ra tại trụ sở Câu lạc bộ Đoàn Kết, từ 1/4 đến 4/4/1957. Trong lịch sử văn học Việt Nam thời hiện đại đây là lần đầu tiên có một tổ chức của những người lao động văn học trên  toàn quốc.

  • Tái hiện bức tranh Hà Nội thời bao cấp, rồi từ đó đi tìm cái chất nhân văn thuần nhất trong đời sống con người, “Chuyện ngõ nghèo” là cuốn tiểu thuyết đánh dấu sự trở lại của Nhà văn Nguyễn Xuân Khánh năm 2017 sau một loạt các tiểu thuyết đình đám như: Mẫu Thượng Ngàn, Hồ Quý Ly, Đội gạo lên chùa…

  • 1. “Thiện, Ác và Smartphone” là tập tiểu luận thứ hai của Đặng Hoàng Giang, sau “Bức xúc không làm ta vô can” - cuốn sách ra mắt năm 2015 và gây được tiếng vang rộng rãi.

  • Nhân chuyến trở lại Việt Nam truyền giảng phật pháp, ngày 4-4, Tiến sĩ Phật học Khangser Rinpoche đến từ Ấn Độ đã dành nhiều thời gian giao lưu cùng bạn đọc tại TPHCM.

  • Nguyễn Trí được biết đến vào năm 2013 khi tác phẩm Bãi vàng, đá quý trầm hương (NXB Trẻ) đoạt giải thưởng của Hội Nhà văn Việt Nam. “Sự nghiệp” cầm bút của Nguyễn Trí đến nay mới chỉ 5 năm nhưng ông đã có 9 cuốn sách truyện dài, truyện ngắn ra đời.

  • Phan Việt vừa có buổi giao lưu về tác phẩm mới nhất, cũng là tác phẩm chị cho là quan trọng nhất trong bộ ba "Bất hạnh là một tài sản" của mình.

  • Sáng 21-3, tại trụ sở Hội Nhà văn TPHCM, đã diễn ra buổi ra mắt tập tiểu luận, phê bình Nhà văn Lê Văn Thảo trong lòng đồng nghiệp do Hội Nhà văn TP thực hiện (NXB Hội Nhà văn xuất bản).

  • Nhà sách Trí Việt cho biết sau gần 3 năm thực hiện với 6 lần chỉnh sửa, Hội đồng thẩm định cuốn sách “Gạc Ma - Vòng tròn bất tử” do Ban Tuyên giáo TƯ thành lập đã đồng ý cho phép xuất bản cuốn sách này.

  • Lịch sử phát triển của hệ thống thể loại báo chí cho thấy Bút ký chính luận giữ một vai trò quan trọng trong việc định hướng xã hội. Nó là thể loại không thể thiếu trong việc giáo dục tư tưởng, chính trị cho quần chúng. Trong một thế giới đương đại, trong một xã hội bùng nổ thông tin với nhiều biến động, Bút ký chính luận càng trở nên quan trọng và cần thiết cho đời sống.

  • Ngày 4 và 5/1, Ban chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam tiến hành họp để bình chọn bảy tác phẩm xuất sắc của làng viết năm qua. Kết quả được công bố hôm 10/1.

  • Nghiên cứu công phu, tư liệu chính xác, văn phong mạch lạc và giàu cảm xúc, tác phẩm Văn chương phương Nam - một vài bổ khuyết của hai tác giả Võ Văn Nhơn và Nguyễn Thị Phương Thúy không chỉ khiêm tốn “bổ khuyết” mà là công trình giàu tâm huyết với những khám phá ngạc nhiên mới lạ rất hữu ích.

  • Nói về cuốn sách phê bình văn học Giăng lưới bắt chim của mình, Nguyễn Huy Thiệp hay nhắc lại điều thoạt tiên tưởng rằng ông "lấp lửng": tôi viết có đúng có sai, có chính xác có nhầm lẫn, viết khi mình "đang còn nửa mê nửa tỉnh".

  • Có một thực tế là rất nhiều người song hành giữa việc viết văn và viết báo. Xét về góc độ thể loại thì văn học và báo chí là hai thể loại khác nhau nhưng giữa chúng lại có sự tương đồng với nhau về nhiều khía cạnh. Vì thế việc song hành giữa văn chương và báo chí là điểu dễ hiểu.

  • hông biết đã đến đáy chưa thảm trạng tác giả (khoa học và nghệ thuật) bị xâm hại trắng trợn về bản quyền như hai công trình về dân tộc học của GS.Từ Chi, và về sử học của GS.Trần Quốc Vượng. Hai tác giả có tên tuổi đã quá cố, và những nhà xuất bản gây nên sự cố, làm méo mó, biến dạng đứa con tinh thần của họ lại là những nhà xuất bản có những cái tên rất sang, là cơ quan ngôn luận của những cái hội nghề nghiệp lẽ ra phải rất nghiêm chỉnh, đứng đắn trước công luận. Các cơ quan truyền thông đã lên tiếng. Không biết gia đình, thân nhân của hai tác giả có ý kiến gì không? Ta đã có lệ luật gì về những vụ việc như vậy, để đưa ra tòa án dư luận?

  • Chiều 7.10, Hội đồng giám khảo giải thưởng Hội Nhà văn Hà Nội gồm các nhà văn, nhà thơ: Bằng Việt, Nguyễn Việt Chiến, Phạm Xuân Nguyên, Bùi Việt Mỹ, Nguyễn Sĩ Đại, Lê Minh Khuê, Đoàn Tử Huyến, Nguyễn Đăng Điệp, Nguyễn Thành Phong đã họp phiên chung khảo.

  • Ngày 4/10, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đã đến dự và phát biểu tại Hội thảo khoa học toàn quốc “Văn học, nghệ thuật với việc xây dựng nhân cách con người Việt Nam” do Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương tổ chức tại Thành phố Hồ Chí Minh.

  • Tác phẩm văn xuôi, trong đó có truyện ngắn xuất hiện trên báo chí đã trở thành món ăn tinh thần nhiều năm nay cho độc giả. Tuy nhiên, dường như món ăn tinh thần này đang ngày càng có xu hướng bị co lại, bị thay thế.

  • Sáng tạo văn học nghệ thuật về đề tài chiến tranh, cách mạng thời gian qua đã có nhiều đổi mới và được giới chuyên môn ghi nhận.

  • Viết về cuộc Cách mạng mùa Thu 70 năm về trước, nhà văn  Nguyễn Đình Thi -  người can dự, đồng thời là chứng nhân của cuộc cách mạng vĩ đại đó (Năm1945 ông dự Hội nghị Quốc dân Tân Trào và được cử vào Ủy ban Giải phóng dân tộc; sau đó được bầu làm Đại biểu Quốc hội Việt Nam khóa I là Ủy viên thường trực) đã ví nó giống như “một cuộc lột vỏ”, “rũ bùn” đứng lên của con người, của dân tộc Việt Nam: Súng nổ rung trời giận dữ/ Người lên như nước vỡ bờ/ Nước Việt Nam từ máu lửa/ Rũ bùn đứng dậy sáng lòa (Đất nước).        

  • Sau gần 30 năm thực hiện đường lối đổi mới về văn hóa văn nghệ được đề ra trong Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ VI của Đảng Cộng sản Việt Nam (tháng 12/1986), văn học Việt Nam đã có nhiều bước chuyển sâu sắc, đạt nhiều thành tựu đáng kể trên tất cả các thể loại, góp phần quan trọng vào việc xây dựng nền tảng văn hóa, tinh thần của con người và xã hội.