Ra đời cách đây 25 năm, bộ truyện “Kính Vạn Hoa” của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh có ý nghĩa đặc biệt, khơi luồng gió mới cho văn học thiếu nhi Việt Nam thời kỳ đổi mới, mang đến món ăn tinh thần lý thú bổ ích. Tuy nhiên, quá trình thực hiện bộ sách cũng thử thách những người chọn lựa bước trên con đường dài sáng tạo không ngừng nghỉ.
Chương trình giao lưu nhân kỷ niệm 25 năm ra đời "Kính Vạn Hoa" vừa diễn ra tại Hà Nội
Tạo sức sống cho tác phẩm thiếu nhi
“Cách đây 25 năm, sau thành công của bộ sách Doraemon, những người viết, người làm sách và bạn đọc mong ước có một bộ sách do tác giả Việt Nam sáng tác thu hút độc giả, cân bằng với sách dịch. Trong hoàn cảnh đó, Giám đốc NXB Kim Đồng Nguyễn Thắng Vu có quyết tâm lớn, tìm kiếm một trong số những tác giả viết cho thiếu nhi lúc ấy. Chúng tôi cùng nhìn thấy một tác giả trẻ, dồi dào năng lực, đầy triển vọng, có khả năng viết được tác phẩm như vậy” - nhà văn Lê Phương Liên, từng là biên tập viên của NXB Kim Đồng, chia sẻ tại buổi giao lưu nhân kỷ niệm 25 năm ra đời bộ sách "Kính Vạn Hoa" cuối tuần qua.
Năm 1994, Hội Nhà văn Việt Nam tổ chức hội nghị các nhà văn trẻ tại Hà Nội. Nhà văn Lê Phương Liên được giao nhiệm vụ gặp tác giả Nguyễn Nhật Ánh mời cộng tác... Họa sĩ Đỗ Hoàng Tường, với các bìa sách vừa mới mẻ, hiện đại, vừa phù hợp với thiếu nhi, được mời minh họa cho bộ sách mới. Nhà văn Lê Phương Liên nhớ lại: “Anh Ánh viết tập “Kính Vạn Hoa” đầu tiên, khi tôi nhận được là một bản thảo đánh máy. Lúc ấy, các nhà văn Việt Nam đều viết tay, lần đầu tiên có một người gửi bản thảo khác, cách viết có nhiều đổi mới. Anh Ánh và anh Tường đều rất đúng hẹn, bản thảo và minh họa gửi chuyển phát nhanh đều đặn từ miền Nam ra Hà Nội”.
Học sinh viết mực tím, bởi vậy, bộ sách lấy bìa màu tím để thể hiện nội dung nói về nhà trường, tình cảm thầy trò, bạn bè. Năm 1995, NXB Kim Đồng ra Tủ sách vàng, chọn những tác phẩm đặc biệt cho thiếu nhi, đã được độc giả yêu quý nhiều năm, được đánh giá cao, đã có bản thảo sẵn như: “Lá cờ thêu 6 chữ vàng”, “Dế Mèn phiêu lưu ký”, “Góc sân và khoảng trời”, “Đất rừng phương Nam”... và thêm tác phẩm lần đầu tiên ra mắt bạn đọc - “Kính Vạn Hoa”.
Nhiều ý kiến băn khoăn một tác phẩm mới như vậy liệu có xứng đáng đứng cùng các tác phẩm đã được khẳng định giá trị? Nhưng có ý kiến lại cho rằng, tác phẩm mới mang lại sức sống cho Tủ sách. Và thực tế, màu tím này đã làm phong phú cho Tủ sách vàng lấp lánh nhiều màu của NXB Kim Đồng, như màu nâu của truyện lịch sử, màu đỏ là các tác phẩm mới đoạt giải thưởng...
Thử thách người viết
Với cả người viết và biên tập, để ra được bộ sách là quá trình chạy đường dài, cố gắng hết sức. “Kính Vạn Hoa” khi ra tập 1, bìa 4 cuốn sách đã giới thiệu nội dung và minh họa tập 2, và tiếp diễn như vậy.
Nhà văn Nguyễn Nhật Ánh chia sẻ: Chưa viết đã phải có tên sách, bìa, tóm tắt giới thiệu nội dung, đó là việc cực kỳ khó khăn. Họa sĩ giúp hoàn thiện tác phẩm tới tay bạn đọc nhưng cũng gây áp lực không kém với tác giả. “Khi hoàn thành bản thảo tập 4 và phải gửi kèm bìa của tập 5 “Xin lỗi mày, Tai To!”, tôi nghĩ ra một chi tiết cụ thể để họa sĩ vẽ trong đó có một tên trộm. Chuẩn bị tới ngày gửi ra Hà Nội, họa sĩ đưa bìa minh họa cho tôi và trong tranh có... 2 tên trộm, vì theo anh, 2 tên trộm thì tranh hài hòa, sinh động hơn. Sau đó tôi phải nghĩ nát óc, chế ra thêm một tên trộm cho hợp với bìa. Nhưng phải thừa nhận, truyện có 2 tên trộm sinh động hơn. Họa sĩ phải vẽ theo nhà văn, nhưng thực hiện bộ sách này, có lúc nhà văn phải viết theo bìa của họa sĩ. Đó cũng là áp lực nhưng cũng thử thách đòi hỏi người viết phải thay đổi, thích ứng...”.
Cuối năm 1995, “Kính Vạn Hoa” ra mỗi tuần một tập, qua năm 1996, mỗi tháng một tập, và đến năm 1997, hai tháng một tập. Khoảng cách giữa các tập ngày một xa... Nhà văn Nguyễn Nhật Ánh nói đùa rằng ông đã dành cả tuổi trẻ cho “Kính Vạn Hoa”. “Tôi đã viết hàng loạt sách cho tuổi mới lớn như “Cô gái đến từ hôm qua”, “Hoa hồng xứ khác”, “Bong bóng lên trời”... nhưng chưa có tác phẩm nào khiến tôi vất vả bằng bộ “Kính vạn hoa”. Mỗi tập của “Kính Vạn Hoa” tôi phải viết đúng mười chương, số chữ khi in ra phải tròn 192 trang sách, kinh khủng nhất là các tập của bộ truyện phải được in định kỳ. Những ràng buộc đó đã thử thách thần kinh của tôi ghê gớm”.
Ttrong quá trình viết bộ sách dài hơi này, nhà văn cảm thấy bị “hành hạ dữ dội”, nhiều lần đột ngột mất cảm hứng, nhiều lần đột ngột sa sút sức khỏe, nhiều lần định buông tay. Có cuốn chuẩn bị gửi bản thảo ra Hà Nội, thay vì bìa 4 giới thiệu tập tiếp theo, là lời chia tay bạn đọc. Nhưng vì sự chờ đợi của bạn đọc, động viên của NXB Kim Đồng, tác giả lại cố gắng đứng dậy đi tiếp, bởi “nhà văn quyết định chia tay nhân vật nhưng nhân vật quyết không chịu chia tay với nhà văn”.
Đến nay, sau 25 năm, bộ sách vẫn chinh phục bạn đọc nhiều thế hệ, vượt quá điều mà nhà văn Nguyễn Nhật Ánh nghĩ tới khi sáng tác. Đã có một thế hệ lớn lên cùng bộ sách, đọc tập đầu tiên năm 10 - 11 tuổi, và sau 45 tập kéo dài 7 năm, họ đã 17 - 18 tuổi... Không chỉ vậy, đông đảo bạn đọc hiện nay vẫn say sưa với “Kính Vạn Hoa”, nhiều bạn trẻ vẫn nhớ từng chi tiết trong truyện, tính cách của nhân vật... thể hiện sự yêu mến với bộ sách này.
Giám đốc NXB Kim Đồng Bùi Tuấn Nghĩa cho biết, đến nay, “Kính Vạn Hoa” vẫn là dự án đầu tư sáng tác dài hơi của Kim Đồng cho văn học thiếu nhi trong nước. Khoảng 7.000 trang sách trong 7 năm, với 7 ấn bản khác nhau và chưa có bộ sách nào, tác phẩm nào đạt trên 1 triệu bản ngay lần in đầu tiên. "1/4 thế kỷ đã trôi qua đủ để khẳng định giá trị, sức sống của tác phẩm. Tác phẩm không được háo hức chờ đợi đón đọc như ngày đầu ra mắt, nhưng chúng tôi vẫn xuất bản hàng năm để phục vụ bạn đọc".
Phan nhân 1972 ( Hồi ức K15 trường Chuyên Phan Bội Châu Nghệ Tĩnh - NXB Hội Nhà văn, tháng 7/2019 ) có lẽ là một trong những cuốn sách thú vị nhất về tuổi học trò mà tôi từng đọc.
Ngày 6-7, tại Hà Nội, buổi giao lưu ra mắt bút ký chính luận “Một thời Đông Bắc” của tác giả Vũ Mão và ký sự tiểu thuyết “Mãi mãi một thời Thiếu sinh quân” của nhà văn Ma Văn Kháng do NXB Kim Đồng tổ chức đã thu hút sự tham gia của đông đảo các nhà văn, nhà phê bình văn học, các cựu học viên trường Thiếu sinh quân Việt Nam.
Ra mắt tập thơ đầu tay năm 2003, đến nay, nhà văn Nguyễn Văn Học đã xuất bản 15 tác phẩm bao gồm tiểu thuyết, truyện ngắn và thơ.
Văn học Nhật Bản đang để lại dấu ấn sâu đậm và mạnh mẽ cả về số lượng lẫn chất lượng. Bên cạnh dòng văn học kinh điển gắn liền với những tác giả có ảnh hưởng trên thế giới, thị trường xuất bản trong nước còn chứng kiến cuộc “đổ bộ” của những tác giả đương đại với số lượng tác phẩm không hề nhỏ.
Tôi vẫn luôn nghĩ rằng, đối với người nghệ sĩ, cô đơn tự xác lập hay cô đơn do ngoại cảnh, đó đều là những đặc ân. Bởi nhờ có cô đơn làm chất xúc tác, cảm thức sáng tạo mới bùng vỡ nơi người nghệ sĩ...” - Nhà văn Đỗ Chu cũng từng bảo: “Nghệ sĩ cô đơn được càng tốt!”.
Từ ba nguồn tư liệu chính sử, dã sử và dân gian, các nhà văn đã có cơ hội bung trổ trí tưởng tượng và khả năng hư cấu để cho ra đời những áng văn chương sinh động, hấp dẫn viết về lịch sử. Hai tiểu thuyết lịch sử mới ra mắt công chúng là “Từ Dụ Thái hậu” của Trần Thùy Mai và “Thiên địa phong trần” của Hà Thủy Nguyên.
Nhân kỉ niệm 62 năm thành lập (17/6/1957 – 17/6/2019), Nhà xuất bản Kim Đồng ra mắt ấn bản mới tập truyện Dưới chân Cầu Mây của nhà văn Nguyên Hồng. Tập truyện gồm ba truyện đặc sắc dành cho thiếu nhi: Đôi chim tan lạc, Dưới chân Cầu Mây vàCháu gái người mãi võ họ Hoa.
NXB Hà Nội và Thư viện Hà Nội tổ chức lễ ra mắt cuốn sách “Thời cuộc và Văn hóa” của nhà báo Hồ Quang Lợi, Phó Chủ tịch Thường trực Hội nhà báo Việt Nam
Nhà thơ Hữu Thỉnh đánh giá Huy Cận là người đem tâm nguyện “làm bục nhảy đưa sự sống lên cao”. Nhiều nhà thơ, nhà nghiên cứu có dịp quần tụ nhớ về hồn thơ Huy Cận dịp 100 năm ngày sinh của ông.
“Ba năm tồn tại. Thời gian không dài. Nhưng kỷ niệm một thời niên thiếu tươi đẹp hào hùng trong gian khổ làm sao có thể quên!”. Sau hơn 70 năm, khi những mảnh ký ức bắt đầu mờ nhòa, nhà văn Ma Văn Kháng đã “gạn lấy chút sức lực còn lại”, “rờ rẫm nhớ lại những gì đã trải qua”, để tái hiện chân dung thế hệ “măng non cách mạng” giai đoạn kháng chiến chống thực dân Pháp.
Nhà văn Trần Thùy Mai vừa ra mắt bộ tiểu thuyết lịch sử “Từ Dụ thái hậu” sau một thời gian dài im tiếng. Điều thú vị, cuốn sách đề cập đến lịch sử nhưng được tác giả viết bằng văn phong thuần Việt, với ngôn ngữ nhuần nhị để thu hút độc giả trẻ.
Có thể nói, tiểu thuyết gia hiện đại đầu tiên của văn học Việt Nam chính là nhà văn Hồ Biểu Chánh. Với kho tàng đồ sộ 64 cuốn tiểu thuyết, ông được mệnh danh là “người kể chuyện đời” đầy lôi cuốn và có cá tính.
Giữ một vị trí khiêm tốn trong đời sống văn chương, nhưng thể loại phi hư cấu thời gian qua vẫn đều đặn đến với độc giả. Thậm chí, nhiều tác phẩm tạo được tiếng vang lớn, được in hàng chục ngàn bản. Chỉ có điều, trong những bảng vàng văn chương trong nước, hiếm khi những tác phẩm thuộc thể loại phi hư cấu được xướng tên.
Nhân dịp kỷ niệm 65 năm chiến thắng Điện Biên Phủ (7/5/1954 – 7/5/2019), NXB Kim Đồng vừa cho ra mắt tập thơ “Điện Biên chiến thắng, Điện Biên thơ” của Đại tá, nhà thơ Ngô Vĩnh Bình tuyển chọn và giới thiệu.
Sau 65 năm, những kinh nghiệm lịch sử, bài học quý giá từ chiến thắng Điện Biên Phủ vẫn được học giả trong và ngoài nước quan tâm nghiên cứu. Không chỉ là góc nhìn riêng của mỗi bên, việc hợp tác để khai thác khối tư liệu, tài liệu lưu trữ - di sản chung của hai dân tộc Pháp - Việt nhằm có thêm sự đối chứng, từ đó làm rõ hơn lịch sử.
“ĐIỆN BIÊN PHỦ: 13/3-07/5/1954” là cuốn sách chuyên khảo của Tiến sĩ, Đại úy người Pháp Ivan Cadeau. Cuốn sách cung cấp các tài liệu lưu trữ của Pháp về sự kiện Điện Biên Phủ và chiến tranh tại Đông Dương, trong đó có nhiều tài liệu chưa từng công bố tại Việt Nam.
Ngày 30/4/1975 mãi là một ký ức tồn tại sâu thẳm trong tâm trí của những người đã trực tiếp chứng kiến. Đặc biệt là nhà báo, nhà văn Trần Mai Hạnh, người đã dành gần như cả cuộc đời cầm bút của mình để văn bản hóa lại những ký ức lịch sử về cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước một thời của dân tộc Việt Nam.
Với sự nhân từ, đức độ, Từ Dụ thái hậu được dân gian lưu truyền là người phụ nữ quyền lực có sức ảnh hưởng to lớn dưới triều nhà Nguyễn. Từ cảm hứng ấy, nhà văn xứ Huế Trần Thùy Mai đã viết Từ Dụ thái hậu - một trường thiên tiểu thuyết gồm 69 chương, có thể xem là tiểu thuyết lịch sử dạng “cung đấu” hiếm hoi của văn học đương đại.
Sáng ngày 22/4/2019, tại thành phố Hồ Chí Minh, Khoa Văn học, Trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh đã tiến hành buổi toạ đàm khoa học, giới thiệu công trình Nghiên cứu, lí luận, phê bình văn học ở Nam Bộ thời kì 1865-1954.
Sách của nhà phê bình khơi gợi tình yêu cuộc sống qua những vẻ đẹp giản dị, nhân văn.