“Tim tím Huế” và một thời mộng mị
NINH GIANG THU CÚC
Tôi đọc Tim Tím Huế của Bùi Kim Chi bằng tâm trạng, và tâm cảm mình là một kẻ đang được dự phần trong cuộc hành hương về vùng trời hạnh phúc, về thiên đường của tuổi măng tơ, về lứa tuổi mà ai đó đã rất tự hào và trân quý khi họ viết.
Em tuổi băng sương tình chớm nở
Mười sáu trăng tròn đượm tiết trinh…
Những nhân vật được xây dựng hoặc được tái hiện ở Tim tím Huế là những nguyên mẫu mà giờ đây đã là bà nội, bà ngoại, tóc bạc da mồi và cũng có thể nhiều người đã về thiên cổ…
Bằng bút pháp tinh tế nhẹ nhàng, nhu thuận đầy nữ tính, tác giả đã đưa từng người đọc về lại vùng trời ngập đầy nắng mật ong cuối hạ với bao sợi heo may báo hiệu thu về.
Mùa thu! - mùa của tình yêu - mùa của bao cô con gái Huế, dịu dàng trong tà áo tím trinh nguyên mộng mơ, e ấp với những rung động đầu đời.
Mỗi bạn đọc đều thấy như có mình đâu đó trong từng nhân vật mà Bùi Kim Chi đặc tả qua 12 truyện ngắn và 8 bút ký của toàn tập. Tim tím Huế không gian nghệ thuật là Huế với màu tím đặc trưng, thời gian và nhân vật là cái thuở ngày xưa Hoàng Thị với trường lớp bạn bè, với những vòng quay của hai bánh xe đạp trong từng buổi đi về trên bao nẻo đường rợp nắng của quê hương, nơi ấy có từng mái nhà ăm ắp niềm hạnh phúc, nơi ấy có mẹ hiền, cha nghiêm, có vườn cây trái với bao dị thảo kỳ hoa, là thiên đường mật ngọt của các cô nàng ngây thơ tinh nghịch, đó là tất cả bối cảnh mà các thế hệ con gái Huế, học trò Huế xê xích nhau 5 đến 10 tuổi đều đã sống một thời như vậy, như thế, như như…
Đọc Tim tím Huế để thấy mỗi người đều trẻ lại, đều được cải lão hoàn đồng để mỗi bà già Huế con cháu đông đàn thoắt cái đã nhanh nhẹn:
“…Đạp xe lên dốc Nam Giao thì trời đã về chiều. Sầu đông tím ngát bên đường theo tôi xôn xao trong gió tỏa hương trinh nguyên huyền hoặc quyện vào hồn con gái. Tôi mơ màng nhìn chiều tím đang lên - lãng du cùng mật ngọt của thời gian. Đây rồi đồi Quảng Tế! Cả một khoảng trời tím về dần trên đồi. Dưới gốc ngàn thông tôi bồi hồi nhìn mây tím thả một dải lụa ngọc ngà…”.
(Trích truyện ngắn Tim tím Huế)
Người viết bài này đã đọc đoạn trích dẫn trên mấy đến chục lần và phác thảo lại hình ảnh của chính mình 50 năm về trước, chính mình mà không ai khác đang ngồi dưới rặng thông của đồi Quảng Tế với một tâm thể xúc cảm reo vui trong phút giây huyền nhiệm giữa không gian bàng bạc khói sương hư ảo, chính cái màu tím huyền hoặc trên đồi Quảng Tế làm tôi mê đắm cho đến khi luân lạc tha phương, tôi đã viết:
“Chiều vẫn tím khung trời mộng mị
Người vẫn xa mỏi cánh thiên di”
Và cũng chính cái màu tím ở đồi Quảng Tế dạo ấy đã làm tôi suýt bị đòn nhiều bận bởi về nhà trễ giờ quy định…
Thế mà, bây giờ có lúc tôi đã quên, bởi phải đối đầu bao thực tế phũ phàng, bao bận rộn với chồng con với cơm áo nhiêu khê… Xin cảm ơn, vô cùng cảm ơn tác giả đã đưa tôi về lại tuổi ngọc ngà thuở tràn đầy mộng ước buổi ban sơ.
Tinh nghịch là thuộc tính của tuổi vừa mới lớn, của cái thời nhất quỷ nhì ma, cho nên:
- …Chào anh, Bình Minh vừa về đó anh. Lệ Dung tỉnh bơ bước xuống từng bậc cấp của trường Đại học Sư phạm, vừa đi vừa nói với anh, sau lưng anh là Diệu Liễu lấm la lấm lét nhìn anh với vẻ ái ngại. Anh lịch sự gật đầu chào Lệ Dung rồi quay xe trở ra. Đợi cho chiếc SS đen rời khỏi cổng trường, Lệ Dung mới vội vàng quay trở lại lớp.
- Ê, tụi bay! Cho Bình Minh ra. Anh ấy về rồi. Các bạn phục mình chưa? Mình nói là anh ấy tin ngay.
Bình Minh vội vàng lấy nón, yểu điệu thục nữ với chiếc nón bài thơ đội lên đầu. Thế rồi cả nhóm 6 đứa: Liên Thi, Hoàng Thương, Chân Tú, Lệ Dung, Diệu Liễu và Bình Minh cùng nhau rời trường…”.
(Trích Hương xưa bút ký)
Tôi dẫn đoạn văn trên trong bút ký Hương xưa để bạn đọc thấy được sự nghịch ngầm, sự tinh quái, phá phách rất dễ thương của các cô đối với người yêu bạn mình, chỉ tội cho mấy anh chàng hiền lành cả tin là tha hồ bị gạt mà khổ nỗi là có sự đồng phạm của người mình yêu cơ chứ.
Ta hiểu tác giả về quan điểm tình yêu qua nhân vật xưng tôi:
… “Ai cũng có một mối tình nho nhỏ giấu kín trong tim. Tôi cũng thế! Người tình của tôi rất lãng mạn và rất “lạ” trong cách tỏ tình. Tôi là con bé tinh nghịch dễ thương nhưng rất khó tính. Thế nhưng anh đã chiếm lĩnh được hồn tôi bằng những bức thư dễ thương của một mối tình thơ mộng thời sinh viên…”.
(Trích Những bức thư tỏ tình dễ thương)
Tim Tím Huế không chỉ có tình yêu thơ mộng của tuổi học trò tuổi sinh viên, không chỉ có những cuộc hôn nhân tốt đẹp môn đăng hộ đối, không chỉ có sự lãng mạn của từng tâm hồn thiếu nữ, có sự nghiêm cẩn trong nề nếp giáo dục của mỗi gia đình đã thai thành ra các cô, có sự tự ái của các đấng bậc cô thầy dành cho lớp lớp môn sinh…
Tim Tím Huế còn bao sự bao tình u ẩn khác, với nhiều nhiều hỉ nộ ái ố cho từng số phận phong vận kỳ oan, cho những ân tình dang dở, ta khóc cho nỗi bất hạnh của một Tố Cầm trong “Người đẹp Cầu Đất”, cho một Khuê và Từ với mối tình câm lặng trong “Trái tim biết khóc”.
Ta kính trọng một tình yêu thiên thu của Vân Linh và anh chàng Pilot hào hoa yểu mệnh trong “Sương phụ”.
“Mãn tang chồng, nàng vẫn trong tà áo lụa đen, thay vào dải khăn trắng trên đầu là một đóa hoa lan trắng cài lên tóc, trông nàng khiêm trang và huyền hoặc lạ kỳ…”.
(Trích truyện ngắn Sương phụ)
Nhân vật Linh trong “Sương phụ” không biết tác giả hư cấu bao nhiêu phần trăm, nhưng tôi đọc đến năm lần vì thích quá, Vân Linh yêu - lấy được người mình yêu, đó là hạnh phúc, vậy thì suốt một đời sống cho một tình yêu như thế là phúc phận, bởi theo người đọc thì trong suy nghĩ của Vân Linh - Bảo có chết bao giờ đâu mà anh chỉ thực hiện một phi vụ dài hạn ra ngoài quỹ đạo…
Có một truyện ngắn và một bút ký tôi vô cùng tâm đắc, đó là “Người đàn bà mặc áo lụa tím” và “Bội Hoàn”, hình như đó là hai cung bậc tình cảm, hai nỗi niềm đồng khí, đồng thanh giữa người sáng tạo và kẻ thưởng lãm. Tôi yêu “Người đàn bà mặc áo lụa tím” như yêu chính bản thân tôi và tâm sự tôi.
Còn với “Bội Hoàn”, có phải tác giả đã lột tả giùm tâm nguyện của một số chị em cầm bút, mà trong những cuộc họp mặt tâm tình cao đàm khoác luận, họ đã từng ao ước: Mỗi người sau khi đã hoàn thành nghĩa vụ với chồng con, lúc ấy độ 5, 10 người cùng nhau lập một chốn nghỉ dưỡng, chốn ấy có hoa có nhạc, có thơ có hội hoạ, có tao nhân mặc khách sáng chiều ngâm vịnh… Vô hình trung tác giả Tim tím Huế đã xây dựng một không gian, một mô hình đúng như niềm mơ ước của chúng tôi.
Người đọc buồn theo truyện ngắn “Bâng khuâng chiều xuân” bởi một tình yêu trắc trở của một nhân vật xưng tôi, mà nguyên nhân là từ bà mẹ của anh chàng hoạ sĩ. Với cái gọi là “Nhân tướng học” bà đã phán một câu, mà trong hai lần đến chơi nhà anh cô gái đã được nghe:
… “Mi mà lấy hắn là đời mi tiêu, uổng công cha mẹ đẻ con ra, nuôi con cực khổ con ơi!
Anh cãi lại:
- Răng mà “tiêu” hả mạ?
- Rứa mi không thấy gò má hắn cao.
- Mạ cứ cho con lấy hắn coi thử con có chết không thì biết liền.
Tiếng mạ anh hốt hoảng:
- Ui cha! Đừng nói bậy con ơi! Thôi thôi không bàn cãi nữa mạ nói không là không.
Nghe được đến đó, tai tôi ù lên, tim tôi nhảy lung tung, mồ hôi vã ra, giận run người và quay quả rút lui, cuộc tình của tôi và anh bắt đầu sóng gió từ đấy…”
(Trích Bâng khuâng chiều xuân)
Ở Huế ngày xưa, lời phán quyết của các bậc trưởng thượng trong gia đình, gia tộc là một mệnh lệnh tuyệt đối… Vì thế mà có bao cuộc tình phải tan vỡ để kẻ cuối bãi người đầu sông và để rồi có bao cuộc hôn nhân đồng sàng dị mộng:
… “Trăm năm xót một đêm khuya
Khóc cười riêng giấc trăng chia vô thường”
(TN - KM)
Với truyện ngắn “Một thoáng hương xưa” có thể đó là các nguyên mẫu thật trong đời sống với những gặp gỡ, chia xa, tái ngộ trong quan hệ bạn bè dễ thương thường có trong từng ngăn ký ức của mỗi chúng ta, những kỷ niệm quá đẹp cho một thời tuổi dại…
Là một cô giáo dạy văn nhưng cuộc phối ngẫu với văn chương của Bùi Kim Chi hơi chậm so với các lớp đàn chị ở chuyên ngành văn học, song vẫn chưa muộn vì gừng càng già càng cay, sự chậm trễ đôi khi lại rất hữu ích, bởi thời gian là một bậc thầy, cho mỗi người vốn sống, sự trải nghiệm, sự trưởng thành thể hiện qua bút pháp, qua văn phong, điều này ta thấy rõ qua Tim tím Huế.
Nhận xét như vậy không có nghĩa là tác phẩm nào trong Tim Tím Huế đều hoàn thiện về kỹ năng, về cấu tứ, về các tuyến nhân vật của mỗi truyện, đâu đó người đọc vẫn gặp những sai sót về kỹ thuật, về sự dàn trải trần thuật quá nhiều của nhân vật như “Những nốt nhạc khởi đầu”, “Họa mi hót”…
Nhưng về tổng thể đấy là sự thành công khá cao của Tim tím Huế, của tác giả, của một cây bút nhuần nhị với chất giọng mượt mà hiền thục nhu mì. Chúng ta đón đọc những tác phẩm mới của Bùi Kim Chi như “Đôi mắt hình chiếc lá” với lời chúc mừng chị sẽ thành công nhiều hơn nữa trong văn nghiệp.
N.G.T.C
(SDB9/6-13)
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
Nhà văn Nguyễn Quang Hà tâm sự với tôi rằng anh có hai món nợ rất lớn mà chắc đến khi nhắm mắt xuôi tay cũng không thể nào trả xong. Hai món nợ mà anh đang gánh trên đôi vai của mình là món nợ đối với nhân dân và món nợ đối với đồng đội. Gần bốn mươi năm cầm bút, anh đã viết 9 tập tiểu thuyết; 7 tập truyện ngắn, ký, truyện ký; 2 tập thơ cùng với hàng trăm bài báo cũng chỉ mong sao trả được hai món nợ ấy.
-
XUÂN CANGNhờ cuốn hồi ký nhỏ Ngày ấy Trường Sơn (Nxb Hội Nhà văn - Hà Nội - 2000) của Nguyễn Khoa Như Ý- tên khai sinh của Hà Khánh Linh, bạn đọc được biết đây là một nhà văn nữ có khí chất không bình thường. Một người con gái mảnh dẻ, nhưng có chí, mơ mộng, ham hành động, vì nghĩa lớn mà dấn thân vào nơi nguy hiểm.
-
Sau Vị giáo sư và ẩn sĩ đường, Ba lần đến nước Mỹ, trong năm 2002, GS. Hà Minh Đức tiếp tục ra mắt bạn đọc tác phẩm Tản mạn đầu ô. Vậy là trong khoảng 5 năm, bên cạnh một khối lượng lớn những tác phẩm nghiên cứu, lý luận, phê bình, ông đã sáng tác 3 tập thơ và 3 tập bút ký. Đó là những con số mang nhiều ý nghĩa thể hiện sự "đa năng" của một đời văn tưởng đã yên vị với nhiều danh hiệu cao quý và hơn 30 tập sách nghiên cứu, lý luận, phê bình. Tản mạn đầu ô ra đời được dư luận chú ý, quan tâm. Sau đây là cuộc trao đổi giữa PGS. TS Lý Hoài Thu với GS. Hà Minh Đức xung quanh tập sách này.
-
HUỲNH HẠ NGUYÊN (Đọc tập thơ "Khúc đêm" của Châu Thu Hà - Nxb Thuận Hoá - 11/2002)...Thơ Châu Thu Hà mang đậm nữ tính. Khi trái tim biết cười, hay khi giàn giụa nước mắt, ta bỗng thấy quý sao những phút sống chân thành với cuộc đời, với mọi người. Châu Thu Hà không để trái tim mình tuột xuống phía bên kia triền dốc, chị cố bước tới và neo lại, để thấy mình được xẻ chia, được yêu chiều, xoa dịu...
-
LÊ MỸ Ý (L.M.Y): Thưa nhà thơ, là một người có thể tạm gọi là thuộc thế hệ đi trước nhưng lại luôn "gây sốc" bằng những tác phẩm tìm tòi mới, chắc hẳn ông có quan tâm nhiều đến thế hệ thơ trẻ? Có thể có một nhận xét chung về thơ trẻ hiện nay chăng?NHÀ THƠ HOÀNG HƯNG (H.H): Tất nhiên là tôi rất quan tâm. Nhận xét chung của tôi về thơ trẻ bây giờ là đa số vẫn mang tính phong trào. Có thể nói là những người làm thơ trẻ vẫn đi theo một vết mòn của thế hệ trước, chưa thấy rõ những bứt phá, chỉ nổi lên một số tác giả theo cách lẻ tẻ.
-
Tại sao cô chỉ làm thơ tự do?- Trước hết, bởi tôi thích tự do. Tự do ở đây, được hiểu là: nói, làm, dám mơ ước và tham vọng tất cả những gì mình muốn, không bị tác động và chi phối bởi ai, bởi bất cứ điều gì.
-
NGUYỄN THỤY KHA Đã là lạ tên một tác phẩm khí nhạc mang tực đề "Eo lưng" của nữ nhạc sĩ Kim Ngọc. Lại thu thú khi đọc tập thơ "Nằm nghiêng" của nữ thi sĩ Phan Huyền Thư. Một thế kỷ giải phóng của Việt Nam thật đáng kính ngạc.Cái cách giải phóng mình, phái yếu trong đó có mình của Phan Huyền Thư là sự độ lượng với cũ kỹ, là mỉa mai sự nửa vời, là quyết liệt lặng lẽ vươn tới cách tân theo một thế của “Nằm nghiêng”.
-
NGUYỄN TRỌNG TẠOCòn nhớ mùa Huế mưa 1992, Nguyễn Khắc Thạch và Ngô Minh đến nhà tôi chơi, mang theo bản thảo đánh máy tập thơ đầu tay của một tác giả mới 20 tuổi có tên là Văn Cầm Hải. Một cái tên lạ mà tôi chưa nghe bao giờ. Những bài thơ của anh cũng chưa hề xuất hiện trên mặt báo. Nguyễn Khắc Thạch và Ngô Minh đều nói rằng; "Thơ tay này lạ lắm. Ông xem thử".
-
NGUYỄN QUANG HÀNgồi đọc NGÀN NĂM SAU mà như đang ngồi nói chuyện tay đôi với Nguyễn Trọng Bính. Giọng thơ anh cũng cứ chân chất, yêu quê hương và say đời như chính con người anh. Từ thời chiến tranh, chúng tôi đã ở trong rừng với nhau. Cứ ngồi với nhau là bộc bạch hết. Một lá thư riêng, một rung động mới, chúng tôi cũng chia sẻ với nhau.
-
PHAN THÀNH MINHĐó cũng là tựa đề tập thơ rất dễ thương của Trần Tịnh Yên - nhà thơ của đất kinh kỳ thơ mộng thuở nào - thú thật là tôi đã vô cùng hạnh phúc khi nhận được tập thơ này do chính tác giả gởi tặng, dễ thương ở chỗ khổ giấy nhỏ nhắn, trình bày đẹp trang nhã, sách 80 trang với 46 bài thơ cũng mỏng mảnh như thế nhưng nhìn rất thơ, càng thơ hơn nữa khi chính tác giả tự viết lời phi lộ cho mình, tôi rất hợp với anh ở điểm này bởi lẽ chẳng ai có thể thay thế cho mình bằng mình để nói hộ những gì mình muốn nói...:...năm xưa qua ngõ sân đìnhcó người nhặt được mối tình ai rơi
-
NAM NGỌC (Về tập truyện ngắn mới nhất của nhà văn Võ Thị Xuân Hà do Công ty Truyền thông Hà Thế liên kết NXB Phụ nữ xuất bản và phát hành quý I năm 2009)Tập truyện gồm 14 truyện ngắn, với những mô típ khác nhau nhưng cùng chung gam màu thấm đẫm chất liệu hiện thực. Tất cả đã tạo nên một chỉnh thể thống nhất mà ở đó các nhân vật dù xấu dù tốt cũng đều hướng tới cái đẹp, cái nhân bản của con người. Cách viết truyện lạ cùng với những chi tiết, tình tiết được lắp ghép một cách khéo léo, Võ Thị Xuân Hà đã một lần nữa gây ngạc nhiên cho người đọc bằng bút pháp ẩn không gian đa chiều của mình.
-
BÍCH THUHơn một thập niên trước đây, với hai truyện ngắn Hồi ức của một binh nhì và Vết thương lòng, Nguyễn Thế Tường đã đoạt giải cao trong cuộc thi truyện ngắn do Tạp chí Văn nghệ quân đội tổ chức năm 1992 - 1994. Tôi còn nhớ một trong số các nhà phê bình đã thành danh của nhà số 4 Lý Nam Đế không kìm được cảm xúc của mình với chùm truyện dự thi của Nguyễn Thế Tường lúc ấy đã thốt lên: “Tôi thích truyện ngắn Nguyễn Thế Tường”. Từ đó đến nay, Nguyễn Thế Tường vẫn miệt mài viết và lặng lẽ ra sách. Người đàn bà không hoá đá là lần ra mắt thứ năm của anh.
-
HOÀNG VŨ THUẬT (Đọc “Trăng đợi trước thềm”, thơ Hải Bằng, NXB Thuận Hoá - 1987)Đổi mới là trách nhiệm vừa là bổn phận đang diễn ra sôi động trong đời sống văn học hôm nay. Nhưng ranh giới giữa cũ và mới không dễ dàng phân định khi đánh giá một tác phẩm văn chương nghệ thuật.
-
ĐINH NAM KHƯƠNG (Nhân đọc “ru em ru tôi” Thơ Trương Vĩnh Tuấn NXB: Hội nhà văn - 2003)Có một nhà thơ nổi danh thi sĩ, làm “quan” khá to ở báo văn nghệ. Nhưng chẳng bao giờ thấy ông vỗ ngực, ngạo mạn nói lời: “ta là quan đây” mà ông luôn dân giã tự gọi mình là hắn, xưng hô với bạn bè là mày tao: “...Hình như hắn là nhà quê Hình như hắn từ quê ra...” (Gốc)
-
NGÔ MINHKhông thể đếm là tập thơ đầu tay của cây bút nữ Nguyễn Thị Thái người Huế, sống ở thành phố Buôn Ma Thuột vừa được NXB Thuận Hóa ấn hành. Tôi đã đọc một mạch hết tập thơ với tâm trạng phấn khích. Tập thơ có nhiều bài thơ hay, có nhiều câu thơ và thi ảnh lạ làm phấn chấn người đọc.
-
MINH KHÔICuối tháng bảy vừa qua, giáo sư ngôn ngữ và văn chương Wayne S.Karlin và nữ phóng viên Valerie, công tác ở một Đài phát thanh thuộc bang Maryland, Mỹ đã đến Huế tìm thăm nhà thơ Lâm Thị Mỹ Dạ, để chuyển cho chị bản hợp đồng in ấn và phát hành tập thơ Green Rice (Cốm Non) do cơ quan xuất bản gửi từ Mỹ sang.
-
FRED MARCHANTCó những vết thương chẳng thể nào lành lặn và có những nỗi đau chẳng bao giờ mất đi. Kinh nghiệm nhân loại khuyên ta không nên “chấp nhận” hay “bỏ đi” hay “vượt lên” chúng. Với một con người mà tâm hồn thương tổn vì đã làm cho người khác khổ đau hay chứng kiến nhiều nỗi đau khổ thì những câu nói như thế hoàn toàn vô nghĩa.
-
BÍCH THU (Đọc thơ Dòng sông mùa hạ của Hoàng Kim Dung. NXB Hội Nhà văn, 2004)Nhìn vào tác phẩm đã xuất bản của Hoàng Kim Dung, tôi nhận thấy ở người phụ nữ này có sự đan xen giữa công việc nghiên cứu khoa học với sáng tạo thi ca. Ngoài bốn tập thơ và bốn cuốn sách nghiên cứu về nghệ thuật đã in, với tập thơ thứ năm có tựa đề Dòng sông mùa hạ mới ra mắt bạn đọc, đã làm cán cân nghiêng về phía thơ ca.
-
ĐÔNG HÀVăn hoá và văn học bao giờ cũng có một mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Có thể thấy rằng văn học là một bộ phận của văn hoá, nó chịu sự ảnh hưởng của văn hoá. Khi soi vào một thời kì văn học, người đọc có thể thấy được những khía cạnh về phương diện đời sống văn hoá tinh thần của một thời đại, một giai đoạn của xã hội loài người.
-
HÀ KHÁNH LINHViết được một câu thơ hay có khi phải chiêm nghiệm cả một đời người, hoàn thành một tập truyện, một tập thơ là sự chắt chiu miệt mài suốt cả quá trình, sau Đại hội nhà văn Việt Nam lần thứ VII Lê Khánh Mai liên tiếp trình làng tập thơ "Đẹp buồn và trong suốt như gương" (Nhà xuất bản Hội Nhà văn) và "Nết" tập truyện ngắn (Nhà xuất bản Đà Nẵng).
.png)
.png)
