“Mặt chữ điền” - một cách nhìn hiện thực thơ mộng và tinh tế của nhà thơ Hàn Mặc Tử

10:40 22/09/2009
THẠCH QUỲBài thơ Đây thôn Vĩ Dạ được tuyển chọn để giảng dạy ở trường phổ thông vài chục năm nay. Đó cũng là bài thơ xuất sắc được bạn đọc cả nước yêu mến. Tuy vậy, cho đến hôm nay, cái hình ảnh “Mặt chữ điền” đầy sức quyến rũ và ám ảnh ấy vẫn chưa được nhận chân, nhận diện một cách chính xác.

(Ảnh: vannghevietnam.vn)

Có người bảo Mặt chữ điền là mặt người. Người đàn ông hay người phụ nữ mang gương mặt chữ điền lấp ló sau dậu trúc? Có người bảo “mặt chữ điền” là mặt tấm rèm đan bằng tre hoặc bằng nứa với những ô vuông cài nan ngang dọc, tượng hình cho con chữ ấy... Các nhà nghiên cứu, mỗi người nói mỗi phách. Các thầy giáo, cô giáo thì hàng ngày hàng giờ phải đối diện với câu hỏi của học trò, toát mồ hôi hột cũng chẳng biết nên cắt nghĩa cái mặt chữ điền ấy sao cho thoả đáng!

Yêu nhau thì lại bằng mười phụ nhau. Đó là cách hành xử với Mặt chữ điền mấy chục năm nay.

Vừa rồi tôi vào Huế, các thầy giáo ở trường Quốc học, trường Hai Bà Trưng, trường Cao đẳng sư phạm gặp tôi, họ lại “mang chuyện trăm năm giở lại bàn”. Trước yêu cầu cấp thiết của các thầy, cô giáo tôi thấy cần mạnh dạn nói ý kiến của mình về câu thơ đó để cùng tham khảo.

Sao anh không về chơi Thôn Vĩ/ Nhìn nắng hàng cau, nắng mới lên/ Vườn ai mướt quá, xanh như ngọc/  Lá trúc che ngang mặt chữ điền....

Hãy để ý và dõi theo ánh mắt của nhà thơ. Ánh mắt ấy từ trên cao phía hàng cau, gặp nắng mới lên, thời gian đang là buổi sáng sớm. Ánh mắt từ từ hạ xuống nhìn qua dậu trúc, nhìn thấy mảnh vườn. Nhà thơ thấy gì ở mảnh vườn đó trong buổi sáng sớm ấy? Thứ nhất, thấy bằng cảm giác. Một cảm giác chung, choáng ngợp tâm hồn, nhà thơ phải thốt lên: “Mướt quá!”

Thứ hai, thấy bằng trực giác. Trực giác thông qua liên tưởng và so sánh: “Xanh như ngọc!”

Thứ ba, và đây là hình ảnh trung tâm của cái nhìn sáng tạo: Mảnh vườn vuông vức, luống đất chạy dọc, lá trúc che ngang nên nó hiện lên trong mắt nhà thơ hình ảnh chữ điền
. Lá trúc là thực, mảnh vườn là thực nhưng “lá trúc che ngang” tầm mắt đã biến cái nhìn của nhà thơ không còn 100% sự thực nữa. Lúc này, “Mặt chữ điền” hiện ra từ cái bóng của hai sự thực đơn lẻ, riêng biệt chồng lên nhau tạo ra một hình ảnh mới thực mà hư, hư mà thực. Nếu không có cái lá trúc che ngang tất nhiên mảnh vườn không thể hiện ra trong hình ảnh đó. Mới biết, câu thơ Hàn Mặc Tử chân xác một cách tinh vi. Nói câu thơ ấy thơ mộng và tinh tế là bởi vậy. Nói mắt nhà thơ có khác mắt thường cũng là bởi vậy. Mặt chữ điền không phải là mặt người, không phải là mặt rèm mà là mặt vườn, mặt ruộng trong cách nhìn hiện thực thơ mộng, tinh tế và tài hoa của một nhà thơ đáng kính.

T.Q
(188/10-04)



 

Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)
Tin nổi bật
  • TZVETAN TODOROV Lời dẫnNền văn chương đang lâm nguy (La littérature en péril)(1), đó là tựa đề cho cuốn sách mới nhất, vừa được xuất bản ở Pháp của nhà lý luận văn học nổi tiếng: Tzvetan Todorov - đại biểu xuất sắc của chủ nghĩa cấu trúc, tác giả của nhiều công trình khoa học tầm cỡ.

  • LẠI NGUYÊN ÂN 1. Phạm trù chủ nghĩa cá nhân (individualisme) của tư tưởng phương Tây được Phan Khôi (1887-1959) đề cập từ cuối những năm 1920 đầu những năm 1930, khi mà một trong những đề tài thu hút ngòi bút viết báo của ông chính là vấn đề thời sự của đời sống văn hoá tư tưởng đương thời: trạng thái và số phận của những tư tưởng cổ truyền phương Đông trước một xu thế đang diễn ra trên chính phương Đông, được gọi là xu hướng “Âu hoá”.

  • HỒ THẾ HÀPhân tâm học ra đời đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong việc nhận thức những vấn đề thầm kín, vi diệu nhất của tâm sinh lý con người. Nó trở thành khoa học phân tích tâm lý chiều sâu của mọi hành vi trong đời sống ý thức và vô thức của mỗi cá thể người.

  • TRẦN THỊ THANH NHỊ “Tôi bị thôi thúc bởi một thứ khao khát hiểu biết có liên quan đến những quan hệ giữa người với người hơn là với các đối tượng tự nhiên.”(Sigmun Freud)

  • TZVETAN TODOROV(Cuộc tranh luận văn học giữa George Sand và Gustave Flaubert - qua đánh giá của Tzvetan Todorov)

  • ĐỖ LAI THÚYCon gì sáng bốn chântrưa hai chântối bốn chân?Câu đố của Sphinx

  • HÀ VĂN LƯỠNG1. Trong hai thập niên cuối của thế kỷ XX và những năm đầu thế kỷ XXI, nước Nga đã có những biến đổi chính trị sâu sắc làm thay đổi đất nước trên nhiều phương diện: chính trị - xã hội, kinh tế, văn hoá, giáo dục và văn học nghệ thuật… Những nền tảng xã hội, những chuẩn mực đạo đức trước đây đã từng tồn tại trên bảy chục năm, được tiếp nối qua nhiều thế hệ đã thay đổi.

  • TRẦN QUỐC HỘIGenette coi thời gian là nhân tố trung chuyển cốt truyện đến truyện kể, qua hành vi kể chuyện. Ông đã sáng tạo ra mô hình xử lý thời gian rất thú vị, mô hình xử lý của ông xung quanh những vấn đề cơ bản như trình tự, tốc độ, tần suất kể chuyện.

  • HÀ VĂN THỊNH                                                  Luận điểm trung tâm của Tư tưởng Hồ Chí Minh là Độc lập dân tộc phải gắn liền với CNXH. Đó là quan điểm chiến lược có ý nghĩa quyết định đối với toàn bộ tiến trình Cách mạng Việt . Chính vì thế, nắm bắt một cách sâu sắc tinh thần biện chứng của chủ nghĩa Lê Nin để vận dụng thật sáng tạo kinh nghiệm của Cách mạng tháng Mười (CMT10) vào hoàn cảnh cụ thể của Cách mạng Việt Nam (CMVN) là mục đích xuyên suốt của Tinh thần và Tư tưởng Hồ Chí Minh.

  • HOÀNG NGỌC HIẾNĐây là hai vấn đề tôi tâm đắc nhất trong nhiều vấn đề lý thú được nêu lên trong  tác phẩm của André Chieng (1).

  • HOÀNG NGỌC HIẾN(tiếp theo và hết)Trong tập chuyên luận của A.Cheng, tìm hiểu những nguyên nhân tư tưởng tạo ra thần tích kinh tế Trung Hoa trong 3 thập kỷ qua, từ chương này sang chương khác, tác giả nhấn mạnh những nét đặc sắc của văn hoá Trung Hoa:...

  • NGUYỄN HỮU QUÝ1. Einarokland, nhà thơ Na Uy đã phát biểu tại hội thảo Thơ và toàn cầu hóa, tổ chức ở Vácsava tháng 10 năm 2001 rằng: “Con người, còn ngôn ngữ thì còn thi ca. Thi ca biết tự lo toan cho bản thân mình”.

  • BẢO NHÂNỞ nước ta, Huế được xem là kinh đô của Phật giáo, không phải bởi vì ở đây có nhiều chùa tháp, đông đảo tín đồ theo Phật hay từng có một thời là cái rốn của Phật giáo Việt , biệt xuất nhiều bậc cao tăng đương đại. Theo chúng tôi, nói như nhà viết kí Hoàng Phủ Ngọc Tường, bởi vì tính cách Huế, không phải Nho, mà chính là Thiền.

  • ĐỖ LAI THÚY(Tiếp theo Sông Hương 11/2007)Tiếng nói của tình yêu đồng giới, của dục cảm đồng giới không chỉ bằng ngôn ngữ của hữu thức, trực tiếp, mà chủ yếu còn bằng ngôn ngữ của vô thức, hàm ẩn.

  • NGUYỄN ĐĂNG ĐIỆPNhững ai gần Trương Đăng Dung, thường nghe anh nói nhiều về các loại giới hạn: giới hạn của đời, sự phi lý của cõi nhân sinh, sự cản trở của những tín điều xưa cũ...

  • TƯỞNG THUẬT TRÁC Có phải hiện nay văn học đang đối mặt với thời đại tiêu dùng hay không? Nhiều người còn hoài nghi vấn đề này. Thậm chí có người còn phủ định sự có mặt của thời đại tiêu dùng trong khi miền Đông và miền Tây Trung Quốc đang có sự không cân bằng và tất cả đều đang xây dựng một xã hội khá giả.

  • MINH ĐỨC TRIỀU TÂM ẢNHKhông Lộ là một vị thiền sư thời Lý, ông họ Dương, quê ở Hải Thanh, chùa Nghiêm Quang - nay là chùa Keo, thuộc xã Vũ Nghĩa, huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình; dòng dõi nhiều đời làm nghề chài lưới, sau bỏ nghiệp sông nước, xuất gia tu Phật, thường trì tụng Đà-la-ni.

  • THÁI DOÃN HIỂUNguyễn Khắc Thạch làm thơ như đi chân trần trên lưỡi dao bén của sự thật, máu toé vãi ra. Anh lấy dự cảm của mình làm thuốc băng bó. Vết thương thành sẹo. Thạch gọi đấy là thơ! “Thơ là sẹo của sự thật”.

  • TÂM VĂNNgười xưa có câu: “Tòng thiện bất túc dĩ vi chính” (Chỉ theo điều thiện thì không đủ để làm chính trị). Câu nói đó xem ra rất đúng với Tào Tháo.

  • LƯU KHÁNH THƠ1. Nam Trân trong dòng thơ tả chân của phong trào thơ mớiHoài Thanh đã dùng khái niệm tả chân để định danh một nhóm các tác giả Thơ mới tương đối gần nhau về bút pháp.