Viếng mộ nhà thơ dịch “Nhật ký trong tù” sang tiếng Phần Lan
VÕ BÙI LÊ LAM
Nhà thờ chính của Tu viện Valamo Mới
Pentti Saarikoski và bản dịch “Nhật ký trong tù” sang tiếng Phần Lan
Mặc dù cách rất xa Việt Nam về mặt địa lý, nhưng không lâu sau khi Chủ tịch Hồ Chí Minh qua đời (1969), một bản dịch “Nhật ký trong tù” sang tiếng Phần Lan với tên gọi “Ho Tsi Minh: Poliittisen vangin runot” (Hồ Chí Minh: Những bài thơ của người tù chính trị) đã được xuất bản ở Phần Lan. Tác giả của bản dịch đó là Pentti Saarikoski, một nhà thơ nổi tiếng ở Phần Lan vào thập niên 60 - 70 thế kỷ trước. Chỉ một năm sau bản dịch đầu tiên, vào năm 1970, bản dịch đã được tái bản 2 lần, góp phần đem lại cho nhà thơ, dịch giả Saarikoski giải thưởng nhà nước về dịch thuật cùng với 5 tác phẩm dịch khác của ông.
Lý do khiến Saarikoski dịch Nhật ký trong tù sang tiếng Phần Lan được ông viết trong trang đầu và trang cuối bìa 4 của bản dịch: “Tôi dịch những bài thơ này trong thời gian ngừng bắn khi nhân dân Việt Nam tiếc thương vĩnh biệt người giải phóng và vị lãnh tụ của họ. Tôi dịch những bài thơ này vì đây là những bài thơ hay. Bởi vì tôi ngưỡng mộ cuộc đời hoạt động của Hồ Chí Minh. Cuộc đấu tranh dũng cảm, kiên cường của ông cho tự do của dân tộc, một cuộc đấu tranh mà nhân dân sẽ chiến thắng. Ông đã đem đến cho người dân sự tự tin. Ông đã đem đến cho họ những lời khuyên”.
Ho Tsi Minh: Poliittisen vangin runot không chỉ là cuốn sách đầu tiên được dịch ra tiếng Phần Lan mà còn là tác phẩm văn học Việt Nam được in nhiều lần nhất (3 lần) ở Phần Lan cho đến nay. Mãi đến rất gần đây bản dịch này mới được chúng tôi biết đến và giới thiệu với bạn đọc Việt Nam cùng với một bản dịch “Nhật ký trong tù” khác bằng tiếng Na Uy, cũng được xuất bản lần đầu tiên ở nước này đã hơn nửa thế kỷ.
Ngôi mộ độc đáo của Saarikoski trong nghĩa trang Tu viện Valamo
Mặc dù là người sùng tín chúa Jésus, song Pentti Saarikoski không thực sự là tín đồ của một tông giáo nào mà chỉ bị mê hoặc bởi Orthodox, tông giáo chính của vùng quê mà ông đã sinh ra ở gần vùng hồ Ladoga, Karelia, nơi có Tu viện Valamo (cũ). Sau Chiến tranh Thế giới thứ hai, vùng đất này thuộc về Liên bang Nga, nên một số tu sĩ Orthodox đã rời khỏi tu viện cũ, mang theo biểu tượng tông giáo của mình đến vùng đất mới và thành lập nên Tu viện Valamo Mới ở Heinävesi, một vùng quê yên tĩnh ở miền trung Phần Lan.
Sau gần 10 năm sống ở Thụy Điển với người vợ thứ tư, tháng 8 năm 1983 Saarikoski trở về Phần Lan và đã dành vài tuần nghỉ ở Tu viện Valamo Mới. Nhưng không ngờ Tu viện đã trở thành nơi an nghỉ cuối cùng của ông. Ông bị xơ gan dẫn đến chảy máu trong và được đưa đến bệnh viện thành phố Joensu (cách Tu viện 30km).
Trong những ngày Pentti Saarikoski nằm bất tỉnh ở bệnh viện Joensu, Thủ tướng Phần Lan lúc bấy giờ là Kalevi Sorsa đã gửi một bức điện tới bệnh viện: “Hãy bình phục, chúng tôi cần bạn”. Nhưng sáng ngày 24 tháng 8 năm 1983 nhà thơ đã qua đời khi chỉ mới 45 tuổi.
Hai ngày sau, một đám tang nhỏ theo nghi lễ Orthodox được tổ chức tại nhà nguyện trong nghĩa trang tu viện Valamo chỉ với sự hiện diện của những người thân trong gia đình ông. Theo di nguyện của ông và gia đình, thi hài của ông đã được an táng tại một nơi tĩnh lặng, hướng ra bìa rừng bên rìa nghĩa trang của Tu viện Valamo Mới.
 |
| Nhà nguyện trong nghĩa trang Tu viện |
Đó là một ngôi mộ đặc biệt, khác hẳn với tất cả những ngôi mộ khác trong nghĩa trang, được viền xung quanh với những hòn đá thô mộc. Bên cạnh mộ có một chiếc ghế dài cho những người đến thăm viếng có thể ngồi nghỉ. Không biết bắt đầu từ lúc nào, thay cho hoa và nến theo tập quán, khách đến viếng ông cắm xuống nền đất trên mộ những chiếc bút như những nén nhang để tưởng nhớ ông. Khi trên mộ đã đầy kín bút, chúng sẽ được lấy đi (thường mỗi năm một lần) để nhường chỗ cho những chiếc bút khác của những người mới đến viếng nhà thơ họ yêu quý.
 |
| Người viết thắp hương và cắm bút trên mộ nhà thơ, dịch giả Saarikoski |
Đúng vào ngày Pentti Saarikoski qua đời cách đây 38 năm, ngày 24/8/2021 gia đình tôi đã vượt quãng đường hơn 400km từ Helsinki đến thăm Tu viện và viếng mộ ông. Ngoài những chiếc bút bi nhãn hiệu Thiên Long được sản xuất ở Việt Nam, chúng tôi còn đem theo mấy nén hương mang sang từ Hà Nội, đồng thời cũng không quên đem theo cả bản dịch “Nhật ký trong tù” của Saarikoski mà tôi đã tìm mua từ hiệu sách cũ để kính cẩn đặt dưới cây thánh giá cạnh mộ ông. Chúng tôi đã thắp hương và cắm xuống nền đất trên mộ ông cùng với những cây bút Việt, cảm ơn ông đã dịch những bài thơ của Chủ tịch Hồ Chí Minh sang tiếng Phần Lan ngay sau khi Người qua đời. Trước lúc ra về, tôi nhẩm tính trên mộ ông đã có khoảng 100 cây bút. Với đà này đến cuối năm, số bút sẽ phủ kín mộ ông.
Tu viện Valamo Mới là một địa điểm du lịch khá nổi tiếng ở miền trung Phần Lan, bởi đây là tu viện duy nhất ở Bắc Âu còn lưu giữ và phát triển các biểu tượng và giá trị truyền thống của đạo Orthodox. Nhưng những người làm trong tu viện cho hay rằng sự hiện diện của ngôi mộ nhà thơ Saarikoski cũng đã góp phần tăng thêm lượng khách du lịch đến Tu viện. Ngày nay mỗi năm Tu viện đón hàng chục ngàn người từ khắp nơi trên thế giới đến viếng thăm cũng như tìm hiểu nghiên cứu về đạo Orthodox ở Phần Lan.
Pentti Saarikoski là một “hiện tượng” trong văn giới ở Phần Lan. Mặc dù chỉ sáng tác trong vòng 25 năm, song Saarikoski đã để lại một di sản văn học vô cùng đồ sộ, với 70 tác phẩm sáng tác (thơ, ký, kịch bản sân khấu, truyền hình) và 65 tác phẩm dịch, dành được 17 giải thưởng văn học các loại của Phần Lan, trong đó có 6 giải thưởng nhà nước.
Có một điều trùng hợp ngẫu nhiên khá thú vị là ngày sinh của Pentti Saarikoski trùng với ngày mất của Chủ tịch Hồ Chí Minh và ngày Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam 2/9.
V.B.L.L
(TCSH43SDB/12-2021)
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
Trong tác phẩm trình bày những suy ngẫm về đạo Thiên Chúa, “Bức thư gửi một linh mục” (Letter to a Priest) được viết một năm trước khi tác giả qua đời vào năm 1943, Simone Weil đã đưa ra một nhận định đáng lưu ý: “Đối với bất kỳ người nào, việc đổi tôn giáo cũng là điều nguy hiểm như việc đổi ngôn ngữ đối với một nhà văn. Nó có thể thành công song cũng có thể dẫn đến những hậu quả khốc hại.”
-
ROBERT J.C. YOUNG(1)
"Chủ nghĩa hậu thực dân/hậu thuộc địa” (postcolonialism) là thuật ngữ được sử dụng để định danh cho một loại hình nghiên cứu học thuật liên ngành kết hợp giữa chính trị, lí thuyết và lịch sử; được xây dựng nhằm mục đích tạo ra một diễn đàn xuyên quốc gia cho những nghiên cứu lấy nền tảng là bối cảnh lịch sử của chủ nghĩa thực dân cũng như bối cảnh chính trị của những vấn đề đương đại của quá trình toàn cầu hóa. -
Một nghiên cứu mới cho thấy người Ai Cập cổ đại có thể đã bắt đầu ướp xác sớm hơn 1.500 năm của so với dự đoán ban đầu.
-
Kênh đào Panama đã chính thức khai trương cách đây đúng một thế kỷ, vào ngày 15/8/1914. Bất chấp việc phải đối mặt với nhiều thách thức trong thời đại mới, sự kỳ vĩ của nó vẫn khiến người ta không khỏi kinh ngạc.
-
Mới đây, Travellers and Magicians (2003), bộ phim dài đầu tiên của điện ảnh Bhutan, được chiếu ở Bangkok (Thái Lan), đã khiến người xem suy ngẫm về đất nước nhỏ bé nhưng nổi danh toàn cầu về “chỉ số hạnh phúc” này.
-
Sự trỗi dậy của tổ chức Nhà nước Hồi giáo đang gây thiệt hại nghiêm trọng cho những khu di tích văn hóa ở Iraq và Syria.
-
Bộ sách "Hành trình về Phương Đông" của tác giả giả Baird T. Spalding, khám phá bí ẩn tâm linh của vùng đất Ấn Độ, lần đầu được phát hành trọn bộ ở Việt Nam.
-
Alfred Eisenstaedt - nhiếp ảnh gia của tờ Life - nhớ lại lần chụp hình với đại văn hào ở Cuba. Ông bị nhà văn "đòi giết" trong cơn say xỉn.
-
Họ là những con người tài năng nhất trong giới văn chương nhưng cũng đồng thời là những con người có số phận bi đát không kém.
-
Tiểu thuyết gia Nhật Bản từng yêu một cô gái mồ côi làm phục vụ bàn. Họ đính ước nhưng không bao giờ trở thành vợ chồng bởi cô gái đột ngột hủy hôn không một lời giải thích.
-
WILLIAM GRIMES
Một ngôn ngữ khác” - tác phẩm mới của Francesca Marciano, kể về một thiếu nữ Ý tên Emma si tình tiếng Anh. Sự cuốn hút của thứ tiếng ấy đến từ người bản địa là một cậu bé Anh Quốc hấp dẫn tại khu nghỉ mát ở bãi biển Hy Lạp mà Emma đang sống cùng gia đình. Thế nhưng thật khó tách bạch sự ràng buộc với ham muốn. Phải chăng cậu chính là chiếc vé mở lối cho chị đến với tiếng Anh, hay ngược lại? -
NADIA DIUDINA (*)
Còn ngồi trên máy bay mà trái tim tôi đã đập rộn ràng. Khi nghĩ đến cuộc gặp gỡ với Mêsôra yêu dấu, với quê hương của Êxênhin - nhà thơ cùng quê.
-
Chàng thổ dân bận chiếc khố bằng lá cây, mình trần cháy nắng, khẽ khàng bước sâu vào bụi rậm để tiến lại gần con mồi. Trên tàng cây cao, những con chim vẫn đang véo von. Anh dừng lại, nhẹ nhàng rút mũi tên từ trong túi nhỏ đeo bên người cẩn thận đặt vào cái ống dài, đưa lên miệng nhắm vào con chim gần nhất rồi… thổi mạnh. “Phụp”, một tiếng gọn nhẹ vang lên và con chim rơi xuống.
-
HUYỀN SÂM - TUYẾT MAI
Từ một huyền thoại trong Kinh thánh, Judas đã bước ra cuộc sống như một mệnh đề đạo đức có tính phổ quát. Nhiều lĩnh vực như hội họa, điêu khắc, điện ảnh đã lấy Judas làm chất liệu tượng trưng cho bản tính phản trắc của con người. Tuy nhiên, ở lĩnh vực tiểu thuyết, Judas được luận giải rất đa chiều, thậm chí có tính phản đề, nhất là sau sự kiện phát hiện về Kinh Phúc âm theo Judas(1).
-
Mới đây, các thành phố triều đại Pyu của Myanmar đã lọt vào danh sách 1.000 địa điểm trên toàn cầu được công nhận là Di sản thế giới của UNESCO.
-
UNESCO vừa chính thức công nhận danh hiệu Di sản Thế giới cho một di tích cổ xưa nổi tiếng - đường mòn Inca chạy qua 6 quốc gia Nam Mỹ.
-
Một hang động thời tiền sử ở miền nam nước Pháp, hang Grotte Chauvet, với rất nhiều bích họa được coi là những tác phẩm nghệ thuật thuộc vào hàng sớm nhất thế giới, vừa được công nhận là di sản thế giới.
-
Đó là tít bài viết trước giải vô địch bóng đá thế giới 2014 (2014 FIFA World Cup - Brazil) lần thứ 20 tại Brazil, được đăng trên nhật báo Bild, Đức của đương kim Tổng thống Đức Joachim Gauck, người Đông Đức, từng đồng sáng kiến hoạch định chương trình tái thống nhất nước Đức, luôn dấn thân cho sự nghiệp đấu tranh vì quyền của mỗi người dân cả trong lẫn ngoài nước.
-
Vừa qua, các đài truyền hình ở Ấn Độ đã trình chiếu chương trình truyền hình về cuộc đời Đức Phật trên kênh Doordarshan và Zee TV. Hai kênh này được phát sóng rộng rãi khắp nước Ấn Độ và cả khu vực Nam Á. Mới đây nhất, phần 39 của chương trình đã được phát sóng vào ngày 25-5-2014.
-
Biêlôruxia - Nước cộng hòa Xô-viết phía Tây với dân số 10 triệu người. Đất nước của hàng trăm nghìn con sông, hồ lớn nhỏ, nông sâu. NHÊ MAN là một trong những dòng sông lớn nhất của nước Cộng hòa Biêlôruxia. Con sông đã có bao nhiêu huyền thoại và nhiều bài hát về nó. Xuất phát từ Biêlôruxia "NHÊ MAN" trải dài theo lãnh thổ của nước cộng hòa rồi chảy ra biển Ban Tích.
.png)
.png)
