I. VÔLEVIC
Ở đất nước chúng tôi người ta viết rất nhiều Anne Frank, về cuộc đời ngắn ngủi đầy bi thương của cô. Rất nhiều bài báo và những bài bút ký viết về Anne Frank và tập "Nhật ký" của cô.
Anne Frank tại nhà riêng ở Merwedeplein năm 1941 - Ảnh: annefrank.org
Năm 1960, tập "Nhật ký của Anne Frank"(1) được xuất bản một số lượng rất lớn bằng tiếng Nga với lời giới thiệu của Ilia Êrenbua.
Tiếng vọng của cuốn sách vang mãi không dứt. Hơn hai mươi sáu năm đã trôi qua kể từ khi cuốn sách ra đời, nhưng cũng nên nhớ lại những tình trạng bi thương, mà sự xuất hiện của cái tài liệu kỳ lạ này trong thời kỳ đó trở thành điều có thể. Tập "Nhật ký của Anne Frank" này là của một cô thiếu nữ tài năng đã chết sau hai tháng ở trại tập trung Bergen-Belsen trước ngày giải phóng đất nước Xô Viết.
![]() |
Gia đình Anne Frank - Ảnh: internet |
Anne Frank sinh năm 1929 ở Phran Phuốc trên sông Mainơ. Vào năm 1933 gia đình Anne rời bỏ nước Đức quốc xã ra nước ngoài và sinh sống ở Hà Lan, nơi ông Ôttô Frank - bố của Anne - là hội viên của một hãng buôn nhỏ.
Song, cuộc sống êm đềm của Kiều dân diễn ra không lâu. Năm 1940 quân đội Đức xâm lược Hà Lan và đặt một chế độ xâm lược tàn bạo ở đất nước này. Toàn bộ diễn biến của cuộc sống và mất mát của gia đình đều được ghi lại trong những trang viết về tập "Nhật ký của Anne Frank" như: "Những người từ Phran Phuốc", "phát giác", "bắt bớ"… Khi đưa ra những sự kiện chính xác, tác giả của bài báo là Khari Paáp đã tái tạo nên một bức tranh đầy xúc động về vụ thảm sát đẫm máu những người dân không chịu phục tùng chế độ, chúng xử bắn những người du kích, thủ tiêu những người cộng sản và người Do Thái, đàn áp dã man những người tham gia đình công ở Amstécđam vào tháng hai năm 1941, bắt ép thanh niên Hà Lan đi lao động cưỡng bức ở Đức, tàn phá một đất nước giàu có của châu Âu.
Ngày 12 tháng 6 năm 1942, cô nữ sinh Anne tròn 13 tuổi. Trong số quà mừng sinh nhật, cô bé nhận được một quyển sổ dày đóng bìa vải sơn để viết nhật ký, và ngày 8 tháng 7 cô bé viết, rằng có một tờ giấy gọi của sở Giéttapô gửi cho bố. Ngay ngày hôm sau cả bố mẹ và hai con gái buộc phải thu xếp áo quần sách vở đến trốn ở căn gác rầm thượng của một ngôi nhà cao tầng ở phố Prinxécrax, số 263 đường Cầu Thang, lối dẫn lên căn gác rầm thượng được ngụy trang khéo léo bằng cái giá sách bày đầy sách vở và sách tra cứu. Tại đây gia đình Frank và những người bạn của họ. Tất cả có tám người - từng phút chờ đợi bị bắt. Họ sống ở đó được hai năm và ba mươi ngày, có thể, họ sẽ sống được đến ngày giải phóng, nếu như không có một cú điện thoại phát giác cho Giéttapô.
Ngay ngày hôm đó bọn Giéttapô thình lình xuất hiện ở địa chỉ đã được chỉ điểm. Chúng nhanh chóng tìm ra cửa, chúng nhảy lên căn gác rầm thượng và đòi tống tiền và của quý. Bố của Anne im lặng đưa cho chúng cái cặp. Sau khi giở tung tất cả những tờ giấy cũ - những quyển vở học trò và một số giấy tờ khác, và vơ vét toàn bộ của cải quý giá của những người bị bắt, bọn Giéttapô tống giam tất cả bọn họ vào tù. Những người bạn của gia đình Frank thu lượm tất cả những quyển vở, quyển sổ xuất nhập và những tờ giấy mà Anne đã ghi chép, và gìn giữ cho đến ngày Ôttô Frank - người duy nhất sống sót trong số tám người bị bắt trở về. Quân đội Xô viết đã giải phóng ông cùng với một số người còn sống sót của Ôtvenxim.
Bằng một con đường vòng quanh - qua Mạc xây và Ôđétxa - Ôttô Frank trở về Amstécđam, ở đó bạn bè của ông đã giao lại cho ông toàn bộ những trang nhật ký của con gái. Sau khi đã nghiêm khắc đọc tập nhật ký của Anne nơi mà mỗi trang viết được mở đầu bằng câu "Kitchi thân yêu" - đó là sự thú nhận theo ý kiến của tác giả trẻ tuổi đã đem lại cho quyển nhật ký tình cảm ấm áp thân thiết, ông đã đem đánh máy tập nhật ký của con gái sau khi đã sửa một số lỗi chính tả và ngữ pháp, và sau đó ông gửi đến nhà xuất bản. Song, các nhà xuất bản lần chần không phát hành bản thảo của một cô bé vô danh vì sợ bị liên lụy.
![]() |
Chữ viết của Anne Frank trong một trang nhật ký ngày 18 tháng 10, 1942. Dịch nghĩa: đây là một bức ảnh của tôi mà tôi muốn xem hoài. Sau đó tôi có thể vẫn có cơ hội để đến Hollywood." - Ảnh: wiki |
Thật may mắn, tập bản thảo được Annhi Rômâyin Phécxkhor một nữ văn sĩ Hà Lan tiến bộ quan tâm, và về sau bà là người viết lời giới thiệu cho quyển sách xuất bản đầu tiên. Chồng bà, - Ian Rômâyin, một ký giả có tiếng tăm đã đọc xong tập bản thảo của Anne Frank sau một đêm, và theo như ông nói, ông rất "sửng sốt, xúc động và bị lôi cuốn" bởi sự chân thành, vẻ tự nhiên tươi sáng của tập nhật ký. Bài báo "Tiếng nói của trẻ thơ" của Annhi Rômâyin được in trên tờ báo chống Phát xít "Khet Paron" vào tháng 4 năm 1946 đã thu hút sự chú ý đông đảo đọc giả và các nhà xuất bản. Cuốn sách đầu tiên của Anne "ra đời" ở Nhà xuất bản "Giao Thiệp" vào năm 1948 và ngay lập tức nổi tiếng khắp thế giới. Nó được dịch ra hàng chục thứ tiếng trên thế giới, được dựng thành phim ở Anh, dựng thành kịch ở Mỹ, nó được xuất bản với một số lượng lớn ra các nước trên thế giới, trong đó có cả Liên Xô.
Song, vào những năm 50 cùng với sự đại chúng của cuốn sách, thì những sự công kích tập "Nhật ký" càng ngày càng trở nên độc ác và có dụng ý hơn, có những nhận định cho rằng đó là một tập "nhật ký" giả mạo, vì chính bản thân cô bé không thể nào lại có thể viết được một tác phẩm thành thục, lão luyện đến thế. Sự nghi ngờ sự chân chính của tập "Nhật ký" rõ ràng là có dụng ý chính trị. Đó là ý đồ hòng bôi nhọ thanh danh và lên án tất cả những gì "đánh" vào các hình thức quái gỡ của phát xít Đức và hành động chống đối loài người của chúng. Không phải ngẫu nhiên mà những bài công kích tập "Nhật ký" kịch liệt nhất lại "vẳng" ra từ phái đảng viên quốc xã cũ; như, Xpilay, trước năm 1945 là tiểu đội trưởng một tiểu đội Hítle, nay là phó giáo sư của một trường phổ thông trung học ở Liubếc, đã viết, rằng: "tập" Nhật ký bịa đặt của Eva Craun và cuốn sách giả mạo của Anne Frank đã đem lại rất nhiều cho những ai tìm lợi lộc trong thất bại của nghị viện Đức, sau khi đã "chất" trách nhiệm về sự kiện đã qua lên vai chúng ta.
Bắt đầu những xét xử phiền phức kéo dài trong nhiều năm. Tập bản thảo của Anne Frank bị đem ra phân tích một cách kỹ lưỡng, tất cả đều bị kiểm tra cho đến cả màu mực, và cuối cùng, sau hai đợt thẩm định đáng tin cậy, việc xét xử kết thúc với kết luận, tập "Nhật ký" của Anne Frank là chân chính. Những kẻ vu khống phải trả một món tiền án phí lớn.
Trong lời giới thiệu của nhà xuất bản về tập "Nhật ký của Anne Frank" có đưa tin rằng vào tháng 11 năm 1980 phân viện tài liệu quân sự quốc gia ở Amstécđam đã nhận được từ văn phòng chưởng khế Baden những trang bản thảo viết nháp những ghi chép nhật ký của Anne được chuyển đến giao cho phân viện theo chúc thư của người bố của Anne mất vào năm đó. Và từ đó bắt đầu những công trình nghiên cứu những di sản văn học của Anne Frank. Những di sản để lại khá nhiều: Những trang bản thảo của Anne từ tập nhật ký, hai tập tiếp theo của tập nhật ký, một loạt ghi chép giành cho tập nhật ký, bản thảo hoàn chỉnh của tập "Những lời trần thuật" và một tập truyện vừa "Cuộc đời của Catia" viết dở. Tất cả được xuất bản năm 1960 và tái bản năm 1982.
Nhưng vào năm 1979 một làn sóng công kích lại nổi lên từ những tổ chức quốc xã thôi thúc những người biên soạn quyển sách phải nghiên cứu kỹ lưỡng hơn. D.Barnâu - một nhà văn, giàu kinh nghiệm, người trong nhiều năm đã nghiên cứu, phân tích và kiểm tra lại những trang bản thảo ghi chép nhật ký mà Anne viết trong cuốn sổ xuất nhập và viết trên những trang giấy rời rạc - đã hoàn thành công việc nghiên cứu này.
Công trình duy nhất ấy Barnâu thể hiện trong chương "Những bài công kích sự chân chính của tập nhật ký". Xuất phát từ tập "Nhật ký đã đăng - tập mà ông xem đó là tập đầu tiên và có giá trị nhất trong số những gì mà cô bé Anne đã viết ông tìm thấy chính trong phương án đầu tiên chiếc chìa khóa để giải thích hiện tượng khó hiểu, theo đánh giá đầu tiên của mình. Dựa vào những ghi chép trong "Nhật ký" từ ngày 12 tháng 5 năm 1944, Barnâu trích dẫn những lời nói của Anne: "Bạn có biết rằng đã từ lâu tôi mong muốn trở thành nhà báo và sau đó là một nhà văn có danh tiếng. Mơ ước ấy có trở thành hiện thực hay không... Thời gian sẽ chứng minh điều đó, nhưng bây giờ những đề tài ở tôi thì nhiều vô kể. Dù thế nào đi nữa thì sau chiến tranh, nhất định tôi sẽ cho ra mắt quyển sách với nhan đề "Nơi trú ẩn". Tôi có đạt được điều đó hay không - tôi cũng chưa biết, nhưng tập nhật ký của tôi sẽ làm nền móng". Chính Anne đã chuẩn bị ngữ liệu cho quyển sách tương lai, sâu sắc hơn, đem vào chuyện những tình tiết đời sống riêng của bản thân như lịch đi luyện tập Ping-pông ở câu lạc bộ trường, buổi dạ hội với các bạn gái, kết bạn với các bạn trai...
Mặt khác, những ngữ liệu đó làm tài liệu dự trữ cho tập "Nơi trú ẩn" với quan điểm nhìn nhận thế giới chung quanh chín chắn, dường như cô bé lớn hơn thêm hai tuổi.
Tập "Nhật ký" của Anne Frank giữ một vai trò quan trọng trong việc bóc trần sự tàn bạo dã man của bọn Phát xít. Trong cuộc đấu tranh chống âm mưu của chủ nghĩa phục thù, chống chiến tranh xâm lược, chống chủ nghĩa quốc xã mới, quyển sách của Anne Frank giữ một vị trí quan trọng xác thực, nó trở thành biểu tượng của cuộc đấu tranh gìn giữ hòa bình trên trái đất. Những câu hỏi trong tập "Nhật Ký" từ ngày 3 tháng 5 năm 1944! Tại sao lại có chiến tranh? tại sao con người không thể sống trong hòa bình? Những cuộc tàn phá khủng khiếp ấy để làm gì? bắt đầu được trích dẫn trong những cuốn sách chống chiến tranh, do hội đoàn mang tên Anne Frank tổ chức năm 1980 và đóng tại ngôi nhà mà Anne và gia đình ẩn nấp xuất bản. Ngọn cờ của hội đoàn mang tên Anne Frank đã tung bay trên đầu của những người tham gia buổi tuần hành vĩ đại bảo vệ hòa bình và loại trừ vũ khí hạt nhân vào tháng 11 năm 1981 ở Amstécđam. Tập "Nhật ký của Anne Frank" mang tính thời sự về những vấn đề nóng hổi trên thế giới hiện nay.
Amsterdam 1986
THÁI CẨM THỦY
(Dịch từ bản tiếng Nga - tạp chí "Văn học nước ngoài" số 3-1987)
(SH28/12-87)
----------------
(1) Nhà xuất bản TRẺ tái bản 1987, Bản dịch của BỬU Ý
THU TRANG (Pháp)Vài tháng nay ở Pháp đã rộn ràng xảy ra nhiều chuyện đáng để chúng ta suy nghĩ. Có lẽ trước hết là việc chiếc tàu Erika chở dầu đã bị vỡ hầm chứa ngoài khơi, biển Bretagne vùng Tây nước Pháp. Một đại nạn! Dầu đã bị sóng đưa vào bờ làm đen bẩn hầu hết các bờ biển, bãi tắm nổi tiếng.
NGUYỄN VĂN DŨNGSakuya là vị nữ thần cực kỳ xinh đẹp của xứ mặt trời mọc. Nàng là người đầu tiên tự tay gieo hạt giống cây anh đào trên núi Phú Sĩ. Mùa xuân hoa anh đào nở, đẹp cái đẹp lộng lẫy mê hồn của nàng. Bởi thế, người Nhật gọi hoa anh đào là Sakura - đọc trại từ Sakuya. Ngày nay, hoa anh đào đã có nhiều loại và mọc nhiều nơi, nhưng không nơi đâu đẹp bằng hoa anh đào ở núi Phú Sĩ.
VŨ LÊ THÁI HOÀNGTrong ánh nắng vàng rực tuyệt đẹp, giữa một New York hối hả, tấp nập, tua tủa nhà chọc trời, kiêu hãnh hiện ra bóng hình một phụ nữ khổng lồ tay cầm ngọn đuốc cháy sáng soi đường vào Tân Thế Giới.
ĐẶNG THỊ HẠNHMùa rét năm ấy ở Paris đã không có tuyết. "Một điều rất đặc biệt", ông Xuân Thủy nói với tôi như vậy khi tôi đi dạo với ông trong khu vườn bao quanh một cơ quan của Đảng Cộng sản Pháp dành riêng cho phái đoàn thương lượng của ta ở Paris .
HÀ PHẠM PHÚTôi chọn cái tựa trên cho bài viết một phần vì tôi bị ám ảnh bởi bộ tiểu thuyết Thiên long bát bộ của Kim Dung và bài của Quách Phong, một nhà nghiên cứu trẻ công tác tại đài phát thanh truyền hình châu Đại Lý - viết về chuyến thăm Đại Lý của nhà văn rất nổi tiếng này.
VÕ QUANG YẾNNúi cao cũng có đường trèo,Đường đi hiểm nghèo cũng có lối di. Ca dao
VÕ QUANG YẾNNguyễn Hải Đang, 20 tuổi xuân xanh, xúng xính trong bộ y phục mới tinh trường Bách Khoa Ecole Polytechnique, thường được gọi tắt là X.
NGUYỄN VĂN DŨNGKathmandu là kinh đô của vương quốc Nepal, nằm dưới chân Hy mã Lạp sơn. Là thành phố của tôn giáo và nghệ thuật, của nghi thức và lễ hội, của cổ kính và hiện đại, của thánh thiện và tâm linh, của suy tư và khát vọng, của du lịch và mộng mơ, của nắng gió và tuyết. Ngày nay, Kathmandu còn là thành phố của thanh bình và chiến tranh.
PHẠM THỊ ANH NGABài này nhằm giới thiệu một vài nét về diện mạo thi ca Pháp và một số hoạt động liên quan đến thơ trong xã hội Pháp những năm gần đây.
ĐINH CƯỜNGViện Bảo tàng Mỹ thuật Luxembourg, Paris vừa chấm dứt cuộc triển lãm qui mô, hàng trăm bức tranh của một họa sĩ lẫy lừng, bi thảm nhất thế kỷ hai mươi: Amedeo Modigliani.
ĐẶNG TIẾNNước Pháp có những thành phố nhỏ, lừng danh nhờ một sinh hoạt văn hoá. Ví dụ như Cannes, Deauville với những Đại Hội Điện Ảnh. Hay Angoulême nổi tiếng từ 30 năm nay với truyền thống Festival Quốc Tế Truyện Tranh BD, do chữ Bande Dessinée viết tắt, có nghĩa là băng hoạt họa (strip cartoon). Thành phố lịch sử với năm vạn dân, cách Paris hơn 400 km về phía Tây Nam, từ ngày 23 đến 26 tháng 1-2003, trở thành trung tâm thế giới về nghệ thuật Truyện Tranh BD, lần thứ 30.
NGUYỄN ĐĂNG ĐIỆP Ghi chépMột chiều cuối đông năm ngoái tại góc Quán Cũ 25 Phan Đình Phùng, khi biết chúng tôi chuẩn bị chuyến khảo sát văn hóa tại Nhật Bản, giáo sư Đại học ngoại ngữ Tokyo Kawaguchi đề nghị chúng tôi nên bố trí kế hoạch đến Nhật vào mùa xuân để còn kịp ngắm hoa anh đào. Y lời, đúng ngày mở đầu tháng Tư năm nay, PGS.TS Phan Trọng Thưởng, Viện trưởng Viện Văn học và tôi lên đường công du sang Nhật khi biết chắc hoa anh đào đã nở.
TRẦN THỊ TRƯỜNG Ghi chép Truyền thống trong hội nhập...Rời xe bus số 64 chúng tôi rảo bộ trên con đường lát đá tảng của phố Della Concilia Zionli giữa hai hàng cột đá trông như những ngọn nến khổng lồ để đến với nơi mà bất kỳ người dân công giáo nào cũng hằng mơ ước.
NGUYỄN VĂN DŨNG KýSau gần nửa tháng rong chơi suốt hai đầu thượng hạ Ai Cập, tôi trở lại Paris chuẩn bị chuyến du hành sang Hy Lạp. Bỗng được tin của Văn Cầm Hải từ quê nhà: “Thầy về gấp. Đi Tây Tạng ngày 15/9”. Tôi quyết định ngay. Lúc ấy tôi không hiểu vì sao. Bây giờ thì tôi đã hiểu vì sao.
NGUYỄN VĂN DŨNGTôi mới có ý định leo núi Phú Sĩ trên đường từ Tokyo về cố đô Kyoto. Chiếc tàu siêu tốc chạy ngang qua vùng núi Fuji. Bên ngoài, trông Fuji hùng vĩ và đẹp hơn trong ảnh nhiều. Trên nền xanh thẳm của Công viên Quốc gia Fuji-Hakone-Izu, hai cánh núi từ tít tắp hai đầu Bắc Nam như đôi tình nhân thiên thu gặp lại, tràn về phía nhau. Và khi gặp nhau, cả hai hoà thành một, rồi bay vút lên trời, xuyên qua mấy tầng mây, để lộ giữa thinh không cao ngút cái chỏm mĩ miều như đầu ngọn bút lông.
TRẦN LỘC HÙNG1. Bạn bè tôi thường nói: “Không hiểu nước Nga nuôi mày kiểu gì mà tới bây giờ mày vẫn yêu nước Nga”. Vợ con tôi cũng vậy. Nước Nga dưới con mắt của những người thân của tôi hoàn toàn khác tôi. Đơn giản vì tôi đã tới nước Nga từ những năm tôi mới 17 tuổi, hơn nữa tôi đã sống, học tập và làm việc ở nước NGA ngót nghét 10 năm.
NGUYỄN VĂN DŨNG Bút kýChuyện kể rằng, vào một ngày tuyết trắng Tây kinh, Võ Tắc Thiên bỗng cao hứng lệnh cho tất cả loài hoa, nội trong một đêm phải nở hết. Sáng hôm sau, tuy giữa mùa đông giá lạnh, các loài hoa đều ríu rít nở, trừ... mẫu đơn. Võ Tắc Thiên giận lắm, bèn phán đày mẫu đơn xuống Lạc Dương cho khuất mắt. Từ đó, Lạc Dương trở thành quê hương của hoa mẫu đơn.
LÊ BÁ THỰ Bút kýNhận lời mời của Bộ Văn hoá và Viện sách Ba Lan, tôi đi dự Đại hội Dịch giả Văn học Ba Lan toàn thế giới lần thứ nhất. Sau khi đến Vacsava, sáng 11 tháng 5 tôi đáp xe lửa xuống Krakow , thành phố cách thủ đô Vacsava trên 300 cây số. Ngồi bên cửa sổ con tàu, tôi ngắm cảnh mùa xuân hai bên đường: những rừng thông tươi tốt, những cánh đồng lúa mì xanh xanh trải dài tít tận chân trời.
VI THÙY LINH Tuỳ bútNgười Trung Quốc (TQ) có câu: “Trên trời có thiên đàng, dưới có Tô Châu, Hàng Châu”. Chỉ thoạt nghe, đã thấy người ta thật tự hào, về cảnh đẹp thành phố (TP) này đến thế nào, trên đất Đại lục dày đặc thắng cảnh, di tích, kỳ quan của Trung Hoa cẩm tú.
PHẠM NGUYÊN TƯỜNG Tản mạn từ Bruxelles Dưới mái hiên trạm gác cũ Porte de Ninove gần chỗ tôi ở có sống một cư dân đơn độc và lưu niên. Gã bù xù, tôi chỉ biết gọi gã như thế, nom chỉ trạc ngoài ba mươi nhưng có vẻ như đã cũ nát lắm rồi. Không ai biết gã từ đâu dạt vào, ở đó từ bao giờ.