Phố cổ Bao Vinh

10:30 13/04/2009

VÕ NGỌC LANNgười ta thường nói nhiều về phố cổ Hội An, ít ai biết rằng ở Huế cũng có một khu phố cổ, ngày xưa thương là một thương cảng sầm uất của kinh kỳ. Đó là phố cổ Bao Vinh. Khu phố này cách kinh thành Huế chừng vài ba cây số, nằm bên con sông chảy ra biển Thuận An. Đây là nơi ghe, thuyền trong Nam, ngoài Bắc thường tụ hội lại, từ cửa Thuận An lên, chở theo đủ thứ hàng hoá biến Bao Vinh thành một thương cảng sầm uất vì bạn hàng khắp các chợ trong tỉnh Thừa Thiên đều tập trung về đây mua bán rộn ràng.

Bên những chiếc ghe bầu chòng chành trong Quảng ra còn thấy những chiếc thuyền mành, những chiếc “gọ” của Nghệ An, Hà Tĩnh vào. Ghe Quảng Nam cung cấp đường xe, đường đọi, đường muỗng; ghe Bình Định chở theo dừa tươi, dừa kho, dây dừa... ghe Quảng Ngãi thì rao bán mạch nha, đường phèn, đường phổi; ghe Phan Thiết chở nước mắm và cá mòi. Các chiếc “gọ” của Nghệ An, Hà Tĩnh thì đầy ắp những lu vại nước mắm gọi là “nước mắm gọ” để phân biệt nước mắm Nam Ô của Quảng Nam. Thỉnh thoảng có vài chiếc thuyền mành lớn đến từ Trà Cổ, Mống Cái bán toàn đồ sành sứ... Trên bến Bao Vinh, bạn có thể nghe đủ thứ giọng nói: giọng Nghệ An, giọng Huế, giọng Quảng xen nhau; thỉnh thoảng lại nổi lên những tràng tiếng líu lo của những người dân tộc thiểu số, mình trần, đóng khố gùi những lâm hải sản từ các vùng đồi núi về họp chợ. Họ bán mật ong, nấm mèo, ớt khô, dầu trong, dầu rái, lá nón, lá tơi giang và sợi mây... Đổi lại họ mua chuối, đường và cồng chiêng bằng đồng. Xét như thế, thương cảng Bao Vinh chẳng thiếu mặt hàng nào, nông phẩm, thuỷ sản, hải sản, lâm sản đều có đủ. Nếu bạn ở tận bến An Cựu hay Vĩ Dạ mà cần mua một vài ống giang để chẻ lạt hay một ít dầu rái để trét xuồng đương nhiên là bạn phải tìm về Bao Vinh, khu phố này xưa có tên là Cảng Thanh Hà gồm một dãy nhà gạch nên cao nhưng mái thấp, lợp ngói âm dương hay ngói liệt, quay mặt ra sông, đối diện với một hàng ghe thuyền chen chúc xôn xao ngoài bến.

“Bao Vinh cao bợt hẳn bờ
Ghe mành lui tới, mẹ nhờ duyên con”

Trong buôn bán, thời nào, nơi nào, cũng cần phải tiếp thị mà hiệu quả của tiếp thị tốt vẫn phải do các cô hàng xinh đẹp, duyên dáng. Các bà mẹ ở đây đã nhờ vào “duyên con” để thu hút các thương lái bốn phương có hàng tốt thì ưu tiên dành cho họ, đôi khi quen biết trở nên thân tình, cứ đổ hàng xuống mùa sau lấy tiền cũng được không muộn. Đó là kiểu bán gối đầu nhờ thế họ làm ăn lâu dài, có thể cũng có vài ba mối tình nảy nở. Có không thì không chắc lắm nhưng các anh thương lái trẻ vất vả giong buồm vượt biển từ Sông Cầu, Tam Quang, Qui Nhơn, Bình Định ra Huế hẳn sẽ tìm thấy niềm an ủi trước những nụ cười của các o ở phố cổ này mà quên đi nỗi vất vả của cuộc hải hành dài.

Bao Vinh không chỉ là đất buôn bán. Ở đó còn nhiều nhà nho, nhiều quan lớn trong triều, nhiều văn nhân nghệ sĩ và những chiến sĩ cách mạng. Cụ thể Võ Bá Hạp là một nhà cách mạng lão thành, đồng chí của cụ Phan Bội Châu; những ngày cuối đời đã quay về ẩn dật trong một ngôi nhà vườn gần bên cầu Bao Vinh. Người ta quen thấy một ông già rất đẹp lão, đầu búi tó củ hành, mặc bộ áo lụa trắng thường lui tới thấp thoáng dưới tàn cây bóng lá của khu vườn như là một hưu quan. Bao Vinh cũng từng in dấu ngựa xe của quan Phu chánh đại thần Trần Tiến Thành (1813 - 1883).

Sau cái chết của vua Tự Đức, vì bất đồng chính kiến Tôn Thất Thuyết và Nguyễn Văn Tường nên Trần Tiến Thành bị hai ông này sai người đang đêm đến nhà giết chết.

Tư thất của ông nằm quá cống Bao Vinh một đổi, thuộc địa phận làng Minh Hương. Ngay tại phố cổ Bao Vinh vào những năm 40 còn thấy có hai ông quan làm việc cho Nam Triều thường ngồi trên xe nhà có người hằng ngày kéo vào Đại Nội. Sau này, dưới trào Ngô Đình Diệm, nhiều người ở Bao Vinh đã giữ những chức vụ quan trọng cao cấp trong bộ máy hành chánh lẫn quân sự của chế độ cũ. Trước đây Bao Vinh có một rạp hát nằm sau chợ, tuy rạp dùng bằng tranh tre nhưng các gánh cải lương trong Nam ra, ngoài Bắc vào đều ghé đó trình diễn. Đó cũng là nơi trình diễn thường xuyên của gánh Hát Bội trong tỉnh. Riêng Bao Vinh cũng tự mình thành lập nên một ban ca kịch Huế mà các nhạc sĩ là thanh niên trong làng gồm đủ các nhạc công tranh, tỳ, nhị, nguyệt, bầu sáo... và đã nhiều lần trình diễn như một đoàn chuyên nghiệp. Đó là các ông Ích, ông Miễn, ông Khánh, ông Nhạc, ông Đại... hầu hết giờ đây đã qua đời, ai còn sống sót cũng đạt tới tuổi 80.

Lớp trẻ của Bao Vinh theo tân học, nhiều người đã thành đạt, tốt nghiệp bác sĩ như bác sĩ Thu, ra Bắc theo cách mạng, nay đã về hưu hiện ở TP.HCM; Bác sĩ Trương Thìn hiện là Viện Trưởng Viện Y - học dân tộc, vừa vẽ tranh vừa làm nhạc; bác sĩ Ngô Viết Phúc, nguyên chánh văn phòng Hội Nhà Báo Thành phố; bác sỹ Trương Quý Lâm, dưới bút hiệu Lan Giao đã xuất bản tập truyện ngắn Bút Thu. Hiện tại, có họa sĩ Đỗ Kỳ Hoàng chuyên vẽ tranh sơn mài, đang dạy Mỹ thuật Huế cũng là người Bao Vinh. Bao Vinh còn sản xuất ra nhiều nghệ nhân điêu khắc rất giỏi về nghệ thuật chạm gỗ và khảm xà cừ. Đây là nghề cố hữu của Bao Vinh mới trở lại phát đạt khoảng chục năm gần đây. Có điều thú vị là phố cổ Bao Vinh còn có một gánh xiếc lớn, đó là gánh xiếc Long Tiên. Không hiểu ông chủ gánh - vốn là người Bắc - yêu mến phố cổ ra sao mà đến Bao Vinh mua nhà, mua đất tọa lạc ngay tại đó. Gánh Long Tiên này đã cung cấp cho người yêu nhạc hai nhạc sĩ: anh em Xuân Tiên, Xuân Lội. Xuân Tiên chơi Saxo, tác giả Chờ một kiếp mai; Về dưới mái nhà... Xuân Lội thì thổi Clarinette, tác giả bài Nhạc nắng mang hơi nhạc Sông Hương...

Từ thập niên 40 trở đi, vì giao thông khó khăn, mất an ninh do chiến tranh nên các ghe thuyền trong Nam, ngoài Bắc không vào Huế nữa, thương cảng Bao Vinh trở nên vắng vẻ. Trên bến Bao Vinh người ta xây nhiều nhà tứ giác cách quãng nhau. Về sau, người đông mà đất hẹp nên có chỗ nào trống là thiên hạ tranh chiếm để dựng nhà, thét rồi, Phố cổ Bao Vinh trước kia chỉ có một dãy phố nay biến thành hai dãy nhà đối diện nhau, ôm lấy một con đường hẹp. Bây giờ, Đào Hoa Nữ có muốn chụp hình phố cổ Bao Vinh từ ngoài sông vào thì chỉ chụp được dãy phố san sát, thực ra không “cổ lắm”. Cổ là dãy ở phía sau bên kia, mà cũng chẳng còn cổ bao nhiêu vì trừ một đôi nhà đã xây xệ, tường long mái lở còn in dấu tích cũ, các nhà khác đều “lên đời” thành nhà cao tầng hai ba tấm khiến người xa phố cổ lâu ngày, có dịp trở lại, ngắm nhìn Bao Vinh không khỏi vừa vui mừng vừa pha lẫn chút ngậm ngùi.

V.N.L
(200/10-05)

Đánh giá của bạn về bài viết:

0 đã tặng

Bày tỏ cảm xúc Mã QRCode

Bình luận (0)

Tin nổi bật

Phủ Tuy An Quận công, nơi lưu giữ ký ức đô thị di sản Huế

Huế hiện tại trong quá khứ

Bà Francoise Corrèze - đảng viên Đảng Cộng sản Pháp, là một chiến sĩ chống phát xít, một người bạn của Việt Nam từ nhiều năm nay. Sau những chuyến đi thăm nước ta trong chiến tranh cũng như từ ngày đất nước thống nhất, bà đã viết nhiều tác phẩm về Việt Nam. Lần đầu tiên đến Huế đầu năm 1985, bà đã ghi lại những cảm nghĩ của mình. Chúng tôi xin giới thiệu một số đoạn sẽ được in trong cuốn sách viết về thanh niên Việt Nam bằng tiếng Pháp.
Phu Văn Lâu - một di tích văn hoá và lịch sử

PHAN THUẬN ANNgọ Môn năm cửa chín lầu,Cột cờ ba cấp, Phu Văn Lâu hai tầng.
Một vài suy ngẫm về các công trình nghệ thuật đương đại bên bờ sông Hương

LÊ MINH PHONGDọc theo đôi bờ Sông Hương, nơi có những công viên quyến rũ là điểm trưng bày của một số công trình nghệ thuật.
Cửa sổ phía tây nam đô thị Huế

NHỤY NGUYÊN(Xây dựng Thừa Thiên Huế trở thành thành phố trực thuộc trung ương)
Nhạc quán, những tấm lòng

LÊ PHÙNGSau nhiều ngày cùng nhau trăn trở - nghĩ suy - hiệp lực - hiệp tâm của những anh, chị em nhạc sĩ ở Huế, Nhạc Quán đã chính thức trình làng với công chúng yêu thích âm nhạc tại Huế vào lúc 20h, ngày chủ nhật (02/01/2011) là ngày Đinh Tỵ (nguyệt đức hợp, tế tự, đính hôn) trong tiết trời vào xuân của Huế, có sáng nắng chiều mưa, có gió về đêm, có lòng người ấm áp, có không gian lãng mạn, trữ tình.
Tìm thấy một văn bản hán nôm có liên quan đến Phường Đúc Huế

HỒ VĨNHMới đây trong quá trình sưu tầm tư liệu Hán Nôm tại Cố đô Huế, chúng tôi tìm thấy được một văn bản có liên quan đến Phường Đúc Huế.
Trở lại Hương Trà

TƯỜNG THITôi trở lại Hương Trà bằng ký ức của hơn 20 năm trước, trên con đường đất băng qua những vườn thanh trà trĩu quả ven con sông Bồ thơ mộng để đến làng Lại Bằng, xã Hương Vân. Một xã tiếp giáp núi và đồng bằng, nơi đã ghi lại dấu ấn lịch chống giặc ngoại xâm của Thừa Thiên Huế - địa đạo Khe Trái.
Giới thiệu Huế như thế nào?

NGUYỄN ĐẮC XUÂNTrong những năm gần đây, Huế đã được các nhà đông phương học và khách du lịch trong nước và ngoài nước lưu ý.
Những nét đơn giản có ích trong kiến trúc lăng Minh Mạng

MAI KHẮC ỨNGLăng Minh Mạng nằm dưới chân núi Cẩm Kê thuộc thôn La Khê làng An Bằng huyện Hương Trà cũ, nay là thôn Liên Bằng, xã Hương Thọ, thành phố Huế. Địa thế dải đất này rất đẹp. Hiện thời cây cối ở chung quanh đã lùi xa để lại những khoảng trống nối dài trên các triền đồi thoai thoải, khu lăng trở nên lẻ loi hơn.
Thông điệp của Hến

LÊ HUỲNH LÂMCó lẽ một trong những loài động vật gần gũi, gắn bó với người dân xứ Huế trong mọi thời cuộc là loài hến. Cho dù trải qua bao thăng trầm, bao biến cố trên mảnh đất nhỏ bé này, mọi thứ có thể thịnh suy nhưng hến vẫn trường tồn. Trường tồn như một nét văn hóa thầm lặng, khiêm tốn, không khua trương, ồn ào,… mà âm thầm tỏa ngát hương.
Chùa Thiên Mụ qua một số bài văn bia

PHAN HỨA THỤYChùa Thiên Mụ là một công trình kiến trúc có qui mô lớn và xuất hiện khá sớm trong quá trình hình thành phát triển của văn hoá Phú Xuân. Cũng như phần lớn các công trình kiến trúc cổ khác, chùa Thiên Mụ từ khi mới được xây cất trở về sau lần lượt đã được dựng nhiều tấm bia, hoặc để ghi lại công việc tu tạo, hoặc đề thơ vịnh cảnh, hoặc ghi cảm tưởng trong những lần vãn cảnh chùa của một số vua chúa nhà Nguyễn.
Một vài nơi trong Kinh thành Huế (tt)

NGUYỄN ĐÌNH HÒE VÀ L.CADIÈRE(Tiếp theo SH số 5 – tháng 2 - 1984)
Một vài nơi trong Kinh thành Huế

NGUYỄN ĐÌNH HÒE VÀ L.CADIÈRE(B.A.V.H. 1992, trang 189-203)HỒ TỊNH TÂM - Từ thời Gia Long, khi xây kinh thành Huế, một nhánh sông đã được ngăn chặn lại ở trên làng Kim Long hiện nay và dòng sông đó bị lấp đi ở một vài nơi, một số nơi khác thì được mở rộng và uốn nắn lại cho đều đặn. Chính một phần của nhánh sông ngày xưa ấy đã tạo ra Hồ Tịnh Tâm, nay ở tại bên trái đường Lục bộ, gần với Cầu kho, hay vùng nhượng địa (cho Pháp ở Mang Cá lớn).
Hoa trái quanh tôi

HOÀNG PHỦ NGỌC TƯỜNGCó lẽ thiên nhiên đã giữ một vai trò nào đó, thực quan trọng, trong sự tổng hợp nên cái mà người ta có thể gọi là “bản sắc Huế”. Bởi vì thiên nhiên bao giờ cũng biểu hiện một cách nhất quán giữa cái hằng cửu và cái biến dịch, giữa cái biến động và cái tĩnh tại.
Thấp thoáng Thăng Long nơi văn hoá Huế

MAI KHẮC ỨNGBất chợt. Tưởng như có con lợn chạy giữa sân điện Cần Chánh tại Hoàng thành Huế. Định thần lại tôi đã nhìn thấy chúng trong mấy ô trang trí bên thân hai chiếc vạc đồng đúc thuở Kim Long còn là phủ chúa dưới thời Hiền vương Nguyễn Phúc Tần (1648 - 1687) mà lạc khoản lại ghi Thịnh Đức thứ 8 và Thịnh Đức thứ 10. Bản chú thích bên hai vạc này ghi là đúc năm 1660 và 1662.
Mấy trang nhật ký của John Crawfurd về kinh thành Huế

L.N.D: Vào năm 1822, dưới triều Minh Mạng, một người Anh là John Crawfurd có dịp đến Huế và được hai người Pháp lúc bấy giờ đang làm quan ở đây là Chaigneau và Vannier hướng dẫn đi thăm Kinh Thành. Dưới đây là những gì mà Crawfurd đã viết về Huế trong ngày viếng thăm ấy: 29-9-1822. Chúng tôi dịch từ bản Pháp ngữ của H.Cossarat trong B.A.V.H. 1933, No1-2, tr.5-10.
Qua những tà áo, thử tìm hiểu thị hiếu về màu sắc của người Huế thuở trước

PHẠM ĐĂNG TRÍThuở ấy, có nhiều người từ những miền đất màu mỡ nhưng vẫn dời nhà đến ở trên một vùng gò đồi đầy sỏi đá. Nguyên nhân lôi cuốn họ tới đây là do màu sắc thiên nhiên ở chốn này thật là thanh tú, đa dạng và không ngừng thay đổi.
Huế trong “Chương trình nghiên cứu các đô thành lịch sử ở châu Á” của UNESCO

LÊ VĂN HẢOTháng 12 năm 1979 tại thành phố Pitxanulôcơ (Pitsanulok) Thái Lan, ông Tổng Giám đốc Tổ chức Giáo dục Khoa học và Văn hoá của Liên Hiệp Quốc (gọi tắt là UNESCO) đã triệu tập một cuộc họp của những chuyên gia nhằm chuẩn bị cho một Chương trình nghiên cứu các đô thành lịch sử ở châu Á. Chương trình này sẽ nhằm vào một số đô thành cổ kính đã từng đóng những vai trò có ý nghĩa trong sự phát triển và giao lưu của các nền văn hoá ở châu Á.
Tôn vinh Nhà xuất bản Tinh Hoa

Chiều 8.6, tại Nam Châu Hội Quán trên vùng cỏ cây Kim Long xứ Huế, GALA TINH HOA SÔNG HƯƠNG đã được tổ chức nhằm tôn vinh Nhà xuất bản Tinh Hoa - Huế.
Món ăn Huế

NGUYỄN ĐẮC XUÂNỞ mục “Phương vị quê hương” này, tạp chí sẽ lần lượt đăng các bài tìm hiểu văn hoá ngắn gọn nhưng có… duyên văn chương. Chúng tôi vui mừng được sự hưởng ứng của các nhà nghiên cứu lão thành am hiểu Huế - Bình Trị Thiên như các cụ Bửu Kế, Phan Văn Dật, Nguyễn Hữu Đính, Phạm Đăng Trí… cùng các anh Lê Văn Hảo, Nguyễn Đắc Xuân, Phan Thuận An… Chúng tôi cũng mong nhận được bài của các bạn ở các tỉnh miền Trung nói về phong vị quê hương mình để tạo được giao lưu văn hoá trên giải đất gắn bó lâu đời này.