Nghệ sĩ Nhân dân (NSND) Đào Trọng Khánh thường được biết đến trong vai trò đạo diễn, nhà sản xuất hàng đầu của nền điện ảnh tài liệu Việt Nam. Ở tuổi 80, ông gây bất ngờ cho đồng nghiệp, công chúng khi vừa ra mắt cuốn sách Đất và người do Nhà xuất bản Hội Nhà văn ấn hành. Tác phẩm tập hợp bài viết, hình ảnh và tư liệu lịch sử được ông tích lũy suốt hành trình làm phim cách đây đã 50 năm.
Nghệ sĩ Nhân dân Đào Trọng Khánh sinh năm 1940 tại huyện Kiến Thụy, Hải Phòng. Đầu những năm 1960, trước khi đến với điện ảnh, ông là công nhân cảng Hải Phòng. Năm 1965, Đào Trọng Khánh khởi đầu sự nghiệp nghệ thuật bằng lĩnh vực phim tài liệu. Ông sử dụng máy quay, ghi lại những thước phim lịch sử về Hải Phòng thời điểm bị máy bay Mỹ bắn phá. Nhiều năm công tác tại Hãng phim Tài liệu và Khoa học Trung ương, Đào Trọng Khánh đảm nhiệm hầu hết mọi vai trò từ viết kịch bản, lời bình, làm đạo diễn cho hàng loạt phim tài liệu. Dù ở vai trò nào, ông cũng tạo nên dấu ấn đặc biệt về phong cách nghệ thuật khi chất thơ được vận dụng tinh tế vào thể loại điện ảnh thường bị coi là khô khan. Với những đóng góp xuất sắc cho nền điện ảnh nước nhà, ông được Nhà nước phong tặng danh hiệu NSND năm 2000 và trao tặng Giải thưởng Nhà nước năm 2007 cho các tác phẩm phim tài liệu: 1/50 giây cuộc đời, Việt Nam - Hồ Chí Minh, Vũ nữ Trà Kiệu, Truyền kỳ sự thật, Hình bóng tổ tiên...
Trong hành trình nghệ thuật khoảng 50 năm, ngoài những tư liệu đã được dựng thành phim, NSND Đào Trọng Khánh đã tập hợp các tư liệu còn lại, đúc kết thành tập truyện ký Đất và người. Cuốn sách chia thành hai phần: Phần một là tập hợp các bài viết của ông về những giá trị nhân văn cao cả của Cách mạng Việt Nam, về Chủ tịch Hồ Chí Minh, Thủ tướng Phạm Văn Đồng, Đại tướng Võ Nguyên Giáp,... và giá trị của thời khắc lịch sử ngày 30-4-1975, giải phóng hoàn toàn miền nam, thống nhất đất nước; phần hai là những bài viết về bạn bè, nghệ sĩ đồng nghiệp như Võ An Ninh, Nguyễn Tư Nghiêm, Hồng Sến, Lưu Quang Vũ, Thi Hoàng, Thanh Tùng...
Ở mảng chân dung nghệ sĩ, Đào Trọng Khánh thể hiện sự tinh tế, tài hoa khi xây dựng được những nét riêng của nhân vật: "Nguyên Hồng uống rượu say, đứng ngây râu nhìn dòng sông Tam Bạc; Thanh Tùng áo thợ lấm những vết dầu mỡ, lúc đọc thơ mắt đỏ lên như không biết gì"... Tác giả cũng viết nhiều về Hải Phòng, mảnh đất ông sinh ra và lớn lên với những địa danh nổi tiếng một thời: Sở Dầu, Sáu Kho, Chợ Sắt, Tam Bạc. Cuốn sách Đất và người dày gần 500 trang, bìa in bức tranh Tam bạc của họa sĩ Lưu Công Nhân và phụ bản gồm minh họa của các họa sĩ Trịnh Tú, Hoàng Phượng Vỹ, Nguyễn Thị Hiền, Đặng Tiến, Phạm Trần Quân. Trong lời đề tựa, họa sĩ Lê Thiết Cương cho rằng, NSND Đào Trọng Khánh dù làm văn, làm báo, làm điện ảnh thì đó cũng chỉ là thân cây, là cành, là ngọn còn gốc của ông là một thi nhân. Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam chia sẻ, cuốn sách giản dị như chính tác giả. Trải qua nhiều biến cố, thời gian, lịch sử nhưng ông vẫn in lại và giữ nguyên vẹn những gì mình đã viết trong quá khứ. Đó là sự trung thực, dũng cảm, tôn trọng ký ức của một người nghệ sĩ. Ông viết nhiều thể loại, đắm mê và cẩn trọng và luôn cố gắng để trở thành chính mình.
Chia sẻ về chặng đường làm nghệ thuật, NSND Đào Trọng Khánh kể lại, hầu hết các phim ông thường làm một mình, thành ra phim rất lạ. Riêng với cuốn sách đầu tiên trong cuộc đời, ông nhận định, có lòng trắc ẩn mới ra con người. Dù làm phim hay viết sách, Đào Trọng Khánh luôn giữ quan niệm, phía sau một tác phẩm chính là tác giả. Tác phẩm là sự trình bày suy nghĩ, tư tưởng và cảm xúc của người viết. Có lẽ, vì thế mà các tác phẩm của ông luôn thấp thoáng tâm hồn nhạy cảm, ấm nồng và sâu sắc. Miệt mài cống hiến, được công nhận về thành tựu, song cách ông nói về nghề nghiệp thật giản dị, khiêm nhường: "Trên đời không có nghệ sĩ lớn, nghệ sĩ nhỏ. Trời cho mình làm gì mình làm cái đó. Việc to, việc nhỏ đều là công việc của mỗi người".
. Hai năm sau kể từ khi Julia Kristeva đưa ra khái niệm liên văn bản (intertextuality), Roland Barthes đã đi xa hơn nhiều qua một tuyên bố gây sốc: Cái chết của tác giả (The Death of the Author, 1968). Những quan niệm mới mẻ của các nhà khoa học một thời từng là trụ cột của chủ nghĩa cấu trúc đã chính thức khép lại vai trò của isme này và mở ra giai đoạn hậu cấu trúc. Trong quan niệm mang tính gây hấn của họ, người đọc, từ chỗ là kẻ bên lề, đã chính thức bước vào vị thế trung tâm với tư cách là kẻ có quyền năng tối thượng trong việc thiết lập mối quan hệ và ý nghĩa giữa văn bản và liên văn bản, giữa văn bản và các thiết chế văn hóa đã tạo ra nó(1).
Tiểu thuyết về giải phóng miền Nam Biên bản chiến tranh 1-2-3-4.1975 của nhà báo kỳ cựu Trần Mai Hạnh đã vượt qua tiểu thuyết về chiến tranh biên giới phía Bắc Mình và họ của Nguyễn Bình Phương, tác giả xuất sắc của văn học đương đại.
“Tay chơi” Nguyễn Quang Sáng rời xa cõi tạm, “trưởng lão” Tô Hoài về với “Cát bụi chân ai,” nhà văn của đất và người phương Nam - Anh Đức về với đất Mẹ, tác giả của “Biển và chim bói cá” - nhà văn Bùi Ngọc Tấn kết thúc hành trình sống và viết…
"Những đỉnh núi du ca" là công trình nghiên cứu mới nhất về tộc người H'mông của nhà nghiên cứu trẻ Nguyễn Mạnh Tiến (ảnh bên), người đã cố công lang thang suốt ba năm trên khắp miền núi phía Bắc mà trọng tâm là cao nguyên đá Đồng Văn để tìm kiếm cho mình một lối tiếp cận khả dĩ nhất để giải mã những phản ứng phức tạp của tộc người vừa đặc biệt, vừa hấp dẫn nhưng cũng không ít bí ẩn.
"Có một phố vừa đi qua phố" - tập di cảo của cố tác giả Đinh Vũ Hoàng Nguyên - là một trong bốn tác phẩm văn học đoạt giải "Văn học Nghệ thuật Thủ đô 2014".
Nhà văn quân đội có tiếng Đình Kính (Hải Phòng) viết ở nhiều lĩnh vực: Tiểu thuyết, truyện ngắn, ký, kịch bản phim. Mảng chủ đề lớn mà ông đeo đuổi là biển và những người lính biển, với các tác phẩm “Sóng cửa sông” (1976), “Đảo mùa gió” (1978), “Lính thủy” (1978), “Người của biển” (1985) - Giải thưởng văn học Bộ Quốc phòng, “Sóng chìm” (2002), “Huyền thoại tàu không số” (2012) - 2 tác phẩm này đều đoạt Giải thưởng Hội Nhà văn VN. Phóng viên Báo Lao Động đã phỏng vấn ông…
Trong tiểu thuyết Xác phàm, nhà văn Nguyễn Đình Tú dùng hình ảnh “mùi buồn” để gợi lại ẩn ức về một cuộc chiến tranh.
Bất kỳ người cầm bút nào cũng đều mơ ước rằng tác phẩm của mình sẽ trở thành sách gối đầu giường của hàng triệu người. Sao chúng tôi - những nhà văn, nhà thơ Việt Nam lại không mong muốn một ngày tác phẩm của mình hiện diện trên các ngôn ngữ của dân tộc khác chứ?
NGUYỄN NHẬT ÁNH
Tạp văn
Nhà văn Tô Hoài - tác giả của cuốn sách "Dế mèn phiêu lưu ký" khiến bao thế hệ bạn đọc Việt Nam say mê - đã từ trần vào trưa 6.7.2014 tại nhà riêng ở Hà Nội, hưởng thọ 95 tuổi.
Nobel Văn học là đỉnh cao nhưng không phải đỉnh cao nào cũng làm hoan hỉ tất cả mọi người. Việc lựa chọn của viện Hàn lâm Thuỵ Điển những năm gần đây chắc chắn sẽ làm chạnh lòng những ai đã trót yêu thích thế giới văn chương của Kafka, Jorge Louis Borges, Umberto Eco, Robbe – Grillet, Italo Calvino…
Ngày nay, nhìn lại chủ trương cách mạng của Phan Châu Trinh cách đây hơn một thế kỷ, một lần nữa chúng ta lại thấy tầm nhìn của một người mang khát vọng Khai dân trí, Chấn dân khí, Hậu dân sinh.
Lần nào ra Hà Nội, dù dài ngày hay chỉ là thoáng chốc, nhà văn Trần Thùy Mai cũng tới ngồi uống cà phê ở nhà hàng Thủy Tạ nhìn ngắm hồ Gươm và hẹn bạn bè tới gặp gỡ chuyện trò. Hỏi vì sao chị chỉ chọn mỗi chỗ này, Trần Thùy Mai bảo: “Là vì ở đây là “Hà Nội nhất”, lại có thiên nhiên bao quanh, giống như bờ sông Hương ở Huế vậy…”.