Năm mới Canh Tý 2020, nhà thơ Hoài Vũ đón mùa xuân thứ 85 trong cuộc đời nhiều thăng trầm. Các tuyển tập thơ, truyện ngắn và văn học dịch của Hoài Vũ sẽ lần lượt ra mắt bạn đọc, được chọn lọc từ những tác phẩm đã xuất bản.
Nhà thơ Hoài Vũ
Nhưng ông lại chọn trình làng trước tuyển tập dịch thuật Hoa trong tuyết - vốn là cái duyên của ông với những tác phẩm văn học Trung Hoa đương đại.
1. Tên thật là Nguyễn Đình Vọng, nhà thơ Hoài Vũ sinh trưởng ở Quảng Ngãi nhưng sự nghiệp gắn bó với Nam bộ, đặc biệt là vùng đất Long An, vành đai Sài Gòn và miền Đông Nam bộ. Từ thời chiến tranh, đất phương Nam phóng khoáng đã hội tụ, dung chứa nhiều nhân tài từ các nơi như Nguyễn Bính, Nguyễn Thi, Nguyễn Văn Bổng, Giang Nam, Nguyễn Trọng Và chính trên mảnh đất máu lửa này nhiều văn nghệ sĩ đã ngã xuống như Trần Hữu Trang, Nguyễn Thi, Lê Vĩnh Hòa, Lê Anh Xuân, Hồng Tân… May mắn hơn các đồng nghiệp cùng chiến hào, Hoài Vũ được chứng kiến ngày đất nước hòa bình thống nhất năm 1975.
Ông từng tâm sự: “Một điều tôi lấy làm tự hào là tất cả tác phẩm của mình đều được kết tinh từ tấm lòng và vốn sống thực tế chứ không phải bịa đặt. Đó là vốn sống của chính tôi, vốn sống của đồng đội và nhân dân ngay trên chiến trường khắc nghiệt nhưng cũng đầy tình yêu thương”.
Bi kịch của người sáng tác văn học nghệ thuật là cả đời không có được tác phẩm để lại dấu ấn, trong khi tên tuổi được khuếch trương rỗng tuếch trên khắp các diễn đàn bằng mọi giá. Hoài Vũ tài năng và nhân cách đã không rơi vào bi kịch ấy. Bất cứ ở đâu, nhắc tới nhà thơ Hoài Vũ, người mến mộ nhớ ngay tới những bài thơ tình phổ nhạc nổi tiếng, như Vàm Cỏ Đông, Anh ở đầu sông em cuối sông, Đi trong hương tràm, Thì thầm với dòng sông, Chia tay hoàng hôn…
Đành rằng nhờ âm nhạc chắp cánh thơ có sức lan tỏa rộng rãi hơn, nhưng các bài thơ của Hoài Vũ đứng độc lập vẫn có giá trị riêng biệt, như hương tràm lặng lẽ kết nối những tâm hồn đồng điệu: “Dù đi đâu dù xa cách bao lâu/ Dù gió mây kia đổi hướng thay màu/ Dù trái tim em không trao anh nữa/ Một thoáng hương tràm cho ta bên nhau” (Đi trong hương tràm).
Bên cạnh thơ, Hoài Vũ còn là cây bút truyện ngắn và bút ký rất có duyên, đặc biệt là các tác phẩm ông viết về chiến tranh và hậu chiến. Những truyện ngắn như Người Sài Gòn, Bông sứ trắng, Bông huệ trắng, Gái thời chiến, Cánh én trên Vườm Thơm, Tiếng sáo trúc...
2. Như nhiều người cùng thế hệ yêu văn chương, từ thời niên thiếu Hoài Vũ rất thích đọc các tác phẩm văn học cổ điển Trung Quốc, như Thủy hử, Tam quốc diễn nghĩa, Phong thần diễn nghĩa, Liêu trai chí dị… và cả Hồng lâu mộng. Về sau học sử dụng thông thạo tiếng Hoa, Hoài Vũ có dịp tiếp xúc các nhà văn và đọc nhiều tác phẩm văn học đương đại Trung Quốc tiêu biểu của các tác giả Lỗ Tấn, Quách Mạt Nhược, Mao Thuẫn, Ba Kim, Đinh Linh, Lão Xá…
Từ yêu thích Hoài Vũ đã tìm cách chuyển ngữ sang tiếng Việt thành công những tác phẩm có giá trị của văn học Trung Quốc hiện đại. Vào thập niên 1990, bạn đọc tạp chí Kiến Thức Ngày Nay và một số tờ báo khác say mê theo dõi những truyện dài in nhiều kỳ do Hoài Vũ dịch, như Loạn luân, Đèn lồng đỏ treo cao, Người đàn bà bất hạnh, Nữ điền chủ cuối cùng, Mùa thu hương cúc bay, A-sư-ma bé bỏng, Hoa trong tuyết, Gió mưa đưa đẩy đôi ta, Hoa tử anh anh, Người đàn bà quý phái… sau đó tập hợp in trong 2 tập Đèn lồng đỏ treo cao năm 2002 và Gió mưa đưa đẩy đôi ta năm 2013 tiếp tục được bạn đọc nồng nhiệt đón nhận. Qua sàng lọc thời gian, những truyện dịch tiêu biểu nay được tuyển in trong tập Hoa trong tuyết.
Cùng về đề tài tình yêu và quyền lực trong đời sống Trung Quốc hiện đại, truyện Loạn luân của nhà văn Lỗ Nhan Châu là tấn bi kịch đời thường của trí thức văn nghệ sĩ tài năng, thì truyện Hoa trong tuyết của nhà văn Trần Xung là bức tranh buồn đau về thân phận con người do Cách mạng văn hóa gây ra thể hiện qua cuộc hội ngộ của hai người bạn có cảm tình nhau từ thời niên thiếu.
Đó là Lâm, một công trình sư từng bị đi cải tạo, nhân vật kia là Dương Hoa bạn gái cùng lớp cùng trường như mối tình đầu của Lâm, nhưng cô không vào đại học mà làm việc ở trại cải tạo với vị trí đội trưởng đầy quyền lực, tình cờ trở thành người trực tiếp quản lý Lâm. Hoa trong tuyết như bài thơ tình đầy quyến rũ đưa người đọc đi từ dự cảm này tới bất ngờ khác.
Mỗi truyện trong tuyển tập này có sắc thái riêng, sự hấp dẫn riêng. Ngay cả truyện Đèn lồng đỏ treo cao của nhà văn Tô Đồng, từng được chuyển thể dựng thành phim gây tiếng vang trên thế giới và được đề cử Giải Oscar cho phim ngoại ngữ hay nhất năm 1992, ai đã từng xem phim vẫn cảm thấy bất ngờ khi đọc truyện với nhiều chi tiết độc đáo phim không thể chuyển tải. Truyện có bối cảnh đầu thế kỷ 20 khi Trung Quốc vẫn tồn tại chế độ đa thê, với câu chuyện xoay quanh nhân vật chính là Liên, nữ sinh viên đại học gặp gia cảnh bất hạnh phải về làm vợ lẽ thứ tư cho lão Trần.
Cuộc sống của Liên cùng những người đàn bà khác xoay quanh lão già giàu có với bao hỉ nộ ái ố là bức tranh thu nhỏ đời sống xã hội Trung Quốc thời bấy giờ, mà trên hết vẫn là bi kịch của thân phận tình yêu và số phận phụ nữ cần vượt thoát. Đó cũng là thông điệp của nhiều truyện khác trong tập Hoa trong tuyết bằng khả năng thẩm thấu và chuyển ngữ tài tình, Hoài Vũ đã mang tới cho bạn đọc Việt Nam những món quà quý giá, làm phong phú thêm đời sống văn hóa tinh thần chúng ta.
Tôi tin những người thực sự yêu mến văn chương sẽ không bao giờ chỉ đọc hết một lần khi có trong tay tuyển tập truyện Hoa trong tuyết. Nhất định sẽ đọc lại. Bởi bất cứ truyện nào trong tập Hoa trong tuyết khi đọc rồi chúng ta khó rời mắt. Nếu không phải nhà thơ, Hoài Vũ khó chuyển ngữ một cách mượt mà, uyển chuyển, quyến rũ người đọc như vậy.
Và đó cũng là khát vọng của nhà thơ, dịch giả Hoài Vũ cùng những người thực hiện tập sách này.
Theo Phan Hoàng - SGGP
Phan nhân 1972 ( Hồi ức K15 trường Chuyên Phan Bội Châu Nghệ Tĩnh - NXB Hội Nhà văn, tháng 7/2019 ) có lẽ là một trong những cuốn sách thú vị nhất về tuổi học trò mà tôi từng đọc.
Ngày 6-7, tại Hà Nội, buổi giao lưu ra mắt bút ký chính luận “Một thời Đông Bắc” của tác giả Vũ Mão và ký sự tiểu thuyết “Mãi mãi một thời Thiếu sinh quân” của nhà văn Ma Văn Kháng do NXB Kim Đồng tổ chức đã thu hút sự tham gia của đông đảo các nhà văn, nhà phê bình văn học, các cựu học viên trường Thiếu sinh quân Việt Nam.
Ra mắt tập thơ đầu tay năm 2003, đến nay, nhà văn Nguyễn Văn Học đã xuất bản 15 tác phẩm bao gồm tiểu thuyết, truyện ngắn và thơ.
Văn học Nhật Bản đang để lại dấu ấn sâu đậm và mạnh mẽ cả về số lượng lẫn chất lượng. Bên cạnh dòng văn học kinh điển gắn liền với những tác giả có ảnh hưởng trên thế giới, thị trường xuất bản trong nước còn chứng kiến cuộc “đổ bộ” của những tác giả đương đại với số lượng tác phẩm không hề nhỏ.
Tôi vẫn luôn nghĩ rằng, đối với người nghệ sĩ, cô đơn tự xác lập hay cô đơn do ngoại cảnh, đó đều là những đặc ân. Bởi nhờ có cô đơn làm chất xúc tác, cảm thức sáng tạo mới bùng vỡ nơi người nghệ sĩ...” - Nhà văn Đỗ Chu cũng từng bảo: “Nghệ sĩ cô đơn được càng tốt!”.
Từ ba nguồn tư liệu chính sử, dã sử và dân gian, các nhà văn đã có cơ hội bung trổ trí tưởng tượng và khả năng hư cấu để cho ra đời những áng văn chương sinh động, hấp dẫn viết về lịch sử. Hai tiểu thuyết lịch sử mới ra mắt công chúng là “Từ Dụ Thái hậu” của Trần Thùy Mai và “Thiên địa phong trần” của Hà Thủy Nguyên.
Nhân kỉ niệm 62 năm thành lập (17/6/1957 – 17/6/2019), Nhà xuất bản Kim Đồng ra mắt ấn bản mới tập truyện Dưới chân Cầu Mây của nhà văn Nguyên Hồng. Tập truyện gồm ba truyện đặc sắc dành cho thiếu nhi: Đôi chim tan lạc, Dưới chân Cầu Mây vàCháu gái người mãi võ họ Hoa.
NXB Hà Nội và Thư viện Hà Nội tổ chức lễ ra mắt cuốn sách “Thời cuộc và Văn hóa” của nhà báo Hồ Quang Lợi, Phó Chủ tịch Thường trực Hội nhà báo Việt Nam
Nhà thơ Hữu Thỉnh đánh giá Huy Cận là người đem tâm nguyện “làm bục nhảy đưa sự sống lên cao”. Nhiều nhà thơ, nhà nghiên cứu có dịp quần tụ nhớ về hồn thơ Huy Cận dịp 100 năm ngày sinh của ông.
“Ba năm tồn tại. Thời gian không dài. Nhưng kỷ niệm một thời niên thiếu tươi đẹp hào hùng trong gian khổ làm sao có thể quên!”. Sau hơn 70 năm, khi những mảnh ký ức bắt đầu mờ nhòa, nhà văn Ma Văn Kháng đã “gạn lấy chút sức lực còn lại”, “rờ rẫm nhớ lại những gì đã trải qua”, để tái hiện chân dung thế hệ “măng non cách mạng” giai đoạn kháng chiến chống thực dân Pháp.
Nhà văn Trần Thùy Mai vừa ra mắt bộ tiểu thuyết lịch sử “Từ Dụ thái hậu” sau một thời gian dài im tiếng. Điều thú vị, cuốn sách đề cập đến lịch sử nhưng được tác giả viết bằng văn phong thuần Việt, với ngôn ngữ nhuần nhị để thu hút độc giả trẻ.
Có thể nói, tiểu thuyết gia hiện đại đầu tiên của văn học Việt Nam chính là nhà văn Hồ Biểu Chánh. Với kho tàng đồ sộ 64 cuốn tiểu thuyết, ông được mệnh danh là “người kể chuyện đời” đầy lôi cuốn và có cá tính.
Giữ một vị trí khiêm tốn trong đời sống văn chương, nhưng thể loại phi hư cấu thời gian qua vẫn đều đặn đến với độc giả. Thậm chí, nhiều tác phẩm tạo được tiếng vang lớn, được in hàng chục ngàn bản. Chỉ có điều, trong những bảng vàng văn chương trong nước, hiếm khi những tác phẩm thuộc thể loại phi hư cấu được xướng tên.
Nhân dịp kỷ niệm 65 năm chiến thắng Điện Biên Phủ (7/5/1954 – 7/5/2019), NXB Kim Đồng vừa cho ra mắt tập thơ “Điện Biên chiến thắng, Điện Biên thơ” của Đại tá, nhà thơ Ngô Vĩnh Bình tuyển chọn và giới thiệu.
Sau 65 năm, những kinh nghiệm lịch sử, bài học quý giá từ chiến thắng Điện Biên Phủ vẫn được học giả trong và ngoài nước quan tâm nghiên cứu. Không chỉ là góc nhìn riêng của mỗi bên, việc hợp tác để khai thác khối tư liệu, tài liệu lưu trữ - di sản chung của hai dân tộc Pháp - Việt nhằm có thêm sự đối chứng, từ đó làm rõ hơn lịch sử.
“ĐIỆN BIÊN PHỦ: 13/3-07/5/1954” là cuốn sách chuyên khảo của Tiến sĩ, Đại úy người Pháp Ivan Cadeau. Cuốn sách cung cấp các tài liệu lưu trữ của Pháp về sự kiện Điện Biên Phủ và chiến tranh tại Đông Dương, trong đó có nhiều tài liệu chưa từng công bố tại Việt Nam.
Ngày 30/4/1975 mãi là một ký ức tồn tại sâu thẳm trong tâm trí của những người đã trực tiếp chứng kiến. Đặc biệt là nhà báo, nhà văn Trần Mai Hạnh, người đã dành gần như cả cuộc đời cầm bút của mình để văn bản hóa lại những ký ức lịch sử về cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước một thời của dân tộc Việt Nam.
Với sự nhân từ, đức độ, Từ Dụ thái hậu được dân gian lưu truyền là người phụ nữ quyền lực có sức ảnh hưởng to lớn dưới triều nhà Nguyễn. Từ cảm hứng ấy, nhà văn xứ Huế Trần Thùy Mai đã viết Từ Dụ thái hậu - một trường thiên tiểu thuyết gồm 69 chương, có thể xem là tiểu thuyết lịch sử dạng “cung đấu” hiếm hoi của văn học đương đại.
Sáng ngày 22/4/2019, tại thành phố Hồ Chí Minh, Khoa Văn học, Trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh đã tiến hành buổi toạ đàm khoa học, giới thiệu công trình Nghiên cứu, lí luận, phê bình văn học ở Nam Bộ thời kì 1865-1954.
Sách của nhà phê bình khơi gợi tình yêu cuộc sống qua những vẻ đẹp giản dị, nhân văn.