Mai một nhà sàn truyền thống của người Thái
Không ít nơi, trong các bản của đồng bào chỉ còn lác đác vài căn nhà sàn và tương lai không xa các ngôi nhà sàn này sẽ biến mất nhường chỗ cho nhà xây.
Nhà sàn của người Thái.
Với đồng bào Thái Sơn La, ngôi nhà sàn chứa đựng nét văn hoá tín ngưỡng dân tộc, được hun đúc từ bao đời nay. Trước đây, ở các bản làng người Thái bà con đều sinh sống trong các ngôi nhà sàn truyền thống. Nhưng bây giờ ở không ít nơi, trong các bản của đồng bào chỉ còn lác đác vài căn nhà sàn và tương lai không xa các ngôi nhà sàn này sẽ biến mất nhường chỗ cho nhà xây.
Bà Lù Thị Hương ở bản Bó năm nay đã ngoài 70 tuổi. Tuy con cháu bà đã xây xong nhà được mấy năm nay, nhưng vì bà vẫn ở trong ngôi nhà sàn cũ kỹ, do bà đã quá quen ở nhà sàn rồi, bây giờ chuyển về ở nhà xây thấy lạ. Cùng với lý do đó còn nhiều thói quen sinh hoạt khác đã ăn sâu trong tâm trí của bà, như quen có bếp (Chi phay) trong nhà tiện lợi cho việc đi lại nấu nướng, có gác bếp (xá) để đồ khô. Ngoài bếp ra, trong ngôi nhà sàn quan trọng là gian thờ tổ tiên (Cọ lọ hóng) của đồng bào. Gian thờ tổ tiên bao giờ cũng là gian cuối của ngôi nhà ngay cạnh buồng ngủ của gia chủ. Bên gian ngoài cùng còn để (Nếp tạy, nếp hò) treo giỏ đan cho trẻ khi sinh ra có ý báo với tổ tiên là gia đình có thêm thành viên mới. Trong ngôi nhà sàn thường có cột trụ bà con gọi là (Sàu hẹ) thường treo cung, tên, nỏ và vỏ con rùa trên nóc cột để trừ tà ma.
Bà Lù Thị Hương cho biết: "Ở nhà sàn thoáng mát hơn, các con tôi cũng muốn tôi về ở cùng. Nhưng quen ở nhà sàn có bếp ngay giữa nhà, quen ăn, ở, sinh hoạt ở nhà sàn rồi. Xã hội bây giờ có điều kiện ai cũng làm nhà xây hết, còn có mấy cái nhà sàn thôi, nhà sàn từ thời ông cha mình để lại".
 |
| Bản Bó bây giờ toàn nhà xây. |
Gia đình ông Lường Văn Đích, cùng ở bản Bó cũng đã dỡ nhà sàn cũ đi và xây lên một căn nhà cấp 4. Theo ông Đích, nhà xây bền chắc hơn so với nhà sàn, nguyên vật liệu có sẵn ngoài thị trường, nhà sàn thì thời gian sử dụng không được lâu bền, nhanh hỏng hóc, gỗ làm nhà khó tìm kiếm. Mặc dù ở trong ngôi nhà xây vững chắc, nhưng trong thâm tâm ông Đích vẫn nhớ nhà sàn vì không chỉ thoáng mát mà mọi thói quen sinh hoạt trong gia đình đều diễn ra trong ngôi nhà sàn. Nay về ở nhà xây, mọi sinh hoạt, văn hóa, tín ngưỡng của gia đình đều phải sắp xếp khác đi.
Bản Bó có 300 hộ, nhưng giờ chỉ còn lác đác mấy ngôi nhà sàn. Thay vào đó là ngày càng nhiều nhà xây mọc lên. Đây cũng là thực trạng chung ở không ít bản làng người Thái ở thị trấn các huyện, hay thành phố Sơn La hiện nay. Thậm chí có bản chỉ còn một ngôi nhà sàn là nhà văn hóa của bản.
 |
| Một góc bản Bó hiện nay. |
Ông Cà Văn Chung, người am hiểu về văn hoá Thái ở thành phố Sơn La cho biết, nhà sàn bị mai một dần, đó cũng quy luật tất yếu của sự phát triển. Khi nhà sàn mất đi thì mọi sinh hoạt, văn hoá, tín ngưỡng của bà con cũng phải thay đổi sao cho phù hợp.
"Hiện nay, nhà sàn đang mất dần theo năm tháng vì không có gỗ làm, nhà sàn tuổi thọ không được lâu bền, nên bà con chuyển sang làm nhà xây. Nhà sàn mất đi thì phong tục tập quán, sinh họat cũng sẽ mất dần như: sàn ngoài thường để trai, gái tâm sự, sàn bên trong ( quản ) là nơi để đàn ông đan lát sẽ không còn. Góc thờ tổ tiên (Cọ lọ hóng), góc thờ bà mụ (hỏng một) cũng mất đi. Làm nhà xây bà con cũng thiết kế xây dựng cho phù hợp nhưng không thể được như nhà sàn. Những người muốn nghiên cứu về nhà sàn văn hoá Thái cũng không cơ sở để nghiên cứu", ông Chung chia sẻ.
Ngôi nhà sàn của đồng bào Thái chứa đựng nhiều ý nghĩa là vậy, làm thế nào để lưu giữ và bảo tồn những ngôi nhà sàn truyền thống của dân tộc? Câu trả lời có lẽ phải giành cho các cấp chính quyền và mỗi gia đình người Thái ở đây.
Theo Lường Hạnh - VOV.VN
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
Tham luận tại cuộc tọa đàm “Văn học trẻ Huế- nhìn lại và phát triển” của nhà thơ trẻ Lê Vĩnh Thái: "một lần ngồi uống cà phê tôi được một nhà thơ, người anh trong Hội thống kê về đội ngũ sáng tác trẻ nữ của cố đô Huế chỉ có vỏn vẹn chưa đầy 5 người mà tuổi đã ngoài 30, còn tuổi từ 20, 25 đến 30 thì không thấy!?... "
-
Từ cuối tháng 6. 2008, trên mạng Internet, cùng lúc có những bài viết về nhiều nhà văn, nhà thơ ở Huế như Hoàng Phủ Ngọc Tường, Nguyễn Đắc Xuân, Nguyễn Khoa Điềm, Trần Vàng Sao, Tô Nhuận Vỹ và ở Quảng Trị, Quảng Bình. Các bài viết được đăng tải trên các báo điện tử nước ngoài (hoặc sách in ra được các tờ báo đó đưa lên mạng), cả trên tờ báo của một tổ chức chống nhà nước Việt Nam cực đoan nhất, và trên blogs của một số nhà văn trong nước (được một số báo điện tử nước ngoài nối mạng sau đó). Mục đích khác nhau nhưng các bài đó, tạm xếp vào hai loại, có một điểm giống nhau: DỰNG ĐỨNG những sự kiện của cuộc đời và hoạt động của các nhà văn nhà thơ này.
-
Thư Sông Hương Vậy là năm đầu của thế kỷ XXI, của thiên niên kỷ III Công lịch đã qua. Mới ngày nào đó, khắp hành tinh này còn rộ lên niềm hoang mang và hoang tưởng về một ngày tận thế ở năm 2000 bởi sự “cứu rỗi” của Thiên Chúa hoặc bởi sự “mù loà” của máy tính. Mới một năm thôi mà thế giới loài người đã qua biết bao bất trắc, xung đột, khủng bố... và máu và nước mắt! May mà đất nước chúng ta vẫn được bình yên, ổn định, phát triển theo Đường lối Đại hội IX của Đảng. May mà dân ta vẫn còn nhu cầu Văn hoá tâm linh. Văn hoá tâm linh cũng là thuộc tính của văn học nghệ thuật. Các tờ báo văn nghệ tồn tại được chính nhờ nhu cầu đó. Qua một năm nhìn lại, Tạp chí Sông Hương chúng tôi ngày một được bạn đọc tin cậy hơn, cộng tác càng nhiều hơn, thật là điều vinh hạnh. Song, ngược lại, chúng tôi cũng lấy làm áy náy vì bài vở thì nhiều mà trang báo lại có hạn, không thể đăng tải hết được, nhất là số Tết này. Ở đây, nó mang một nghịch lý chua chát, bi hài như một nhà viết kịch đã nói: “Số ghế bao giờ cũng ít hơn số người muốn ngồi vào ghế”. Ngoài sự bất cập ấy, hẳn còn có những điều khiếm nhã khác mà chúng tôi không biết làm gì hơn ngoài lời xin lỗi, lời cảm ơn và mong được thể tất. Chúng tôi xin cố gắng chăm lo tờ Sông Hương luôn giữ được sắc thái riêng, có chất lượng để khỏi phụ lòng các bạn. Dù thế giới có biến đổi thế nào đi nữa thì Sông Hương vẫn mãi mãi muốn được thuỷ chung với bạn đọc, bạn viết của mình. Nhân dịp tết Nhâm Ngọ, Sông Hương trân trọng chúc Tết các bạn sang năm mới thêm dồi dào sức khoẻ, thành đạt và hạnh phúc. S.H
-
Các bạn đang cầm trên tay số kỷ niệm 25 năm thành lập Tạp chí Sông Hương. Mới ngày nào đó, một ngày hè tháng 6 năm 1983, trong niềm khao khát của không khí đổi mới trong văn học nghệ thuật, Tạp chí Sông Hương số 01 ra mắt và đón nhận sự hưởng ứng của công chúng. Đó là một sự khởi đầu được mong đợi từ hai phía: người viết và bạn đọc.
-
Gần đây đọc các bài của Trần Mạnh Hảo và Nguyễn Hùng Vĩ bàn về ba bài thơ Thu của Nguyễn Khuyến trên Văn nghệ (1), tôi thấy câu "Nước biếc trông như tầng khói phủ" trong bài Thu vịnh là câu thơ sáng rõ, không có gì khó hiểu mà lại được bàn nhiều. Mỗi người hiểu mỗi cách mà đều hiểu không đúng, chỉ vì không để ý rằng câu thơ này được viết theo lối "đảo trang".
-
(Nhân đọc: "Truyện Mã Phụng - Xuân Hương") * Truyện "Mã Phụng - Xuân Hương" trước đây còn được quen gọi dưới nhiều tên khác nhau, lúc là Vè Bà Phó, Vè Mã Phụng - Mã Long, khi là Thơ Mụ Đội, khi lại là Truyện Mã Ô - Mã Phụng v.v... là một tác phẩm văn học dân gian vốn được nhân dân Bình - Trị - Thiên rất yêu thích, phạm vi phổ biến trước Cách mạng Tháng Tám 1945 khá rộng.
-
Trên Tạp chí Sông Hương số tháng 3, nhân sự kiện Trần Hạ Tháp dành được giải A trong cuộc thi truyện ngắn của báo “Văn nghệ”, tôi vừa lên tiếng về sự “lặng lẽ” - một điều kiện cần thiết để làm nên tác phẩm văn học nghệ thuật có giá trị, nay lại nói điều ngược lại, vậy có “bất nhất” có mâu thuẫn không?
-
Trên thực tế, việc bảo tồn những vốn quý của cha ông để lại quả không phải là việc đơn giản, dễ dàng. Nhưng chúng ta sẽ không thể có sự chọn lựa nào khác bởi vì sẽ không có một nền văn hóa tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc nào cả nếu từ bây giờ chúng ta không biết giữ lấy những gì mình đang có.
-
Mang tên dòng sông duyên dáng thả mình bên thành phố Huế - SÔNG HƯƠNG, những trang tạp chí này là dòng chảy của những cảm xúc tươi đẹp trên “khúc ruột miền Trung” đất nước.
-
Từ xa xưa đến bây giờ, thường tục vẫn nói "sông có khúc người có lúc". Không biết Sông Hương bản báo năm rồi (năm tuổi 15) là sông hay là người? Có lẽ cả hai. Vậy nên cái khúc và cái lúc của nó đã chồng lên nhau - chồng lên nhau những khó khăn và tai tiếng!
.png)
.png)
