Trong sự phát triển chung của văn học nghệ thuật (VHNT), lực lượng nghệ sĩ trẻ, nghiên cứu trẻ đang đóng một vai trò rất lớn trong việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa. Thế nhưng, với các loại hình VHNT truyền thống, dân gian vai trò của những người trẻ hiện nay đang khá mờ nhạt bởi sự chi phối của xã hội.
Văn học nghệ thuật truyền thống đang thiếu đi lớp trẻ kế cận. Ảnh minh họa.
Ngày 26/12, tại Hà Nội, Hội Sân khấu Hà Nội phối hợp với Hội Văn nghệ dân gian Hà Nội đã tổ chức Hội thảo “Phát huy tài năng nghệ sĩ trẻ, nghiên cứu trẻ trong sự nghiệp kế thừa và phát triển văn nghệ dân tộc hôm nay”. Với sự tham gia của giới văn nghệ sĩ “lão làng” một lần nữa thực trạng “tre đã già mà măng chưa mọc” trong lĩnh vực VHNT truyền thống, dân gian đã được đưa ra phân tích, đánh giá.
Nhà viết kịch Giang Phong kể câu chuyện nhà viết chèo Đào Nguyên đã một thời gian làm Trưởng phòng nghệ thuật Sở VH Hà Nam khi một cộng tác viên đến gửi ông kịch bản, thì ông hỏi ngay, năm nay anh bao nhiêu tuổi, nhà viết kịch trẻ tương lai kia trả lời 25 tuổi. Ông Đào Nguyên trả lại bản thảo và nói: “Khi nào anh trên 30 tuổi, anh mang kịch bản đến thì tôi đọc”. Đây là câu chuyện thật tôi chứng kiến, nghe có vẻ rất cực đoan nhưng cũng để thấy rằng, ở một tuổi chín chắn, từng trải nào đó thì mới viết nổi kịch. Viết kịch khó lắm! Và thực tế nhiều năm nay, Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam dày công tìm tòi, bồi dưỡng tác giả viết kịch. Gọi là trẻ, nhưng cũng phải từ hơn 40, 50 tuổi. Mới đây, Trại sáng tác do Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam mở vào tháng 11/2018 có 6 tác giả trẻ. Nhưng người trẻ nhất đã 50 tuổi, còn lại 5 tác giả trẻ đã đang hưởng lương hưu.
Nhà biên kịch, đạo diễn Hoàng Thanh Du nói, lực lượng tác giả và đạo diễn trong lĩnh vực sân khấu đang rất thiếu và yếu trầm trọng. Hầu như rất ít tác giả biên kịch dưới 60 tuổi. Ở lĩnh vực đạo diễn tình hình khả quan hơn là mức tuổi trên dưới 50. Trong khi ấy các bộ môn nghệ thuật khác đã có rất nhiều công trình nghệ thuật, điện ảnh có những tác giả trẻ là biên kịch, đạo diễn đều dưới 40 tuổi, thậm chí còn trẻ tuổi dưới 30. Thế nhưng theo nhà biên kịch Hoàng Thanh Du thì đây là việc vừa được vừa chưa được. Bởi nhiều diễn viên lớn tuổi sau nay đều đi đào tạo trở thành đạo diễn hay tác giả. Nhờ có kinh nghiệm nên họ nên khi chuyển sang lĩnh vực mới hầu như không có sự bỡ ngỡ, bắt nhịp được với đội ngũ diễn viên vốn là bạn diễn lâu năm.
GS.TS Lê Hồng Lý- Chủ tịch Hội Văn nghệ dân gian Hà Nội cho rằng: “Có một thực tế với lực lượng người nghiên cứu, biểu diễn các giá trị văn hóa nghệ thuật dân gian là người già dần dần ra đi, lớp trẻ thơ ơ với truyền thống”. Tuy nhiên, theo PGS.TS Lê Hồng Lý cũng không thể bắt buộc, áp đặt những người trẻ phải yêu mến và trọng những giá trị VHNT truyền thống. Trong thời buổi kinh tế thị trường vì cuộc sống mưu sinh nên số thanh niên trẻ không mặn mà với các ngành khoa học và nghệ thuật. Bởi vì để thành tài hay vững vàng trong nghề này đòi hỏi phải có thời gian, công sức học tập và rèn luyện; đòi hỏi sự kiên trì và đặc biệt là sự say nghề; kể cả như vậy thì cũng phải mất hàng chục năm mới có thể tạm ổn và sống bằng nghề. Trong khi đó, các lĩnh vực khác có thể nhanh chóng kiếm được công ăn việc làm và thu nhập ổn định.
Ths Nguyễn Thị Tô Hoài- Viện Nghiên cứu văn hóa (Viện HLKHXH Việt Nam) nói: Khó khăn đầu tiên chính là quá trình điều tra thực địa. Trước hết là thách thức khi gặp gỡ và tìm kiếm sự chia sẻ thông tin của chính những người thực hành văn hóa. Đối với họ, hoặc sẽ cho rằng chúng tôi là thuộc những người trẻ chẳng hiểu gì về văn hóa truyền thông hay lạt non mà đòi buộc tre già… Chính vì vậy khi đi phỏng vấn tại địa phương, nhiều người né tránh, không chia sẻ hay nói chính xác là ngại cung cấp thông tin hay nói chính xác là ngại cung cấp thông tin. Còn lại có trường hợp ngại chia sẻ với lý do mất lòng tin, mà nguyên nhân của sự mất lòng tin đó là bởi có rất nhiều trường hợp những người trẻ tuổi đã đến gặp gỡ, lợi dụng lòng tin của họ, giả mạo cơ quan văn hóa để điều tra sưu tầm rồi biến các di sản truyền thống trở thành món hàng đem ra thị trường kinh doanh dưới nhiều hình thức. Và những “con sâu làm dầu nồi canh” đó gây ra sự mất lòng tin là tất yếu, nhất là trong bối cảnh của sự phát triển mạnh của thông tin và mạng xã hội như hiện nay thì sự thận trọng của những người thực hành, bảo lưu văn hóa truyền thống đối với những người trẻ là không tránh khỏi.
Bên cạnh đó, một khó khăn khác với chính những người nghiên cứu trẻ hiên nay thấy mất lòng tin khi chính những người thực hành văn hóa truyền thống đem thị trường hóa các giá trị văn hóa của mình. Họ đòi hỏi những chia sẻ phải được định giá một cách rõ ràng. Vì vậy mà khi đồng tiền bỏ ra không tương xứng thì việc chia sẻ thông tin đối với họ cũng là không có, thậm chí còn có những chia sẻ hoàn toàn sai lệch. Mặt khác, có rất nhiều người lại ngộ nhận về giá trị di sản của mình nền thổi phồng hoặc đòi các danh hiệu quá mức mà chúng tôi không thể đáp ứng hoặc trả lời được một cách khách quan nhất.
Theo Hoàng Minh - ĐĐK
Hoạt động đấu giá nghệ thuật ở Việt Nam mới đang ở buổi bình minh. Buổi đấu giá nghệ thuật chính thức đầu tiên được tổ chức cách đây chưa đầy hai năm bởi Công ty Cổ phần Bán đấu giá Lạc Việt tại Hà Nội hồi tháng 5/2016.
Nhiều biểu hiện cho thấy nhận thức của xã hội đối với sở hữu trí tuệ còn hạn chế. Người dân chưa hình thành ý thức tôn trọng quyền sở hữu trí tuệ; chủ sở hữu chưa chủ động thực hiện việc bảo vệ quyền và tài sản của mình mà vẫn mang nặng tâm lý trông chờ, ỷ lại.
Tăng mức giảm giá sách lên tới 80% và không hạn chế số lượng ngày được giảm giá trong năm là những kiến nghị mà Hội Xuất bản VN vừa gửi lên Bộ Công thương.
Trong bối cảnh hiện nay ở nước ta, lễ hội nói chung và lễ hội dân gian nói riêng là những sản phẩm tinh thần đặc biệt, đáp ứng nhu cầu văn hóa của mọi tầng lớp nhân dân. Tuy nhiên, theo PGS.TS Trương Quốc Bình - Ủy viên Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia, bên cạnh những hiệu quả, những năm qua việc tổ chức và hoạt động lễ hội bộc lộ không ít những tồn tại, bất cập.
Cho rằng lễ Vu lan dần trở nên vững bền, sâu sắc hơn trong văn hóa Việt, tuy nhiên nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Nguyễn Hùng Vĩ trao đổi với Tiền Phong rằng cần xem lại nếu các nghi lễ đó quá trọng hình thức, tổ chức tràn lan theo phong trào.
Sau 9 ngày diễn ra sôi nổi, Cuộc thi tài năng trẻ diễn viên sân khấu Tuồng, Chèo chuyên nghiệp toàn quốc 2017 vừa chính thức bế mạc bằng lễ trao giải, tại Thanh Hóa. Theo đó, BTC đã trao 23 HCV, 20 HCB và 2 giải diễn viên trẻ triển vọng là Dương Thị Mai Linh (Nhà hát Chèo Nam Định), Nguyễn Đoàn Thiên Sinh (Nhà hát Chèo Ninh Bình).
Bản quyền, quyền tác giả, thẩm định thật giả đối với tác phẩm nghệ thuật… lại là vấn đề nóng trong dư luận những ngày qua.
“Đã qua rồi cái thời ca sĩ phải lệ thuộc quá nhiều vào ngoại hình và kể cả danh xưng. Nhiều giọng ca nổi tiếng, trụ được lại đến giờ ở ta, thử hỏi mấy ai mạnh về sắc vóc. Cuối cùng thì thời gian vẫn luôn đưa ra câu trả lời công tâm nhất cho những chân giá trị” - NSƯT Tấn Minh - Giám đốc Nhà hát Ca múa nhạc Thăng Long chia sẻ, trước đêm nhạc “Danh ca Việt Nam” tôn vinh 4 giọng ca nam thuộc 4 dòng nhạc (diễn ra tối 16.7, tại Cung Văn hóa Hữu nghị Việt Xô, Hà Nội).
Theo một số chuyên gia văn hóa, cần xem xét lễ hội chọi trâu dưới nhiều góc độ: văn hóa, du lịch, kinh tế... để có cách ứng xử hợp lý.
Hơn 90% người đến tham dự buổi nói chuyện “Chế ngự khủng hoảng tuổi thành niên” là thanh niên. Theo Ths Tâm lý học Nguyễn Lan Anh: đó là tín hiệu đáng mừng!
Việt Nam có nguồn lực văn hóa dồi dào, với các di sản vật thể và phi vật thể đa dạng. Nếu có chính sách hợp lý, chúng ta có thể đưa văn hóa trở thành động lực cho sự phát triển hài hòa và bền vững.
"Chúng ta được hứa hẹn về một xã hội hoàn hảo, nhưng rồi chỉ nhận lại những trò chơi khăm, tin tức giả và một sự sụp đổ rõ ràng của sự lịch thiệp." Đó là một trong những nhận định thú vị được nêu ra tại bài viết của cây bút Josh Quittner, Giám đốc biên tập của trang tin Flipboard.
Suốt hơn 2 tháng qua, chuyện cấp phép biểu diễn ca khúc là đề tài nóng của công luận. Đặc biệt hơn sau sự việc Cục Nghệ thuật biểu diễn (NTBD) mới đây cập nhật danh sách hơn 300 bài hát thuộc diện được phổ biến rộng rãi, trong đó có nhiều ca khúc cách mạng đã thành giai điệu nằm lòng của nhiều thế hệ khán giả, thì câu chuyện quản lý cấp phép đã làm “nóng” cả hành lang nghị trường.
Việc làm của Cục Nghệ thuật biểu diễn tạo ra bức xúc không đáng, làm tổn thương dư luận - đại biểu Quốc hội Phan Viết Lượng nhận định.
HẠ NGUYÊN
Câu chuyện dưới đây không hề là của trí tưởng tượng của bất kỳ cây bút hậu hiện đại nào bởi vì nó có thực.
Cộng đồng mạng đang dấy lên làn sóng tranh luận về văn hóa thưởng thức nghệ thuật - giải trí của khán giả, khi gần đây liên tục nhiều nghệ sĩ bị ném đồ vật lên sân khấu trong lúc đang biểu diễn.
Thời gian qua, vụ việc nữ sinh Phương Anh, học sinh trường THPT Phan Bội Châu (TP. Vinh, Nghệ An) tố cáo giám thị chép bài đưa cho thí sinh trong kỳ thi học sinh giỏi tỉnh đã thu hút sự quan tâm của dư luận.
Cơ quan nọ mời một tiến sĩ đến nói chuyện với cán bộ, công chức, viên chức nhằm góp phần nâng cao nghiêp vụ. Đó là người nổi tiếng trong một lĩnh vực, được rất nhiều nơi mời lên lớp, diễn thuyết.
Băn khoăn quanh việc 5 ca khúc sáng tác trước 1975 bị cấm lưu hành còn chưa có hồi kết, thì vừa mới đây dư luận lại thêm một lần ngạc nhiên đến… không tin nổi vì ca khúc “Nối vòng tay lớn” của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn lâu nay chưa được cấp phép phổ biến. Sự ngạc nhiên ấy hoàn toàn có cơ sở bởi ca khúc này hiện đang được sử dụng trong chương trình SGK môn Âm nhạc lớp 9 - bậc THCS. Và khi dư luận ồn ào thì ca khúc lại được cấp phép biểu diễn.
Nhà văn Bùi Anh Tấn nổi tiếng hiền lành, ai nói gì ông thường cười cho qua. Thế nhưng mới đây, tác giả Một thế giới không có đàn bà đã tỏ rõ sự bực bội vì chuyện nhuận bút.