Nhằm gìn giữ và lan tỏa truyền thống hiếu học, coi trọng hiền tài, cũng như những giá trị lịch sử, văn hóa nghìn năm của dân tộc, dự án “Không gian văn hóa Quốc Tử Giám” vừa được xây dựng với các hoạt động hướng tới công chúng, đặc biệt là giới trẻ.
Đưa di tích thành không gian văn hóa mở, thu hút công chúng - Ảnh: Hanoimoi.com.vn
Đưa di tích thành không gian mở
Quốc Tử Giám thành lập năm 1076, dưới triều vua Lý Nhân Tông, mở đầu cho nền giáo dục cấp cao của đất nước. Trải qua các triều đại Lý, Trần, Lê, hơn 700 năm, Quốc Tử Giám luôn là trung tâm giáo dục - đào tạo nhân tài lớn nhất, đáp ứng yêu cầu xây dựng và phát triển đất nước dưới thời quân chủ. Đến nay, nơi đây trở thành Di tích quốc gia đặc biệt, với những giá trị kiến trúc, cảnh quan, nhiều hiện vật, tư liệu quý được lưu giữ; là sự “kết tinh” của các giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học; là “tấm gương” phản chiếu truyền thống hiếu học, tôn sư trọng đạo, coi trọng hiền tài của dân tộc ta trong lịch sử nghìn năm văn hiến.
Quốc Tử Giám ngày nay không còn là “trường”, chỉ là nơi thờ tự, tôn vinh một nền văn hiến. Tuy nhiên, theo các nhà nghiên cứu, từ thế kỷ XXI nhìn lại, hơn 500 năm đã trôi qua nhưng câu nói “Hiền tài là nguyên khí quốc gia” (văn bia khoa thi 1442) của Tế tửu (hiệu trưởng) Thân Nhân Trung vẫn được coi là kim chỉ nam, là chiến lược giáo dục của Nhà nước Việt Nam. Những quan điểm về một nền giáo dục bình đẳng, toàn diện và một chương trình dạy - học, thi cử, trường quy nghiêm túc nhằm đào tạo ra những con người có cách xử lý, dung hợp các yếu tố Tri thức - Đạo đức - Hành vi để trở thành người có trách nhiệm đối với gia đình và xã hội… của trường Quốc Tử Giám xưa vẫn còn nguyên giá trị.
Làm sao để các giá trị xưa được lan tỏa trong đời sống đương đại có nhiều thay đổi, để không gian Văn Miếu - Quốc Tử Giám có sức sống trong kỷ nguyên hội nhập, kỷ nguyên công nghệ, thu hút công chúng... là điều mà những nhà quản lý khu di tích trăn trở. Tại tọa đàm của cuộc thi Designed by Vietnam 2021 chủ đề “Đánh thức truyền thống”, TS. Lê Xuân Kiêu - Giám đốc Trung tâm Hoạt động Văn hóa Khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám chia sẻ: “Chúng tôi mong muốn Văn Miếu - Quốc Tử Giám không chỉ là nơi đến tham quan, dâng hương, mà trở thành trung tâm diễn ra hoạt động về văn hóa, khoa học, giáo dục, để cộng đồng tiếp cận, hưởng thụ; trở thành nơi diễn ra các hoạt động sáng tạo, trưng bày sản phẩm sáng tạo, cảm hứng cho sáng tạo”.
Dự án Không gian Văn hóa Quốc Tử Giám ra đời cũng không nằm ngoài mục tiêu đó.
Trao truyền ngọn lửa văn hóa
“Hoạt động của Văn Miếu là thờ các bậc Thánh hiền của Nho giáo. Quốc Tử Giám trước đây là trường, chủ yếu dạy học và hoạt động về văn hóa. Sau khi trao đổi, chúng tôi có ý tưởng tách riêng hoạt động giáo dục, văn hóa tại các không gian như nhà Thái Học, Vườn Giám, Hồ Văn, đưa các địa điểm này trở lại nhiệm vụ trước đây là giáo dục văn hóa và tổ chức hoạt động văn hóa, gìn giữ và lan tỏa tinh thần, giá trị của đạo học” - chị Hoàng Đoan Trang, đồng sáng lập dự án phi lợi nhuận về văn hóa và giáo dục Gavisto Diplomat - đơn vị phối hợp với Trung tâm Hoạt động Văn hóa Khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám thực hiện Không gian Văn hóa Quốc Tử Giám cho biết.
Trong khuôn khổ dự án, fanpage Không gian văn hóa Quốc Tử Giám đã ra đời để quảng bá các hoạt động văn hóa tại không gian (ngoài khu thờ tự), cũng như cung cấp thông tin về lịch sử Việt Nam trung đại tới người đọc một cách hệ thống, gần gũi và thú vị.
Dự kiến, cuối tháng 9, đầu tháng 10, dự án sẽ tổ chức mạn đàm “Đạo học trong Không gian Văn hóa Quốc Tử Giám” theo hình thức trực tuyến, với sự tham gia của các chuyên gia, nhà nghiên cứu. Các chuyên gia sẽ chia sẻ về giáo dục Việt Nam trung đại, sứ mệnh của Quốc Tử Giám trong việc truyền tải và giữ gìn các giá trị trên, sức sống và hình thức truyền tải các giá trị này trong bối cảnh giáo dục hiện đại, khơi dậy tinh thần đạo học trong bối cảnh giáo dục hiện đại... Nhiều chương trình thảo luận về lịch sử, văn hóa Việt đã được lên kế hoạch tổ chức khi tình hình dịch Covid-19 được kiểm soát.
Quốc Tử Giám xưa là trường học trước dạy người nhân nghĩa, sau đào tạo hiền tài dựng nước giúp đời. Nay Quốc Tử Giám không còn chiêu sinh dạy học, nhưng bề dày lịch sử về sự học dường như vẫn sống, vẫn thở cùng nhịp thở thời đại, thay lời nhắc của bậc tiền nhân về cái cốt yếu của văn hiến. Dẫu không là trường học đúng nghĩa như xưa, những người yêu mến Quốc Tử Giám vẫn hằng mong gìn giữ được sự song hành của văn hóa và phát triển, của quá khứ và tương lai.
Chị Hoàng Đoan Trang chia sẻ: “Trước đây khi tới Văn Miếu thì mọi người thường nghĩ đến cầu đỗ đạt, tham quan, nhưng đây cũng được coi là trường đại học đầu tiên của Việt Nam, là nơi đào tạo anh tài của đất nước. Bởi vậy, dự án muốn trả lại cho Quốc Tử Giám sự gần gũi với đời sống và văn hóa của con người hiện đại, tái hiện ít nhiều phong khí của một nền lịch sử văn hiến rạng rỡ, và giữ cho ngọn lửa văn hóa vốn âm ỉ cháy trong đời sống Việt được truyền tay, kế thừa”.
“Phải xem hành lang pháp lý cho văn hóa còn thiếu cái gì. Cái gì lỗi thời rồi cần đổi mới, cái gì mâu thuẫn cần điều chỉnh”, GS-TS Phùng Hữu Phú, Phó chủ tịch Hội đồng Lý luận T.Ư, nói tại hội thảo quốc gia Những giải pháp tổ chức triển khai Nghị quyết số 33-NQ/TW về xây dựng và phát triển văn hóa, con người VN đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước.
Cả nước lại sắp bước vào mùa lễ hội Tết Ất Mùi 2015. “Đến hẹn lại lên”, những câu chuyện tiêu cực mùa lễ hội dường như vẫn là bài toán nan giải đối với các nhà quản lý.
Câu chuyện về văn hóa đọc không còn là đề tài mới mẻ nhưng vẫn luôn là một câu hỏi còn bỏ ngỏ. Liệu rằng độc giả trẻ đã chọn được cho mình hướng đi đúng đắn?
Đó là thông tin được đưa ra tại cuộc họp tổng kết năm của Cục Xuất bản chiều 24/12. Nguyên nhân của việc không đọc xuể sách phát hành là do thiếu nhân lực.
Cùng với yêu cầu ngày một cao đối với chất lượng bản dịch, việc nhận xét, hồi âm của độc giả cũng ngày càng nhiều hơn và trực tiếp hơn, tuy nhiên, trong số đó có những người đang làm việc “ném đá” thay vì “phê bình” một cách thiện chí – đó là ý kiến của BTV Phùng Hồng Minh về những tranh luận quanh bản dịch tiểu thuyết “Bên phía nhà Swann” của Marcel Proust.
Hiện, khá nhiều kiệt tác của văn chương, triết học thế giới đã được dịch ra tiếng Việt với mục đích khai trí, “mở mắt”, dẫn bạn đọc vào biển kiến thức sâu rộng của nhân loại. Song, trước những bản dịch sai “từng xăngtimét”, bạn đọc không thể “nhắm mắt làm ngơ”…
Theo mấy nghiên cứu gần đây thì việc đọc sách văn học khiến cho người ta thông minh hơn, giàu tình cảm hơn, và văn minh hơn. Báo New York Times bèn đặt cho một số nhà văn và học giả câu hỏi: “Văn chương dạy chúng ta điều gì về tình yêu?”
Nghệ sỹ ăn mặc phản cảm, giá trị nghệ thuật bị xem nhẹ, thiếu văn hóa trong cách ứng xử... là những hiện tượng cho thấy văn hóa Việt đang biến đổi một cách nhanh chóng.
Nghề vẽ tranh trên kiếng ở Phú Tân (H.Châu Thành, Sóc Trăng) từng một thời nổi tiếng khắp Nam bộ nhưng giờ đây phải đối mặt với nguy cơ mai một.
L.T.S: “Muốn giao lưu văn hóa với bên ngoài tốt thì bản thân đất nước phải tốt”. Đó là nhận định xuyên suốt cuộc nói chuyện với phóng viên Tạp chí VHNA của Nhà xuất nhập khẩu văn hóa Hữu Ngọc. Khó mà ngờ được ở tuổi 97, ông vẫn giữ tác phong nhanh nhẹn, trí nhớ minh mẫn đến vậy. Bạn bè gọi ông là “cầu thủ ngoại hạng”, điều đó thật chính xác.
Những tư liệu quý chìm trong hỗn độn hiện vật xung quanh. Những bảng biểu số liệu nặng tính báo cáo... Chúng khiến triển lãm Hà Nội 60 năm xây dựng và phát triển (từ ngày 4 - 12.10 tại Bảo tàng Hà Nội nhân kỷ niệm 60 năm giải phóng thủ đô) giống như một báo cáo thành tích khô cứng.
Biết bao tác giả có tác phẩm thơ, văn được sử dụng trong sách giáo khoa đã không được chi trả tiền tác quyền suốt hàng chục năm qua...
Họa sĩ Trần Lương vừa trở thành một trong hai nghệ sĩ, nhà hoạt động văn hóa nhận được Giải thưởng Lớn giải Hoàng tử Claus 2014 (cùng Abel Rodriguez từ Colombia). “Giải thưởng cho tôi thấy rõ là mình đang làm những công việc bình thường của một công dân bình thường có trách nhiệm” - nghệ sĩ chia sẻ.
Tồn tại mấy trăm năm qua, vấn đề i và y trong chính tả tiếng Việt đã được chính quyền thuộc địa Pháp đặt vấn đề cải cách từ đầu thế kỷ XX. Sau 30-4-1975 các cơ quan hữu quan như Ủy ban Khoa học xã hội Việt Nam, Bộ Giáo dục - Đào tạo cũng có những quy định về vấn đề này, nhiều nhà nghiên cứu cả trong lẫn ngoài nước trước nay cũng đã tìm hiểu và có ý kiến, nhưng vẫn chưa được giải quyết rốt ráo.
Nếu như ca trù, dân ca quan họ, hát xoan, đờn ca tài tử Nam Bộ, nhã nhạc cung đình Huế… của Việt
Dân tộc và Văn hóa dân tộc Việt Nam có trước rất xa ngày lập nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa. Nhà nước này đã được dựng nên, tồn tại và phát triển trên nền tảng văn hóa Dân tộc. Nhà nước này, như một lẽ tất yếu, có trách nhiệm bảo vệ, phát triển nền văn hóa dân tộc.
Thực tế lịch sử gần 70 năm qua đã khẳng định rằng Cách mạng Tháng 8 năm 1945 và sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là kết quả của hành trình 30 năm tìm đường cứu nước của Bác Hồ và là kết quả tất yếu từ công lao to lớn của Bác chuẩn bị cho việc tiến hành cuộc cách mạng giải phóng kể từ ngày Bác về nước.
Bắc Kạn có nhiều di tích lịch sử, với 12 di tích cấp quốc gia và 33 di tích cấp tỉnh. Trong thời gian qua, nhiều di tích đã được trùng tu, tôn tạo. Tuy nhiên, việc trùng tu lẽ ra phải trân trọng lịch sử, thì những người thực hiện lại “hoành tráng hóa” di tích.
Người ta hay quan niệm tháng bảy âm lịch là tháng “cô hồn”, rằm tháng bảy là để “xá tội vong nhân”, toàn khái niệm thuộc về “thế giới khác”. Ai đi chùa thì được biết tháng bảy còn gọi là mùa Vu Lan.
Lòng hiếu thảo hay lòng từ bi ở cấp độ cá nhân và gia đình giúp chúng ta tăng cường sức đề kháng với cái xấu, cái ác bên ngoài. Một người con hiếu thảo sẽ khó bị cám dỗ bởi những tệ đoan xã hội.