Không chỉ những câu chuyện của ký ức

10:31 12/05/2017

Những cuốn tự truyện viết về tuổi thơ thời chiến tranh, thời bao cấp xuất hiện trên văn đàn không chỉ là những câu chuyện của ký ức tác giả mà còn như những cánh cửa mở ra để độc giả khám phá, tiếp cận với lịch sử ở nhiều góc cạnh khác nhau.

Chiến tranh qua ánh mắt bé gái

Ba áng mây trôi dạt xứ bèo đã “trôi” khắp châu Âu trước khi đến VN với bản dịch tiếng Việt (NXB Trẻ ấn hành). Tác giả người Pháp gốc Việt Nuage Rose (tên thật là Bùi Thị Hồng Vân) không phải là nhà văn chuyên nghiệp. Sau chuyến trở về thăm quê hương vào năm 2008, bà cảm thấy bị thôi thúc viết về những câu chuyện đã trải qua trong quá khứ như một liệu pháp (từ dùng của nhà văn) để trút ra hết, giải phóng mình khỏi những tổn thương, đau đớn. “Tôi chỉ muốn viết cho mình và cho các con của tôi. Những đứa trẻ sinh ra đã là người Pháp, tiếp thu nền văn hóa Pháp. Tôi muốn các con biết về đất nước của mẹ để chúng tôi hiểu và chia sẻ với nhau”, tác giả Hồng Vân cho hay. Bà đã viết trong suốt 5 năm. Lúc đầu, bà chỉ muốn giữ cho riêng mình, nhưng các con đã thúc giục bà đưa cuốn sách này đến với công chúng. Ba áng mây trôi dạt xứ bèo đã bất ngờ được Hội Nhà văn Pháp trao giải thưởng Tác phẩm được yêu thích nhất năm 2013.


	Tôi chỉ muốn viết cho mình và cho các con của tôi. Những đứa trẻ sinh ra đã là người Pháp, tiếp thu nền văn hóa Pháp. Tôi muốn các con biết về đất nước của mẹ để chúng tôi hiểu và chia sẻ với nhau

Tác giả người Pháp gốc Việt Nuage Rose

Cuốn sách đã tiếp cận chiến tranh theo một cách rất mới: qua đôi mắt nhìn của cô bé Mây Hồng. Tác giả Hồng Vân không sử dụng ngôi thứ nhất là tôi mà thay vào đó là ngôi thứ ba. “Tôi muốn có độ lùi và khoảng cách nhất định khi viết. Có những câu chuyện nhìn lại như cuộc rải bom năm 1972 tại Khâm Thiên tôi cảm thấy mình không thể vượt qua được nỗi xúc động quá lớn. Nhưng nếu viết ở ngôi thứ ba, nhìn lại cô bé Mây Hồng là tôi, việc đó trở nên dễ dàng hơn”, bà lý giải. Cuốn sách là những câu chuyện trong chuyến hành trình gần 10 năm rời ngôi nhà thân yêu ở phố Triệu Việt Vương (Hà Nội) đi sơ tán ở Hải Dương của ba chị em Mây Hồng, Mây Vàng và Mây Xanh. Đó là chuyến hành trình khám phá của ba cô bé trong thế giới thiếu vắng mẹ cha, phải đối diện với cái đói, cái ác, nỗi cô đơn, nỗi nhớ nhung da diết; nhưng cũng có khi đó là thế giới của thiên nhiên rộng lớn, thế giới của tình yêu, sự quan tâm ấm áp của những người xa lạ, thế giới của hạnh phúc đoàn tụ. Một điều thú vị, trong cuốn sách viết bằng tiếng Pháp, tác giả dùng nhiều từ nguyên văn bằng tiếng Việt như Bố, Mẹ, sơ tán, cơm, thầy giáo, trạm xá, bánh đúc, tàu bay… “Tôi muốn đưa độc giả sống cùng trong thế giới của tôi”, tác giả Hồng Vân lý giải. Nhiều độc giả châu Âu rất thích thú với cách viết này.

Nhà văn Trương Quý nhìn nhận: “Cuốn sách giúp độc giả phương Tây có góc nhìn mới từ phía những con người trong thời chiến ở miền Bắc. Đó là cái nhìn của những số phận, những con người nhỏ bé, chứ không phải là những góc nhìn lớn lao qua lăng kính báo chí thời sự”. Còn đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp nhận xét: “Tôi tin bất cứ độc giả thế hệ nào, trong đó có cả những độc giả trẻ đều sẽ tìm thấy những câu chuyện khiến mình quan tâm”.

Ra mắt trước đó, cuốn tự truyện Khu tập thể có giàn hoa tím (NXB Kim Đồng) của tác giả - kiến trúc sư Đức Phạm lại đưa người đọc về thế giới tuổi thơ của những cô bé, cậu bé thời kỳ bao cấp ở Hà Nội: con búp bê lật đật - món quà bố mang về từ Liên Xô, chiếc xe đạp Mi-pha bị mất, “cuộc chiến” phân chia bể nước, tập bơi bằng can nhựa… “Tôi muốn viết về những điều đã trải qua để lưu giữ làm kỷ niệm”, Đức Phạm chia sẻ. Nhà báo Đỗ Hương đồng cảm với những câu chuyện của Đức Phạm bởi: “Đó là những câu chuyện mà những đứa trẻ thế hệ 8X, 7X và cả 6X đều có thể tìm thấy tuổi thơ của mình”. Không chỉ vậy, Khu tập thể có giàn hoa tím còn giúp những đứa trẻ của thế hệ sau này hiểu về cuộc sống của giai đoạn lịch sử trước.

Hiện tượng văn chương

Nhà văn Trương Quý cho rằng trong nhiều năm trở lại đây có xu hướng “hoài cổ” trong nghệ thuật như ca nhạc, văn chương, hay trong đời sống như việc xuất hiện các quán cà phê với phong cách xưa. Cách đây 2 năm, cuốn tự truyện Quân khu Nam Đồng (NXB Trẻ) của tác giả Bình Ca đã trở thành một hiện tượng văn chương, được bán ra với hơn 20.000 bản. Đây là cuốn tự truyện của một cây bút nam về tuổi thơ của tác giả và những cậu con trai lớn lên trong khu tập thể nhà binh những năm 1970. Tác giả cũng là một cây bút không chuyên. Chính điều này, theo nhận xét của nhà văn Bảo Ninh, đã giúp cuốn sách “Không né tránh những chông gai hầm hố của hiện thực từng có trong số phận con người và trong đời sống xã hội một thời, nhưng cũng không tô vẽ, bôi đen phủ hồng sự thật”.

“Con người ta đến một lứa tuổi nào đó có nhu cầu nhìn lại cuộc đời. Tự thân người viết, họ thấy ký ức tuổi thơ ấy, phần đời mình sống ấy có ý nghĩa chung cho mình, cho thế hệ của mình, cho bạn đọc. Còn từ phía công chúng, họ có nhu cầu đọc những điều viết thật, hay nói rộng ra, đọc những thứ phi hư cấu. Du ký, hồi ký, hay tự truyện nằm trong dòng đó. Lối viết của hầu hết các tác giả rất dễ đọc, không khô khan và mang tính văn chương. Những yếu tố này hội tụ đã khiến dòng sách này đang thu hút độc giả”, nhà phê bình văn học Phạm Xuân Nguyên nhận định.

Theo ông Nguyên, những cuốn tự truyện còn mở ra cách tiếp cận mới cho lịch sử. “Con người vừa là chứng nhân lịch sử vừa làm ra lịch sử. Có những con người hữu danh, có những con người vô danh. Có những sự kiện lịch sử gắn liền với những tên tuổi lớn, nhưng có những lịch sử của những cá nhân nhỏ bé. Tùy xuất phát điểm mà tác giả đề cập đến các sự kiện lịch sử, nhân vật lịch sử, thì tác phẩm dù chỉ nói đến lịch sử của cá nhân nhưng cũng góp vào lịch sử lớn của dân tộc, nhân loại”, nhà phê bình văn học Phạm Xuân Nguyên nhìn nhận.

Theo Ngọc An - TN

Đánh giá của bạn về bài viết:

0 đã tặng

Bày tỏ cảm xúc Mã QRCode

Bình luận (0)

Xem thêm

Sách được giải nhưng không được bán

Ngày 26-12, chương trình giới thiệu các ấn phẩm đạt Giải thưởng Văn học Nghệ thuật (VHNT) TPHCM 5 năm lần II (2012 - 2017) đã diễn ra tại TPHCM, nhiều tác phẩm có giá trị đã được xướng tên, có điều, với việc được dán nhãn “sách không bán”, chưa biết tác phẩm sẽ đến với độc giả như thế nào?
Ra mắt tuyển tập của tác giả “Khúc hát sông quê”

Nhà xuất bản Văn học và bạn bè, người thân, những người yêu mến tác giả Nguyễn Trọng Tạo - người nghệ sĩ tài hoa này vừa hoàn thành và ra mắt Nguyễn Trọng Tạo - tuyển tập. Bộ sách được giới thiệu tới công chúng trước ngày giỗ đầu của ông được xem như một ném tâm hương thành kính dành để tri ân tới người nghệ sĩ tác giả “Khúc hát sông quê”.
Công bố Giải thưởng Hội Nhà văn TPHCM năm 2019

Mới đây, Ban chấp hành Hội Nhà văn TPHCM vừa công bố Giải thưởng Hội Nhà văn TPHCM năm 2019. Theo đó, có 4 tác phẩm được nhận giải thưởng và tặng thưởng trong năm nay.
Uông Triều và cuộc hành hương của chữ

Chiều ngày 17/12, tọa đàm ra mắt tiểu thuyết Cô độc của nhà văn Uông Triều diễn ra tại tạp chí Văn nghệ Quân đội, số 4 Lý Nam Đế - Hoàn Kiếm, Hà Nội. Tọa đàm với chủ đề Cuộc hành hương của chữ, đã thu hút đông đảo các nhà văn, nhà thơ, nhà nghiên cứu, phê bình văn học đến dự và phát biểu ý kiến.
Ngày bận rộn viết nhanh

Tập thơ “Phút rành rang sống chậm” (NXB Hội Nhà văn, 2019) của nhà thơ, TS Nguyễn Trọng Hoàn (Phó vụ trưởng Vụ Giáo dục Trung học, Bộ Giáo dục và Đào đạo) có 184 bài thì hai phần ba số ấy nói đến hành vi đi và hình ảnh con đường. Ngay tại lời đề từ và bài Đề dẫn đặt đầu sách, tác giả đã viết: Ý nghĩ ăn phải bùa thiên di/ Anh đi mãi đến giờ không kịp nghĩ.
“Vì dân sẽ có dân, có dân có tất cả”

Sáng 12/12/2019, tại 58 Quán Sứ, Hà Nội, Ban Văn hoc - Nghệ thuật (V0V6) Đài Tiếng nói Việt Nam đã tổ chức buổi toạ đàm giới thiệu tiểu thuyết lịch sửĐường về Thăng Long của nhà văn Nguyễn Thế Quang.
Món quà thân ái

Hãy cùng trở lại quá khứ, nghe câu chuyện có thật mà như cổ tích, để cảm nhận về một tình bạn đầy xúc động. Tình bạn giữa đôi voi Xung và Cung. Tình bạn giữa hai dân tộc Việt Nam - Liên Xô ngày ấy, Việt Nam - Liên bang Nga bây giờ.
Nhà văn Bùi Hiển trong ký ức trìu mến

Trong hội thảo do Hội Nhà văn Việt Nam vừa tổ chức, kỷ niệm 100 năm ngày sinh nhà văn Bùi Hiển, cùng với những đánh giá và đề xuất nhận định thêm, rõ hơn về người cầm bút cần mẫn, bám sát đời sống người dân lao động, còn có những chia sẻ thân thiết về một bạn văn đáng kính của nhiều nhà văn.
Nhiều thách thức trong đào tạo viết văn

Khoa Viết văn - Báo chí (tiền thân là Trường Viết văn Nguyễn Du) Trường Đại học Văn hóa Hà Nội vừa tổ chức kỷ niệm 40 năm thành lập.
Thanh Tùng - nhà thơ của những tươi mới

Nhằm đúng ngày sinh nhật của nhà thơ Thanh Tùng, đông đảo văn nghệ sĩ đã tề tựu tại Hội Nhà văn Việt Nam để cùng trò chuyện về tài thơ cũng như cuộc đời ông, trong khuôn khổ hội thảo “Thanh Tùng – còn đây một thời hoa đỏ”.
Nỗ lực vì người viết trẻ Thủ đô

Sáng 13-11, Hội nghị viết văn trẻ Hà Nội lần thứ III được tổ chức tại Ninh Bình. Nhiều nỗi trăn trở của người viết trẻ được nêu ra, song vẫn thiếu những giải pháp thiết thực được kiến nghị, đưa ra bàn thảo. Hơn lúc nào hết, người viết trẻ rất cần sự chung tay để phát triển tài năng, sáng tạo, vì sự phát triển văn hóa Thủ đô.
Thanh Tùng không quan liêu với chính trái tim mình

Kỉ niệm 84 năm ngày sinh nhà thơ Thanh Tùng (7/11/1935 - 12/9/2017), sáng ngày 7/11/2019, tại 9 Nguyễn Đình Chiểu, Hà Nội, Hội Nhà văn Việt Nam phối hợp với Hội Liên hiệp VHNT Hải Phòng tổ chức Hội thảo “Thơ Thanh Tùng - còn đây một thời hoa đỏ”.
Theo từng bước đi Thơ mới

Nhìn lại gần 100 năm qua, kể từ khi Thơ mới có những manh nha trên báo chí đến thời điểm hiện tại, có thể liệt hàng nghìn bài viết, công trình tập trung vào mọi khía cạnh của Thơ mới.
Ánh sáng phía sau dòng lệ

Tôi đọc nhiều bài thơ trong tập thơ “Biên bản thặng dư” (NXB Hội Nhà Văn 9/2019) đầy ấn tượng của nhà thơ Phùng Hiệu. Chủ lưu trong mạch trữ tình của anh là ánh nhìn tinh khôi về tình yêu, tình đời.
Nhà văn Ngô Tự Lập được trao tước hiệu của nước Pháp

Đại sứ đặc mệnh toàn quyền nước CH Pháp tại Việt Nam Nicolas Warnery, vừa trao tặng Huân chương Hiệp sĩ Văn học và Nghệ thuật cho nhà văn Ngô Tự Lập. Sự kiện nằm trong khuôn khổ Diễn đàn quốc tế “ Franconomics” được tổ chức tại L’Espace.
Nhà văn Y Ban: 30 năm viết về phụ nữ

Ba mươi năm làm vợ làm mẹ, ba mươi năm làm báo viết văn đã đem lại cho nhà văn Y Ban nhiều trải nghiệm.
Thấm đẫm chất đời

“Văn Nguyễn Minh Châu cho thấy nhiều hành trình, nhưng hành trình khiến tôi nhớ nhất là từ “Dấu chân người lính” (1972) đến “Lửa từ những ngôi nhà” (1977), vắt ngang thời điểm 1975, từ chiến tranh về hòa bình, từ chiến trường về hậu phương, nhưng là một hậu phương vẫn tiếp tục là chiến trường trong đời thường không khói súng. Có thể nói chất đời tràn trề, thấm đẫm trong văn Nguyễn Minh Châu” - GS. Phong Lê chia sẻ tại hội thảo “Nguyễn Minh Châu và tiến trình đổi mới văn học” nhân kỷ niệm 30 năm ngày mất của nhà văn.
“Chút tạ tình tri âm” của nghệ sĩ Mỹ Châu

“Châu - Chút tạ tình tri âm” của tác giả Thanh Thủy là cuốn bút ký viết về cuộc đời và sự nghiệp của người nghệ sĩ tài danh - NSƯT Mỹ Châu.
Những ngọn lửa không tắt

Bước ra từ chiến trường với 10 năm làm lính đặc công đã góp phần tạo nên tên tuổi của nhà văn viết về chiến tranh Việt Nam - Chu Lai. Hàng chục tác phẩm ra đời đã được đông đảo độc giả đón nhận nhưng chưa khi nào ông ngừng suy ngẫm và trăn trở. “Khi nào tôi còn neo vào hơi thở cần lao, còn hết lòng yêu thương con người, tôi còn tạo cho nhịp điệu trái tim mình”.
Gom góp ký ức về Hà Nội cũ

Không hoa lệ như trong những dòng văn của Thạch Lam, cũng không lãng mạn tình tứ như câu hát “sương giăng Hồ Tây trắng”... Hà Nội nói riêng và miền Bắc nói chung vào thập kỷ 70 của thế kỷ trước, hiện ra trong ký ức của tác giả Trung Sỹ rất khác.