Không chỉ những câu chuyện của ký ức

10:31 12/05/2017

Những cuốn tự truyện viết về tuổi thơ thời chiến tranh, thời bao cấp xuất hiện trên văn đàn không chỉ là những câu chuyện của ký ức tác giả mà còn như những cánh cửa mở ra để độc giả khám phá, tiếp cận với lịch sử ở nhiều góc cạnh khác nhau.

Chiến tranh qua ánh mắt bé gái
 
Ba áng mây trôi dạt xứ bèo đã “trôi” khắp châu Âu trước khi đến VN với bản dịch tiếng Việt (NXB Trẻ ấn hành). Tác giả người Pháp gốc Việt Nuage Rose (tên thật là Bùi Thị Hồng Vân) không phải là nhà văn chuyên nghiệp. Sau chuyến trở về thăm quê hương vào năm 2008, bà cảm thấy bị thôi thúc viết về những câu chuyện đã trải qua trong quá khứ như một liệu pháp (từ dùng của nhà văn) để trút ra hết, giải phóng mình khỏi những tổn thương, đau đớn. “Tôi chỉ muốn viết cho mình và cho các con của tôi. Những đứa trẻ sinh ra đã là người Pháp, tiếp thu nền văn hóa Pháp. Tôi muốn các con biết về đất nước của mẹ để chúng tôi hiểu và chia sẻ với nhau”, tác giả Hồng Vân cho hay. Bà đã viết trong suốt 5 năm. Lúc đầu, bà chỉ muốn giữ cho riêng mình, nhưng các con đã thúc giục bà đưa cuốn sách này đến với công chúng. Ba áng mây trôi dạt xứ bèo đã bất ngờ được Hội Nhà văn Pháp trao giải thưởng Tác phẩm được yêu thích nhất năm 2013.
 
 
 
Không chỉ những câu chuyện của ký ức - ảnh 2

Tôi chỉ muốn viết cho mình và cho các con của tôi. Những đứa trẻ sinh ra đã là người Pháp, tiếp thu nền văn hóa Pháp. Tôi muốn các con biết về đất nước của mẹ để chúng tôi hiểu và chia sẻ với nhau

Không chỉ những câu chuyện của ký ức - ảnh 3
 

Tác giả người Pháp gốc Việt Nuage Rose

 
Cuốn sách đã tiếp cận chiến tranh theo một cách rất mới: qua đôi mắt nhìn của cô bé Mây Hồng. Tác giả Hồng Vân không sử dụng ngôi thứ nhất là tôi mà thay vào đó là ngôi thứ ba. “Tôi muốn có độ lùi và khoảng cách nhất định khi viết. Có những câu chuyện nhìn lại như cuộc rải bom năm 1972 tại Khâm Thiên tôi cảm thấy mình không thể vượt qua được nỗi xúc động quá lớn. Nhưng nếu viết ở ngôi thứ ba, nhìn lại cô bé Mây Hồng là tôi, việc đó trở nên dễ dàng hơn”, bà lý giải. Cuốn sách là những câu chuyện trong chuyến hành trình gần 10 năm rời ngôi nhà thân yêu ở phố Triệu Việt Vương (Hà Nội) đi sơ tán ở Hải Dương của ba chị em Mây Hồng, Mây Vàng và Mây Xanh. Đó là chuyến hành trình khám phá của ba cô bé trong thế giới thiếu vắng mẹ cha, phải đối diện với cái đói, cái ác, nỗi cô đơn, nỗi nhớ nhung da diết; nhưng cũng có khi đó là thế giới của thiên nhiên rộng lớn, thế giới của tình yêu, sự quan tâm ấm áp của những người xa lạ, thế giới của hạnh phúc đoàn tụ. Một điều thú vị, trong cuốn sách viết bằng tiếng Pháp, tác giả dùng nhiều từ nguyên văn bằng tiếng Việt như Bố, Mẹ, sơ tán, cơm, thầy giáo, trạm xá, bánh đúc, tàu bay… “Tôi muốn đưa độc giả sống cùng trong thế giới của tôi”, tác giả Hồng Vân lý giải. Nhiều độc giả châu Âu rất thích thú với cách viết này.
 
Nhà văn Trương Quý nhìn nhận: “Cuốn sách giúp độc giả phương Tây có góc nhìn mới từ phía những con người trong thời chiến ở miền Bắc. Đó là cái nhìn của những số phận, những con người nhỏ bé, chứ không phải là những góc nhìn lớn lao qua lăng kính báo chí thời sự”. Còn đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp nhận xét: “Tôi tin bất cứ độc giả thế hệ nào, trong đó có cả những độc giả trẻ đều sẽ tìm thấy những câu chuyện khiến mình quan tâm”.
 
Không chỉ những câu chuyện của ký ức1

Ra mắt trước đó, cuốn tự truyện Khu tập thể có giàn hoa tím (NXB Kim Đồng) của tác giả - kiến trúc sư Đức Phạm lại đưa người đọc về thế giới tuổi thơ của những cô bé, cậu bé thời kỳ bao cấp ở Hà Nội: con búp bê lật đật - món quà bố mang về từ Liên Xô, chiếc xe đạp Mi-pha bị mất, “cuộc chiến” phân chia bể nước, tập bơi bằng can nhựa… “Tôi muốn viết về những điều đã trải qua để lưu giữ làm kỷ niệm”, Đức Phạm chia sẻ. Nhà báo Đỗ Hương đồng cảm với những câu chuyện của Đức Phạm bởi: “Đó là những câu chuyện mà những đứa trẻ thế hệ 8X, 7X và cả 6X đều có thể tìm thấy tuổi thơ của mình”. Không chỉ vậy, Khu tập thể có giàn hoa tím còn giúp những đứa trẻ của thế hệ sau này hiểu về cuộc sống của giai đoạn lịch sử trước.
 
Hiện tượng văn chương
 
Không chỉ những câu chuyện của ký ức3

Nhà văn Trương Quý cho rằng trong nhiều năm trở lại đây có xu hướng “hoài cổ” trong nghệ thuật như ca nhạc, văn chương, hay trong đời sống như việc xuất hiện các quán cà phê với phong cách xưa. Cách đây 2 năm, cuốn tự truyện Quân khu Nam Đồng (NXB Trẻ) của tác giả Bình Ca đã trở thành một hiện tượng văn chương, được bán ra với hơn 20.000 bản. Đây là cuốn tự truyện của một cây bút nam về tuổi thơ của tác giả và những cậu con trai lớn lên trong khu tập thể nhà binh những năm 1970. Tác giả cũng là một cây bút không chuyên. Chính điều này, theo nhận xét của nhà văn Bảo Ninh, đã giúp cuốn sách “Không né tránh những chông gai hầm hố của hiện thực từng có trong số phận con người và trong đời sống xã hội một thời, nhưng cũng không tô vẽ, bôi đen phủ hồng sự thật”.
 
“Con người ta đến một lứa tuổi nào đó có nhu cầu nhìn lại cuộc đời. Tự thân người viết, họ thấy ký ức tuổi thơ ấy, phần đời mình sống ấy có ý nghĩa chung cho mình, cho thế hệ của mình, cho bạn đọc. Còn từ phía công chúng, họ có nhu cầu đọc những điều viết thật, hay nói rộng ra, đọc những thứ phi hư cấu. Du ký, hồi ký, hay tự truyện nằm trong dòng đó. Lối viết của hầu hết các tác giả rất dễ đọc, không khô khan và mang tính văn chương. Những yếu tố này hội tụ đã khiến dòng sách này đang thu hút độc giả”, nhà phê bình văn học Phạm Xuân Nguyên nhận định.
 
Theo ông Nguyên, những cuốn tự truyện còn mở ra cách tiếp cận mới cho lịch sử. “Con người vừa là chứng nhân lịch sử vừa làm ra lịch sử. Có những con người hữu danh, có những con người vô danh. Có những sự kiện lịch sử gắn liền với những tên tuổi lớn, nhưng có những lịch sử của những cá nhân nhỏ bé. Tùy xuất phát điểm mà tác giả đề cập đến các sự kiện lịch sử, nhân vật lịch sử, thì tác phẩm dù chỉ nói đến lịch sử của cá nhân nhưng cũng góp vào lịch sử lớn của dân tộc, nhân loại”, nhà phê bình văn học Phạm Xuân Nguyên nhìn nhận.

Theo Ngọc An - TN
 
 
Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)
  • Liên tục những tin vui đến với văn chương Việt Nam: nhà văn Nguyễn Ngọc Tư nhận Giải thưởng LiBeraturpreis 2018 do Hiệp hội Litprom (Hiệp hội quảng bá văn học châu Á, châu Phi, Mỹ Latin ở Đức) trao tặng cho tác phẩm Cánh đồng bất tận.

  • Những bài viết ngắn trong cuốn sách Đủ nắng thì hoa nở (Phương Nam Book và NXB Văn hóa - Văn nghệ ấn hành) cũng chính là những trải nghiệm cả về đời lẫn đạo của tác giả Ba Gàn. Nhờ đó, cuốn sách mang đến những giá trị hữu ích cho độc giả, nhất là những người đang đi tìm mục tiêu để sống.

  • Hướng tới kỷ niệm 10 năm ra số đầu tiên (2010 - 2020), ngày 28/11, tại Hà Nội, tờ Thời Nay (Báo Nhân dân) phối hợp Ban Nhà văn trẻ (Hội Nhà văn Việt Nam) tổ chức buổi ra mắt 2 cuốn sách  “Giấc mơ trên những cánh rừng”, và “Nơi ta đã qua, người ta đã gặp”.

  • Dự án Nhóm 4. 0 của Nền tảng Xuất bản Điện tử Waka, là dự án sáng tác theo mô hình nhóm đầu tiên tại Việt Nam được xây dựng và triển khai với kỳ vọng tạo ra một sân chơi hỗ trợ các tác giả trẻ yên tâm phát triển sự nghiệp sáng tác của mình.

     

  • Đối thoại với hoa (NXB Văn hóa - Văn nghệ TPHCM, tháng 11-2018), tập tiểu luận phê bình thứ 7 của Nguyễn Thị Minh Thái, là cuốn sách kỷ niệm 45 năm bước vào nghề văn của tác giả.

  • Cảm hứng viết văn ở chính trong cuộc sống của mỗi chúng ta, việc viết văn phải tải chứa một điều gì đó chứ không viết chung chung. Trong tác phẩm văn học cũng phải truyền tải những giá trị nhân văn, định hướng tích cực để người đọc biết trân quý những gì mình đang có.

  • Là vùng đất quen thuộc trong miền sáng tạo, vẻ đẹp Hà Nội không chỉ được diễn tả bằng hình ảnh mà còn hiển hiện vô cùng tinh tế, sống động trong nghệ thuật ngôn từ. Với vô số tác phẩm văn học viết về Thủ đô từ xưa tới nay, để khai phá, phát lộ những điều mới mẻ về thành phố này là thử thách không nhỏ với mỗi nhà văn.

  • Nhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh của nhà văn Nguyên Hồng (5/11/1918 - 5/11/2018), lần đầu tiên, “Nhật ký Nguyên Hồng” ra mắt bạn đọc. Hơn 600 trang nhật ký Nguyên Hồng viết từ năm 1941 đến trước khi ông mất (1982) đã được công bố. Những trang viết hiển hiện cả một thời kỳ, sống động và chân thực. Đặc biệt là đời sống văn nghệ của đất nước trong suốt hơn nửa đầu thế kỷ XX. Được sự đồng ý của NXB Trẻ và đại diện gia đình nhà văn Nguyên Hồng, chúng tôi trích giới thiệu một số trang nhật ký của ông.

  • Rời "cõi tạm" khi tuổi đời còn rất trẻ (24 tuổi) song cha đẻ của bài thơ Hôm qua em đi chùa Hương - tác giả Nguyễn Nhược Pháp đã để lại khối lượng những sáng tác đáng kinh ngạc và thán phục, một tài năng đã chớm nở từ rất sớm và đạt được nhiều thành tựu đáng kể.

  • Sáng 5/11 tại Trụ sở Hội Nhà văn Việt Nam, Hội Nhà văn Việt Nam phối hợp hợp với gia đình nhà văn Nguyên Hồng tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm sinh nhà văn Nguyên Hồng (5/11/1918 - 5/11/2018). Ông được đánh giá là một trong những nhà văn ưu tú nhất của nền văn học Việt Nam hiện đại với các tác phẩm như: Bỉ vỏ, Những ngày thơ ấu, Cửa biển...

  • Có nhiều cuốn sách lọt vào danh mục “bestsellers” của các NXB, hàng chục năm nay nhà văn Nguyễn Nhật Ánh luôn giành vị trí  tác giả “ăn khách” trong làng văn chương. Đa tài trong nhiều lĩnh vực, và thể loại sáng tác nhưng ông có biệt tài xuất sắc trong mảng sáng tác dành cho tuổi teen.

  • NXB Phụ nữ vừa ra mắt cuốn sách "Những nhân chứng cuối cùng" - một trong những tác phẩm góp phần làm nên giải Nobel văn học của nữ nhà văn Belarus Svetlana Alexievich - người được biết đến nhiều với các tác phẩm đã in và phát hành ở Việt Nam như “Chiến tranh không mang gương mặt phụ nữ”, “Lời nguyện cầu từ Chernobyl”.

  • Ngày 25/10, tại TP HCM, cuốn sách “Kiến Phật” của tác giả người Anh - Rose Elliot đã chính thức ra mắt độc giả Việt Nam.

  • Sáng 24-10, nhà văn Nguyễn Ngọc Tư vừa có buổi gặp gỡ và ký tặng sách cho độc giả tại Đường sách TPHCM nhân dịp chị vừa trở về từ Hội sách Frankfurt với giải thưởng LiBeraturpreis 2018, và ra mắt tập truyện ngắn Cố định một đám mây.

  • Ba cây bút trẻ Kai Hoàng, Thái Cường và Hoàng Khánh Duy vừa có cuộc chuyện trò về sáng tác văn chương gắn với cuộc sống đương đại tại Đường sách sáng 20/10 nhân khai mạc Tuần lễ sách hay.

  • Bên cạnh những tác phẩm mang hơi thở thời đại, đời sống văn chương trong nước gần đây còn xuất hiện những tác phẩm từng được xuất bản từ trước. Dù ra mắt cách đây hàng chục năm, nhưng nhiều tác phẩm vẫn giữ nguyên giá trị và với không ít bạn đọc ngày nay, đó vẫn là những tác phẩm mới.

  • Tiểu thuyết về một chàng trai nổi loạn, dính vào ma túy được viết bằng tình cảm của nhà văn với con trai thứ hai. 

  • Sau các tác phẩm Nguyễn Trãi (2 tập), Đàm đạo về Điều Ngự Giác Hoàng, Bí mật hậu cung, mới đây nhà văn Bùi Anh Tấn tiếp tục trở lại với đề tài lịch sử bằng tiểu thuyết Bảo kiếm và giai nhân, do NXB Tổng hợp TPHCM ấn hành. 

  • Kế thừa và sáng tạo là vấn đề xưa nay đã từng được nhiều người quan tâm bàn luận. Tôi chỉ xin nói thêm đôi điều về mối quan hệ giữa kế thừa và sáng tạo trong sáng tác thi ca.

  • PGS-TS Nguyễn Thế Kỷ - Chủ tịch Hội đồng lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương, cho rằng, hoạt động lý luận văn học, nghệ thuật còn xa rời thực tiễn sáng tác, có biểu hiện xơ cứng, kém năng động, giảm sút tác dụng tích cực đối với sáng tác. Chỉ riêng trong lĩnh vực văn học, tiếng nói của các nhà phê bình được nhìn nhận là rất quan trọng đối với tác giả lẫn bạn đọc.