Dịch thuật thời đại 4.0 - Vẫn cần dịch giả giỏi
Nhờ sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ, các phần mềm dịch thuật miễn phí và có phí ra đời ngày càng nhiều, hỗ trợ tích cực cho quá trình chuyển ngữ. Tuy nhiên, vai trò của dịch giả vẫn không thể thay thế, đặc biệt trong lĩnh vực xuất bản.
Người chuyển ngữ đóng vai trò quyết định chất lượng tác phẩm dịch - Ảnh: vovworld.vn
Phần mềm chỉ là công cụ
Không thể phủ nhận những tác động tích cực của công nghệ đến ngành dịch thuật khi hỗ trợ dịch nhanh hơn, tiết kiệm thời gian và công sức bằng một số công cụ hỗ trợ tích hợp nhiều ngôn ngữ. Công nghệ đã tạo ra sự khác biệt hoàn toàn so với dịch thuật truyền thống, khi tài liệu, ngôn ngữ phải lưu trữ bằng ghi chép thông thường hoặc bằng máy tính thủ công lúc chưa có phần mềm chuyên môn, thậm chí dựa vào trí nhớ của người dịch. Ngày nay, sử dụng phần mềm hỗ trợ, người dịch không phải gõ nội dung giống nhau lần thứ 2 bởi các phần mềm có bộ nhớ lưu lại. Khi được kế thừa từ bộ nhớ, nhiều nội dung, từ ngữ chuyên ngành sẽ được dịch tự động, đồng thời chúng cũng tạo ra tài nguyên dịch thuật dồi dào, liên tục cập nhật.
Chia sẻ tại workshop trực tuyến “Hướng đi cho ngành dịch thuật trong thời đại 4.0” cuối tuần qua, dịch giả Lê Vân, người có 20 năm kinh nghiệm hoạt động trong lĩnh vực dịch thuật, cho rằng: Công nghệ tác động nhiều tới công việc của người làm dịch thuật, đặc biệt là với các ngôn ngữ thông dụng như tiếng Anh. Người dịch phụ đề phim không thể thiếu phần mềm làm phụ đề, phần mềm dịch máy hỗ trợ cho công việc của nhóm làm việc có thể thống nhất về thuật ngữ, các khối tài liệu lớn có thể nhất quán văn phong. Ứng dụng công nghệ cũng hỗ trợ người dịch tìm kiếm và đánh giá thông tin... Tuy nhiên, máy móc hiện đại đến đâu cũng chỉ là công cụ, con người vẫn giữ vai trò trung tâm của quá trình dịch thuật.
Còn theo ThS. Lê Huy Hoàng, giảng viên Khoa tiếng Trung Quốc, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2, ứng dụng công nghệ đã len lỏi sâu, thậm chí chi phối nhiều hoạt động, trong lĩnh vực xuất bản, dịch thuật cũng vậy. Các công cụ đang phát triển có thể giúp việc chuyển ngữ dễ dàng hơn. Tuy nhiên, dịch thuật là một công việc hết sức con người. Từng dịch nhiều sách khoa học thường thức, tác phẩm văn học... ThS. Lê Huy Hoàng cho biết: “Tôi không sử dụng phần mềm để dịch sách, vì sau khi dùng bản dịch của trí tuệ nhân tạo (AI), dù câu ngắn hay đoạn dài, tôi phải biên tập và công sức bỏ ra còn vất vả hơn tự dịch từ đầu. Nhưng tôi hay sử dụng dịch tự động trong việc khác, như đọc tài liệu những ngôn ngữ mình chưa biết”.
Dù phần mềm dịch thuật ngày càng hoàn thiện, máy móc không thể một sớm một chiều thay thế con người. “Trí tuệ nhân tạo đang cố gắng mô phỏng lại ngôn ngữ tự nhiên của loài người, nhưng vấn đề là loài người còn chưa hiểu biết hết về cơ chế ngôn ngữ của não bộ, mà khi chưa hiểu hết thì không thể làm ra một trí tuệ nhân tạo mô phỏng hoàn toàn ngôn ngữ ấy... Tôi tin rằng trong 10 năm tới, trí tuệ nhân tạo chưa tiến kịp trong lĩnh vực này, trừ khi có bước tiến lớn về ngành khoa học thần kinh và nghiên cứu não bộ” - ThS. Lê Huy Hoàng nhận định.
Săn tìm dịch giả giỏi
Có công nghệ trợ giúp, nhưng người làm công việc dịch thuật ngày nay vẫn đối mặt với những áp lực không nhỏ. Theo ThS. Lê Huy Hoàng, nếu so với dịch giả đầu thế kỷ XX, gồm dịch giả tiếng Pháp và chữ Hán, trình độ của họ cao, nhưng xem xét bản dịch với nguyên tác, nhiều tác phẩm được lược dịch, nhiều câu chữ dịch giả sửa theo ý của mình (dù không phải họ không biết nghĩa chính xác của từ). Dịch giả hiện tại thường ít khi lược dịch, sửa câu chữ lệch quá nhiều so với bản gốc.
Sản phẩm của ngành dịch thuật nhiều, nhu cầu trong lĩnh vực dịch thuật ở Việt Nam khá lớn, các đơn vị xuất bản vẫn săn tìm dịch giả giỏi, bởi có nhiều tác phẩm tốt của thế giới độc giả Việt chưa tiếp cận được.
Hơn thế, những năm gần đây, vẫn có một số cuốn sách khi ra mắt bị đánh giá chất lượng không tốt, thậm chí gọi là “thảm họa” dịch thuật. Cũng có người dùng phần mềm dịch một số tác phẩm ăn khách của nước ngoài đưa lên internet, không chỉn chu về câu từ, chuẩn xác về nội dung, không có trách nhiệm với bản dịch...
Những người trong nghề cho rằng, để mang lại những tác phẩm dịch chất lượng, người dịch phải có kỹ năng ngôn ngữ gồm cả 2 ngôn ngữ nguồn và ngôn ngữ đích, hiểu biết về chuyên môn. Những người học chuyên ngành ngoại ngữ, phần ngoại ngữ có thể tương đối ổn, nhưng tiếng Việt lại không được quan tâm trau dồi.
Mỗi cuốn sách được chuyển ngữ, ấn hành sẽ đến tay nhiều bạn đọc. Trình độ ngoại ngữ của công chúng ngày càng cao, có điều kiện so sánh bản gốc - bản dịch, nên dịch giả hiện nay càng có áp lực hơn trong việc chuyển ngữ chính xác, làm vừa lòng và tôn trọng người đọc. Theo dịch giả Lê Vân, người chuyển ngữ cũng có áp lực về sự hiểu biết trong lĩnh vực chuyển ngữ. Nếu phạm vi nhận thức còn giới hạn, việc dịch sẽ không thể chuẩn xác. Do đó, sự tò mò về tri thức, liên tục mở rộng kiến thức nền, biết cách tìm và đánh giá thông tin, luôn nghi ngờ trước những từ dù quen nhưng có thể mang nghĩa khác khi đặt trong bối cảnh lạ, cẩn trọng và dành hết tâm sức khi chuyển ngữ tác phẩm... vẫn được coi là những phẩm chất quan trọng của dịch giả thời hiện đại.
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
Mặc dù được “mệnh danh” là vùng đất có nền văn hóa, nghệ thuật truyền thống lâu đời nhưng thiết chế văn hóa của Thừa Thiên- Huế đang còn nhiều bất cập. Nhiều địa điểm biểu diễn nghệ thuật chưa xứng tầm với các sự kiện quốc gia, quốc tế; hệ thống nhà văn hóa (NVH) ở các cấp được đầu tư xây dựng nhưng hoạt động chưa hiệu quả.
-
NGUYỄN KHẮC THẠCH
Đâu phải cái gì cũng qua rồi là xong, là hết. Ra đi và sống mãi là chương trình truyền hình trực tiếp mà VTV đã thực hiện khi vị đại tướng của nhân dân đã ngủ yên trong lòng đất mẹ.
-
Một mùa tri ân, tôn vinh nghề dạy học nữa lại về, cả xã hội đang hướng đến những người “chèo đò” trên dòng sông tri thức bằng những suy nghĩ, bằng cả việc làm theo cách nghĩ.
-
Báo cáo của Văn phòng thường trực phòng chống lụt bão và tìm kiếm cứu nạn gửi Bộ trưởng Bộ Công thương Vũ Huy Hoàng cho biết trong đợt lũ vừa qua, không có nhiều thủy điện xả lũ và mức xả không lớn. Thế nhưng phản ánh từ các địa phương cho thấy bản báo cáo này hoàn toàn khác xa với thực tế.
-
Cách đây vừa tròn 96 năm, dưới sự lãnh đạo đúng đắn, sáng suốt của Đảng Bônsêvích Nga và Lênin, giai cấp công nhân và nhân dân lao động Nga đã làm nên cuộc Cách mạng Tháng Mười vĩ đại.
-
Câu chuyện "mất bò mới lo làm chuồng" trong quản lý di tích vẫn lặp lại khi thời gian qua, các vụ việc xâm nghiêm trọng di tích liên tục xảy ra (như vụ xâm hại thành cổ Luy Lâu Bắc Ninh), chùa Trăm Gian (Chương Mỹ, Hà Nội), Chùa Một Cột bị xuống cấp nghiêm trọng...). Thế nhưng, đến khi dư luận bức xúc, báo chí lên tiếng thì các cơ quan chức năng mới "biết" để vào cuộc xử lý.
-
Tại Đà Nẵng, được sự uỷ quyền của Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch, Trung tâm Công nghệ Thông tin vừa tổ chức hội thảo khoa học “Quản lý chất lượng sản phẩm văn hóa qua công tác xây dựng tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật”.
-
Đón Đại tướng về đất mẹ Quảng Bình, niềm thương đau của người dân hiện diện trên từng gương mặt trong cả biển người đứng bên đường hơn 60km từ sân bay Đồng Hới ra tới vũng Chùa, từ lúc chiếc máy bay chở linh cữu Đại tướng hạ cánh cho đến lúc nắng tắt trên núi Thọ.
-
Ông Vũ Trọng Kim, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam cho biết, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam đề nghị phát động học tập, noi theo tấm gương cao quý và mẫu mực vị Đại tướng anh minh của dân tộc Việt Nam anh hùng. Tất cả những kiến nghị này, theo ông Kim là xuất phát từ tâm nguyện của nhân dân.
-
Di chuyển chậm rãi giữa biển nguời lưu luyến, sau gần 3 tiếng đồng hồ, đoàn xe tiêu binh chở linh cữu Đại tướng vừa về đến khu vực Vũng Chùa. Nguời đưa tiễn đang đếm những bước chân cuối cùng trên hành trình đưa Đại tướng về nơi an nghỉ...
-
Người dân Quảng Bình đón linh cữu Đại tướng Võ Nguyên Giáp với một tâm thế vô cùng đặc biệt. Đại tướng là vị tướng của nhân dân, nhưng cũng là một người đồng hương.
-
Chuyên cơ chở linh cữu linh cữu Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã cất cánh từ Sân bay Nội Bài hướng về đất mẹ Quảng Bình.
-
ầu Giấy, Xuân Thủy, Phạm Văn Đồng rồi tới cầu Thăng Long... lùi dần sau cỗ linh xa đưa Đại tướng rời Hà Nội. Người dân thủ đô đều bật khóc khi nói lời tiễn biệt... Chuyên cơ chở linh cữu Đại tướng đã cất cánh hướng về Quảng Bình.
-
Dồn dập các tin báo vỡ đập, xả lũ khẩn cấp khiến phố phường, làng mạc chìm sâu dưới biển nước đục ngầu, dân chúng phải bỏ của chạy lấy người hoặc mất mạng trong dòng xoáy. Công luận đặt câu hỏi: Vì sao hồ đập thủy lợi, thủy điện được xây dựng vì lợi ích cộng đồng, lại trở nên nguy hiểm đến như vậy?
-
Dù chưa phải là tang lễ chính thức nhưng ngay từ chiều nay (6/10), nhiều người dân đã tập trung tại số 30 phố Hoàng Diệu để vào viếng Đại tướng Võ Nguyên Giáp.
-
Đại tướng Võ Nguyên Giáp vừa qua đời tại Bệnh viện Trung Ương Quân Đội 108 vào lúc 18 giờ chiều ngày 4 tháng 10 năm 2013 hưởng thọ 103 tuổi.
-
Du lịch làng nghề truyền thống ngày càng hấp dẫn du khách và đang là một hướng phát triển du lịch ở nhiều quốc gia trên thế giới. Bên cạnh những lợi ích về kinh tế, xã hội, hình thức du lịch này còn góp phần bảo tồn và phát huy những bản sắc văn hoá độc đáo của từng vùng miền, địa phương.
-
Vài năm trước đây, Việt Nam hân hoan rùm beng với việc 10 hồ sơ xin UNESCO chứng nhận là di sản thế giới, đã mang lại kết quả mỹ mãn. Nào Hạ Long, nào Huế, Hội An… đến nhã nhạc cung đình, ca trù, quan họ…
-
Trong những ngày mùa thu lịch sử năm Ất Dậu (tháng 8-1945), dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhân dân ta nhất tề nổi dậy, tiến hành cuộc tổng khởi nghĩa đập tan gông xiềng nô lệ, ách áp bức thực dân hơn 80 năm và chế độ phong kiến đã tồn tại hàng ngàn năm, dựng nên một nhà nước mới - Nhà nước Việt nam Dân chủ Cộng hòa, mở ra kỷ nguyên độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam.
-
Theo Bộ Công thương, ngoài hàng loạt các dự án mới bị đề nghị loại bỏ, đến nay vẫn có 340 dự án thủy điện vừa và nhỏ đã đi vào vận hành hoặc đang trong quá trình đầu tư xây dựng.
.png)
.png)
