Đi qua những vườn mai Huế
VÕ NGỌC LAN
Đã từ lâu danh xưng mai Huế như một mặc định cho loài hoa mai có năm cánh với sắc vàng rực rỡ. Loài hoa mai ấy chỉ sinh trưởng trên đất Cố đô và cũng là đặc sản của vùng sông Hương núi Ngự.
Ảnh: internet
Hoa mai chỉ dành cho mùa xuân cũng như hoa đào chỉ nở rộ khi tết đến xuân về. Từ miền Trung trở vào, hầu như người ta chỉ chuộng hoa mai. Có lẽ người ta chuộng cốt cách thanh tao và yêu màu vàng vương giả của mai. Ngày còn bé tôi sống ở vùng Kim Long, nhà tôi cũng như hầu hết nhà hàng xóm, trước nhà đều trồng một cây mai. Các cụ bảo mai tượng trưng cho con gái, theo câu nói “Mai cốt cách tuyết tinh thần” vì thế cây mai hay trồng chênh chếch bên trái. Song cũng có nhà cây mai lại được trồng ngay giữa sân, các cụ lại bảo vì mai là tinh thần, chí khí của người quân tử. Với những kẻ hậu sanh như tôi thì các cụ bao giờ cũng đúng vì vừa thông thái, vừa có bồ chữ được chia phần trong thiên hạ. Bởi các cụ luôn đúng nên không những vùng Kim Long mà cả Huế mỗi dịp Tết nhà nào cũng rực rỡ sắc mai.
Ngày tôi về sống ở vùng Gia Hội, dọc con đường Đò Cồn là những vườn mai bát ngát. Nhiều nhà có những cây mai cổ thụ hàng trăm năm tuổi. Người ta gọi mai cổ thụ là lão mai một cách kính trọng như thể mai là một con người. Trong phủ bà Chúa, việc tưới mai, tỉa lá cho mai luôn giao phó cho một gia nhân rành thuộc tính của mai chăm sóc. Vì thế họ biết lúc nào bắt mai rụng lá và thời điểm nào kích thích cho mai ra hoa. Đôi nhà để có tiền tiêu vào dịp tết cũng có thể bán bớt nhánh mai hoặc để cây phát triển tốt hơn. Đi mua một nhành mai là điều không hề đơn giản bởi mua để chưng thì hoa đó phải đủ tiêu chuẩn của nhành hoa đẹp, mà mua để bán thì làm sao kiếm được lời. Đem tặng một nhánh mai làm sao cho người nhận ưng ý lại càng khó hơn. Ngay khi mai được cắt từ cành đem vào cắm ở lọ lục bình cũng phải lựa cành nào có dáng vươn ra sao để cầu may mắn cả năm. Chủ nhân trong nhà quý mai và bắt buộc mọi người cũng phải tôn trọng mai.
Ở con đường này có Hoàng Mai Trang trước sân đầy mai. Mỗi lần có dịp đi ngang tôi lại ngoái nhìn, nhìn những cây mai có hình dáng mỏng manh với những tư thế dịu dàng. Hồi trước mai không được trồng nhiều trong chậu như bây giờ, mai lả lướt hơn và gần gũi với con người hơn. Có nhà mai là bức bình phong ngăn cách giữa con người với những xô bồ bên ngoài. Để khi mai nở thì cái nhìn đầu tiên là bức bình phong màu vàng, đủ để hiểu người Huế yêu mai và mai gắn bó với họ vô cùng.
Mai có một điểm lạ là cứ giữa tháng chạp là lác đác nụ và đúng ngày mồng một thì bung ra những đóa hoa chi chít trên cành. Thời tiết của Huế thường lạnh nên mai ra hoa đúng kỳ. Nhưng có năm nắng ấm, nên mai lại nở sớm so với quy luật, như tháng chạp năm Nhâm Thìn đã thấy nhiều nhà mai vàng nở rực góc sân. Mỗi lần nhìn hoa mai nở cả một cây hoa mai chỉ thấy hoa với hoa. Nhưng mai vàng xứ Huế phải là mai năm cánh, hiếm hoi lắm mới có cây mọc nhiều cánh. Những đóa hoa mỏng manh ấy dù giá rét hay nắng gắt thì vẫn nở rất đúng hẹn. Và lạ thay chúng không hề bị mưa sa hay bão tố làm rơi rụng, thêm vào đó sức sống của nó lại bền bỉ đến lạ kỳ. Hoa mai Huế không có lá màu đỏ như hồng diệp mai của vùng Trung Trung bộ hay nhiều cánh như hoa mai của miền Nam mà mai Huế chỉ năm cánh và lá xanh, đặc biệt màu vàng thì quyến rũ không thể tả. Nếu đặt một chậu mai Huế giữa vô số mai nhập cư khác, người yêu mai sẽ dễ dàng phân biệt được đâu là mai Huế. Danh xưng hoàng mai như đã đóng đinh cho mai Huế vậy.
Bây giờ ở Huế vườn nhà bị thu hẹp đi nên nhiều nhà không còn hoa mai trước sân. Thú chơi cây cảnh đã làm ít đi những vườn mai nhưng lại thêm rất nhiều hoa mai trồng trong chậu. Lợi thế của mai chậu là người ta có thể trưng từ năm này rồi mùa hoa sang năm lại trưng tiếp. Trong khi đó hoa mai cành được chặt từ một cây mai, sau tết là chết vì khó tái sinh. Nhìn người Huế trưng mai vào dịp Tết đủ thấy địa vị độc tôn của loài hoa này không thay đổi. Mai trồng trong chậu được chăm sóc công phu, uốn thế đẹp có giá hàng trăm triệu đồng. Như những lão mai trong vườn hoa của chị Tôn Nữ Hà ở Lê Thánh Tôn hay của anh Trần Dũng ở đường Nguyễn Chí Thanh tập hợp nhiều cây mai quý của Huế. Có năm trời rét, chính chủ nhân của những vườn mai này đã cho mai vào thành phố Hồ Chí Minh trốn rét mới có hoa ra đúng kỳ. Rõ ràng “yêu hoa mới đánh đường tìm hoa” là vậy.
Tôi đã có dịp về thăm làng hoa mai bên kia phá Tam Giang khi nơi này mở hội hoa xuân. Đúng là cái thú yêu hoa khiến con người bất chấp gió rét để hoa nở đúng dịp xuân về. Có về đây lại gặp được những người Huế yêu mai, đi ngắm mai. Nhìn hoa mai nở đẹp trăm người nhìn ngắm vậy mà sao tôi vẫn thích những cây hoa mộc mạc đứng giữa sân hay góc nhà nào đó. Như một lần tình cờ đi qua Đập Đá ngày 30 tết tôi thấy một lão mai nở hoa rực rỡ ngay đường Nguyễn Sinh Cung. Nhìn hoa và màu hoa sao thấy rung động lạ kỳ. Nghe đâu cây mai này đã hơn trăm tuổi và chưa bao giờ chủ nhân chặt một nhánh nào. Để rồi chiều ba mươi tết đi ngang qua Thương Bạc trong giá rét cuối năm vẫn thấy những người bán mai đứng sau những cành mai chờ khách đến mua. Chợ hoa chiều 30 vẫn hàng năm một đều đặn đi qua ký ức bao người dân Huế. Không hiểu có ai trong họ đã đau xót khi phải chặt đi cây mai mà mình chăm bẳm yêu quý? Tôi không quên được ngày còn bé theo mẹ vào Thành nội đến nhà cụ Án ở đường Nguyễn Huệ mua mai về bán. Chị con gái chủ nhà đã ôm cây mai già khóc không cho mẹ tôi chặt mai, mới thấy thấm thía tình người đối với cây mai thân quý. Bởi vậy tôi không ngạc nhiên khi trong nhà người Huế, lúc gia chủ mất đi người ta lại chít dây tang cho hoa và cây. Với người Huế, cây cối là người thân trong gia đình. Riêng mai thì tình thân đó càng mặn nồng hơn.
Bây giờ Huế đã có thêm vườn mai trước kinh thành để ai ngang qua đều có dịp ngắm nhìn mỗi độ xuân về. Tôi vẫn đến thăm vườn mai này khi có dịp về Huế mỗi lần tết đến. Quý hơn hết là những cây mai đó được trồng tự nhiên, không gò bó trong những cái chậu sành sứ. Những vườn mai như thế gợi cho tôi về những tháng ngày năm cũ và thú chơi hoa đầy tao nhã của người Huế. Với tôi tình yêu dành cho loài hoa này vẫn nồng nàn như một gợi nhớ về quê hương và năm tháng tuổi thơ.
TP. HCM, ngày 02 tháng 01 năm 2013
V.N.L
(SH288/02-13)
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
PHẠM HẠNH THƯ
Du lịch Huế xưa
Du lịch Huế có một lịch sử thơ ca dân gian gắn liền với những bước phát triển của mình. -
LÊ VĂN LÂN
Khi nói đến xây dựng và phát triển Huế, không ai không nghĩ đó là một “thành phố xanh”. Đó không chỉ là suy nghĩ của những nhà đô thị hiện đại mà là một chuỗi trăn trở từ những người đầu tiên xây dựng Huế, những người dân bản địa đến các nhà nghiên cứu, nhà văn hóa, du khách đến Huế trong và ngoài nước. -
PHƯƠNG ANH
Thủy Biều - làng quê cổ kính
Ai từng đến vùng đất phù sa bãi bồi bên dòng sông Hương, hẳn không quên được cái mát mẻ, trong lành và cổ kính cùng với con người hòa nhã nơi đây; Thủy Biều, vùng đất của xứ hoa thơm quả ngọt.
-
Không phải đền đài, lăng tẩm uy nghi mà chính những điều bình dị như góc phố yên bình hay giọng nói ngọt ngào đã để lại nỗi nhớ khôn nguôi trong lòng du khách.
-
LTS: Cuối tháng 4, trên đường từ thành phố Hồ Chí Minh trở lại Hà Nội, sau đợt "trốn rét", bác sĩ Nguyễn Khắc Viện có ghé lại Huế. Bác sĩ định dừng chân lại đây lặng lẽ, âm thầm "trò chuyện" với những kỷ niệm thời niên thiếu của mình 65 năm trước. Thế nhưng những người mến mộ bác sĩ ở Huế lại không muốn như vậy. Và thế là những cuộc "chuyện trò" chung đã được tổ chức, tiếp ngày này sang ngày khác, giữa bác sĩ và cán bộ các ngành các giới. Dưới đây là một mẩu "chuyện trò" bác sĩ gởi lại bạn đọc Sông Hương trước khi lên đường.(S.H)
-
NGUYỄN VĂN UÔNG
Mùa hạ, mùa sen.
Sen kín mặt các hồ Tịnh Tâm, hồ hào thành quanh Thành Nội. -
HOÀNG PHỦ NGỌC TƯỜNG
Chúng tôi không quy lại vấn đề từ đầu để khẳng định sự tồn tại của "Văn hóa Phú Xuân", nghĩa là xét xem liệu thuật ngữ "Văn hóa Phú Xuân" có một nội dung đích thực hay không; công việc này giáo sư Lê Văn Hảo đã làm xong, qua một loạt những công trình kiểm kê có tính hệ thống của ông. -
Lâu nay, Huế được mệnh danh là miền đất của thi ca, đồng thời là vùng văn hóa ẩm thực lớn của cả nước. Sinh ra và trưởng thành trong môi trường đặc trưng thi vị ấy, rất nhiều phụ nữ Huế trở thành những tác gia tiêu biểu trên lĩnh vực nghệ thuật ẩm thực.
-
TRƯƠNG THỊ CÚC - NGUYỄN XUÂN HOA
Phú Xuân - Huế là nơi có nhiều danh nhân lịch sử và văn hóa của đất nước đã sống và làm việc. -
Bài phát biểu của nhà văn Tô Nhuận Vỹ, nguyên Tổng biên tập Tạp chí Sông Hương trong Hội thảo nhân kỷ niệm 300 năm Phú Xuân do Thành ủy và UBND thành phố Huế tổ chức cuối 1987.
-
Đến Huế mà chưa thưởng thức hết những món bánh bèo, bánh nậm, lọc, ít, ram, khoái... thì quả là đáng tiếc.
-
LÊ VĂN LÂN
Phong trào đô thị trong chống Mỹ cứu nước được khởi đầu bằng phong trào Hòa Bình, phong trào phát triển sâu rộng ở các thành thị miền Nam, đặc biệt là Huế và Sài Gòn (thành phố Hồ Chí Minh ngày nay)… -
LÊ VŨ TRƯỜNG GIANG
Thần Phù là một làng lớn ở phía Nam kinh thành Huế, dưới thời Nguyễn có đơn vị hành chính là xã, thuộc tổng Lương Văn, huyện Hương Thủy, phủ Thừa Thiên. -
NGUYỄN HUY KHUYẾN
Sông Hương núi Ngự từ xưa đến nay vẫn là thi tứ quen thuộc của nhiều tao nhân mặc khách du ngoạn thưởng lãm làm thơ. Ngay cả các vị vua triều Nguyễn viết về sông Hương núi Ngự cũng không ít bài. Ngoài việc nơi đây là cảnh đẹp hiếm có của đất Thần kinh, nó còn là báu vật của tự nhiên ban tặng để bảo vệ Kinh đô. Theo thuật phong thủy, Ngự Bình làm tiền án, sông Hương làm minh đường. -
Hiếm có món ăn nào chứa đầy mâu thuẫn và cũng đầy... hợp lý như bún bò Huế.
-
Khi biết tôi muốn đến làng Chuồn - ngôi làng lớn ở xã Phú An, huyện Phú Vang, Thừa Thiên - Huế, nhiều người ở TP Huế đã nhắc tôi phải rất ý tứ, kẻo làm phật lòng người dân ở ngôi làng “có cá tính” này.
-
Lâu nay, nhiều người ở thị xã Hương Thủy, và có những người ở địa phương khác thường gọi hai ngôi làng một ở xã Thủy Vân, một ở phường Thủy Phương hiện nay, là Dạ Lê (bao gồm làng Chánh ở xã Thủy Vân và làng Thượng ở phường Thủy Phương).
-
MAI KHẮC ỨNG - TỐNG VIẾT TUẤN
Giữa sân Thế Miếu trong Hoàng Thành thuộc cố đô Huế có chín đỉnh đồng lớn được gọi một tên chung là Cửu Đỉnh. -
Ký sự NGUYỄN ĐĂNG HỰU
Tam Giang rộng lắm ai ơi
Ai về ngoài Sịa nhắn người năm xưa -
Mỗi khi đông về, nhiều góc phố ở cố đô thơm lừng món chè nóng hấp dẫn học trò. Mùa mưa ở Huế thường kéo dài từ tháng 7 đến tháng chạp, bắt đầu bằng những cơn dông đầu thu ồn ào đến những cơn mưa dầm dai dẳng, lạnh buốt xuyên suốt mùa đông.
.png)
.png)
