Chữa lành đất đai cũng là chữa lành tâm hồn
(Đọc “Cuộc cách mạng một-cọng-rơm”)*
Từ một chuyên viên trong văn phòng của một viện nghiên cứu, chàng trai tuổi đôi mươi Masanobu Fukuoka bỏ ngang xương để trở thành một nhà nông nuôi dưỡng tín điều duy nhất: làm nông theo hình thái tự nhiên.
Masanobu Fukuoka trên cánh đồng của mình
Chuyện xảy ra trong thời “nông nghiệp xanh”: có hàng trăm nhãn hiệu đăng ký tiêu chuẩn này tiêu chuẩn nọ nhưng người tiêu dùng vẫn lo về độ sạch thực sự của cái ăn hằng ngày con người đưa vào cơ thể. Đôi khi niềm tin của chúng ta đơn giản chỉ đặt vào lớp bao bì mỏng manh bọc ngoài một bó rau hoặc cái logo in trước cửa những cửa hàng gọi là organic food (thực phẩm hữu cơ) với giá cắt cổ.
Nước Nhật từng đi qua thời kỳ này, thời kỳ mà Masanobu Fukuoka (1913-2008) gọi là thứ nông nghiệp thương mại – và ông muốn phản tỉnh không phải bằng lý thuyết suông mà bằng một cuộc đời làm nông thực thụ. Đây, ông phơi bày trong quyển sách cái điều mà chúng ta đang trải nghiệm: “Nếu bạn nghĩ rau củ quả thương mại là từ tự nhiên mà ra thì bạn lầm to. Những thứ rau trái này là sự pha trộn hóa học mọng nước của nitơ, phốtpho và kali với một chút trợ giúp từ hạt giống. Và chúng sẽ có hương vị đúng như thế. Còn trứng gà thương mại (ta có thể gọi chúng là trứng nếu thích) thì không gì hơn là một hỗn hợp thức ăn tổng hợp, các hóa chất và hocmôn. Đây chẳng phải là sản phẩm của tự nhiên, mà là một sản phẩm tổng hợp do con người tạo ra dưới hình dạng một quả trứng. Với những người nông dân tạo ra rau củ và trứng kiểu này, tôi gọi họ là nhà sản xuất”.
Nông sản trái vụ phục vụ thị trường phát triển, lúc nào người ta cũng có thể được đáp ứng cái thèm vô độ với hoa nọ quả kia, nhưng ngay khi cái miệng nghĩ rằng nó đang được phục vụ tốt thì cái dạ dày lại chịu hệ lụy đằng sau đó - tiếp nhận vô số hóa chất của trò phù thủy có tên nông nghiệp lệ thuộc hóa chất và biến đổi gene. Khoa học trong trường hợp này giỏi đáp ứng nhưng không giỏi giải quyết triệt để vấn đề nhân bản.
Nhưng, như đã nói, biết sao được khi nông nghiệp đã leo lên ngồi trên chiếc tàu lượn của nền kinh tế và mất sự chủ động thực sự.
Từ một chuyên viên trong văn phòng của một viện nghiên cứu, chàng trai tuổi đôi mươi Masanobu Fukuoka bỏ ngang xương để trở thành một nhà nông nuôi dưỡng tín điều duy nhất: làm nông theo hình thái tự nhiên.
Ông chia sẻ quá trình thực hành làm nông tự nhiên của mình nghe ra đầy chất thơ và đượm tinh thần vô vi của Lão, có cả Thiền học nữa. Nhưng cụ thể nhất, ông trả cho đất đai sự sống tự nhiên của nó, trái ngược hẳn với quan điểm truyền thống lẫn khoa học cho rằng làm nông là tác động vào đất đai bằng các áp đặt thủ công hay biện pháp khoa học kỹ thuật để đất đai phục vụ tham vọng của mình.
Tiêu chí không can thiệp vào đất đai, không cày xới đất được xem là quan trọng đầu tiên trong bảng nguyên tắc về nông nghiệp tự nhiên (ba tiêu chí sau là: không dùng phân hóa học, không làm cỏ bằng việc cày xới và thuốc diệt cỏ, không phụ thuộc hóa chất). Việc “không cày xới đất”, được ông giải quyết như sau: “Việc cày xới đất phải được dừng lại. Nếu thực hiện các phương pháp nhẹ nhàng hơn như việc trải rơm, trồng cỏ ba lá thay cho việc sử dụng hóa chất nhân tạo và máy móc để tiến hành cuộc chiến hủy diệt, môi trường sẽ quay lại sự cân bằng tự nhiên của nó và ngay cả những loài cỏ dại phiền toái cũng sẽ kiểm soát được.”
Rau sẽ mọc chung với cỏ dại, ngoài bờ sông, trên sườn núi theo lối bán hoang dã, việc trải rơm, trồng cỏ ba lá sẽ trả về cho đất những chất hữu cơ dư thừa, căn cứ trên điều kiện khí hậu thổ nhưỡng vùng miền, quan sát đời sống và tập tính của từng loại sâu bệnh để sử dụng các loài thiên địch một cách hiệu quả, trồng lúa và ngũ cốc vào mùa đông… những câu chuyện về một nhà nông tìm về bổn nguyên của triết lý nông nghiệp trở nên hấp dẫn chúng ta không chỉ bởi những tính toán về mặt hiệu quả năng suất hay lợi nhuận, mà gợi mở cho chúng ta một cách tư duy khác, ngay cả khi chúng ta đóng vai trò là người làm nông hay trong vai những khách hàng hưởng thụ thành quả nông nghiệp sạch: trả tự nhiên về cho tự nhiên.
Những mảnh vườn bị biến dạng, những người nông dân vẫn khó nhọc vì được mùa mất giá, được giá mất mùa, và chúng ta vẫn kêu gào vì sao hết viện nghiên cứu nọ đến trung tâm nghiên cứu kia không cứu vãn nổi một bó rau mà bỏ tiền ra mua nó để ăn nhưng không mua được niềm tin vào con người. Cuốn sách của Masanobu Fukuoka giúp chúng ta cân bằng lại trước những xao động và khủng hoảng mà lắm khi, nguyên nhân nằm ở tại tâm mình và xa hơn, đặt ra một phản biện cho nền văn minh. Ông viết: “Nếu thực sự chúng ta có khủng hoảng lương thực thì nó sẽ không phải do năng lực của tự nhiên không đủ, mà là do bởi ham muốn vô độ của con người.”
Ông cũng nói với chúng ta với giọng của một hiền triết-nông dân, nhỏ nhẹ nhắc nhở nếu chúng ta có lâm vào tình thế lý tính hay mê tín tri thức khoa học thái quá: “Việc cắt đôi trải nghiệm cuộc sống rồi gọi một bên vật chất và bên kia tinh thần là hạn hẹp và rối rắm. Con người không sống phụ thuộc vào thức ăn. Rốt cuộc thì chúng ta không thể biết thức ăn là gì. Thậm chí sẽ tốt hơn nếu người ta thôi nghĩ về thức ăn đi. Tương tự như vậy, sẽ tốt đẹp cả nếu người ta thôi làm bản thân mình bận lòng về chuyện khám phá ra ý nghĩa của sự sống; chúng ta có thể sẽ không bao giờ biết được những câu trả lời cho những câu hỏi lớn về tâm linh, có không hiểu thì cũng chẳng làm sao cả. Chúng ta được sinh ra và sống trên mặt đất này là để trực diện với hiện thực của Việc Sống.”
Ông kêu gọi người nông dân (và không chỉ nông dân) hãy phụng sự thiên nhiên, rồi mọi việc sẽ đâu vào đó, đời sống sẽ trở lại khoan hòa và chìa khóa của hòa bình nằm gần ngay mặt đất.
Thật lạ, tư tưởng tiến bộ này của Masanobu Fukuoka có từ những năm 30 của thế kỷ trước. Có thể ví ông như một Fukuzawa Yukichi trong nông nghiệp xanh của Nhật Bản. Tư tưởng Masanobu Fukuoka dạy ta lối nghĩ khác về cái ăn, cách ăn, cách làm ra lương thực cho đời sống để được sống trong an lạc. Từ bấy đến nay, từ khuynh hướng mà Masanobu Fukuoka khai mở, người Nhật đã đi rất xa trong tư duy nông nghiệp xanh và họ đang cho thế giới thấy rằng họ không chỉ là quốc gia dẫn đầu về công nghệ mà còn là người thầy trong ẩm thực và làm nông nghiệp sạch.
Nước Nhật sau chiến tranh điêu tàn, Masanobu Fukuoka đã bắt đầu với cuộc cách mạng của một cọng rơm và một tinh thần chữa lành đất đai thật sự vì ông nhìn thấy trong đất đai mối tương quan với tâm hồn con người.
Nguồn: Nguyễn Vĩnh Nguyên - Tia Sáng
------------
* Tác giả: Masanobu Fukuoka, Xanhshop dịch, Tủ sách Xanh & NXB Tổng hợp TP.HCM, 2015
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
Điều gì đã khiến cho vở kịch có sức sống trường tồn như vậy?
-
Isaac Bashevis Singer (14/7/1904 - 24/7/1991) nhà văn Mỹ gốc Do Thái Ba Lan đoạt giải Nobel Văn học năm 1978. Những sáng tác của ông chủ yếu viết bằng tiếng Yiddish (tiếng Đức cổ của người Do Thái).
-
Tổng thống thứ 44 của Mỹ có phong cách lãnh đạo đặc trưng, thu hút được hàng triệu người ủng hộ và khiến cả những đối thủ của ông cũng phải thán phục.
-
NGUYỄN QUỐC THẮNG
“Tất cả những gì tôi đã làm được đều là kết quả của sự cô đơn”1
(Kafka)
“Hệ thống ám dụ của Kafka thực hiện chức năng của nó như những ký hiệu vô hạn chất vấn những ký hiệu khác”2
(Roland Barthes) -
Paul Doumer là một chính khách người Pháp, sinh năm 1857. Ông làm Toàn quyền Đông Dương từ 1897-1902. Sau ông làm Tổng thống Pháp từ 1931-1932. Ông bị một phần tử quá khích người Nga ám sát năm 1932. Cuốn hồi ký Xứ Đông Dương là cuốn sách viết riêng về giai đoạn ông ở Đông Dương.
-
TUỆ NGỌC -
A. GELMAN(*)
Chúng ta là những người chứng kiến tình trạng lo ngại đang tăng lên của xã hội về khía cạnh đạo đức trong sinh hoạt của đảng ta. -
LGT: Tiểu luận “Làm sao văn học khả hữu?” dưới đây là văn bản phê bình văn học đầu tiên của Maurice Blanchot được ra mắt vào năm 1941 trên Nhật báo tranh luận (Journal des débats).
-
Kể đến Noel năm nay, thế là tôi đã qua trọn 50 mùa Noel ở nước Đức, đất nước có truyền thống Noel lâu đời, nơi thành phố Munich, vốn có tên từ những nhà tu đạo Thiên Chúa “Mönche”, nơi có chợ Giáng sinh gọi là “Christkindelmarkt” truyền thống xa xưa (khoảng 400 năm trước), và cũng từ vùng này, bài thánh ca bất tuyệt “Stille Nacht” cất lên, vang vọng khắp trên địa cầu đã tròn 200 năm.
-
LÊ VIỄN PHƯƠNG
(Đọc Cuộc đời yêu dấu của Alice Munro, Nguyễn Đức Tùng chuyển ngữ, NXB Trẻ, 2015). -
TRẦN HUYỀN SÂM
Vì sao phương Đông đã trở thành chủ đề trung tâm trong tiểu thuyết Pháp đương đại? Đó là nội dung bàn luận trong mùa trao giải văn học năm nay ở Paris. -
L.T.S: "Cuộc đời của André Colin" là thể loại sân khấu "lưu động" một sự kết hợp của đối thoại, âm nhạc, đồ họa, trên sân khấu diễn ra đồng thời hình vẽ, tranh liên hoàn, tranh đèn chiếu và phim ảnh 16mm. Từ khi biên soạn (1987) kịch bản đã được diễn một trăm lần ở Paris và các tỉnh khác. Tác giả Anne Quesemand, thạc sĩ văn học cổ điển, là người biên kịch đồng thời là diễn viên cùng với Laurent Berman. Bà còn là tác giả của nhiều phim ngắn.
-
Châu Âu hẳn nhiên sẽ trở nên dễ bị tổn thương hơn trước các đe dọa và đòn tấn công của bọn khủng bố. Một số chính sách về nhập cư có thể sẽ thay đổi để thích nghi với tình hình mới.
-
VIỄN PHƯƠNG
Lúc 13 giờ Thụy Điển (tức 18 giờ Việt Nam), ngày 8/10 tại Viện Hàn lâm Khoa học Thụy Điển, tên của nhà văn Svetlana Alexievich đã được xướng lên dành cho giải Nobel văn chương. -
Antoine Leiris đã mất đi người vợ Helene dấu yêu của mình trong vụ xả súng ở nhà hát Bataclan, Paris ngày 13/11. Con trai của họ, bé Melvil 17 tháng tuổi giờ đây đã mất đi người mẹ của mình.
-
MAURICE BLANCHOT
Cuốn sách mà Jean Paulhan vừa dành cho văn chương và ngôn ngữ được đọc với một tâm thế khác thường. -
Ngày 1-11-1988, họa sĩ Bửu Chỉ đến Paris. Ngày 30-4-1989, họa sĩ trở về nước. Trong thời gian ở Paris, Bửu Chỉ đã sáng tác nhiều tác phẩm mới và đã có hai cuộc triển lãm tranh thành công tốt đẹp: tại Nhà Việt Nam từ 1-2 đến 5-3-1989 với 21 bức tranh và tại UNESCO với 40 bức từ 3-4 đến 14-4-1989.
-
QUẾ HƯƠNG
Tôi đến Mỹ 4 tháng, thăm con trai từng là nha sĩ, qua học lại, 41 tuổi mới chính thức vào trường đại học Mỹ, sống lần nửa đời sinh viên ở một đất nước có nền giáo dục hàng đầu thế giới. -
NGUYỄN KHOA QUẢ
Đất nước thống nhất, hòa bình lập lại từ năm 1975 đến năm 1979, chưa đầy 4 năm, phía bắc Đặng Tiểu Bình - Trung Quốc đem quân đánh phá. Phía nam Khơ me đỏ Campuchia, bọn Pôn Pốt sang đánh phá các tỉnh Kiên Giang và Tây Ninh... Quân tình nguyện Việt Nam kết hợp với Mặt trận đoàn kết dân tộc Campuchia lật đổ chế độ Pôn Pốt năm 1979, giải phóng nhân dân thoát khỏi chế độ bạo tàn diệt chủng. -
LTS: Cách đây chưa lâu, báo Bulledingue (BD) của phong trào sinh viên trong tổ chức Hội Người Việt Nam tại Pháp, có tổ chức phỏng vấn giáo sư Hoàng Xuân Hãn trên hàng loạt vấn đề thuộc lĩnh vực văn hóa, xã hội. Nội dung trả lời của giáo sư có thể giúp độc giả Sông Hương một số dẫn liệu mới hoặc gợi mở những cuộc trao đổi tranh luận bổ ích. Vì vậy, với sự đồng ý của giáo sư Hoàng Xuân Hãn, Sông Hương xin trích giới thiệu nội dung cuộc phỏng vấn này với độc giả.
.png)
.png)
